Katalog

13 NİSAN 1985 DIŞ HABERLER CUMHURIYET/3 Ozetle Neves'in yuşamı tehlikede Bir ay içinde 6 kez ameliyat geçiren Brezilya Devlet Başkanı Tancredo Sevesin yaşamının tehlikede olduğu bildiriliyor. Doktorlar, 75 yaşuıdaki sivil başkanın bağırsaklannda yeni bir nfeksiyon meydana geldiğini .elirtiyorlar. (AP) Arnavutluk'ta ulusal yas Tiran, Sovyetler'in başsağlığı mesajını geri çevirdi. Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Enver Hoca'nın ölümü üzerine İstanbul Valisi Nevzat Ayaz, Arnavutluk İstanbul Konsolosluğu'nu ziyaret ederek Başkonsolos Hidayet Gura ile önceki gün İstanbul'a gelen Tiran Valisi Jashar Menzehchiu 'ya başsağlığı dileklerini iletti. Dün saat 14.45'te konsolosluğa gelen Vali Ayaz, Başkonsolos ve Tiran Valisi ile 30 dakika süreyle görüştü. Vali Nevzat Ayaz 'la Tiran Valisi Jashar Menzehchiu, konsolosluğu ' birlikte terk ederlerken, Tiran Valisi'nin çok üzgün olduğu ve zaman zaman mendilini çıkararak gözlerini sildiği görüldü. (Fotoğraf: ERDOĞA.\ KÖSEOĞLU) nı Ramiz Alia'ya, Başbakan Turgnt Özal, Arnavutluk Başbakan! Adfl Carcani'ye, Dışişleri Bakanı Vahit Halefogln da Arnavutluk Dışişleri Bakanı Reis MalUe'ye birer başsağlığı mesajı ilettiler. Cumhurbaşkanı Kenan Evren mesajında, "Enver Hoca uzun yıllar ülkesi ve halkının refah ve mutlulugu için calışmış, Tiirk Arnavut dostluğuna önern vermiş ve büyük katkılarda bulunmuş, bütün dünyanın takdir ettiği degerli bir devlet adamıydı. Bu elim kayıp dolayısıyla şahsım ve Tiirk milleti adına Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti Halk Meclisi Prezidyumuna, Arnavutluk halkına ve Enver Hoca'nın degerli ailesine en derin taziyetlerimi sunarım," dedi. Enver Hoca'nın doktonu Bana, yerine Alia'nın geçeceğini söyledi Tiran Jfalisi ağladı Amfat, ABD Kongre üyeleriyle goruştu AMMAN, (AP) Amman'da temaslarını sürdüren Filistin Kurtuluş Örgütu lideri Yaser Arafat, önceki gün Ürdün'de bulunan 5 Amerikalı Kongre üyesi ve diğer 3 Amerikalı yetkiliyle görüştü. Amerikan heyetinin Arafat'la yaptıkları 2 saatlik göruşmeden sonra Suriye'nin başkenti Şam'a geçtiği açıklandı. Filistin Kurtuluş Örgütü'nün bir yetkilisinin yaptığı açıklamaya gore, Yaser Arafat'la görüşen Kongre üyelerinden sadece Demokrat Partili David Obey kimliğini açıkladı. Kongre üyelerinin ABD'ye dönünceye kadar göriişmenin içeriğini ve kimliklerini gizli tutacakları sanıhyor. Bir Dönem Kapamyor SAMİM LÜTFÜ Kişioğlunun kendi koşullarının etkisinden kurtulup başkalarının sorunlarına nesnel oiarak bakabilmesi güç. Toplumsal olaylarda da durum pek ayrı değil. Kaç gozeteci, kaç gözlemci kendi ülkesinin sorunlarını, pasaportuyla birlikte yanında taşımadan yabancılarınsorularına nesnel olarak eğilebilmiştir? Genellikle yabancılara sorulan sorular, aslında kendi toplumumuzun yanıt bekleyen sorularıdır. İşte bu özelliktir ki, geçen hafta sonunda Fransa'da Mitterrand'ın 1986 milletvekili seçimlerinde çoğunluk sistemi yerine nisbi temsili geçiren kararının "bir dönemin sonu" olarak yorumlanmasınclaki nedenlerin Türkiye'de tam olarak kavranrnasını güçleştirmiştir. Yüzyılı aşkın bir süredir anayasa ve rejim savaşımı veren, "temel yasanın" ve