Katalog

DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/3 Ozetle Iranlı dini lider Şirasi öldü tran tyı dini Uderierinden Ayetullah Abdullah Şiraa'nin dün 95 yaşında öldüğü bildirildi. Humeyni, Şirazi'nin ölümünü "tran için büyuk bir kayıp " olarak yorumladı. Şirazi, Şah dönemtnde monarsi aleyhtan faaliyetleri nedeniyle tumklanmış, daha sonra Şah rejim'min yıkılmasında ve İslam Devriminin gerçekleştirilmesinde etkin rol oynatmştı. (AP) Israil memnıın, Suriye kızgın Peres hükümeti, Ürdün'ün Mısır'la diplomatik ilişki kurma kararını "olumlu" olarak nitelendirirken, Suriye Ürdün'ün adımmı "tehlikeli" buldu. Suriye, Ürdün'ün cezalandırılmasını istedi. Dış Haberler Servisi Ürdün'ün Mısır ile yeniden diplomatik ilişki kurma karan çeşitli ülkeler tarafından farklı tepkilerle karşılandı. tsrail.Ürdün'ün kararını bölgede barışın sağlanması yolunda önemli bir gelişme olarak nitelerken, Suriye Ürdün'ün adımını "tehlikeli" olarak değerlendirdi ve "cezalandırmakla" tehdit etti. Başbakan Peres hükümetinin konuyla ilgili olarak yapılan açıklamada Ürdün'ün Mısır'la diplomatik ilişki kurma karan "olumlu" bir adım olarak değerlendirildi. Üst düzeyde bir Israilli yetkili diğer Arap ülkelerinin de Ürdün'ü izleyeceklerini umduklarını belirtti. Ürdün'ün 17 Arap ülkesi tarafından alınan ve Mısır'la diplomatik ilişkilerin kesilmesini öngören kararlara karşı çıkarak Ortadoğu sahnesinde yeni bir kapıyı açması Suriye tarafından tepkiyle karşılandı .Suriye yönetimi Ürdün'ün aldığı karan "tehlikeli" olarak niteleyerek Ürdün'ün Arap boyk'otuyla cezalandınlmasını istedi. tsrail Başbakanı Menahem Begin ve Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat 26 Mart 1979'da bir barış anlaşması imzalayarak diplomatik ilişki kurmuşlardı. Bunun üzerine 17 Arap ülkesi Mısır'la diplomatik ilişkilerini kesme kararı almıştı. Suriye hükümetinin yayım orgam "Teşrin" gazetesi ise, Ürdün'ün Mısır ile diplomatik ilişki kurma yolunda aldığı kararla, Arap zirvesinde alman kararlan ihlal eden bir ülkeyi ödüllendirdiğini yazdı. Ürdün'ün Mısır'la diplomatik ilişki kurma karan alması FKÖ içindeki gruplar tarafından da eleştirildi. Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi de Ürdün'ün Mıssır ile yıllar sonra yeniden diplomatik ilişki kurmasını şiddetle kınadı. Libya Resmi Haber Ajansı "Jana", Ürdün'ün aldığı bu kararla, 1979 yıunda îsrail ile barış anlaşması imzaladığı için üyeleri, Mısır ile ilişkilerini kesen Arap Birliği'ne "saygısızlık" ettiğini belirtti. İran da bu kararı eleştirerek, uzun yıllardan beri yaJnızlığa itilmiş bulunan Mısır'ın alınan kararla yeniden "sahneye" çıkartıldığını vurguladı. ABD Başkanı Ronald Reagan önceki gün yaptığı açıklamada Lubnan'dan yabana güçlerin çekilmesini sağlamak için Suriye, İsrail ve Ürdün'le görüşmeler yaptıklarını resmen bildirdi. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Richard Murphy bu hedefın bir aracı olarak Şam, Tel Aviv, Amman ve Beyrut'ta görüşmelerde bulunuyor. Reagan, Ortadoğu sorununun "Arap ülkelerinin tsrail'i bir ulus olarak bile kabul etmemelerinden kaynaklandığım" belirterek bu sorunun üstesinden gelmeye çalışacaklarını kaydetti. Reagan, İsrail Mısır barış anlaşmasını hatırlatarak Ortadoğu'da "daha fazla Mısır" istedi. ABD Başkanı bu halde Ortadoğu'da banşın sağlanabileceğini kaydetti. Beyaz Saray Basın Sözcüsü