Katalog

CUMHURİYET/8 HABERLERİN DEVAMI UGUR MUMCU GOZLEM Türkiye'nin beş komşusu tehliketi Dış Haberler Servisı ABD'nın en cıddı gazetelerınden olan \e muhafazakârlığı ıle tanınan "The VVall Street Journal"da Turkıye ıle komşuları konusunda bır vazı çıktı Satışı 2 mılyonun uzerınde olan gazetede çıkan yazıda Turkıve'nın komşu ulkeler, ozellıkle Bulgarıstan'la Sovyetler Bırlığı tarafından desteklenen terorızmle karşı karşıya bulunduğu ılerı surulerek, Batılı muttefıklennın Turkıye'ye sınırlarını daha etkılı bıçımde denetlemesı ıçın >ardım etmelen gerektığı vurgulanıyor Gazete Turkıye' ye, sınırlarının denetımı ıtın mo dern aygıt ve gereç gonderılme M gerektığını belırtıvor "The VVall Street Journal" aynca Sovvetler Bırlığı'nın 1970'lenn ortalarından berı Turkıye'de ıstıkrarsızhk \aratmak ıçın 1 milyar dolara yakın para harcadığını da ılerı suruvor The VVall Street Journal'tn ya zm şoyle devam edıyor "Harıtaya bır goz atmak Turkıye'nın neden destabılızasyon (ıstıkrarı bozma) cabalarının hedetı olduğunu anlamaya veter Turkıve, 5 tane dert çıkartan ulke ıle çevnlmıştır Bunlar Iran, Irak, Bul garıstan, Sunye ve Sovyetler Bırhğı'dır Ama Turkıye'nın komşuları arasında en kotusu Bulgarıstan'dır Bulgarıstan, Sovyetler'm Turkıye'yı karıştırma planlarında başrolu oynamıştır ABD "Lyuşturucu Maddeler Ajansı"nın son raporuna gore, Bulgarıstan uvuşturucu maddeye karşı sılah satımı konusunda uzmanlaşmıştır Bu ışlem Bulgans tan Tııaret \jansı Kıntex tarafından yurutulmektedır 12 eylule kadar, Bulgarıstan Turk mafyası ıle ışbırlığı yaparak uvuşturucu karşıhğı Turkıye've sılah sokuyordu Terorıst Mehmet Ah Ağca, Sofya ıle bağlantısı olan Turk mafyası tarafından once uyuşturucu ve sılah kaçakçıhğı ıçın yetıştırıldı Sonra msanları oldurmeyı öğrendı. Moskova'nın emrınde olan Bulgar gızlı servısı Ağca'yı Papa'yı oldurmek ıçın tuttu 1 MİLYAR DOLAR Sovyetler Bırlığı ıse 1970'lerın ortalarından berı, Turkıye'de ıstıkran bozmak ıçın 1 mılvar dolara yakın para akıttı Turk makamları şimdıye dek 1 mılyondan fazla sılah ele geçırdıler Bunlann buyuk çoğunluğu Sov>et sılahları ıdı Uluslararası terorızmın azması ıle, gunumuzde bır ulkeyı ışgal etmek ıçın artık tanklara gerek yok Gunumuzde demokrasıyı yıkma gırışımlerı ıle de ulkelere karşı saldırı duzenlenebılıyor Ama durum umutsuz değıldır Turkıye, Batıh muttefıklerınden yeterlı yardımı alırsa, sınırlarında guvenlığını sağiayabılır " POUTIKA VE OTESI MEHTVIED KEMAL (Baştarafı 1. Sayfada) etmıyor O halde Kurtlerı Mustafa Kemal e karsı bırhkte ktıllanalım, dedı (Ingılız belgelerınde Turkıye Erol Ulubelen, Cağdas Yay S 264) Aynı Ingılız Amıral' iden Lord Curzon a gonderılen bır başka raporda "Kurdıstan Turkıye'den tamamen ayrılıp ozerk olmalıdır Ermenılerle Kurtlerın cıkarlannı bağdaştırabılınz Istanbul'dakı Kurt Kuiubu Başkanı Saıd Abdulkadır ve Pans'tekı