onun tarafından çerçevesi çizilmiş kurumların çok kısa aralıklarla değişmesini sık sık yaşayan ve daha ince ayrıntılara girme olanağı bulamayan Türkiye'deki insanlar için anayasa rafa kaldırtlmadıkça, bir süre için askıya alınmadıkça, değiştirilmedikçe, yeni bir dönemden söz etmek yanhştır. Oysa Fransa'da çoğunluk sisteminden nisbi temsile geçilmesi gerçekten "yeni bir dönem'r\n başladığını ileri sürenleri haklı çıkaracak kadar önemli bir gelişmedir. Olayın önemi, bir zamanlar bizde de, özü pek kavranmadan, çokça sözü edilen Fransız 5. Cumhuriyeti'nin temellerini çizen 1958 Anayasası ile Fransız demokrasisinin geçmişinden kaynaklanıyor. Bilindiğı gıbi, klasik parlamenter sistemler ile daha çok Amerikan damgası taşıyan, başkanlık tıpi demokrasinın tam ortasında kendıne özgü bir sistem getirmektedir 1958 Fransız Anayasası. VVeimar Anayasası'ndan büyük ölçüde esinlenmiş olan, anayasa bilimcilerinin, başkan ile yasama arasındaki karşılıklı dengenin tam olarak sağlanmamış olması yüzunden Üçüncü Dünya ülkelerinde diktaya fazlaca elverişli buldukları ve "başkancı" diye adlandırdıkları sıstemin Fransa'nın demokratikkoşullan içinde uygulaması olan vebuyönüyle "deGaulle"cü diye adlandırılması belki daha doğru olan 1958 tarihli Fransız 5. Cumhuriyet Anayasası gününüze dek, demokrasiyi zedelemeden, aksaksız yürümüş, gıderek Fransa'nın yakın tarihinin en uzun süreli siyasal istikrar dönemini yaratmıştır. Bu olgunun en önemli nedenlerinden bıri de 1958'den bu yana geçen 27 yıl içinde Bourbon Sarayı (M. Mectisi)'ndeki çoğunluğun Elysee'de oturan Cumhurbaşkanı ile hep aynı doğrultuda olmuş olmasıdır. Oysa, hemen hemen kesinliğe yakın bir olasılıkla 1986 yasama seçimlerinden sonra Bourbon Sarayı'nda çoğunluk sağa geçecek ve Elysee ile ters doğrultuda olacaktır. Bu durumda Mitterrand 1988'de dolacak süresini beklemeden görevden ayrılmak zorunluluğunu mu duyacak? Yoksa anayasanın kendisine verdiği yetkiyi kullanarak, parlamentoyu feshedip. yeni seçımlere mi gidecek? Ya da sosyalist cumhurbaşkanı ile sağ çoğunluklu parlamento uzlaşıp, durum yeniden uyuma kavuşana kadar geçici bir çözüm mü bulacaktır? Gelecekte Beşinci Cumhuriyet sistemi yürüyecek mi? Yürüyecekse nasıl yürüyecek? Sorulan, seçeneklerı arttırarak sürdürmek olası, ama değişken öğelerin zaman içinde ne yönde gelişecekleri bilinemediğinden, bugünden kesin bir yargıya varmak olanaksız. Ne var ki, kantonal seçimlerin sonucunu da irdeleyen Mitterrand, yeğleyeceği yolu saptamış, 1986 seçimleri ertesinde Bourbon Sarayı'nda, sosyalistlerın de içinde bulunacakları bir koalisyon olasılığını güçlendirmek istemiştır. Olayı daha iyi kavrayabilmek için kantonal seçimlerin ikinci turunda alınan oyların çoğunluk ve nisbi temsil sistemlerinde Meclise hangi oranlarda yansıyacaklarına bakalım: Eğer 17 mart günü yasama seçimleri yapılmış olsaydı ve çoğunluk sistemi yürürlükte kalsaydı, Komünist Partisi yüzde 7.3, Sosyalist Parti yüzde 20.8, Radikal Sol Hareket yüzde 2.8 ve çeşltli sol gruplar yüzde 2.9 olmak üzere, sol yüzde 33.8 oranında temsil edilecekti Mecliste. Sağ ise, Chirac'ın Cumhuriyet için Birliğı yüzde 19.8, Giscard'ın