Larry Speakes, Reagan'ın Mısır Devlet Başkanı Hiisnü Miibarek ve Ürdün Kralı Hüseyin'e tebrik mesajları gönderdiğini açıkladı. Hüseyin: •'Saygmzhk "etti Rum ve Yunan bakanlar Konuştu NEW YORK, (AP) Kıbns Rum Yönetimi Dışişleri Bakanı Yorgo Yakovu, ile Yunanistan Dışişleri Bakanı Yannis Haralambopulos Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda konuştular. Kıbns Rum Yönetivni Dışişleri Bakanı Yai.ovu, konuşmasmda şöyle dedi"Kıbns'ın paylaşılmasına yönelik planlann başanya ulaşmasına izin verilir ya da bu konuda hoşgörii gösterilmeye devam edilirse, birden çok toplumdan, ırktan ve dinden oluşan tiitn devletlerin geleceği sürekli bir tehdit altında bulunacaktır." Yakovu, BM Genel Kurul'i'nu "Türk kuvvetlerinin Kıbnstan çekümesinden yana tavır almaya çagırdı. New York'taki gözlemciler, Yakovu'nun konusmasının görece yumuşaklıgına dikkat çekerek, bunun BM Genel Sekreteri'nin "kışkırtıcı konuşmalardan uzak durulması" isteğine olumlu bir yanıt oluşturduğu kanısında. Yunanistan Dışişleri Bakanı Haralambopulos "Türk Kuvvetleri Kıbns'ın geniş bir böliimttnü işgal altında tutmaya devam ediyor," dedi. Bununla birlikte gözlemciler, Haralambopulos'un konuşmasındaki genel havanın eskiye oranla biraz daha yumuşak olduğunu belirtiyor. POUTIKADA SORUNLAR ERGUN BALCI Kriz Dönemine Doğru Türk ABD ilişkilerinin bir kriz dönemine doğru gittiği görülüyor. Diyeceksiniz ki, "Günlerdir ülkede kıyamet kopuyor. Sen hâlâ kriz dönemine doğru gidişten söz ediyorsun. Kriz dönemi çoktan başladt." Haklısınız. Ancak bizim söylemek istediğimiz. gelecekteki kriz dönemidir. Başka bir deyişle bu kriz döneminin kısa vadeli olmayıp, uzun vadede daha da ağırlaşarak devam edeceğe benzediğidir. Krizin bir ayağı Ermenı sorununa, öteki ayağı da Kıbns'a dayanıyor. ABD Senatosu Ödenekler Komisyonu, 1985 mali yılında Türkiye'ye yapılacak askeri ve ekonomik yardımı 755 milyon dolardan 715 milyon dolara indirmiş, ayrıca 215 milyon dolarlık hibe yardımınm yapılmasını da şarta bağlamıştır. Bu şarta göre, ABD Başkanı, "Maraş bölgesinde herhangi bir harekete gidilmemesi konusunda Türkiye'nin KKTC üzerinde gayret sarfettiği yolunda Kongre'ye teminat verecek." Söziin kısası, burada istenen, Türkiye'nin KKTC'ye Maraş için baskı yapmasıdır. Hibe yardımı bu baskıya bağlanmıştır. Senato Ödenekler Komisyonu'nun bu tasarısı Senato Genel Kurulu'nda görüşülecektir. VVashington'da bulunan arkadaşımız Ufuk Güldemir, önceki gece kendisi ile yaptığımız telefon görüşrnesinde, bize Senato Genel Kurulu'nda havanın sert olduğunu ve yardımın daha da kısılması eğiliminin bulunduğunu söyledi. Ufuk Güldemir, "Bu tasarı Senato Genel Kurulu'nda daha da kötüleş&bilir, ama iyileşmez" dedi. Ermeni konusundaki iki tavsiye karannın ise, 4 ekime kadar yetişmese bile, gelecek yıl Kongre'de tekrar gündeme getirileceği aşağı yukarı kesin. Üstelik bu tavsiye kararlarının'bu kez bir yasa tasansına eklenerek Başkan'a sunulması olasılığı güçlü. Bu takdirde tavsiye karannın yasa tasansına dönüşmesi tehlikesi ortaya cıkabilecek. Sayın Özal, "dış ilişküerde fazla heyecanm iyi olmadığını" söylemekte ve serinkanlı davranılmasmı salık vermektedir. Başbakan'ın bu görüşüne biz de katılıyoruz. Ancak Sayın Özal serinkanlı olarak beklemek yanlısıdır ki, bu görüşüne katılmıyoruz. ANAP'ın serinkanlı beklemek politikası gereği Meclis'te genel görüşme