Katalog

19 EYLÜL 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURtYET/5 ÎSMAIL GÜLGEÇ YAYIN DUrreASENDA SANAT EDEBİYAT HAYVANLAR Üç şairin değişim ve getişim haritası Acı Ertelenirken/Arif Damar/Adam Yayıncılık/130 sayfa. Beşibiryerde/Can Yücel/Adam Yaymcılık/328 sayfa. Çağdaş ve Boyun Eğmeyen/Kemal Özer/Can Yayınları/376 sayfa. REFİK DURBAŞ Kâğıda zam, yayın yaşamında bunalım derken, şiir kitaplarının "önlenemez yükselişi" sürüyor. Hemen her ay birkaç genç şairin şiir kitabııun gün ışığına çıkmasının yanı sıra, yıllardır şiirde uğraş veren şairlerin toplu şiirleri de yayın gündeminde. Gençler üzerindeki düşüncelerimizi bir sonraki yazıya aktararak, bu kez ilk kitaplan sırasıyla 1940'larda, 1950'lerde, 1960'Iarda çıkan günümüzün üç şairinin toplu olarak yayımlanan şiirlerine eğilmekte bir yarar yok mu? Arif Damar, 1943'ten 1983'e 40 yılın birikimini şiirine dökmüş: "Acı Erteteıiirken." Can Yücel, 1950'de yayımlanan "Yazma"dan bu yana çıkardığı beş kitabmı bir arada sunuyor: "Beşibiryerde." KemaJ Özer, 1959da çıkan "GUI YordamT'ndan, ilk kez yayımladığı "Sınırlamıyor Beni Sevda"ya 10 kitabından yaptığı seçmeleri tek başlık altmda toplamış: "Çağdaş ve Boyun Egmeyen." rinde. 40 yıldır bir geniş şiirin parça parça mozayiklerinin birbirine eklendiği duygusunu uyandınyor. Bu, şürinin yapısı bakımından da böyle, içeriği bakımından da... Şiirini yüksek sesle söylememesi çağrışımlara verdiği önemden de olabüir. Savsözlere, fazla gürültülü seslere yaslanmaması da çağrışımı gündeminden eksik etmemesinden sanki. Bir özelliği de Damar'ın kendini konuşması, doğrusu kendi adına konuşması. Çoğul bir şiir değil şiiri bu yüzden. Tbplum içinde onuru, bilinci, savaşımıyla var olmaya çalışan tekıi insanın şiirj özetle. "Beşibiryerde" başhğında toplanan bu şiirler Can Yücel şiirlerinin bütün özelliklerini bir arada sunmasıyla önem kazanmakta bu yüzden. Kemal Özerde, şiirini "degişmeler"in koyağından süzerek oluşturan bir şair. Ama ondaki değişim daha belirgin, daha bir gözle görülüyor. Bu açıdan onun şiirini iki dönemde ele almak olanaklı. Biçimsel kaygıların ön plana çıktığı, kusursuz dize yapılanmasının içerikten öne alındığı ilk üç kitabı "Gül Yordamı", "Ölü Bir Yaz ' ve "Tutsak Kan'Ma sınırlanan birinci dönem. 1970 başlarından itibaren "Kavganın YüregT'nden günümüze uzanan, toplumsal sorunlara ağırlık vererek güncelin şiirini yakalama çabası içinde somut, anlaşılır bir şiir kurmanın ürünlerinin oluşturduğu ikinci dönem. "Elini tutmadı onların da hiç kimse kelimelerden başka" tekil anlayışından "Biriikte ürettigimiz sevinç çüriiyüp giderdi çoktan paylaşmasaydık başkalarıyla" çoğul, paylaşıma ulaşan şürier toplamına ulaşma heyecanı. Bu bakımdan "seçme şiirleri"ne koyduğu başlık da anlamlıdır: "Çağdaş