Fransız Demokratik Birliği yüzde 25.7 ve öbür çeşıtli sağ yüzde 20.8 olmak üzere yüzde 65.1 oranında temsil eailirken, Le Pen'ci uç sağ yuzde 0.01'de kalacaktı. Oysa aynı durumda nisbi temsil sistemi geçerli olsaydı, sol; K.P. yüzde 12.5, S.P. yüzde 24.8. R.S.H. yüzde 1.5, öbür çeşitli sol kuruluşlar yüzde 1.7 olmak üzere, yüzde 41.2 oranında temsil edilme olanağına kavuşacaktır. Bu durumda sağın Meclisteki oranı ise şöyle olacaktı: C.B. yüzde 16.8, F.D.B. yüzde 18.1. Çeşitli sağ muhalefet yüzde 14.4 ve Le Pen'a üç sağ yüzde 8.3 olmak üzere toplam yüzde 58.8. Bu ikinci tabloda da sağın Bourbon Sarayı'nda yine çoğunlukta olduğu, üstelik Le Pen'ın uç sağ cephesinm parlamentodakı sandalye sayısını arttırdığı gorülüyor. Gözlemcıler, Fabius'un başarısıyla birlikte Sosyalist Partiye getirdiği yeni kanın doğurduğu cüumlu havanın sürmesi halinde Fransız sosyalıstlerinin oylannı arttırabilecekleri, ancak 1986 seçimlerinde parlamentoda, sosyalistlerın ya da solun toplam sandalya sayısının çoğunluğunu sağlamasının olanaksız olduğunu belirtiyorlar. Bu durumdan Mitterrand'm ne gibi bir yarar umduğuna gelince: Çoğunluk sisteminin yürürlükte olacağı seçimlerden sonra parlamentoda oluşacak tablo klasik sağ için iki seçenek bırakıyor. Klasik sağ ya Fransız seçmenının çoğunluğunun kaygıyla izledığı Le Pen ile maceraya atılarak bir çoğunluk oluşturacaktır, ya da kendi solunu dışlamış sosyalistlerle işbirliğine girişecektir. Sözü edilen ışbirliği yaS.P.'yı içeren bir büyük koalisyon olur ve bu koalisyon Elysee ile birlikte yurütmeyi iyı kötü bir uyum içinde yürütür, ya da sosyalistlerın katılmamakla birlikte, Elysee ile bağlan koparmaması koşuluyla, dışardan destekleyecekleri sağ bir hükümet kurulur. Bu çözümlerin her bıri ve getireceği gelişmeler hakkında söylenecek birçok şey vardır. Biz bugün bu nbktalar üzerinde durmak ıstemiyoruz. Yalnız 1986 seçimleri nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın ve ondan sonra nasıl bir çözüm yeğlenirse yeğlensin, 5. Cumhuriyet'in ana düşüncesinin ayrılmaz parçası olan dar bölgeli seçim sisteminin yürürlükten kalkmasıyla birlikte bir dönem gerçekten geride kalacaktır. Çünkü önemli dayanağı dar bölgeli, iki türlü, çoğunluk sistemi olmuştur, Fransa'nın 1958 öncesi tarihi ise şıpsevdi aşkı örneği, saman alevi gibi parlayıp sönen birleşip ayrılmaların hovarda nikâhı benzeri kısa birlikteliklerın birbirını ızlediği bıktırıcı bir istikrarsızlıktablosudur. Çoğunluk sistemi, bu durumu giderme amacıyla getırilmişti. Bugün Fransa'da 3. ve 4. Cumhuriyetlerin yasamanın yürütme, yürütmenin yasama görevini yapacak kadar yetki çarpıklığına uğramış, bozuk siyasal düzenini anımsayanlar haklı olarak endişeleniyorlar. İşin ilginç yönü aynı kaygıyı taşıyanlar, Sosyalist Parti içinde de var. Geçen hafta sonu bakanlık görevinden ayrılan S.R'nin en önde gelen kişilerinden Michel Rocard da bunlardan biri. Olaya biraz yakından bakınca seçım sistemindeki değişikliğin neden "bir dönemin sonu" diye yorumlandığı da. bu değişikliğı kaygıyla karşılayanların kaygılannın nedeni de kolayca anlaşılıyor. Burada anlaşılması güç olan muhalefetin Mitterrand'a yönelttiği