açılmasım engellemesi de hatalı olmuştur. Bize göre, Türkiye serinkanlı biçimde beklemek yerine, serinkanlı biçimde uzun vadeli strateji saptamalıdır kendisine. Bu strateji ya da değerlendirmede, sadece ABD ile ilişkıler değil, kendi kendimizle ilişkilerimiz de gözden geçirilmelidir. Çünkü bir ülkenin dış dünya ile olan ilişkileri, bir noktada kendi kendisi ile olan ilişkilerin uzantısıdır. Anadolu yarımadası gibi stratejik bakımdan dünyanın en önemli bölgelerinden birinde ve çeşitli hesapların odak noktası olan bir yörede yaşamanın bedeli vardır ki, o da güçlü olmaktır. Türkiye en kısa zamanda ve en hızlı biçimde güçlenmek zorundadır, daha da ötede güçlenmeye mahkumdur. Anadolu'dan, "Ermenilerin 2500yıllık vatanı" diye söz edildiği bir dönemde, biz bu gerçeği görmez ve "ABD'ye karşı miting düzenleyelim", ya da "ABD ile şu, şu anlaşmaları iptal edslim" gib\ kısa vadeli taktik önlemlerin dışında, daha geniş ufuklu bir yaklaşımda bulunamazsak sorunun özünü kaçırmış oluruz. Sorunun özü ise, ABD'de değil Türkiye'dedir. Türkiye'nin ekonomik güçsüzlüğünde, dışa bağımlılığında, ulusal savunma sanayiinin yetersizliğinde, ülkenin kalkınmasını üstlenmiş olan burjuvazinin zayıflığındadır. Saptanacak uzun vadeli stratejide ya da yapılacak değerlendirmede başka bazı sorunların da serinkanlı biçimde incelenmesi gerekmektedir. Ermeni terörü ile Kıbns sorunu arasında bir ilişki olduğu açık. Nitekim Ermeni terörü 1974 Kıbrıs harekâtından sonra hızlayoğunlaşmıştır. Basmımızda bu olgu sık sık vurgulanmıştır. Ama sanınz, madalyonun sadece bir yüzü vurgulanmıştır: Kıbrıs harekâtından sonra Türkiye'ye baskı yapmak isteyen bazı dış odakların Ermeni terörünü kışkırttıkları ve destekledikleri. Bu bir gerçektir. Ama Türkiye'nin Kıbrıs sorunundan ötürü dünya kamuoyunda yıpranrnasının, Ermeni teröristlerini ve bunları destekleyen çevreleri yüreklendirdiği de sanırız başka bir gerçektir. Türkiye'nin Kıbrıs sonjnunda dünya platformlarında yalnız kalması, Ermeni sorununu ısıtmak isteyen çevrelere cesaret vermekte, bunların harekete geçmeleri için uygun ortam yaratmaktadır. Nitekim ABD Kongresi'nde Emnenilerle ilgili iki tavsiye kararı konusunda Ermeni lobisi ile Rum lobisi işbırliği yapmıştır. Basmımızda ise Kıbns sorununun, kamuoyuna tüm boyutları ile yansıtıldığını söylemek güçtür. Kıbrıs sorunu "Amerikan emperyalizmine karşı savaş" şeklinde yansıtılmış, ama a Dünya Ülkelerinin, Sosyalist blokun ve Avrupa'nın da Kıbns konusunda Türkiye'nin karşısında yer aldığı görmezlikten gelinmiştir. Konuya bu tür yaklaşım, bir Pakistan ya da Bangladeş'in neden hâlâ KKTC'yi tanımadığı sorusuna yanıt getirememektedir. Bu ülkelerin, ABD'nin baskısı yüzünden KKTC'yi tanımadıkları yolundaki sav ise, inandıncı olmaktan uzaktır. Çünkü ufacık bir Kuveyt, gerektiginde ABD'ye meydan okuyarak Sovyetler Birliği ile silah anlaşması yapabilmektedir. Kıbns konusu Türkiye'nin ABD ile bir inatlaşması ya da Amerikan emperyalizmine karşı mücadelesi değil, tüm dünya ile olan sorunudur. ABD Kongresi'nde Türkiye'ye yardımın Kıbrıs sorununa bağlanması bu gerçeği değiştırmez. Unutmamalı ki, Avrupa Ekonomik Topluluğu'nda dondurulmuş olan kredi de, Kıbrıs sorunu nedeni ile açılmamaktadır. Türkiye, Kıbns'ın bölünmesini değil, adada bağımsız bağlantısız, iki bölgeli federasyon kurulmasını istemektedir. Dünyaya bunu inandırdığımız