Katalog

16 OCAK 1987 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURIYET/5 BEHİÇ AK SİNEMA ATİLLA DORSAY KİM KİME DUM DUMA Bekir Yıldız'ın "Halkalı Köle"sinden beyazperdeye Halkalt Köle I Yönetmen: Ümit Efekan / Eser: Bekir Yıldız / Senaryo: Haşmet Zeybek / Görüntü: Salih Dikişçi / Müzik: Cahit Berkay / Oyuncular: Tank Akan, ZUhal Olcay, Melike Zobu, Mesut Çakarlı, Muazzez Kurdoğlu, Haşmet Zeybek, Menderes Samanalar / Pınar Film yapımı (Atlas, Hakan, Reks, Ünverdi, Yumurcak, Kısmet, AydınJ Bekir Yıldız'ın "Halkalı Kole"sını ("Aile SavaşlarT'nı okumadım) onceierı oldukça tedırgın olarak, bır tur dıken ustunde okumaya başladığımı anımsıyomm Bu, kıtabı bır roman mı, yoksa bır anı kıtabı gıbı mı okumak gerektığı konusundakı belırsızhk kadar, kıtabın Yüdız'ın ozel yaşamının bır bölumunu (veya dönemıru) sergılemesmden kaynaklanıyordu Gerçı her tur yapıntı yapıtta yazar sonuç olarak bıraz da kendı yaşamını anlatır Ama bu kez olaylar, roman teknığıyle yoğrulmaktan çok, bır anı defterı gıbı anlatılıyor, ustelık Yıldız, bunun "kendj hayatı" olduğunu açıkça söyluyordu. Özel yaşamların bu tur sergılenmesı, benı hep bıraz rahatsız etmıştır Ama "Halkalı Kole" de bu tur tedırgınlıkler çabucak aşılıyor ve yapıtın (roman, anı neyse) buyusu ışlemeye başlıyordu Bunun temel nedenının, yapıttan taşan "içtenük" oiduğunu sezmıştım. Anlattıklan yalnız Yıldız'ın yaşamından bir bölum değıldı. Yıldız ıçın hâlâ çok guncel, "yakıcı", etkısı suren, alevı buram buram tuten olaylardı bunlar anlaşılan. Ve bu içtenük, bu "sahitalik" duygusu enınde sonunda etkısını gösterıyordu "Halkalı Kole"filmı,temelde aynı avantajdan yararlanıyor. Yıne bır "ozel yaşam" sergılemesı karşısında olunduğunun anlaşılmasıyla gelen rahatsızlık da, kıtapta bır derece kabul edılen Yıldız'ın oldukça kuramsal, "lutabi" laflannın getirdıği yapaylık duygusu da, kısa surede fılmın tıpkı roman gıbı ıçerdığı Sinemada bir evülik belgesi ( KvnAan \ g&erken cnce ( imra ic\a \ aaa bakmz PİKNİK PtYALE HADRA BAR1ŞCIG1M, /MLJ3GAK1 ABLAN ÜNLU &Q OLMA JMLU OLJNG1 SEMİ TAKIiyACAK ihhHYACAK ^ \ I KELIME ,4ERKES\J OYUNCULAR BAŞARILI "Halkalı Köle"de, Tank Akan çokfarkh bir rolde gerçek bir oyuncu olduğunu gosteriyor. Zuhal Olcay 'ın (solda) birinci sınıf oyunu bu sanatçımn sinemamız için ne buyuk kazanç olduğunu bir kez daha belgeüyor. Melike Zobu da filmde Akan ve Olcay 'a eşlik eden oyuncular arasında. ıçtenhk nedenıyle sılınıyor Yıldız, anlaşılan ılk karısından çok çekmış.. Çeküklennı anlatırken, tum bır evlılık kurumunu "koylu, kentli ve Avrupalı" gözu>le, yargılıyor, ırdelı>or, aynştınyor Kırsal kesım kokenlı 2 ınsan arasında, kent yaşamı ve değerlerı ustune kurulan, ustelık bır de Almanya dene>ı geçıren bır evlıliğın, bıraz toplumsal ve ekonomık, ama daha çok ınsancıl bıreysel engellere çarparak tuzla buz olmasını, "sevginin olmesi" ıle bırlıkte doğan gerılımı, gıderek