suçlamalar ile, tüm haklı kaygılarına karşın, Rocard'ın istifasıdır. Çünkü unutmamak gerekir ki, 1981'deki başkanlık seçimlerinde Mitterrand'm yasama seçimlerinde ise Sosyalist Parti1 nin önde gelen vaatleri arasında seçimlerde çoğunluk sisteminin kaldırılıp, yerine nisbi temsilin getirilmesı vardı. Dış Haberler Servisi Arnavutluk lideri Enver Hoca'nın ölümü üzerine ülkede bir haftaBrezilya'da lık ulusal yas ilan edildi. önceki gün 76 yaşında ölen Enver 250 bin metal Hoca'nın cenazesinin pazartesi günü başkent Tiran'ın merkezinişçisi grevde de bulunan Iskenderbey MeydaBrezilya'da toplu sözleşme gö nı'nda devlet töreniyle kaldırılarüşmelerinin sonuçsuz kalması cağı açıklandı. Cenaze Organiüzerine, 250 bini aşkın metal iş zasyon Komisyonu'nun başkançisi greve başladı. Bağımsız sen hğına 1982 yıhndan bu yana devdikalara bağlı işçiler, çalışma sü let başkanhğım yürüten ve relerinin 48 saatten 40 saate in önemli siyasi konuşmalan yadirilmesini ve ücretlerinin yüzde pan Ramiz Alia seçildi. yüz artturümasmı istiyorlar. (a.a.) 20 yıldan fazla Enver Hoca'nın özel doktorluğunu yapan bir Avrupa Fransız doktor, Enver Hoca'nın Parlamentosu *na kendisine açıkça, ölduğü zaman Komünist Parti liderliğine RaYunan seçimi miz Alia'nın geleceğini söylemiş olduğunu belirtti. Enver Hoca aleyhine önerge ile son olarak aralık ayında göAvrupa Parlamentosu Liberal riişmüş olan Doktor Paul MilliCrup Başkanı Simone Veil, Yu ez, "Bana halefinin hazır oldunanistan hükümetinin Hristos ğunu ve kendisinin huzur içinde Sarzetakist cumhurbaşkanı seç ölebileceğini soyledi" dedi. tirme şeklini protesto amacıyla Son aylarda Arnavutluk'ta parlamentoya önerge verdi. Önergede, "Seçimde Yunan bulunan az sayıdaki Batılı gazeAnayasası'nın öngördüğü oyla teciden biri olan Paul Lendvai'ma gizMğine uyulmadığı" belir ye göre, Ramiz Alia resmi görevlerinin yanı sıra Enver Hoca'nın tilerek, seçim yönteminin AET Komisyonu ve Bakanlar Konse karısı Nehmice'nin de desteğine yi tarafından kınanması istendi. sahip. Lendvai'nin değerlendirÖnerge çarşamba günü Strasbo mesine göre Arnavutluk lideriurg'ta yapüacak parlamento oturumunda oylanacak. Alia Hakkındaki bilgipek az nin eşi "kendi iktidanna sahip bir kişi." Ramiz Alia'nın resmi sıfatının gereği olan tam otoriteye sahip olup olmadığı, Batılı gözlemcilere göre açık bir soru halinde. Alia'nın kişisel geçmişi hakkında pek az şey biliniyor. Öte yandan, Arnavutluk Sovyetler Buiiği'nin gönderdiği başsağlığı mesajını geri gönderdi. Arnavutluk Viyana Büyükelçiliği, mesajın iki ülke arasındaki ideolojik aynhk nedeniyle geri çevTİldiğini bildirdi. EVREN'İN MESAJI Enver Hoca'nın ölümü dolayısıyla Cumhurbaşkanı Kenan Evren Arnavutluk Devlet Başka Şili'de protesto gösterisi: 13 yaralı SANTİAGO, (AP) Şili'de yaklaşık iki hafta önce 3 solcu liderin öldürülmesini protesto amacıyla önceki gün duzenlenen gösterilerde 13 kişi yaralandı. Ulkedeki işçi liderlerinin Öğretmenler Sendikası lideri Manuel Guerrero, KatoUk İnsan Haklan Dayanışma Örgütu üyesi Jose Manuel Parrada ve solcu karikatürist Santiago Nattino'nun 30 martta Santiago Havaalanı'nda ölü bulunuşuyla ilgili olarak yaptığı bir