Katalog

15 EYLÜL 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 BİLİMTEKNİK DÜNY4SINDAN VEHBÎ BELGÎL HAYVANLAR ÎSMAİL GULGEÇ AIDS tüm dünyaya yayılıyor Amerika'da en az 500 bin kişide AIDS virüsü olduğu sanılıyor AiDS'e sadece eşcinseller yakalanmıyor. Eşcinsellerle ılişkıye giren terscinsellerde de görüluyor. Başka bir geçiş yolu da kan verme. Ancak AIDS'ii bir hastanın yanında bulunmakla hasîalık bulaşmıyor, hatta öpüşmekle de geçmiyor. llk AIDS olayları Amerıka Bırleşık Devleüerı'nde 1981 kışında göruldü Fakat ne olduğu pek anlaşılamadr Doktorlar böyle bir hastalıkla ılk kez karşılaşıyorlardı llk belırtılen de, gelışmesı de başka hastalıklarla kanşıyordu Işın ılk farkına varanlardan bınsı Kalıfomıya Ünıversıtesı'nden Dr. Gortlieb ıdı. Kendısi yenı bir hastalıkla karşı karşıya bulunduğunun farkına varmıştı. tyıleştırmeye çaüştığı 4 hastanın durumunu önce devletın sağlık kurumlarına, sonra da Atlanta'dakı "Hastaiıklaria Savaş Merkezlerine" (Centers for Dısease Control'a) bıldırdı. Burası 1981 haaranında bu konudakı ılk raporunu yayınladı. O andan sonra da hastalık günün konusu oldu SAYILARIN DtLİ Bugünç kadar Amenka'da sağlık kurumlarına başvuranlann sayısı 12 bin kusur olmuş, bunlann 6 bmı ölmüştür ötekıler de ölme yolundadır. Ama, gerçek dunım bu sayılann çok üstündedır 500 bin ıle bu mılyon arasında. Çünkü, birçok kımse, AIDS vırusu taşıdığı halde henüz hastalanmamış durumda. Hastalık bu halıyle biraz da frengıye benzıyor Treponemapallıdum denen frengı baktensı, birçok hallerde vücuda nasıl gızhce gırıp yıllar sonra ortaya çıkıyorsa, AIDS virüsü de aynı seyı yapabıliyor Bu durumda butun dunya ıçuı bır AIDS salgnyndan, daha doğ510 bin Amerikalı daha hastalanacak. Tabii bu yakalananlar da virus saçacak.) Virus vucuda gırdikten sonra hemen hastalık belirtisi gostermiyor. Bu nedenle, bırçok kimse viruslendiginin farkında bile ohnnyor. Betirti, ortalama 23 yıl sonra başlıyor. Bunun boyle olduğunu kan ve kan urunleri verilmiş kimselenn hastalanmalan halinde ogrenijonız. Kanın verildiği tarih belli, çunku. Bngnn Amerika'da 13 yaşından kuçuk 150 çocukta AIDS goruldu. Bunlar hastahgı ya annelerinden, ya kan urunleri yoluyla alan çocuklar. Tabii, içlerinde hemofiliak olanlar da var (kanı pıhülaşmayanlar). YAN YANA DURMAKLA GEÇÎYOR MU? AlDS'in doktorlar a, hastabakıcılara, aynı odada başka hastalıktan yatan kişılere geçip geçmeyeceği bugunlerde çok sorulan bir soru. tncelemeler, AlDS'in hastanın yanında bulunmak ve karşılıklı konuşmakla geçmeyeceğini gosteriyor. rusu salgın tehlıkesınden söz edebilırız. Çünkü, turızm patlaması, her ülke ıçın AIDS patlamasını da yanında getırebılecektır. Eskı salgınlan daha çok gemıcıler getınrlerdı. 1348'de ortaya çıkıp Avrupa nüfusunun dörtte bınni götüren ve Kara ölüm (the Black Death) dıye adlandınlmış olan veba salgını böyle başlamıştı. Günümüzde bu ışı herkes yapabıliyor Nıtekım, hastalık Avrupa'da da baş göstenruştır Şımdı bütün ülkelerde halk AIDS'e karşı uyanhyor. Şurasını bir kez daha kesınlıkle belirtmek ıstenz kı, sadece eşcınselhk AIDS'e yakalanmak ıçın yeterlı değıldır Hastalıkta asıl rol oynayan, HTLVIII adı venlen vırüstür Bu da, daha çok, cinsel ılişkı ıle bulaşıyor Yazunızuı bundan