ve Boyun Eğmeyen". Hiç mi eleştirilecek yanları yok her üç şairin de. Ya da şu sorulara yanıtlan aranıp, şürier daha geniş bir boyutta irdelenemez mi? Arif Damar, temelde şiirini pek az değiştirmesiyle dikkati çekmiyor mu? Hep aynı şiirin izini sürüyor gibi görunmesi bu yuzden mi? Can Yücel, ince zekâsı, dili kullanmadaki sınır tanımaz savrukluğuyla bir yerde aynı şiirin izini sürmüyor şıu? Kemal Özer, günceli söyleme adına şiirsel tadın ardını bırakıp kuru savsözlere düşmuyor rnu? Arkadaşımız İsmail Gülgeç, yülık izninin bir bölümünü kullandığından HAYVANLAR bir süre yayınlanmayacaktır KÎM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK ^ı Bemm n« svçum var ( abi, demifci demtd / V . koumv$, betonj dvz dotetm Yazma'dan rengin ahengine Arif Damar nasıl "degişmez" bir şiir izleğini süregelmişse, Can Yücel, tersine şiirini "değişmeler"le var edip, duygunun yanı Şiirin soğuk demircisi Arif Damar, kitabını düzenlerken daha önce yayımladığı kitaplanrun adlarını silip "Seçme Şürler 19431983" alt başlığmı düşürmüş şiirlerinin üstüne. Kitabı iki bölümden oluşuyor: İlk Şiirlerden ve Kitaplardan. "Ük Şiirlerden" bölümünde yalnızca iki şiir bulunuyor: Bahar ve Mavilikler. Ikisi de 1941 yıhnda Gün dergisinde yayımlanmış. Arif Hiisnii imzasıyla yayımlanan iki şiirde de Necip Fazıl etkisi belirgin. Hem dil, hem söyleyiş olarak. "Kitaplar" bölümüne aldığı şiirlerde ise Arif Daraar'ın şiir eğrisi birden değişim gösteriyor. tkinci Dünya Savaşı'ndan portreler çiziyor daha çok. Şiiri kendisine sınıfsal bir tabanda yer edinmiş. Ne söyleyeceğinin, nasıl söyleyeceğinin bilincinde. Daha sonra şi. irinin ana damarını oluşturacak umut, aydınlığa özlem, onurlu ve namuslu bir yaşam adma kavga giderek filiz vermeye başlamış şiirinde. Uzun soluklu bir şiir değil Damar'ınki. Az, ama öz söyleme çabasında. Çoğu şiirleri 810 dize içinde. Zamanla da şiirini inceltmiş. Dizelerini son şiirlerine doğru daha bir kısa tutmaya çalışır olmuş. Temelde ise fazla inişler çıkışlar yok şii Arif Damar, 1943'ten 1983'e 40 yılın birikimini şiirine dökmüş: "Acı Ertelenirken." Can Yücel, 1950'de yayımlanan "Yazma"dan bu yana çıkardığı beş kitabmı bir arada sunuyor: "Beşibiryerde". Kemal özer, 1959'da çıkan "Gül Yordamı"ndan ilk kez yayımladığı "Sınırlamıyor Beni Sevda"ya 10 kitabından yaptığı seçmeleri tek başlık altında toplamış: "Çağdaş ve Boyun Eğmeyen". na düşünceyi, acının yanına humoru, çağrışımın yanına bilinci ekleyerek çizme çabasında şiir eğrisini. tlk şiir kitabı "Yaztna", Garip şiirinin yaygınlık kazandığı bir zaman aralığına dusmiiş. Bu kîtabında ilgi alanı yaşamı, dünyayı anlamaya yönelik. Değişmeden çok, durum saptamasına yönelik. Ikinci kitap "Sevgi Duvarı" bir "gecikme" etiketini taşıyor. "Sevgi Duvarı", bugünkü Can