günlük protesto cağrısına katılımın düşük olduğu bildiriliyor. Birmanynh gerillalar çarpıştı: 20 ölü Tayland'in kuzey sımnnda diin Birmanyalı iki gerilla grubunun ;arpışması sonucu 20 gerilla öldü, 10 gerilla yaralandu "Şan Birleşik Ordusu " gerillaların diğer gruba ateş açtığu çatışmanın nedeninin bilinmediği belirtiliyor. (AP) Darbe genç subaylara karşıydı Dış Haberler Senisi Sudan Askeri Konseyi, 1 yıl sonra yönetimin sivillere devredileceğini ve bu geçiş döneminde yalnızca bir askerin yer alacağı sivil bir kabine kurulacağını açıkladı. Devlet Başkanı Numeyri'yi deviren General Svareddahab'ın bu açıklamaları, "daha liberal" olduğu yolunda yorumlara yol açarken, Amerikalı yetkililer darbenin, genç subayların darbesini önlemek amacıyla yapılmış bir hareket olabileceğini belirtiyorlar. International Herald Tribune gazetesinde yer alan haberde, Reagan yönetimi yetküileri, "Ordunun iist komuta kadenıeleri, darbeyi genç subavlardan gelecek muhtemel bir hareketi önlemek için yaptılar" diyorlar. Amerikalı yetkililere gore, yüksek rütbeli askerlerin kendiîerini kurtarmak amaayla darbe yapmaları, darbenin tabanının güçsüz olduğunu ve sivil yönetime geçiş döneminin çalkantılı olacağının işareti. Genç subaylar, bu yetkililere göre Numeyri ile yakın ilişkileri olan darbe liderlerinin görevden alınması için ikinci bir darbe girişiminde bulunabilir. Amerikalı yetkililer Sudan'ı yorumladı: Washington Post: Portekizli ekonomist öldürüldü Portekizli ekonomist Jose Gomes Martins diin sabah Oporto kentinde otomobilinde bomba paılaması sonucu öldü. Bombah saldırının sorumluluğunu hiçbir örgüt üstlenmedi. (AP) Kaddajt'ye iki sıtikfust girişiminden sonra 75 subay idam edildi WASHINGTON (AP) Libya'da muhalif subayların, ülke lideri Albay Muammer Kaddafi'ye yonelik iki suikast girişiminde bulunduğu ve iki olayla ilgili 75 subayın idam edildiği bildiriliyor. Amerikan "Washington Post" gazetesinin haberine göre ABD yönetimi kaynaklan, suikast girişimleri ordu içinde ki muhafazakâr subaylar la devrim muhafızları arasındaki bir iktidar kavgasmdan kaynaklanıyor. Habere gore geçen ayın başmda Kaddafi'nin konutuna karşı girişilen bir silahb saldından sonra 15 suba> idam edildi. Son iki hafta içinde Kaddafi'nin makam otosunun içinde bulunduğu sanılan bir konvoya yapılan saldından sonra da 60 subayın idam edildiği bildiriliyor. Brezüyu'da su baskını, 350 kişi evsiz Brezilya'ntn kuzeydoğu kesimini etkileyen su baskmlannda 350 bin kişinin evsiz kaldığı açıklandı. Genellikle yağışsız bir bölge sayılan bu kesimde ilk kez böylesine etkili su baskınlan görüldüğü belirtiUyor. Bölgede olağanüstü durum ilan edildi. (a.a.) SEVİSÇ GÖSTERİLERİ Numeyri'yi devirmek için gösteriler, grevler düzenleyen Sudanlılar, darbeden sonra bu kez sevinç gösterileri için sokaklara döküldü. Tüm öfkelerini Numeyri'ye yönelten, bu nedenle darbeyi destekleyen Sudanlüann sevinci uzun ömürlü olacak mı? (Telefoto: AP/a.a.) Bizi busünkü Sücümüze ulciştıran lara minnettarız. 31.yıhmız kutlu olsun... TÜRKİYE VAKIFLAR BANKASI "güven kapıSı" ATİLA İNDERE ile MİNE ARLI eslendiler 12.4.1985 KADIKÖY CUMHURİYET SPOR SERVİSİ ÇALIŞANLARI