Katalog

13 EYLÜL 1985 CUMHURÎYET/U Parti çalışmaları yolunda gitmedi asım 1982... Eski Demokratik Partililerden Ekrem Dikmen ile Hasan Korkmazcan da eski AP Milletvekili Mehmet Ünaldı ıle birlikte Başbakanlık konutunda tüzük ve program çalışmalarına katılıyordu. Biılend Ulusu partinin tuzük ve prograrruna ve de kurucu kadroya ilişkin aranan nitelikleri sıralıyordu: "Parti, bir merkez partisi olmalı. Atatürkçü, Cumhuriyelçi bir parti olmalı. Yıpranmamış, aşın taraflan olma>an isimlerden ideal bir kadro oluşnuüı. Partiye ideolojik bir çizgi termekten imyınn'pfr Milleti bolmesini engellemek için sagsol ifadeterine yer verilmetneli. Turkiye'de devleti hâkim kılma tavn olmalı ve pariamento ile cnmhurbaşkanı biitnnleşmeli." Ahmet İhsan Kınmlı atıldı oturduğu yerden: Aşırüar olmasın, iyi güzel, ama bir kokteyl parti de olmasın. Ulusu ve Evliyaoğlu ikisi birden sordular: Ne demek kokteyl parti olmasın? Yanı, şöyle... AP, CHP, GP hepsi birlikte bir potada eriyecek gibi bir şey olmasın. Sağ tabanı bölmeyecek bir parti olsun, yeter. Celal Bayar'ın kabul edeceği parti olsun, yeter. Ulusu partinin ilkelerini ve adını işte orada açıkladr. Partinin adı, Cumhuriyetçi Parti olacak... Cnmhuriyet'in surekliligini vurgulayacak. Milletle devleti butunleştirecek... En guzel çizgi Atatürk çizgisidir. Hiçbir partinin devamı olmayacak. Halk, işçi ve gençlik uzerinde güven uyandıran bir parti olacak. 12 Eylül milleti biitünleştirmek için yapıldıgına gore, birim partimiz de bu fikir etrafında keaetienecek. Ayrıca partide genel başkan diktatoryası olmayacak. Partinin Ukeleri içerde ve dışarda iyi tesfire musait olacak. Kadroya alacağımız insanlann egilimini tespit ettigimiz kadar, kadromuza almayacagımız egilimleri de tespit etmeiiyiz. Hiçbir partinin devamı olmayacak, ama hiçbir grubu da karşımıza almamaya dikkat etmeiiyiz. Halkın benimseyecegi kadrolar surekli olarak halkın oylanyla iktidara gelecegimizi halka anlatmaldar. K Ve Ulusu,Demirel'le görüşmeye karar verdi Ulusu'nun partisinin kurucu adayları Uİm&BBBM MUKUYÜUHI kJUft EVthKOfiU İUUİÖZT1U» MBBKTTUMST 6 • M T B oatoa B ETI •. vam. CMHt WmW SAMKUR S D d i MOM. Ozal: Parti Demirel: Ulusu ile gizli kapılar ardında kurmak için değil, Başbakanlık'ta görüşürüm •• Bir dönemin perde arkası Demirel: Geçici maddelere karşıyım Başbakan Ulusu'nun kuracağı paniyi hazırlayan kadro, bir yandan tuzük, program ve Ukeleri uzerinde AP program ve tüzüğünden esinlenirken, bir yandan da Demirel'in tavrı konusunda bilgi edinmek istiyordu. Hem de ilk elden. Bu amaçla Demirel'in kabınesinde bulunmuş, ama sonradan ona ters düşmuş, şimdilerde Ulusu'nun yanında çalışan Ahmet İhsan Kınmlı sonunda Güniz Sokak'a gitti. Kınmlı: Sayın Demirel, once anayasaya karşı çıktınız, şimdi de Ulusu'ya karşı çıkıyorsunuz. Demirel: Ben anayasanın özeOikle geçici maddelerine karşıyım. Nerede gorulmüş böylesine siyaset yasakları ve tek bir sandıga atılan oylarla hem anayasayı kabul ettirmek, hem de cumhurbaşkanı seçmek?.. Bu itirazlannız kişisel olmuyor mu? Her fîkrin kaba kuvvete müracaat etmeden temsil edilmesini sağlamak lazım. Işte bu da ancak partilerle mumkün. Hurriyete, parlamenter demokrâsiye inanan ve boyle bir duzeni kuracak partilerle... Bu duşüncelere, sizin yanınızda çalıştıgınız kişilerin uyacaklanna hiç inantnıyorum. Bizim