Kurt delegesı Serıf Paşa emnmızdedır ' denılmektedir (Sayfano 49, belgeno 33, tarıh 26 Mart 1920) Ermenı ve Kurtlerı Ankara hukumetıne karsı ayaklandırma cabalarının arkasında, o 2aman, ABD ve Ingılız hukumetlerının olduğu bugun artık belgelerle kanıtlanmıstır Bu konuda bugun ıcın hıcbır kusku yoktur Cumhurıyet'ın kurulmasından hemen kısa bır sure sonra Doğu da baslatılan ' Kurtlsyanı" da yıne Ingılız desteğt ıle sahnelenıyordu 'Seyh Saıt ayaklanması" olarak bılınen bu ayaklanma 1925 yılının subat ayında dınsel goruntulerie ortaya cıkmıs, daha sonra ' Bağımsız KurtDevletı" kurmaya yonelmıştı (Ingılız belgelenyle Turkıye'de "KurtSorunu" (19241938) Şeyh Saıt, Ağrı ve Dersım ayaklanmaları, Dışıslerı Bakanlığı Yay Evı S 21 Türklngılız llışkılerı 19191926,Doç Dr Omer Kurkçuoğlu SBFYay S 309) Ingılızlenn, Kurtuluş Savası donemınde Ermenılere nasıl destek oldukları Prof Gotthard Jaeschke'nın Tarıh Kurumu tarafından basılan "Kurtuluş Savası ıle ılgılı Ingılız Belgelerı ' adlı kıtabında da yeterınce anlatılmıstır (S 4047) Bugun, 1925 yılında sahnelenen dınsel goruntulu bır bolucu ayaklanmaya bakarken, Şeyh Saıt'ın Ingılız sılah fabrıkalarına sılah sıparısı verdığı Ingılız sılah fabrıkalarımn da o tarıhte Ingılız 'Iniellıgence Servıce ıle ıcıce calısan sılah tuccarı Vasıl Zaharoff ıle eşgudum halınde çalıştıklarını bılmek gerekır Muğlalı bır Rum olan Zaharoff'un Ingılız Başbakan, Lloyd George'nm yakın dostu olduğunu ve Ingılız hukumetınce sılah tıcaretındekı başarılarından oturu "sır" unvanı ıle odullendırıldığını anımsarsak Şeyh Saıt ıle Ingılız sılah fabrıkaiarı arasında kurulan koprulerın sıyasetten arınmış 'masum bır tıcaret" olmadığı sonucuna ulaşırız Kaldı kı o gunlerde genç Turkıye ıle Ingıltere arasında henuz çozume bağlanmamış 'Musul sorunu" bulunmaktaydı Lozan anlaşmasmda kesın bır cozüme bağlanmayan Musul sorunu 1923 yılında Ingılızlerın başvurusu ıle yenıden gundeme gelmış ve sorunun çozumu ıçın 1924 yılında Istanbul'da "Halıc Konferansı" duzenlenmıstı Halıc konferansında Ingılızler, Musul dışında aynca "Nastun Hınstıyanları" ıçın Hakkârı ılını de ıstemışlerdı Sorunun bır çozume bağlanmamasr uzerıne konu Ingılız hukumetınce "Mılletler Cemıyetı 'ne goturulmuştu Mılletler Cemıyetı sorunun çözumu ıçın bırı Macar bırı Belçıkalı bırı de Isvıçrelı olan uç kışılık bır komısyon gorevlendırmıştı Musul'dakt Turk egemenlığını kaldıran komısyon kararı Turkıye tarafından reddedıldı Bunun uzerıne sorun Mılletlerarası Daımı Adalet Dıvanına goturuldu Turkıye Dıvan'a temsılcı gondermedı Mılletler Cemıyetı 16 Aralık 1925 tarıhınde, Musul'dakı Turk egemenlığını kaldıran kararı benımsedı Musul uzerınde Turklngılız dıploması savası yapılırken, Şeyh Saıt ısyanı da başlatılmış ve Turkıye, Kurtuluş Savaşı gunlerınde Ingılız ıstıhbarat servıslerının kışkırttığı etnık kokenlı ayaklanma