duşmanhğı baştan sona ırdelıyor fılm. Tam anlamıvla "bir evliliğin (veya bir boşanmanın) anatomisi" bu.. Yıldız'ın kıtaptan gelen kımı yargılannın, benzetmelerının ("ailelerie imparatorluklar arasındalü koşutluk" gıbı) alabıldığıne "tumtnraklı" kaçması veya mahkemenm bızdekı yargı sıstemınden çok Amerikan mahkemelenne benzemesı gıbı olumsuz öğeler, evlılık olayına yaklaşımın görkemh sağlamlığı karşısında unutuluverıyor Ve Karşınızda, Turk sınemasında >apılmış en (belkı de tek) radıkal evlılık irdelemesı fılmını buluyorsunuz.. Yıldız, romanda/filmde, öncelerı karısına asıl suç payını bırakır gıbı oluyor. Nıtekun fınaJe doğru mahkemenın kararı (Yıldız'ın tum romanlannın geçmışgelecek tum baskılarının gelırıne kadının el koyması) hele gerçek olduğu da bılınınce, kadını pek sempatık göstermıyor elbette.. Ancak Yıldız'ın başkışısının (kendısınin) yenı kadınıyla arasında "çocnk sorunu" dolayısıyla doğan surtuşme ve bu olayda erkeğın davranışı, filmde zaten alttan alta var olan "erkek eleştirisi"nı, "maşist toplum" eleştırısını de doruğuna çıkan>or. Bu halıyle, fılm, gunumuz Turkıyesınde evlılık ve kadınerkek beraberlığı konulannda sanat yapıtı duzeyını de aşıp belge konumuna erışen bır eser... "Halkalı Kole", Ümit Efekan^ ın şımdıye dek yaptığı en onemh fılm olduğu kadar, göruntu ve muzık çalışmalarıvla da değerlenıyor Oyuncular ıse bence çok başarılı Tank Akan, şımdıye dek oynadıklarından çok farklı bır rolde gerçek bır oyuncu olduğunu gostenrken, Zuhal Okay'ın bırıncı sınıf oyunu, bu aktrısın sinemamız ıçın ne buyuk bır kazanç olduğunu bır kez daha belgelıyor "Halkalı Kole", değışık, duzeylı bır Turk filmı Izleyın HIZU GAZETECİ NECDET ŞEN 1930'ların yıldızı Kişiler sıradan, ama oyuncular sıradan değil Geç Kalan Sevgi (Falling in Love) / Yönetmen: Ulu Grosbard / Oyuncular: Robert de Niro, Meryl Streep, Harvey Keitel, Jane Kaczmarek, George Martin, David Glennon / CIC yapımı (Emek, Sur, Yıldız, { Renk) Trewor Howard'la Celia Johnson, Ingılız taşrasından kendı halınde ıkı ınsan bır tren ıstasyonunda tanışıyor ve evlı olmalarına karşın, kısa surelı bır ılışkı yaşıyorlardı David Lean'ın başyapıtı "Brief Encounter"dan (1945) 40 >ıl sonra, Ulu Grosbard'ınfilmınde,benzer bır olayı bu kez oldukça sıradan ıkı Amenkalı vaşıyor Nevv York"un banlıyo trenınde bırlıkte yolculuk eden bır kadınla erkek, Noel alışvenşı telaşı ıçmde tanışıyor, ıkısı de evlı oldukları ıçın "yasadışı" bır ılışkıye gırmeyı denıyor, ama ıkısı de becerıksız olduğu ıçın yuzlerıne gözlenne bulaştırı>orlar Sonunda ama sonunu so>leme>elım dılersenız.. "Geç Kalan Sevgi", sıradan ınsanları anlatan sıradan konusuyla sıradan bır fılm olmaya ada> gıbı gozukuyor Ama o>le olmuyor. Belkı de beyazperdede ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACl Heather Angel öldü Kultur S e m a 1930'lann Holl>wood yıldızlarından, tngılız kokenlı sınema