oranda yalnızlıktan kurtulur ve ABDdeki Türkiye aleyhtarı eğilimlerle Ermeni sorununu ısıtmaya çabalayan çevrelere karşı destek sağlamtş oluruz. Bangladeş 'te şiddetti yağışlann yol açtığı seüer ve su taşkınlarmdan korunmaya çahsan zehirli yılanlar, insanlara saldmyor. "Dainik Bangla" adlı günlük gazete, ülkenin kuzeyindeki Pabna bölgesinde son üç hafta içinde zehirli yılanlann ısımtası sonucu en az 158 kişinin öldüğünü açıkladı. BangladeşHe zehirli yılanlar 158 kişiyi öldürdü Ürdün, Hollanda ve İsveç ile ilişkilerini f eliştirecek rdün Kralı Hüseyin ve eşi Kratiçe Nur, ekim ayının başlannda Hollanda ve tsveç'e resmi ziyaretler yapacaklar. Ürdün radyosu, Kral Hüseyin 'in temaslan sırasmda, Ürdün'le Hollanda ve /sveç arasındaki ikili ilişkilerin geliştirilmesi konusunda görüsmeler yapacağım duyurdu. (THA) Mübarek: Tebrik aldı Japonya Dışişleri Bakanı Sintaro Abe, Birlesmis Milletler Genel Kurulu 'nda yapacağı konuşmada, tran ve Irak'a ateşkes yapmaları önerisinde bulunacak. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Japonya 'nın Körfez Savaşı 'nm sona ermesi için uzun bir süreden beri çaba harcadığını ve iki ülke yetkilileriyle görüşmelerde bulunduğunu söyledi. (THA) Japonya^ tran ve Irak'a ateşkes önerecek Gromiko ile Shultz anlaşamadı Sovyet ye ABD Dışişleri Bakanları görüşmeden sonra neşeliydi. Gromiko, bu akşam Reagan ile yapacağı görüşmeden önce sorulara yanıt vermeyi reddediyor. NEW YORK, (AP) ABD Dışişleri Bakanı George Shultz ile Sovyet'.er Birliği Dışişleri Bakanı Andrei Gromiko önceki gece New York'ta bir araya gelerek üç saat süren bir görüşme yaptı. Amerikalı bir yetkili görüşmeyi "tyi bir başlangıç" olarak niteledi. Gromiko'nun bugün Washington'a geçeıek ora• da Hk ketABD B«AamRomüfl Reagan ile görüşmesi bekleniyor. Reagan Gromiko görüşmesi, Başkan Reagan'ın üst duzeydeki bir Sovyet yetkilisiyle ilk karşılaşması olacak. TASS: DEGİŞME YOK Sovyetler Birliği resmi haber ajansı "TASS", çarşamba günü New York'ta bir araya gelen T4SS'a göre ABDSovyet UişkUerinde Uerleme yok tirecek buyük bir başan sağlanmadığını, ancak görüşmenin "serinkanlı ve duşünceli" bir atmosfer içinde geçtiğini açıkladı. Yetkili, iki süper gücün "Bir tartışma sürecinin ortasında," bulunduğunu ve Shultz Gromiko görüşmesinin buna iyi bir başlangıç olduğunu söyledi. Görüşmeden sonra gerek Shultz, gerek Gromiko'nun neşeli ve "rahat" olduğu görüldü. Gromiko kendisine sorular soran gazetecileTe, "ABD Başkanı ile göriişene kadar hiçbir soruya >anıl veremeyeceğim, ancak ondan sonra bana tam bin soru sorabilirsiniz" biçiminde espri yaptı. Gromiko, Shultz ile birçok konuda tartışdığuu. ancak tartışma gündeminin lamamlanmadığını, tartışmanın Wastıirigton'da süreceğini belirtti. MONDALE: HEPSt OYUN ABD Başkan adayı VValter Mondale, kasımdaki Başkanlık seçimindeki rakibi Ronald Reagan'ın Sovyetlere yaptığı iyi niyet çağrılannın "Oyundan fazla öteye geçmediğini" söyledi. Fransa miUtanuıı iade etti Filipinler'de kimyasal silah soruşturulacak Filipinler parlamentosunda bir grup milletvekili, hükümetin Müslüman gerilalara karşı kimyasal silah ve napalm bombalan kullanması konusunda parlamtnto soruşturmast açılmasıiçm önerge verdL Meclis Başkanı 'na, hükümetin gerillasivil aynnu yapmakstım kimyasal silah kullanılmasma izin verdiği konusundaki önergeyi veren milletvekiüeri, kimyasal