teşkilat yasaklı otmayanlardan bir parti kuracakür. Sayın Ulusu'nun şahsına hiçbir zaman hiçbir antipatim olmadı. Olmasına sebep de yok. Ama bu iş başka. Ulusu ve çevresınin "Demirel'in nabzuu" ilk yoklaması hüsranla sonuçlandi. Kınmh devreden çıktı. Daha sonra Ulusu ile Demirel arasında yoğun bir haberleşme başlayacak ve bu işi iki kişi yürütecekti: Mehmet Yazar ile Akajans, Yankı ve Tercüman Gazetesi kanadımn "işadamıgazetecisi" Lgur Rcyhan. DAR SOKAKTA SİYASETS Yalçın Doğan 12 Eylül'lü günleri yazdı Kâzım Coşkun araya girdi: Olur mu oyle şey beyefendi? Allah sizi basınuzdan eksik etmesin, varhğınızı bu ülke bagışlasın. Biz daima sizlerin emrinizde çalışacağız. Eski AP parlamemerlerinden oluşan bu grup Ulusu'ya gitmeden önce kendi aralannda görüşmüşler ve "Partiyi biz kurahm, Ulusu bizim aramıza gelsin" diye düşünmüşler, Macit Zeren buna şiddetle karşı çıkmış ve "Celal Bayar, Ulusu'yu destekliyor, sonra belli olmaz, biz ortada kalınz" savını ortaya atmıştı. Anılan grup daha sonra Turgut Sunalp'la birlikte çalışmaları yürutecek, aralanndan bazılan milletvekili, bazılan kuruculuk aşamasmda veto edilecekti. Bir bölümti MDP'den seçim kaybedecek, içlerinden çok azı, ancak milletvekili olarak meclise girebilecekti. Sunalp, parti kurma çalışmalanm Ulusu'dan devraldıktan sonra bu gruba Ahmet thsan Kınmlı kanalıyla yakınlaşacaktı. Olmuyor, olmuyor, olmuyordu... Ulusu memnun Ulusu'nun görüşme isteğini duyan Demirel biraz düşündü ve kararım verdi: "Başbakanla görüşürüm. Ama bir gece yarısı filancanın evinde yemekte buluşmam. Ya da bir gece yansı Başbakanlık konutuna veya bir başka resmi daireye arîca kapıdan girmem. Başbakanlığa giderim, görüşürüm, çıkarken de basın mensuplarının sorulanna, Başbakan davet ettiler, geldim, memleket meselelerini konuştuk, diye yanıt veririm. Ancak bu şartlarla görüşürüm..." haberi geldiğinde, Demirel durdu, biraz düşündü ve kararım bildirdi: "Goruşurum. Ama bir gece yansı filancanın evinde yemekte buluşmam. Ya da bir gece yarısı Başbakanlık Kooutu'na ya da bir başka resmi daireye arka kapıdan girmem. Başbakanlığa giderim. Göruşurttm, çıkarken de basın mensuplanmn sorulanna ise, 'Başbakan davei ettiler, geldim, memleket meselelerini konuştuk' derim, Ancak bu şartiarda gonışiırum. Demirel'in iznini almam I arih, 14 Aralık1982, Londra... Büyükelçinin evindekı geniş salona beyaz harmanisi ve çıplak ayaklanyla indi Turgut özal. Yanında Semra Hanım'la birlikte. Salonda Prof. Memduh Yaaa ile eşı Gümrükçüo^lu'ndan telefon alıp da, Özal'ın kendısıyie gorüşmek ıstedığıni ıletince, 14 Aralık 1982 akşamı Londra Büyükelçisinin evine getmiştı. Sabahın 03.30'una dek sadece politika konuşukju aralannda Memduh Yaşa: Şu sıralarda Ulusu, bir parti kurmak için yogun faallyette. Bir başka partiye izln kolay kotay çıkmaz artık. Sağda yani... özal kesti Yaşa'nın sözünü: Ben de sağ tabana seslenecek bir parti kurmaya karar verdim. Sizin temsil ettiğınız sağ, liberal sağ değıl. MSP'ye yakın sağı temsil ediyorsunuz siz. Liberal sağı temsil ettığınızi ıddia etsenız bile, mesela Demirel'le görüştünuz mü konuyu? Ben Demirel'in iznini almam. Tek başıma çıkacağım ortaya. Ama Demirel, parti kurduracaktır kendi Demirel, parti kuramaz. izln vermezler. Onun kitleslnden, tabamndan ancak ben oy alırım. Üstellk, Demirel ile