ıle uğraşmak zorunda kalmıştı Isyan bastırıldı Ancak Turkıye 5 Hazıran 1926 tarıhınde Ingılızlerle anlaşarak, Musul uzerındekı haklanndan vazgeçmıs oldu Isyanın doğurduğu sonuclardan bırı buydu Musul sorunu ıle Şeyh Saıt ayaklanmasının aynı gunlere rastlaması herhalde "Kadenn bır cılvesı 'değıldı Bu rastlantının temelınde bır kısmı kanıtlanan bır kısmı da henuz yeterınce kanıtlanmamıs dış ılışkıler yatmaktaydı 31 Mart gerıcı ayaklanmasında da Ingıltere'nın parmak ızlerı yok muydu 7 Araştırmacılar, bu kuskuyu dıle getırmışlerdır Ingıltere nın o gunlerdekı Istanbul Buyukelçısı'nın Ittıhatçı'lara karsı takındığı soğuk tavır, buna karsılık muhalefettekı "Ahrar Fırkası" ıle kurulan ılışkıler ve ayaklanmadan sonra ısyancılara sağladıkları destekler, şerıatçılar ıle Ingılız "Intetlıgence Servısı" ıle dırsek teması ıçınde olduk> ları kuşkusunu vermekteydı (Ittıhat veTerakkı, 19081914, Feruz Ahmet Sander Yay s 66 31 Mart Olayı, Sına Aksın SBFYay S 261 vd 31 Mart'ta Yabancı Parmağı, Doğan Avcıoğlu, Bılgı Yay s 61 vd ) Bugun yıne bırtakım ayrımcı guçlerın doğu yörelenmızde terorıst eylemlerıne tanık olunmaktadır Yakın tarıhımızden verdığımız bu orneklerden sonra "Buolaylan da Ingılızler kıskırtıyor" gıbı bır yargı sahıbı değılız Anlatmak ıstedığımız, yakın tarıhımızde "azınlık şovenızmı "run ardında yabancı devletlerın bulunduğudur Kurtuluş Savası oncesı ve sonrasında Ingılızlerın Turkıye'dekı ayrımcı guçlerı kıskırtmalarının nedenı Ortadoğu'dakı Ingılız çıkarlarıydı Hıc kuşkusuz buç,un de bu bolucu ayrımcı azınlık şovenızmınden kaynaklanan terorıst eylemlerın arkasında tıpkı dun olduğu gıbı bugun de yabancı parmakları bulunmaktadır Turkıye Cumhurıyetı, butun sorunlarını "Ulusal butunluk, demokratıkleşme ve çağdaşlasma'' yoluyla cozecektır 1975 yılından bu yana Kıbrıs sorununun yarattığı gerılım surecı ıçınde başta Ermenı teroru olmak uzere ulusca uğradığımız teror saldırısının temelınde Ortadoğu'dakı yenı dengelerın kurulma planları var mıdır 9 Bugun ıçın sorulacak soru budur Turkıye'ye bunca sılahı gonderenler kımlerdı? Kımlerdı bunlann destekcılerı olan yabancı devletler ve ıstıhbarat servıslen 9 Bu gıbı konuları, bugunden "mahkeme kanıtı" nıtelığınde belgelerle ortaya koymak belkı olanaksızdır Fakat zaman geçtıkce, olaylar uzerındekı sıs bulutları dağılır ve ortaya cıkan Ingılız belgelerınde olduğu gıbı 'azınlık şovenızm/"nın hangı oyunların ve tuzakların aracı olduğu elbette gun gelır anlaşılır Bir Şiirin Kaynağı Oktay Rıfat, yenılıkçı şıırımıze Garıp akımıyla bırlıkte Orhan Velı ve Melıh Cevdet'le gırmış, ılk unlenmesının yaygınlığından hemen sonra da bu akımdan çıkmıştır Garıp akımı edebıyat tarıhımıze mal olmustur ama uzun surmemış, Orhan Velı de, Melıh Cevdet de bır sure sonra ayrılmışlardır Işın kolayına kaçan elestırmenler, nedense Garıp akımını yasamadığı halde bır