Yücel şiirinin asıl kimliğinden izler taşımasıyla önemli. Bir anlamda Yücel'in şiirinin geçirdiği evrelerin tanığı: Biçim arayışları, dil üzerine deneyler ve şiirinin ana kaynağı diyebileceğimiz humora yaklaşımıyla. "Bir Siyasinin Şürleri" ise Yticel'i geniş okur kitlesiyle buluşturan bir kitap. Yücel'in kişisel deneyimleri bu kitabıyla toplumsallaştınlmış. Bu olgu daha sonraki şiirlerinde de süregelerek şiirinin ana öğelerinden biri olacaktır. Hayatı ve dünyayı değiştirme sürecini yaşayarak... P t K N İ K PtYALE MADRA Soyut şiirden güncele Söylemek istediğim şu: Bu yazının dar boyutları içinde uzun uzadıya günümüzün üç şairinin şiirsel grafığini çizmenin olanağı yok. önemli olan, uç şairin de ilk urunlerinden günümüze, şiirlerinin değişim vegelişim haritalannı sergilemesi, adı geçen kitaplarıyla. Bu bile üç şaire de ilgisiz kalınamayacağının bir göstergesi olarak kabul edilemez mi? Doğal olan da bu olsa gerek sanırım. Değişik türden okurların değişik tatlar alacağı, temelde aynı toplumsal anlayışı, aynı kaygıyı surdüren, ama gerek söyleyiş ve biçimleriyle gerek şiire bakışlan ve onu kavrayışlarıyla şiirlerini nereden alıp nereye götürdükleri açısından üzerinde durulması gereken üç kitap. Yaşadığımızın farkında. Acıyı erteleyen, ama şiiri, dünyanın ve hayatın değişirliğini ertelemeyen... (C mZU GAZETECİ tc NECDET ŞEN Yayın raporıı KIRMIZI GÜLLER Yazan: Sean O'Casey/Çeviren: Cevat Çapan/110 sayfa/Kuzey Yayınlan. Kuzey Yayuılan'nın tiyatro dizisinden yayımlanan oyun, Irlandalı tiyatro adamı S«an O'Casey'in en guzel yapıtlarından biri. Önceki yıllarda Istanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda sahnelenmiş olan bu dört perdelik oyunu, şiir çevirilerinin yanı sıra, tiyatro üstüne çakşmalan ve çevirileriyle tanıdığımız Cevat Çapan'ın ustalıklı Türkçesinden okuyoruz. Uzun bir süre Irlanda bağımsızhk savaşımının içinde yer alan, lrlanda toplumu ve insanının çatışmalarını, çelişkilerini duyarLkla gözlemleyen Sean O'Casey, "Kırmızı GüUer'de de, izleyiciyi (ve tabii okuru) bir yandan tiyatro sanatının doyumsuz tadına vardınrken, bir yandan da bize hiç yabancı düşmeyen lrlanda toplumuyla, insanıyla tanıştınyor bizi. GÖRÜŞ GÜNÜ Hasan Kıyafet'in öyküleri / Çevren Yayınlan / 111 sayfa. Köy Enstitüsü çıkışlı öykücü ve romancılanmızdan Hasan Kıyafet, "Komünist Imam", "Başteyan Kavga", "Bizim Iise" adlı romanlarıyla, " B a r a ç " , "Radar" adlı öykü kitaplarıyla, "Oy Pazan" adlı incelemesi ve "12 Mart Fıkralan" adlı derlemesiyle tanınıyor. Hasan Kıyafet, "Göriiş Günü"nde de yeni kısa öykülerini bir araya getiriyor. Kitapta "Göriiş Günü"nden "Gülfidan ile Güldeste"ye kadar uzanan on yedi kısa öykü yer alıyor. NUH PEYGAMBER'İN SEYİR DEFTERİ Yazan: Valçın Peksen/142 sayfa/Çagdaş Yayınlan. "Nnh