yakınlık avanta) değil, dezavantajdır. Demirel'e neden ızin verilrnesin, yani onun çevresınin kuracağı partiye... Vermezler. Çankaya bana mani olmayacak. Bayar'ın desteğini saglayacağım. Hatta, Demirel bile sempatl duyabilir benlm kuracağım partiye. Demirel bana neden karsı çıkstn?.. Kendi ekibı parti kuracağı için. Ne olursa olsun, parti İçin ben Demirel'le görüşmem. Kararlıyım. önüme bir fırsat çıktı. Bunu kullanmak Istiyorum. Biz belli bir görüsün temsllcisiyiz. O görüsün sahipleri şimdi politika dışındadır. Onlann krtlesi de Demokrat Parti kitlesklir. Adalet Partisi sadece ara bir partidir, o kadar. Biz Demokrat Parti fikıinin temsllcisiyiz. Demokrat Parti kltlesine biz sahip çıkacağız. Bu sebeple Bayar'ın desteği daha önemlidir. Bayar bana hüsnü kabul gösterecektir. Başkası mani olmasın, yeter. Ben Suudi Arabistan'dan geliyorum. Nevzat Yalçıntaş'la görüştüm. Gel, ben, sen ve Nevzat Yalçıntaş, üçümüz partiyi kurahm. Yalçıntaş kabul etti Ben sizinle aynı görüşlerı paylaşmıyorum. Ekonomik olarak belki aynı görüşü savunuyoruz. Ama siyası ve sosyal görüşlerımiz birbirinden çok farklı. Aramızda konuşunjz, hallederiz bunlan... Siz neden Ulusu ile birlikte çalışmıyorsunuz? Kendim llder olmak istiyorum. Ulusu formülünü zaten halk benimsemez. Demokratlk olmaz, ihtilalin başbakanı parti kurarsa bu, demokrâsiye ters düşer. Halk bunu hemen görur.Onun İçin Ulusu formülü işlemez. Size izin vereceklerı ne malum? Evren Pasa ile görüştüm. Beni veto edeceklerini sanmıyorum. Şimdi, teklrfimi tekrarlıyorum, gelin birlikte partiyi kurahm. Siz, ben ye Yalçıntaş.. Üçümüzün ismi fazla muhafazakâr kaçmaz mı?.. Türklye'nin şartlanna uygundur. Semra Hanım devreye girdi: Neden kabul etmiyorsunuz?.. Gelin, hep birlikte çalışalım. Rahmi Gümrükçüoğlu da söze karıştı: Sizin, Memduh Bey'in ve Yalçıntaş'ın kuracağı parti fazla sağ görünümlü olmaz mı?.. özal, iddiasında ısrar etti: Nevzat'ın polnik çevresi iyidir. Aynı fikirdeyiz onunla. Ben kendisini DPT'den tanınm. İyi arkadaştır. Yaklaşık beş saat süren konuşmada Özal, Memduh Yasa'yı ikna edememiştı. Londra'dan ikisı de ertesi gün ayn ayrı uçaklarla Amerika'ya uçacak, Türkiye'ye döndüklerinde de yine ayrı partilerde karşı karşıya geleceklerdı. 1983 Temmuz, Ağustos aylanna gelindığinde, MDP'nın "ağır toplan" arasında yer alacak olan Yaşa, Özal'ın ekonomik görüşlerıne partisi adına karşı çıkacak, yanıtlayacak ve Özal'ia kapışacaktı. Ama, o gece Gümrükçüoğlu'nun evinden öpüşerek ayrıldılar Buna rağmen, Ulusu'nun tansiyonu da artmaya başlamıştı. Sinir sistemi bozuluyor ve sık sık kendisini doktorlara gösteriyordu. Demirel direndikçe Ulusu'nun çevresinde "Demirel'e karşı gruplann" sayısı artıyor, bu sayı arttıkça, Demirel "Ulusu formiilü başarı kazanamaz" diyor, Demirel'in bu sözlerı Ulusu'yu daha da sinirlendiriyordu. Böyle kısır bir döngü oluşmu$tu sonunda. Milli Güvenlik Konseyi'nde "Demiret'in duygulan millet ve memleket sevgisi uzerinde kişisel bir kavgaya dönüştü. Deraird konuyu kişisellige dokuyor" yargısı iyıce güçlenmeye başlamıştı. arkadaşlanna. DemirePin tavrı ne olur? Başbakan Bulend Ulusu parti kurma faaliyetlerinı kısaca özetledıkten sonra asıl konuya girdi ve karşısında oturan Şadettin Bilgjç'e işin özünu oluşturan somyu yöneltti: Bu çalısmalara Sayın Demirel'in tavn ne olur acata? Bilgiç