Katalog

3 TEMMUZ 1986 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 GÜLGEÇ ÇÜMKU BU ULKEDE pcyviuz UAC SINlF YAYIN DimASINDA SANAT EDEBIY4T HAYVANLAR tSMAtL ISCIUEC Gizleri aralayan bir roman Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği / Milan Kundera / Çeviren: Fatih özgüven / lletişim Yayınları / 316 sayfa. tSMET BERKAN Hayatımızı ne yönlendirir? Rastlantılar mı, önceden hazırlanıp tasarlanmış "komplo"lar mı? Işte bir örnek: Tomas. Kendisi, Milan Kundera'mn Türkçeye çcvrilen dörduncu romanı olan re yaşadığımız dayanılmaz derecede "hafif" hayatı rastlantılar yönlendiriyorsa, tarıhsel olaylan, dünyayı ne yönlendiriyor? Tarihsel olaylar, birer kötücül tragedyalar dizisi mi, yoksa "şaka" mı? Tarihte gerçekleşen olaylar bir den bir paragrafa göz atalım: "Bir yazar romanını yazar, roman onun yaşamını değiştirir. 1965 yılında musveddesini Praglı bir yayımcıya verdigimde, kimse kitap haline gelebilecegini duşunmuyordu. Kitabın ruhu, iktidardaki rejim tarafından kabul edilebilir degildi. Ama koınııni/m, Orta Avrupa'ya (Çekoslovakya, Polonya, Macaristan) dışandan, Rusya'dan ithal edümisti. Bu yüzden bütiin bu uluslar komıi1968'de Çekoslovakya'nın başına gelenler "kötücül tragedya" mıydı, ">aka" mıydı, "rastlanJı" mıydı, "tasarlanmış komplo" muydu? Buraya kadar anlattıklanmdan "Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği" ve Milan Kundera'nın sadece "rejim aleyhtarı" oldukları sonucu çıkabilir. Ama yazarı ve romanını böyle değerlendirmek, hem okuyucuyu yanlış ve eksik bilgilendirmek, hem de yazarı "hafife" almak anlamını taşıyor. Kundera hiçbir zaman "siyaset yapma" düzeyıne düşmüyor; yanıtı daha zor, hatta imkânsız olan sorularda geziniyor. Çünkü polıtika, her soruya kolay ve kesın yanıtlar verme işi yazara göre. Kundera, roman boyunca bir ETI uaız KİM KİME DUM DUMA BEiıtç AK TİHBP Çekoslovakya 'nın başına gelenler, "kötücül tragedya" mıydı, "şaka" mıydı, "rastlantı" mıydı, "tasarlanmış komplo" muydu? Kundera hiçbir zaman "siyaset yapma" düzeyine düşmüyor. Yanıtı daha zor sorularda geziniyor. MtLAN KUNDERA 'Roman kişileri insanlar gibi kadından doğmazlar.' "Varolmanın Dayanılmaz Hafifligi"nin kahramanlarından biri. Kundera onu, bir duvara bakıp dalıp giderken buluyor. Tomas, hayatını tasarlayarak yaşamak isteyen bir kişi. Karısından boşanmış, oğlunu terk etmiş, yalnız kalmak, bir kadının "agırlıgını" üzerinde hissetmemek istiyor. Tabii ki bir cinsel yaşamı var ve bu cinsel yaşamında sıkı sıkıya uyduğu ilkeleri de. tlkelerinden bıri "üçler kuralı". Hıçbir kadınla bürekli birlikte olmayacaksın, bir görüştün mü, araya üç hafta, üç ay gibi süreler koyacaksın. tkinci ilke, kcsinlikle kadınlarla sabaha dek kalmayacaksın. Tomas'ın özgürlüğü, bu iki ilkeye hiç taviz vermeksizin uymasından kaynaklanıyor. Ama bir gUn Tereza ile tanışıyor. Birkaç gün sonra Tereza ona geliyor, yatıyorlar ve