oyuncusu Heather Angel, Kalıfornıya'nın Santa Barbara kentınde öldu Angel, 77 yaşındaydı Heather Angel'ın beyazperdedekı en unlu rolu, "Berketej SçuareBerkdey Meydanı" adlı romantık fantezıde canlandırdığı bır 18 >uzyıl kadınıydı Angel, bu filmde, dönemın unlu oyuncusu Leslie How«nria bırlıkte oynamıştı Heather Angel'ın ötekı önemlı filmlen arasında, Irlandalı yazar Liam O'F1ahert)'nın aynı adlı romanından John Ford'un uyarladığı "Muhbir" ve bır Charles Dickens uyarlaması olan "Edwin Drood'un Esnın" bulunuyordu Londra'da sahne öğrenımı gören Angel, profesyonel olarak ılk kez Old Vıc Tıyatrosu'nda 17 yaşında sahneye çıkmış, tngıltere'de bırkaç fılmde oynadıktan sonra Hollywood'a gıtmıştı Holly\*ood'da ılk kez 1933'te John Ford'un "Pilgnmage" adlı fılmınde oynayan sanatçı, beş yıl surevle Fox Stüdyolan'nın baş kadın oyuncusu olmuştu Daha sonra Fox şırketındekı yerım bır başka Ingılıze, Madeleıne Carroll'a kaptıran Angel, gıderek beyazperdede karakter rollenne ve yardımcı oyunculuğa yönelmıştı Angel'ın başrollennden bınnı paylaştığı "Muhbir" fılmı, 1935 yılmda Oscar Odulu'ne değer görulmuştu LİDEK AĞAÇ YAŞKEN ECILİR KEMAL coKH.t\ ÎLK KEZ BİR ARADA Uhı Crosbard'ın "Geç Kalan Sevgisi" biraz geç de olsa günumuzün iki buyuk oyuncusunu, Meryl Streep ile Robert de Niro 'yu ilk kez bir araya getiriyor. İki oyuncu da seyirciyi kendi küçuk, ama etkiü seruvenlerinin içine alıveriyor. onca buyuk aşklar, tarıhsel seruna bırakmışlar, bır film boyunvenler, uzay fantezılerı, mafya, ca, tatıl yapar gıbı kendı gundecasusluk veya vur kır filmlen lık çevrelerıne donmuşler sanseyretmekten yorulmuş gözlerı kı.. Bu ıkı buyuk oyuncuyu ılk mıze, bu tür bızım gıbı kent ın (ve olasılıkla son) kez bır araya sanlarımn da her gun yaşayabı getıren fılm, perdede, modern leceklerı olağan öykuler ılaç gı oyun bıçımının ne olduğu, nasıl bı gelıyor Ama daha da çok, sı olduğu konusunda nefıs bır gosradan kişıliklen oynayan oyun terı oluştururken, ıkı oyuncu da cuların hıç de sıradan olmama seyırcıyı kendı kuçuk, ama etküı ları. . seruvenlerinin, kırık ıhşkılerının Gunumuzun en buyuk iki ıçme alıvenyorlar... oyuncusu Robert de Niro ve "Geç Kalan Sevgi" aslında Meryl Streep, savh konulan, he tam zamanında gelen bır film. yecan verıcı kişıliklen, Afrıka, Her turlu egzotızmden ve kaçışAvustralva ve Latın Amerıka' tan yorulmuş sınemasever beğedakı egzotık seruvenleri bir ya nımız ıçın... .nin ız\&nnt faalamaıjâh v^ bu TARİHTE BUGÜN MUMTAZ ARIKAM 16Ocak RASLANT/YLA 6EF OLOUf 19S7 DE gUGuti UULU ITALYAM OHfeESTeA f£Pı AZTltGC TOSCAUINt (JTDSKAAJıfJı}, 3O YAŞtNDA NEWYOe>C'rA OLPU. 2O YUZYILIN ıL< BOLUMUND£, PUfijyANlN £N IYI ŞEPLERt AKASlklDA OfJDe GetEN TOSCANiUt,KAfiiYERiHE gı£ RASLAfJTlYLA gAŞLAMlŞTl. IZtO DE JAUEIRO'DA, VEKDl 'AlıM A/DA OPERASI OYNANİR*£W, ORK££TRAPA ÇSLL/ST OlAKAH YBf? ALMIŞT/ AMCAK, ÇEPlKJ p/AJl£Y/C/L££ TASAFINOAM PROTESTO