Peygamberin Seyir Defteri", uzun yıllardır gülmece ağırlıkb yergi, taşlama yazılarını gazetelerde surdüren Yalcın Pekşen'in ikinci kitabı. Pekşen, "NHH Peygamberin Seyir Defteri"nde, kendi bakış açısıyla "insanlık tarihi"ni seriyor gözler önüne. Bunu yaparken de, "tüm insanlann (ve de hayvanlann) bizim ülkemizden çıktığı'' varsayımından yola çıkıyor. Pekşen, sunuş yazısında okura bırakıyor karan: "Savımızın taribi ve bilimsel gerçeklere uyup uymadıgına, yeniden kaJeme alnnhlt tarihini okudukUn sonra siz karar vereceksiniz." ven'in, babasının armağan ettiği tspanyolca bir denizcilik kitabını okumasıyia başlayan saplantısının öyküsü. Niven, gecesini gündüzüne katıyor. Santa Clara Adası açıklarında batan eski bir geminin kalıntısını bulmayı sonunda basarıyor. Ancak bu bir başarı mı, yoksa sonun başlangıcı mı? İlginç bir konu ve sürUkleyiciliğini kılpayı kaçırmış bir kitap. Çünkü gerekmediği kadar uzun. ENDÜLÜS ŞALI Elsa Morante'nin öyküleri/Türkçesi: Şadan Karadeniz/197 sayfa/Can Yayınlan. 2. DUnya Savaşı sonrasında üne eren çağdaş Italyan yazarlarının en ünlülerindendir Elsa Morante. Alberto Moravia'nın ilk karısı olan Morante, ülkemizde de son yapıtlanndan "Tarih Devam Ediyor"la tanındı. "Endülüs Şab", ünlü kadın yazarın 19351951 yıllan arasında yazdığı 14 öyküyü bir araya getiriyor. Morante'nin ilk romanlarında görüldüğü gibi, "Endülüs Şalı"ndaki öykülerde de, yetişkinlerin dünyasına duyduğu tapınmaya varan hayranhkla urkütücü gerçek arasında kalan bir yeniyetmenin acılarını yansıtıyor. Tüm yeteneğiyle tılsımlı bir dünyanın kapılannı bize açan Elsa Morante'nin öykülerinde, çocukluğun ve ilk gençligin düşsel dünyası gündeme geliyor. ŞÜR TAPINAĞI Hazırlayan: Sait Maden/349 sayfa/Adam Yayıncılık Sait Maden'in "insanoğlunun beş bin yülık şiir seriiveni" olarak özetlediği bu özgün çalışması beş bolümden oluşuyor. İlk bölüm olan "Yaraühş Şürleri"nde, Hint, Viking, Fin, Toltek, Maya, Amazon Kızılderilileri, Dogon, Polinezya, Tahiti kaynaklı dizeler yer alıyor. "Kutsamalar" bölümündeyse Sümerler'den Greklere, Türklere, Ermenilere, Laponlara, Azteklere ve Malezyalılara değin bir sürü ulus ve ırktan insanın şiiri var. "Biigeiikkr" başlıkh üçüncu bolümde Mısır, Babil, Tibet, Pigme, Madagaskar, Sudan, Dahomey ve Kızılderili şiirlerini görüyoruz. "Söylenceler, Destanlar" adlı dördüncü bölum, Gılgamış'tan Oğuz Kaan'a, Mahabharata'dan (Hint) Cermenlerin Niebelungen Destanı'na uzanan dizeleri kapsıyor. Kitabın son bölümü, "Yakanlar, Yagmur Dualan, Kargımalar ve Büyüler"e aynlmış. ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI AĞAÇ YÂŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKÜAN ACIPARA Yazan: Stephen Yizinczey / Türkçesi: Bdkıs Çorakçı / 500 sayfa Altın Kitaplar Yayınevi "In Praise of Older VVomenYaşh Kadınlara Övgü Babında" (kitap dilimize çevrilmedi) adlı romanıyla ilginç bir çıkış yapan Stephen Vizinczey , daha sonra serüven romanlanna yöneldi. " A a Panı" onun bu tür romanlanndan. Kitap küçük Mark Ni CANLI BAYRAKLAR Kerim Korcan'ın öyküleri/159 sayfa/Süreç Yayıncılık. "Linç" adlı romanı beyazperdeye de uyarlanan, daha sonra "İdamlıklar", "Ter Adamlan", "Dimitrof Geçiyor" ve "Patrona" adlı romanları yayımlanan Kerim Korcan'ın "Tatar Ramazan"dan sonra ikinci öykü kitabı "Canlı Bayraklar". Ülkemizde toplumcu gerçekçi akımın temsllcileri arasında yer alan Kerim Korcan, son romanı "Patrona"dan sonra okurlanna "pek ince" gelen bu yeni öykü kitabında da kendine özgü canlı anlatımını somut gözlemlere dayandırarak sürdürüyor. BALE Çeviren: Tuğrul Göğüş/68 sayfa/Sahne Yayınlan Izmir'de yayın yasamma giren Sahne Yayınlan, ülkemizde pek değinilmeyen bir konuyu, baleyi ele almış. BaJeyi genel çizgileriyle tanıtmayı amaçlayan kitap, "Müzik ve Hareket", "Mim ya da Jestlerle Kurulan tletişim", "Sahne DekoruKostümler ve Ressam", "Bir Danscının Eğitimi" gibi bölümlerden oluşuyor. En önemlisi, kitabın sonuna bir "Bilinmeyen Isiınler ve Terimler Sözlüğü" eklenmiş ki, bale gibi ülkemiz insanının teknik yönden yabancı olduğu bir sanat dalına giriş yapabilmek için önemli. Ancak kitabm büytik bir eksiğine değinmeden geçemeyeceğiz. "Bale" adlı kitabın çevirmeninin İzmir Devlet Senfoni Orkestrası üyesi Tugrul Gögüş olduğu beh'rtilmiş. Ya kitabın yazarı? Onun adını ananyok. TARIHTE BUGUN MÜMTAZ ARIKAN 19 Eylül 1960 YILININ KARAOA H/Z REKORUf 196O'7A gUGÜN, Atoe&İKA'C* KARA HfZ REKORU tCIRtU*. UTAU'TAtCİ LAKE PİSTİMOE YAPtLAN p£U€MeDE, MAVİ R£HKLİ, "CHALLBNGER l n APLI YA&tŞ OTOMOBİÜ, SÜKÛCÛSÜ M«X£Y THOMPSOU YÖUETİMİUDE BÜYUK S/e UIZA ULAÇMIÇTI. SAATTE 6S4 KJLOMET&E * PAU ABAÇ, 8UMU 1,5 K/LOIMemE KAM/S. SÜ&DURAAÜŞ, SOMGA yAVAŞLAMAYA BAŞLAMIÇTf. ONVBPİ /OLOMETKE UZUNUlĞUMOAKJ P/S77A/ SONUNDA, CHAUJENGBZ I , ANCAK ÖZSL PA/SA$ÜTÜMÜ AÇAJSAK C>Ü£A8İLM/ŞTİ.. CUMHURÎYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER Cumhuriyet Kitap Kulübü îzmir'den sonra Muğla'da Ekim kataloğu hazırlanıyor Kitap Kulübü üyelerine ücretsiz olarak gönderilen ayhk kataloglann ekim sayısı hazırlandı. Hazırlanan ekim kataloğunda ağırlıklı olarak, başlayan ders yılı nedeniyle soruşturma ve inceleme yasuan yer alıyor. Ders kitabı yayımlayan yayuıevlerinin görüslerinin yanı sıra, konuya ilişkin geniş bir kaynakça verili 20 ağustostan bu yana sürmekU olan Izmir Fuarı 'ndaki kitap sergisi, yarm sona eriyor. Bir ay süreyle İzmirli okurlarla beraber olan Cumhuriyet Kitap Kulübü, İzmir Fuan 'nın ardından Muğla 'da kitapseverlerk biriikte olacak. 