Tereza hastalanıyor. fvlecburen Tomas'ın evinde kalacak. lyileşince geldiği kasabasına geri dönüyor ama tekrar gelmek üzere. Ve bir geliyor, 'Ibmas'ın hayatına hiç çıkmamacasına yerleşiyor. Art arda 67 kadar rastlantı Tomas'ın büıün hayatını değiştiriveriyor. Arlık Tomas aşkın bütün "agırlıgını" duyarak yaşamak zorunda. Biz ölümlülerin, sadece bir kedaha yinelenmemek üzere, sadece bir seferliğine olup bitiyorsa, insan bu olaylara karşı "çaresiz" kalır ve "hafifligT'ni hisseder. Burada, Milan Kundera'nın ılk romanı olan "Şaka"nın Amerika'daki baskısına yazdığı önsöznizmi ciddiye almak istemlyor ve siyasal sistemi gevşetmek, dagıtmak için en ufak fırsatı kaçırmıyorlardı. 'Şaka' bu yuzden 1967 yılında yayımlandı. tlk uç baskısının uçer gunde tükenişini şaşkınlıkla izledim." takıtn sorular soruyor, ama hiç yanıt vermiyor. (Yazar, kendisıyle yapılan ve AdamSanat dergisının mart sayısında çevırısı yayımlanan bir konuşmada, "Ben hiçbir şey kanıtlamak istemiyorum, yalnızca soruları inceliyorum: Kişi nedir? kıskanclık nedir? Ya hafitlik? Krdem? /aaf? Aşk coşkusu?" dıyor.) Kundera, ınsan beyninin öteki ınsanların beynıne benzemeyen bir milyonda bırlık kuçük parçasıyla ilgileniyor Polıtıkanın dayattığı "kitsch"ı araştırıyor. (Roman kahramanlarından biri olan Sabina ressamdır ve 68 sonrası Ulkesını terk etmiştir. Almanya'da katıldığı bir serginin tanıtma kitabında kendisı için yazılanları okııyunca sinırlenıyor, kimse onun neden bu kadar sınırlcndığını anlamıyor. Sabina, "Ben" dıyor, "Kitsch'e karşıyım, komünizme degil.") Ama Kundera'nın gızını aıalamaya çalıştığı şeylcrın en başında ağırlık/hafiflik karşıtlığı geliyor. Kundera karşıtlıkların çok kolay yer değiştirebildiklerine karar veriyor. Karşıtlıklann "çok kolay" yer degiştırebılir olduğıınu kabul edınce, hayatımızın bir "agırlıgı" kalmıyor. "Var olmanın dayanılmaz hafifligi"ni hissederek, büyük bir "şaka" içinde yaşadığımızı sanmaya başlıyoruz. 1968 de PİKNİK PtYÂLE MADRA Roman ve Kişüer önceden de söylemiştim, roman kişileri insanlar gibi kadından doğmazlar; yazann henüz hiç kimse tarafından keşfedilmediğini ya da hakkında önemli bir şe*y suylenmediğini düşündüğü temel bir insani olasılığı birfmdtk kabuğunun içlne sığdıran bir durum, bir ctimle ya da e&retttemeden doğarlar. Ama bir yazann ancak kendini aniatabileceği doğru değil midir? Elinden hiçbir şey gelmeksizin, neyapacağmı bilemeden bir avlunun karşı tarafındaki duvara dalıp gitmek; bir aşk amnda karmndaki inatçı gurultuya kulak vermek; ihanet etmek, ama ihanetin göz kamaştmcı yolunu terk edecek gücü kendinde bulamamak; BüyUk Yürüyüş'te kalabalıklarla birlikte yumruğunu havaya kaldırmak; gizlenmiş mıkrofonlar önünde espri gösterısi yapmak bu durumlann hepsini tanıdım, hepsini yaşadım, ama bunlann hiçbirinden benim kisiliğim, benim Ozgeçmişim doğmadı. Romanlarımdaki kisiler kendime ilişkin gerçekleşmemiş olabılirltklerdir. Onlardan eşit derecede hoşnut olmam ve dehşete düşmem de bu yüzden. Her biri, benim ancak kenannda dolaştığım bir sınırı aşmıştır. Bana en çekici gelen şey bu aşılmış smırdır (ötesinde .'