sonrakı kısmını, Amerıka'nın Atlanta kentındekı hastalıkla savaş merkezlerı AIDS bölümü uzmanlanndan Dr. James Curran'ın ağzından dınleyelım: "AIDS virusu daha çok eşcinsellere mnsalkt Amerika'da bugune kadar göralen AIDSTilerin yuzde 73'n esoinselter arasında. Fakat, HTLVHI diye adlandınlan virus, cinsel iUşki nedeniyle terscinsellerde de goruluyor. AIDS'lı hastada kullanılmış iğne saglıldı bir kımsede kullanıhnca da AIDS geçiyor. Hatta, bu yolla sadece AIDS değil, başka hastalıklar da geçiyor. Başka bir geçiş yolu kan verme, kan urunleri venne. Kan ve kan urunleri toplama bugun butun dunyada tam bir endustrı halini aldı. Bu nedenle, dunyanın bir ucundan alınan kan, obur ucunda kullanılabiliyer. Biz bir kimsede AIDS virusunun olduğunu kan (ahlili ile anlrjoruz. \IDSlikrin kanında bu bastalıgın virusune karşı savaşım birimleri oluşuyor (antikor, yahut, tngilizce adı ile, antibody). Bugun Amerika'da en az 500 bin ile bir mihon kişide AIDS virusu olduğu sanılı>or. Ancak, bnnlann hepsinde hemen AIDS gonılmevecek. Araştınnalanmız, viruse tutulmuşlann her yd sadece >uzde 12 sinin hastalığa yakalandıgını gosterdi. (Bu hesaba gore bu >d içinde AlDS'in doktorlara, hastabakıcılara, hemşirelere, aynı odada yatan başka turden hastalara geçip geçmeyeceği bugunlerde çok sorulan bir soru: \IDS korkusu ile hâkimler davalara bakmıyor, bakarlarsa gulunç denecek onlemler alıyorlar. AIDS'li ile roportaj bile yapılmak istenmiyor. Ancak, şunu soyleyelim ki, bugüne kadar ogrendiklerimıze göre, AIDS oylu durup dururken geçmiyor. Evet. Amerika'da 300 kadar sağlık ılgilisinde AIDS goruldu. Ancak, ıncelemelerimiz, bunlann, risk faktorlen ile karşılaşnklannı bize gosterdi. (Yani bunlann bir kısmı cinsel ilişki. iğne, kan urunleri yolu ile virus kapmış kimselerdi.) Sağlık ilgilileri için tehlike, normal olarak, çok az. Hastahga aşı henuz bulunamadı. Fakat, bulununca, vucutlanna virus girmış butun Amerikalılan hemen aşılamamız gerekecek. Boylece, hastahğın başkalanna geçmesi olasıhğı da azaltümış olacak. Tekrar tekrar soylemek gerekin AIDS'li hastanın yanında bulunmakla hastalık bulaşmaz. Hattâ boyle bir hasta ile opuşmekle de geçmez. Çunku salyada viruse rastlanmamıştır. Ama, derin derin opuşler tehlikeli olabilir. Oksurukle, aksırmak ve tıksırmakla, el sıkmakla, konuşmakla da geçmiyor (Kanımızca yine de ıhtiyatı elden bırakmamak gerek. Çunku hastahğın çeşitli bulaşma yolları hakkında henuz tam bir bilgiye sahip değüiz." SONUÇ Duıcıler, AIDS'ı kendı dın propagandalan ıçın hemen araç olarak kullanmaya baslamışlardır Hastalık, eşcınseüerı cezalandırmak ıçın Tann'nın bir uyansı ımış Ortaçağda da öbür salgınlar için de aynı şey söylenıyordu. Sonra her şey anlaşıldı Dıncüer, Tann'run varlığını bu yolla da kanıtlamaya çalışmakla kendılerını de, Tann'yı da kuçuk duşürüyorlar Bugun genellıkJe bılındığıne göre eşcınselhk, bır çok kımseler ıçın bır kalıtım meselesı Doğuştan oluyor Tann bır ınsanı eşcınsel yapar da sonra cezalandınr mı? Sonra, eşcınsel bütün ulkelerde var Yalnız Amerika'da değü. Tann öbur ulkelerdekı eşcınsellen neden cezalandınruyor da sadece Amenkalı eşansellen cezalandınyor9 Frengı ve belsoğukluğu ıçın de Tann'nın cezası denmıştı. Serbest sevışenlen cezalandırmak ıçın bır ceza. Böyle şeylere ancak cahıl kımseler ınanır. Cahılhk ıse henuz mıkrobu, virusu, aşısı bıhnmeyen bır hastalıktır. 