konuyu tümden kesip atmak istemiyordu: Sizin kişiliginize hiçbir itirazı yok. Olacagını da zannetmem... Ulusu daha net yanıtlar bekliyordu: O zaman itirazı varsa neye var, onu açıklayabilir misiniz? Bilgiç, birden çark etti ve Ulusu'nun belki de oeklemediği bir karşılık verdi: Sizin kuracağınız partiyi destekJemese bile, tarafsız kalınabilir. Tarafsız kahnması da önemli bir karardır. Bu neye bağlı? tsimlerde, kurucuların isimlerinde anlaştıktan sonra, pekâla tarafsız da kalınabilir. Ulusu için çok ciddı bir mesaj nıteliğindeki bu sözlerle Bilgiç bir an fazla ileri gittiğinin farkına vardı. Kendisine yüklenen misyonun Ötesine geçtiğini anladı ve telaşla eklemeyi ihmal etmedi: Tabii, sayın başbakanım, bunun da belli şartlan var, yani sadece isimkrde anlaşma yetmeyebilir. Partiyi kurmak istiyorsanız, devletteki gorevinizi bırakmanız gerek. Aksi halde yanlış anlamalara yol açar. Devletin partiyle iç içe girmiş olması gibi bir manzaranın mahzurlan olabilir. Ulusu'nun yeni riyaretçileri Işte, yine Demirel'e karşı bir grup Ulusu'yu Başbakanlık Konutu'nda ziyarete gelmişti. "200 eski parlamenteri temsilen geldiklerini" söyleyen bu grupla Ulusu tam uç saat görüştu. Çay servisini bizzat kendisi yaptı, şekerleri bizzat kendisi tuttu. Oğuz Oosu^nıın sıkıntısı artıyor Ulusu bu haberi alınca çok üzüldu. Tıpkı Bilgiç'le göruşmesinden sonra beliren sıkınü şimdi daha da netleşmışü. Sıkıntı, Cumhurbaşkanı Evren'in, Ulusu'nun herhangi bir biçimde Demirel'le temas etmesini istememesinden kaynaklanıyordu. Bilgiç göruşmesini ve Demirel'e haber gönderildiğini duyunca, Evren, Ulusu'dan bu tür temasların kesilmesini rica etmişti. MMemirel, nabız yoklamaya gelen Ahmet İhsan Kırımlı'ya şunları söylüyordu: "Ben anayasanın özellikle geçici maddelerine karşıyım. Nerede görülmüş böylesine siyaset yasakları ve tek bir sandıga atılan oylarla hem anayasayı kabul ettirmek, hem de Cumhurbaşkanı seçmek..." Kapı tam kapamnıyor Başbakanlıkta 2 Ocak 1983 gunkü bu görüşme çok ilginç bir durumun doğmasına yol açtı. Bilgiç belli itirazlannı sıralıyor, ama kapıyı da tam kapamıyordu. Dolayısıyla Ulusu'nun çevresi görüşmeyi "bir ümit dogdu" diye değerlendirdi. Ama işte sıkıntı, hiç beklenmeyen sıkıntı da, tam bu noktada ortaya çıktı. Bilgiç'le görüştükten sonra Ulusu kurucuların isimlendirilmesine bıraz daha ağırbk verdi. Kuracağı partinin kurucular listesinde Turgut Sunalp, Mehmet Yazar, Ali Fethi Esener, Haluk Bayülken, llhan Evliyaoglu, İlhan Öztrak, Mehmet Turgut, Ali Bozer, Şinasi Ertan, Cafer Tayyar Sadıklar, Aydın Bolak, Bedrettin Demirel, Orhan Eralp, Semih Akbil, Sadık Şide, Miınir Gttney, Rafet İbrabJmoglu, Haydar Özalp, Ahmet thsan Gürsoy, Fanık Ilgaz, Namık Kemal Şenturk ve ayn bir parti kuracağını duymuş olmasına rağmen Turgut Ozal gibi isimlere öncelik tanınıyordu. Şubat sonlanna, mart başlanna gelinmişti artık. Ulusu'da yavaş yavaş isteksizlik belirtileri artmaya başlamıştı. Zaman zaman karşılaştığı engelden bıkıyor ve "Ben bu işi yürütemeyecegim" diyordu. Ama özellikle Cumhurbaşkanı Evren kendisine "tam giıveni oldugunu" vurguluyor ve "böyle bir parti, ancak sizin tarafuuzdan kurulur" diyordu. Sohbetlerde uzun uzun yeniden partileşme uzerinde duruluyor, Evren her seferinde Ulusu'yu bu yönde leşvik ediyordu. Evren,Ulusu'dan Demirel'le yapılan