.endi 'ben 'imin sona erdiği sınır). Çiinkü romanın sorguladığı $ır, o sınırın ötesinde başlar. Roman, yazann itirafları değildir; bir tuzak haline gelmiş dünyamızda yaşanan insan hayatmm araştınlmasıdır. Milan Kundera, Varolmanın Dayanılmaz HaflfUği, s. 225. HIZLI GAZETECİ ISECDET ŞEN Yayın Raporu SEVGtNÎN EŞSlZ KIŞI Incı Aral'ın öyfcUlerı / Ozgur Yayın Dağıtım / 144 sayfa. "Kıran Resinileri", "Agda Zamanı" ve "Uykusuzlar" adlı kitaplarıyla günümüz öykücülüğünde özgün bir yer edinen lnci Aral'ın dördüneü kıtabı "Sevginin Eşsiz Kışı". Aral'ın yeni yapıtında yedi öykü yer alıyor. öyküleri 1977 yılından bu yana Türk Dili, Varlık, Dönemeç, Soyut, Türkiye Yazıları ve Sesimiz dergilerinde yayımlanan lnci Aral, 1979'da yayımlanan "Agda Zamanı" adlı kitabıyla 1980 Akademı Kitabevi öykü Başarı ödülü'nü kazanmıştı. ÇAĞDAŞ SANAT KURAMI Yazan: Paul Klee / Çeviren: Mehmet Dündar / Dost Kitabevi Yayınları / 143 sayfa. Picasso'nun çağdaşı ünlü ressam Paul Klee'nin bu kuramsal yapıtı, bir yandan yaşadığı günlerde yayımlanan yapıtlarından, İNCİ ARAL ratmanın oluşundan ya da bir lablonun devınim ve dengesini koşullandıran yorumsal mekanikten, geniş fizikotesi goruşlerden ya da biçimsel niteliklerin sıkı ço/umlemesinden yola çıkan Paul Klee'nin duşuncesinin tıım yonlerini kucaklamaktadır," dıyor. OĞULLAR VE SEVGİÜLER Yazan: D. H. Lawrence / Çeviren: Cem Taylan / Bilge Yayıncılık Diinya Klasıklerı Dızısı / 680 sayfa. Cinsellikten sanayileşmeye dek pek çok önemli çağdaş sorunu ırdelemiş, roman sanatına yenilıkleı getirnıiş ünlü lngiliz romancı D.H. Lawrence'ın ilk kez 1913'te yayımlanan yapıtı "Ogullar ve Sevgllller". Kitabın dıkkat çekici bir yanı, Lawrence üzerine akademik bir çalışması da bulunan Cem Taylan tarafından çevrılmiş olması. Nitekim, kitabın başında Cevat Çapan'ın kı sa giriş yazısını, Cem Taylan'ın "lngiliz Romanı, D.H. Lawrence ve Ogullar ve Sevgililer" başlıklı kapsamlı ıncelemesi izliyor. Taylan'ın ıncelcmesıni okuyan okur, çağımızın bu önemli yazan ve romanını tngiliz roman sanatı içındekı yerıne olurtabilme olanağı buluyor. Ayrıca Lawrence'ın yaşamı ve yapıtları da zamanduınsel bu sıralama ıçınde sıınuluyor okura. Okur, D. H. Lawrence'ın Türkçeye çevrılen yapıtlarının bir dökümunu de bulabiliyor. SİNEMA DERSLERİ Yazan: Sergey M. Eısensteın / Çeviren: Engın Ayça / Hil Yayınları / 232 sayfa. Olkemizde son yıllarda sinema sanatına dcğgın kitapların bolca ÇtZGtlİK KÂMİL MASARACI öte yandan da unlü Bauhaus'ta, Düsseldorf Akademisi'ndeki not ve taslaklarından oluşuyor. Kitabın önsözünü kaleme alan PierreHenri Gonthier, "Bu ciltte toplanan deneme ve özetler, ya TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAIS J Temmuz BERL/N PAYLA6ILIYORL 1S4S'T£ BU6UN, ü DUNYA SAvAŞl'HtU HEMEN ARDtHDAN, yeutıc ouşetJ NAZI ALMANYASI'MIN BA$K£.NTı BERÜN, MüTTEP/*U£R TKRAFtNOAN PAYLAŞ/LPI. MUTTEFiH. O/e/>ULASWW SEdLIN'î IŞGAL ETMELEeiYLE, KENT, BÖLUMLEZE AYR.ILMAYA SAÇLAM/fT/. OR.TAYA ÇtKAU OÖBT BOLUM ; sovYETte/a gınuĞt, AMER'IKA SIÜLEşıK PEVLBTlERl, IfJGıLTEHE VE FISANSA AŞASfMpA PAYLAÇtLMIŞri. SOVYETZEg gl£Llğl İLE PıĞER L1ÇLU ARASINPA ARTAN EeicA&ET, 6İt>££E/C SlR. DUİ/ARtHJ INŞAS/NA fJEPEN OlACAK, KENTIÜ POGUSUNO4 (fOVYET) O7UEANLAfilA 8ATIPAKIL££lN (ASP, INGlUZFI*ANStZ SÖLÜMO) ILI$Kİ£İ eeSlLECE C CUMHURtYET KtTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER AYBV EN ÇOK SATAN KİTAPLARI ŞttR 4.6.19862.7.1986 Sm: Kod: 1 002.255 2 152.316 3 021.041 4 002.007 5 001.053 6 001.054 7 152.024 8 022.105 9 002.252 10 002.006 Kitabın Mı/Yuan: Ezglll YOrek / Ruhl Su Kandtn Kına Yakılmaz/Ha«an Husayln Orhan M I BAtfln Şllrtert Yalnızlık PayU^ıliMZ/özdemlr Asaf Umrtulımif KantfOnat Kutlar OzayA. Vozmsmskl Acıyı Bal EyMIUNatan Hfiuyln Yaz Şllrlerl / Hllml Yavıu Bfltfln Şllrterl (3. namur) f Cahlt Kfllabl Bir Kapı önünde/özdemlr Asaf Flyatı: 1.250: 880: 1.100: 1.300: 660: 550: 660: 330: 1.250: ÇERÇEVE DergisVnin temmuz sayısı çıktı Ayhk kitap dergimiz ÇERÇEVE'nin 10. sayısı yayımlandı ve Kitap Kulübu üyelertne postalandı. ÇERÇEVE'ntn bu sayısmda "Tütil Kitaplan" konusu yer alıyor. Tatil için çeşitli türden kitap önerilerinin sıralandığı derginin Unutulmayan Kıtaplar bölümünde Memet Fuat, lz Bırakanlar bblumünde Enis Batur'un yazıları var. Bu bölümde yitirdiğimiz edebiyatçılardan Haldun Taner ve Edıp Cansever üstüne yazılar bulunuyor. Orhan Kemal ödülü töreninde Erdal öz'ün yaptığı konuşmanın tam metninin yayımlandığı ÇERÇEVE'de, Hıkmet Çetınkaya ve Alı Sirmen söyleşilerle kitaplarmı anlatıyorlar. Bu aym yazısını Vedat Günyol "kitap sevgisi üstüne" yazdu Emre Kongar, Erdal Atabek, tlhami Soysal, Jülide Gülizar, Ahmet Güngören, Süleyman Bulut ve öner Kemal kitap tanıtım yazıları ile tsmaıl Gülgeç, Musa Kart ve Tan Oral çtzgileriyle yine bu sayıda yer aiıyorlar. 8erlin'ıpaylafan ulketerm untu komuhtnhrı btr arada oj (R,Jukov 50 YIL ÖNCE CUMHURÎYET Beynclnıilfl yayımlanmaya başlaması gerçekten sevındiricı. Ancak sinema salonlarının bir bir kapandığı bir donemde sinema kitaplarının sayısının artması da, kuşkusuz, ılgınç bir "ters orantı". Son günlerde nıteliklı sinema kitaplarının arasına Sovyet sınemasının temeltaşlarından Eisenftein'ın öğrencileriyle dersleri sırasında tutulan notlardan oluşan "Sinema Dersleri" adlı kıtabı da katıldı Kıtabı çeviren, sinema yazan Engin Ayça. Notları tutan Vladimir Nizhny kitabın oluşmasını şöyle anlatıyor: "Şimdi onumde derslerln steno notları, planlar ve yılların çalışma notları duruyor. Bunlar, Kisenstein'ın reji oğretmeni olarak verdiklerini yansıtıyor... Elime ilk gelen dosyayı alıyorum. İçlerinde otuzlu yılların ortalarına doğru derslerde tııtıılmııs notlar var. Bunları Eisenstein'ın asistanı olarak tuttum. Dosyayı açıyorum..." 