26 eylül 29 eylül tarihleri arasında düzenlenen Muğla Festivali'ne katılacak olan Cumhuriyet Kitap Kulübü, festival süresince indirimli kitap satışlannı sürdürecek ve yeni üye kayıtlarına devam edecek. Imza ve tohbet günlerinde yer alacak olan yazarlardan tlhan Selçuk, Aziz Nestn, Haldun Taner ve Melih Cevdet Anday, aynca Muğla Belediyesi'nce düzenlenen bir edebiyat söyleşisiyle de okurlarla biriikte olacaklar. 28 eyiülde açılacağı duyurulan Mersin Fuan 'naise 2 gün gecikmeyle 1 ekim tarihinden itibaren katılacak olan Cumhuriyet Kitap Kulübü, burada düzenUdiği etktnliklert, aynca duyııracak. yor. Aynca Oğuz Atay'm son yayımlanan kitabı nedeniyle geniş bir inceleme yazısı ile güncelliğini kontyan konulardan biri olan '"Sahaflar" konusunda bir röportaj yaytmlanıyor. Ayın yeni çıkan kitaplan, okur mektuplan, üyelerin tanıttm tartışma yazüannın da yer aldığı ekim kataloğunda her 4 ayda bir düzenli olarak yayımlanan fîyat değisiklikleri ayn bir hötumde bulunuyor. 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Yaş meyva ihracı Bu yıl başarılması muhakkak görülen ve buna göre bazı hazırlıkiar yapılan yaş meyva ve sebze ihracı tam münasib zamanda bulunduğumuz halde maalesef durmuştur. Bu işte birkaç kuvvetli hamle yapan ve epeyce de ziyanı göze alan muteşebbisler icab eden kolaylıklann bir tiirlü gösterilememiş olmasından 19 Eylül 1935 gitmektedır ki bu yüzden pek az yaş ürün bu müddete dayanabilmektedir. ötürü şimdilik yeni bir teşebbüse girişmemeye karar vermişlerdir. Şark demiryollarile yaş ürünlerimizi çıkarmak için sosyetenin elinde hiç te kafı ve bu işe elverisli vasıta bulunmadığı halde bir kilo yaş meyva ve sebze Berline kadar 50 kuruşa nakledilmektedir. Buna mukabil trenle Berline yaş ürünler 89 günde BESi SUT TOZU ÇooiUr Yrtblmr AYEV EN ÇOK SATAN KİTAPLARI DENEMEİNCELEMEBELGE 14.8.198518.9.1985 Sıra: Kod: 1 027.054 2 024.004 3 152.327 4 004.045 5 6 7 8 9 10 079.018 152.328 027.037 023.044 027.042 021.221 Kitabın Adı/Yazan: Fiyatı: 600.3000.1500.800.273.750.400.350.550.700.Düşünüyorum Öyleyse Vurun/tlhan Selçuk Cumhuriyet Yıllık'85 (Ciltü) Çankaya'ya Giden Yol C. Arcayürek Açıklıyor6 Demokrasi Sendika Özgürlüğü ve Sosyal Haklar/Faruk Pekin Hücremde Bir Gün/B. Sands Türkiye Ekonomisi (19801985) Ağlamak ve Gülmek Danvin Gerçeği/B. Farrington Yazmak Yaşamak/Oktay Akbal Orhan Veli/Asım Bezirci Edebiyat Fakültesi profesörier meclisi dün toplanarak Avrupaya tahsile gönderilecek talebeler için konuşmuş ve namzed olarak müracaat eden talebeler arasında incelemeler yapmıştır. Avrupaya gönderilecek talebeler ÇOCUK BAKICISI ARANIYOR Çalışan anncnın üç yaşındaki çocuğuna bakacak ve ev işlerine yardımcı olacak, okumayazma bilen yatılı bayan aranıyor. Ücrer ayda ne( 40 bin lıradır. Te!.: 147 03 24 Sayın Veliler 05 YAŞ AŞI KAMPANYASINA KATILINIZ : Torkiye Rotary KulObleri