silahlarla ve napalmla yapılan saldınlarda 300 kişinin öldüğünü açıkladılar. (ANKA) Sovyet Dışişleri Bakanı Andrei Gromiko ile ABD Dışişleri Bakanı George Shultz'un göruşmesi hakkınd% yayınladığı ilk resmi yorumda, ikili ilişkilerde blr gelişme beklenmediğini belirtti. "Bu görüşme sonucunda, ABD yönetiminin uluslararası ilişkiler konusundaki görüşmelerinde olumlu bir değişme olmadığı ortaya çıkmıştır" dedi. TASS, ayrıca Gromiko'nun Başkan Reagan döneminde ABDSovyet ilişkilerinin olum suz gelişimı konusunda Shultz'u uyardığım ve Amerikalı yöneticileri, silahsızlanma görüşmelerini çıkmaza s ğını açıkladı. Sovyet resmi TASS ajansı Shultz Gromiko görüşmesinden önce yaptığı bir yorumda, Reagan'ın tavnnın "gerçek duygularını gizlemeye yarayan bir kamuflaj" olduğunu iddia etti. ABD Yönetiminin bir yetkilisi, görüşmede iki ülke arasındaki ilişkileri önemli ölçüde değiş MADRİD, (ANKA) Fransa'da iktidardaki Sosyalist Parti, ilk kez olarak Ispanya'nın talebine olumlu yanıt vererek, üç ETA militanıru iade etti. İade edilmemeleri için altı haftadan beri açlık grevinde bulunan üç militan, uçaktan iner inmez bir hastaneye yatınldılar. Terör ve cinayet suçundan iadesi istenen üç. militanın F r a m a hükümetince tspanya'ya gönderilmesine tepkiler süruyor. İspanya'nın Bask bölgesi dün gün boyunca protesto gösterilerine sahne oldu. Bu arada Bask bölgesinde de Fransa hükümetinin kararına protesto etmek amacıyla çok sayıda işyerinde grev yapıldı. Beyoğlunda yepyeni bir atmosfer, çağdaş bir çizgi, özgün bir yorum var. Beyoğlunda BEYMEN Serinkanlı biçimde hazırlanacak uzun vadeli stratejide, birçok sorunun serinkanlı biçimde gözden geçirilmesi herhalde zorunludur. Çin, Hong Kong'a grev hakkı tanıyacak HONG KONG, (AP) Çin hükümetinin, Hong Kong'un önceki gün İngiltere ve Çin arasında parafe edilen anlaşma uyarınca 1997'de kendilerine devredilmesinden sonra, Hong Konglulara grev hakkı, kendi kendilerini yönetme, ibadet ve ifade özgurlüğü sağlanacağı konusunda güvence verdiği belirtiliyor. Anlaşmanın, Hong Kong halkı tarafından olumlu karşılandığı kaydediliyor. Çin Halk Cumhuriyeti'nin anlaşmanın Hong Kpng'da elli yıl daha bugunkü ekonomik statüye bağlı kalmasını ongören maddesine uyup uymayacağı konusunda şüpheler doğuyor. Hong Kong Ticaret Odası Başkanı, Jimmy McGregor, "Çin'in bu konuda halka ve işadamlanna güvence verebileceğini sanmadığım" söyledi. Hong Kong universitesi'nden bir ekonomi uzmanı ise, "Hong Kongun geleceğinin hukümetlerin anlaşmaya hangi açıdan baktıklanna bağlı olduğunu" belirtti. Anlaşmanın işadamları üzerinde olumlu bir izlenim yarattığı belirtilirken, halkın şimdiki yaşam şekillerini devam ettirecekleri konusunda kuşku duymadığı kaydediliyor. Hong Kong'da yaymlanan bağımsız gazetelerin de olaya olumlu bir yaklaşım getirdikleri bildiriliyor. Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Vu Şekiyar ise, verdiği bir demeçte, "Hong Kong'un geleceği konusunda nihayet bir anlaşmaya varılmasının Asya'da bir barış oriamı yarataeağını ve ülkesinin bütünleşmesini sağlayacağım" söyledi. lngiliz hukukçulannın çoğunluğunun anlaşmayı destekledikleri belirtiliyor. .Amerikan Ticaret Odası Başkanı Larry Total ise, anlaşmanın Hong Kong'daki Amerikan girişimlerinin artmasıru sağlayacağını sandığı açıkladı. var. BEYOGLU BEYMEN istıklal caü. Vakıl Gokçe Işhanı zemini2