ED'LMESl SOK1UCU, 19 YAÇlNDAKI TOSCAMlNI, ORK££T/?Ay/ yOMET/U£K ZO&UNDA KALMlŞT! HEM DE, MOTALARA BAİCMAPAU ' AtZTUSO TOSC4NIN1, DAHA SCNRAKI YILLAR., OZELL/KLE SE£rHDV£N, VERDI I/E WAGNER MuZlĞıNDE, VıfZTUOZıTEyB VARAkJ YONETIM VE YOjSUM NOTALARA 'Asılacak Kadın yakılacak fîlm mi? Başar Sabuncu'nun "Asılacak Kadın"ı önemli, başarılı, çağdaş bir fılm. Ne görüntü olarak, ne de öz olarak hiçbir biçimde "müstehcen" olmayan bir fılm. Üstelik gösterilen sağlıksız ilişkiler açık biçimde yargılanıyor. Filmde karısını peşkeş çeken iktidarsız koca ve bin kat beteri haberler her gün gazetelerde arzı endam etmiyor mu? Sansur kurulumuz, Başar Sabuncu'nun "Asılacak Kadın'V nı "genel ahlak, orf ve âdetlerimize ve milli kulturumuze" uygun olmadığı gerekçesıyle yasaklamış. Hem de "duzeltme >apılarak bile gosterüemez"mış Yanı, hıçbır biçimde gösterıleme>eceğıne göre, verın kıbrıtı, yakın ban! . "Yorgun Savaşcı"nın yakılmasından sonra, bu tur bır sanat yapıtını tumden >ok etmeye (tumden yasaklamak da aynı şey 9 değıl mı ) yönelık gırışımlerın sonu gelır sanrmştık . Yanılmışız... Özal hukumetmın unlü "muzır >asası"nın ardından böyle şev, lerın gelmesı beklenırdı Ama bu, kıtap yasaklamaya benzemıyor. Bır fılm, bugun ortalama 5060 mılyonluk bır yatırımdır Kıtap gıbi saklayıp ılerde basarız dıyemezsınız. "Liberal ekonomi" donemınde, fılm gıbı bır kultur uretunıne yatırım yapmış bır >apımcının 5060 mılyonunu sokağa atmak, hangı sınemaya destek ılkesıne, yatırım teşvık duşuncesıne ve "tabulan kaldırmak" gıbı en yetkılı ağız tarafından ıfade edılen tasarıya yakışıyor? Bu fılm, soylendığı gıbıyse, geçen gun yapılan ve üa bunları ele alıp bır sanat esen duzeyınde ışleyen bır fümı yasaklamakla ne duzelecek1 Hangı acı, çırkın gerçek ortadan kalKaçakçılığı ihbar 9 kacak Bu fılmı "ahlak, orf ve edenler gizlenecek âdetlerimize avkın" bulan baylar, Ankara'nın ısmını bılmedıKime yaranacaksınız? ğım bırçok sınemasında veya Is Kaçakçılık suçlarma aıt Gerçek şudur kı, Başar Sa tanbul'da Guneş, Aikazar, Ru duruşmalarda muhbırlenn buncu'nun "Asılacak Kadın "ı, ya vb sınemalarda (ve Anado açığa vurulmasmın bırçok önemlı, başanlı, çağdaş bır fılm İu'da da sayısız sinemada) gos ahvalde zararlı netıcelen dır Ne goruntu olarak, ne de öz terılenlerı hıç ızlemedıler mı, ve gorulmuştur Çunku alarak hıçbır biçimde "musteh ya duymadılar mı9 Bu ıkıyuzlu huvıyetlerınm açığa cen" olmayan bır filmdır bu .. luk, bu sanat eserı duşmanhğı, vurulduğunu görenler bır daha Filmde göstenlenler, gözu hıçbır bu gerçeklere goz kapama ne ıhbarda bulunmaktan 1 7 biçimde rahatsız edecek turden den * Kıme yaranacaksınız Bır çekınmekte ve bu hal ışını kaçakçılıkla mucadele olmadığı gıbı (Mujde Ar'ın en kez daha, sınemamızın bınbır guçleştırmektedır. Bundan 'ortulu' filmı sayılabdır bu), gös guçlukle, dışını tırnağına takadolayıdır kı kaçakçılık terilen sağlıksız