3 Temmuz 1936 broşurler hazırlanmıstır. Broşurlerde, serginin yalnız Turkiye için değil, Balkanlar ve yakınşark pazarları için de büyuk ehemmiyeti olduğu btlhassa kaydedilmektedir. 19361986 sergi 1.100BU HAFTAN1N KİTAPLARI Bu hafta yeni yayımlanan kitaplan üyelerin kolayca siparis edebilmeleri tçin kod ve fiyatlarıyla sunuyomv 183.013 126.059 ANKARA 2 (Hususi) Memleketimizde, beynelmilel mahtyette ilk resml sergi, iklnci kanunun 16 sında Ankara Sergi Evile, Sergi Evinden istasyona kadar olan geniş arazi dahilinde açılıyor. Iktisat VekiliCelal Bayarın blzzat tetkikinden geçen buyuk hazırlıklar "kömur yakan vesait ve teshin aletleri" sergisinin beynelmilel sergiler arasında iyi bir isim ve muhim bir mevki alacağını, şimdiden göstermektedir. Ibplumcu DOfüncanln Kaynaklan/AhmetOktay 27 Mayıs Mandares'ln Dramı/ Ratlh GuiMŞ 06 DopflnE. jy Elsa'nın Macnunu/L. Aragon/şllrIncelaiM/ Ç « : Erdotan Alkan/ VaroİNf F M s d n İ M GJrl*/ E. Mounler Büyuk Dönuşflm/ Incalema/ Kari 2.200: 1.100: 825: 1.000990: 1.87a 13201.3751.375: 152.363 185.005 004.064 004 065 019.038 Hergun birçok ecnebi firmalardan muracaatlar alınıyor. Isteklilere her türlu kolaylıktan başka, paviyon kuracaklan saha ve sergi evindeki standlar ucretsiz olarak verilmektedir. tktisat Vekaletl müesseselerinden Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü de sergiye ayrı bir paviyonla iştirak etmektedir. Enstitu, paviyonun fevkalade mükemmel olması için ayrıca çalışmaktadır. Sergi için çok guzel afişler, pullar ve muhteltf lisanlarda "Cunıhuriyet'"in satış acentahğı İzmir Gazetemizin tzmir ve havalisi satıs acentalığını 1 temmuz 1936 tarihinden itibaren İzmir'de Tasçılarda Vakıfhoca sokağında 24 numaralı yazıhanede Cemil Akyuz deruhde etmiştir. ÜSKÜDAR 4. ASLİYE HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN 985/1215 ııe teblıji cdılemeılıgı, emnıyetçe yapılan adres soruşturmasında adDavacı Rana Ncummann (Bıtar) tarafından davalılar Rhımou Te resının ıncvluıl olduğundan nıahkemccc ıcblıgatın ılanen yapılmasıkıııcr,fcmıneYükseler (Çetınkaya), Reyhan Çetinkaya aleyhlerıne açına karar vcrılmii ulduğundun davalınm üuru^ma günü olan 17.7.1986 lan vıhiin ıplalı ddvjsmın yapılan duruşması sırasında vcrılcn karar guııu s.ıaı 10 SS'ic dıırıı$mada ha/ır bulunması veya kendısmı bir vegeıeğınce kılle tcmsıl ettırmesı, aks>ı lakdırde duru^maıun gıyabında yapılacağı Ddvalılardan Usküdar, Ümraniye, Ihlamurkuyu No: 116 adresınhususu leblıgat verme gcçerlı olnuk ıı/ere ılanen teblığ olunur dc ıkanıel eden Rhımou Tckıncr adına çıkarıılan leblıgatın, kendısı Uasın 7624 Poısnyl 142 013 142.015 ÛzflntayO Bırak Tftsamaya Bak/D, Carnagla insanca Savgl va Clnselllk/Erte Berna/Çav: Dt Eınra Kapkın/ Dhnnı HOmayun/Praf. Ahmet Mumcu