528 66 29526 10 00/412 KİM KÎME DUM DUMA BEHIÇ AK Beyoglurıda bıı/ îonua, crda ianısUğım B a b m alko!ıfe+ı ve btygece cınnemı bıcak\adı Bendeevden Tyene Kaçak bın/p la geldrn kM safrnaya 3aij cocuk Oydan kacbm Sonya â PİKNIK PİYALE MADRA HIZLI GAZETECİ NECDET ŞEN Kısa... Kısa... nagore, 60 yaşına kadar yaşayan bir ınsamn, koleraya yakalanmamak için 120 kez aşı olrnası geLos Angeles'teki Kaliforniya Üniversitesi'nden rekıyor. Bu buyuk bir sakınca. Şimdi tek bir aşı ruh hastahklan uzmant Dr. Jarvik (psychiatry pro ile yaşam boyu kolera bağışıklığı veren bir yolun fesoru) guzel bir yemekten sonra sigara ozlemıbulunduğu ileri suruluyor. AvustraJya'nm Adenin doğduğunu ilerı surmuştur. Boyle bir yemeklayd Üniversitesı araştırmacıları, bulduklan aşıten sonra ıçilen sıgaramn daha da zevk verdiği, nın ağızdan verildiğini, şimdiye kadar sadece hayyine araştırma ile ortaya çıkmıştır. Doktor, şimvanlarda denendiğini, gelecek yıl başlannda Amedi bunun neden boyle olduğunu araştırmaya korika Birleşik Devletleri'nde insanlarda deneneceyuimuftur. Uzman, Amerikan Psikolojı Demeğı'nğini soylemışlerdi. Dunya Sağlık Teşkilatı, aşıyı de son yaptığı konuşmada şoyle demıştır: "Si Hindistan ve Bangladeş'te 1987'de deneyecekler. garayı bırakmak isteyenlere en guç gelen şey, iyi 1988'de bir dozluğu birkaç dolarlık bir flyatlapibir yemekten sonra doğan içme isteğidir. Biz buyasaya çıkanlacak olan aşmm, ozellikle Cçuncu nun neden boyle olduğunu öğrenebilirsek tiryakiDunya Ülkelerinde yararlı olacağı haber verilmişleri sigaradan soğutma çok kolaylaşacak." tir. Sigara özleten yemek Yaşam boyu etkili kolera aşısı Kolera, ozellikle 19. yüzyıldaki salgınlan ile çok cana kıymıs bir hastalıktır. Çaykovski adlı Rus muzisyeni de bu hastalıktan olmüştu. Hastalık 1817'de Hindistan'da, Japonya'ya, oradan Rusya'nın Astrakan kentine, 1826'da Moskova'ya, mVde Berlin'e, 1832'de Paris ve Londra'ya, Londra 'dan goçmenler aracıhğıyla Kanada 'ya sıcramıştı. Ikınci bir salgın dalgast 184755 arasında A vrupa 'da 1865 'te Mekke 'de gorütmuştu. Bunun uzerine Alman Robert Koch, hastahğın mikrobunu bulmak uzere bir heyetin başkanı olarak 1883'te Mısır'a gonderüdi. Bilgin, hastalığı, Vibrio Cholera adlı bir baktenntn yaptığtnı orada buldu. Sonra kolera aşısı yapıldı. Ancak aşmm her 6 ayda bir yınelenmesi, etkinliği için gerekli. Bu Sarhoşluk Yıl sonuna doğru 500 dolar flyatla çıkanlacak bir cep feneri surucunun sarhoşluk derecesmı olçtneye de yanyor. Otolan sigortalayan şirketierin kurduğu Karayollarında Guvenlik Sigorta Enstitusu 'nce icad edildiği haziranda açıklanan fenerin sarhoş tanıma marifeti şoyle anlaşılmıştır: Geceleyin ehliyet kontrolu yapan bir polis, surucunun gormesine yardım içinfenerinm ışığım kendisine çevirince adamın fena halde alkollu olduğu anlasılmış ve yasal işlem başlatılmıştır. Fener, surucunun nefesini inceleyip sonucu kuçuk ekranmda gostermiştir. Bu yolla en az uç surucu mahkemeye verilmiştir. Ancak savunma avukatlan, yasal vefelsefl acılardan işleme itiraz etmişlerdir. Avukatlar, surucunun yol açabileceği kaza sonucu