ıhşkıler de açık rak gerçekleştırdıjı önemlı bır suçlarınm mahıyetı ve bu biçimde kınanmakta, yargılanfilmı \ asaklamakla, Turk sansur halın memlekeı ıktısadıyatma maktadır Filmde gösterilen katarıhıne olumsuz bır yaprak da fena tesırı duşunulerek kaçak nsını şunabuna peşkeş çeken ıkha eklemek, kıme ne kazandıra muhbırlenmn, fevkalade ahval tıdarsız koca ve bundan bın kat 9 1 cak Vah, zavalh sinemamız mustesna olmak uzere gızlı beteri haberler her gun gazetetutulması kararlaştırılmış ve lerımızın sayfalarında arzı en Elâlem sınemasına akla hayale dam etmiyor mu? Turlu çeşıtlı gelmeyen bınbır destek sağlar keyfıyet Adlıye Vekaletı ahlaksızlıklann mantar gıbı bıt ken, bızım uikemızde nelerle uğ tarafından butun adlı makama teşkılata tamım edılmıştır tığı bır sosyoekonomık ortam raşmak, boğuşmak zorunda kentımızın kalbur ustu ınsanlannın bo> gosterdığı bır galada filmı ızleyenler, acaba o gunden berı ahlak bunalımı ıçıne mı duştu? Vah onlara! Bu sanat eseri duşmanhğı neden? 9 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet 16 Ocak 1937 mudahale edılemıyeceğını soylemıştır. Manavlar bu sefer de tktısat Vekaletıne muracaat etmeğe karar vermışlerdır. Londra 15 (ÜM.) Sovyetlerın Çekoslovakya ordu ve ıdaresme tesır ıcra etmelen hakkında Alman gazetelerı tarafından yapılan neşrıyat uzerıne, tngılız dıplomatık mehafıh Pragdan aldıkları selahıyettar \e bıtaraf malumata ıstınad ederek, Alman ıddıalarınm tamamen esassız olduğu kanaatını ızhar etmektedırler Bırçok Sovvet zabıtının Çek ordusu kadrosuna alındıkları hakkındakı haberlenn de avnı derecede asılsız olduğu sövlenmektedır Çekoslovakyadakı komunıst faa/ıyetınm dığer demokratık 19371987 memleketlerdekı faalıvenn aynı olduğu, parlamenter ve sıyası sahalarda normal bır şekılde tecellı etmekte bulunduğu tasrıh edılmektedır Bu ıtıbarla selahıyettar mehafîl, Alman matbuatımn neşnyatı karşısında bazı endıseler beslemektedır. Bu mehafil, hakikate ıstinad etmiyen bu neşrıyatın bır taktık netıcesı olmasından korkmaktadır. Ticaret kanunu odaları Manavlar telaşa düştüler Bu tamıme gore, aleyhıne suç ıhbar ve ısnad edılen kımselerın suçlan başka delıl ve emarelerle sabıt gorulduğu veya tahakkuk etmeyen ıhbarlarda muhbırın suınıyetı görulmedığı takdırde tahkıkat ve duruşmalarda muhbir mevzuu bahsedılmeyecek ve huvıyetlen gızlı tutulacaktır. Çekoslovakya Manavlar dıin Beledıye hal ıdaresme muracaatle, aynı zamanda kuru ve yaş meyva satan büyuk bakkalıye mağazalarından şıkayette bulunmuşlar, bakkalların kuru ve yaş meyva satmak suretıle ekmeklenmn ellermden alındığını söylemışlerdır Hal ıdaresı manavlara tıcaretın serbest olduğunu ve hıçbır surette bakkalların ışıne tktisad Vekaleti tarafından hazırlanmakta olan Ticaret odaları kanununun esasları tesbıt edılmıştır. tktisad Vekaletıne bağlı olmak uzere hukmı şahsıyetı haız bır ıktısad odaları daıresı ıhdas olunacaktır.