temasların kesilmesini istiyor Aygun kendini tutamadı: tngiliz centilmenlerini kıskandıracak kadar kibar ve onurlu davranışımz bizi mutlu etmiştir. Çalısmalarınızda size yardımcı olmaya çaiışacagız. Ulusu: Parti çalışmalanyla ilgili olarak sizin degerlendinnelerinizden ve tecnibelerinizden yararianmak istiyorum. İskender Cenap Ege: Asıl sonın eski parlamenterierin durumudur. Çünkü sag tabana hitap edebilmek için, tabanın benimsemiş olduğu isimlerin vitrine çıkartılması gerekir. AP'li eski parlamenterleri vitrine koymazsak, listeierin başına getinnezsek, vatandaş oy vermez, çünkü anlamaz hangi parti hangisidir, diyerek... Ulusu hemen itiraz etti: Elbette oyle olacak. Bundan sonra partiyi siz kuracak ve sizier ybn vereceksiniz. Bundan boyle ben bile sizin emrinizdeyim. Kurucular heyetine de dediginjz tarzda bir veçhe verecegiz. tsterseniz, beni bile almazsınız. OLMVYOR, OLMUYOR, OLMUYORDU Ubau memnun değildi çahfmaJardan. Bafbakanbk konutunda parti prognmu, tüzuk, Ukeler, isimler uzerinde duruyor, ama yine de bir ftykrin yolunda gitmediğini görüyordu. lusu, Nisan 1983 'te parti kurmaktan vazgeçti. Başta Evliyaoglu olmak üzere Kınmlı ve onun kanalıyla kendisine ulaşanlara iletti: "Ben çekiliyorum. Parti Kurma görevini benden sonra Sayın Turgut Sunalp yürutecek. Ricam, bana gösterdiğiniz ilgiyi ve yardımı, kendisine de göstermenizdir..." skender Cenap Ege, Ulusu'ya: "Asıl sorun eski parlamenterierin durumudur. Çünkü sağ tabana hitap edebilmek için tabanın benimsemiş olduğu isimlerin vitrine çıkartılması gerekir. Eski AP'li parlamenterleri vitrine koymazsak, vatandaş oy vermez." Başbakan Ulusu yeniden düşündu. Üzgündü. Hastaydı. Sinirliydi. Parti kurmaktan vazgeçmek istiyor, ama kendisinin kişiliğine duyulan güvenden dolayı oluşan ısrar da hiç eksilmeden artıyordu. Yönetim "Ulnsu'da ısrariı" idı. Bu söz siyasal kulislerde o gunlerin en çok duyulan sözlerinden biriydi. Başbakan Ulusu, Nisan 1983'te parti kurmaktan vazgeçti. Nisan başlarında aldığı bu kararını 11 nisan Genişletilmiş Komuta Konseyi toplantısından sonra arkadaşlanna aktardı. Başta Evliyaoglu olmak üzere, Kınmlı ve onun kanalıyla kendisine ulaşanlara karannı, kişiliği gibi, sade bir biçimde iletti: "Ben çekiliyorum. Parti kurma görevini benden sonra Sayın Turgut Sunalp yurutecek. Ricam, bana gösterdiğiniz ilgiyi ve yardımı kendisine de göstermenizdir.'' I değildi çalışmalardan. Başbakanlık Konutu'nda parti programı, tuzük, Ukeler, isimler uzerinde duruyor, ama yine de bir şeylerin yolunda gitmediğini göruyordu. Demirerie göröşme îstegi Duşündu. Demirel'le goruşme karanna vardı. Acaba Demirel goruşme istetine ne diyecekti? Araya Ahmet thsan Kınmlı ile İlhan Evliyaoglu ve de nikâh tanıklığını yaptığı Nail Kurt giriyordu. Bu arada başka bazı insanlar, eski politikaalar, Evren ile Bayar arasında gidıp geliyorlar ve "Siz şu listeyi ahn, siz bu Usteyi uygun goriin" gibi karşılıklı haber götüruyorlardı. Ama bu haberler ne kadar sağlıklıydı, ne kadar güvenilirdi, bunlar da ayn konuydu. "Danışmanlardan" oluşan çevredeki sivil kadro yeniden "devlet partisinin başansı" için akıllarına gelen her önerıyi piya&aya dokuyorlardı. Demirel acaba Ulusu'nun goruşme isteğini nasıl karşılayacaktı? Guniz Sokak'a "Ulusu sizinle göruşmek istiyor" Y ARIN: Seçimi kazansak iktidar olur muyuz?