belki yaşamım yitirecek olanlann açısından işi nedense incelememişlerdir. ölçen lamba ÇİZGILİK KAMIL M4S.4RACI GALERtLER AĞAÇ YAŞKEN EĞÎUR KEMAL GOKHAN EKIM 1985 Türkiye'de, moda olgusunun üst düzeyinde yer almak isteyenler veya modayı doğrudanyönlendirmek isteyenler için, önemli bir tarih Ekim 1985.., Moda ve Stilistlik alanında ilk kez kurulan özel okulun başlama tarihi, Dünya standartlannda moda eğitimini gerçekleştirecek olan bu okul; ancak "gerçek anlamda moda kreatörü olmak isteyenlere" açacak kapılannı "YAZ MMSMMT SUaHİ MstaıSerilsl AEDPA NOTLARI" Husrev GeıeOe Cad 126 Teşvıtoye STANBUL Teı 141 2711 TARIHTE BUGUN MUMTAZ ARIKA\ ULVI CEMM ERK/N Anadoiu moiıflerıyie Dezenm s otantık tarafda kuDanım cteğen kupon elıçı mum bat k masa ortuter m z Turk ye de Ik ve tett stztef cın uret yor Evınıze en guzel gofunum Dostlarmtza en unuiulmaz armağan Çocuklannm en değertı çeyız "üC4*kîyaso^a Cad Hc 3S üianahrne ISTANBUu TH 527 4 09 15 Eylul MOST İSTANBUL ve ANKARA'da VTTRAy Vitray Bohjmu acüdı Basvurulannızı beldıyoruz JLi" Ap No 42 4j t ISTASYON SANAT EVİ Pdlas Maçka Cad resvıkı>c[STANBUL 140 56 50 İ972'DE BUGUN, UNLU SESTECl ULVı CEMAL EGKlN, 66 YAÇINDA ANKARA'OA OLOU. MUZIĞE 7 YAÇINOA &YANOYLA BAŞLOYAtJ EZlCtN, DAHA SONeAKI Y/tLAZPA,PEV. LET TAZAFINDAN YURT Pf$lNA YOLLANMIŞ, PAS/S KGNSERVATUARl'NDA, UNLU NAp/A gOULAN6E£'hiiN Ö6&ENO& OLMUÇTU 1S30'OA YURPA PÖNÛÇÜNOEN BAÇLAYAZAt: ANKA RA MUSlia MUALUM MEt&EglklDE OĞKE7MEMUK YAPMfÇTI. AYNI ıÇt ICOMSEI&ATZJARPA DA SUROUREN £/SKlN,SU AZADA BE£TECILIK ÇAUÇMALARINA KOYULMUÇTU 1ESTELE&NPE KLÂSIK FOfZMLAISA VE 7DNALITEYE BA&LI KALM/Ç, ATONAL MÜZlĞI YALMIZCA UZAI*^ TAN I2LEMIÇTIR OK&EÇrKA VE ODA MUZlĞl YAPlTLAfZJ RULUNAN E/SKıN'lN "KOÇEKÇELEJZ"APU SUIT/ ÇOK UAjLUDUtZ • 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Yabancı paralar Ekonomı Bakanlığı yenı yapılan ve yapıtmakta olan tecım anlaşmalarında bılhassa bır noktayı prensıp olarak kabul etmış bulunmaktadır Bu karar bılhassa ulusal urunlerımız ıçın çok önemlıdır Bu karar ecnebılerm memleketımızdekı bloke paralarına mukabıl ıs Eyiui 1935 turlu maddelerınnzm değer fiatlerle satılmış olacaktır. Takıb edılen bu polıtıka esasmdan mulhem olarak Fransızlarla yapılan tecım anlaşmasına bu şekılde maddeler konulduğundan ve mutabık kalındığından Fransız ıhtılat evlerı adamlarım memleketımıze göndererek tetkıkate başlamıştır. 1935 1985 MUZAYEDE SALONLARI Antikalannız, raücevherleriniz. sanat değeri olan eşyaıannız ve her turlü kitaplannız için... Her P E R Ş E M B E saat 14 0 0 HALIKİÜM Tel 526 43 89 Yereöatan Cad No 37 Cağaloğlu Istanbul İFSAK FOTOĞRAF KURSU ÇAR$AMM GAUBU • 18.3020.30 (2 EKlM'de başiır«r) CUMARTESİ 6RUBU • 13.3015.30 (5 E K İ M ' * bafhyor) SEKtZ HAFTA SURUYOH KAYIT HERGUN 18 30 DAN SONRA İFSAKTAKSİMSıraMMtar Cad. tttcaai» S*. Çakar Apt. 17 K*: 2 lAkMn Hntamsl \tarfi Mka(nda) TO: 1431401 (11 0020.00) GALERI ILANLAfll HER GUN BU KOŞEDE urunlenmızı satın almak suretıle alacaklarmı erıtmeterım temın etmeğı ıstıhdaf etmektedır Memleketımızde şımdı 36 mılyon lıralık bloke yabancı para vardır. Bu tedbır ıhraç mallanmızm surumu bakımmdan çok önemlı sayumaktadır Aynı zamanda bu bloke paralar erıtılırken HURMA SABUNU Hnsn 'C k.lii M utır