doruk noktası ımışcesıne gunumuze değın surdurmuşlerdır Hatta bu akıma bırıncı yenı dıyemedıkjerınden ardından gelır gıbı olan sure ıkıncı yenı adını takmışlardır Kırık bır tencereye kulp takar gıbı bır sey Oktay Rıfat ılkın geleneksel sure karsı çıkarken gucunu şaşırtıcı sozlerden, esprı ve yergıden alan bırkaç dızelık kısa şıırler yazdı Halk sıırınden etkılenen ve esınlenen ornekler verdı Olceklı, yarımtam uyaklışıırlerdedenedı Daha sonra Garıp akımından busbutün koparak toplumsal şıırler yazdı Orhan Velı'nın genc yaşta olumunden sonra bazen Garıp akımından ortada bır sey kalmamıştı Oktay Rıfat'ın gunde gune gelıstırdığı şıır, Garıp akımını bırakıyor, geleneksel şııre yanaşmıyor, kendıne ozgu ıse nereden kaynaklanıyor? Bunu saır soyle açıklıyor Oktay Rıfat'a göre, bugunku muzığımız nasıl tek seslı Enderun muzığınden, bugunku resmımız nasıl tezhıp, yazı ve mınyaturden turemıyorsa, bugunku sıırın de dıvan sıırınden turemedığı bır gerçektır Gene Oktay Rıfat'a gore yenı şımmızın Tanzımat'la gelışen yenılıkle yonünu bulma bakımından ılışkısı varsa da doğrudan doğruya bu şıırden turedığı ılerı sürulemez Bu şıır Batı'dan mı aktanlmıştır? Busbutün bu da söylenemez Oyleyse nereden turemıştır bu sıır^ 'Aşk ve Avarelık Üstüne Şıırler' şaır bu soruyu şöyle yanıtlıyor Bana kalırsa her toplumda olduğu gıbı, yenı Türk toplumunda da doğal olarak ozanlar çıkmıs, bunlar turlu etkıler altında, daha cok Batı etkısınde şıırler soylemışler ve bugunku şıınmız meydana gelmıştır" Daha cok Batı etkısı egemen ıse şıırımıze, Batıda gorulen şıır akımları da şaırlerımızı etkıleyecektır Zaten Oktay Rıfat'ın 'turlu etkıler' deyımının altında dıvan şıırı de, halk şıırı de, Batıh şaırler de, hatta Garıp akımı da vardır Demlebılır kı, Oktay Rıfat, her yıl, her yayınladığı kıtabıyla şıırımıze turlu yenılıkler getırmıştır Oktay Rıfat'ın nereden etkılendığını çıkarmak zordur ama, bu denemelerı ıle bırçok şaırımızı etkıledığı, etkıledığı şaırlerı yanına çektığını söylemek kolaydır Ikıncı yenı dıyeceğım, eğer boyle bır akım ortaya çıkmışsa bunun yaratıcısı, surdurucüsu, sonunda bırakıcısı da Oktay Rıfat olmustur Oktay Rıfat'ın şıırlerıne kaynaklık eden kıtabın ben 'Yaşayıp Olmek, Aşk ve Avarelık Ûstune Şıırler" olduğunu soyleyebılırım Bu kıtaptakı şıırler tyı ıncelendığınde, yıllar sonra saırın nelerı gelıştıreceğı, nelenn üstünde yenı denemelere gırışeceğı açık seçık gorulur Pek ıddıalı olmayayım ama, Oktay Rıfat'ın adı geçen kıtabından ıkı sıır alacağım Bunlar, göreceksınız sonradan deneyeceğı şıır olgularına kaynaklık etmektedır Bunlardan bırı Tecellı, ötekı Tellı Telefon'dur Ikısını de buraya almakta yarar var "Nedır benım çılem/Hesap bılmem/Muhasebede memurum/En sevdığım yemek ımam bayıldı/Dokunur/Bır kız tanırım çıllı/Ben onu severım/O benı sevmez " Tellı Telefon da şöyledır Ne ettım de badı saba ıle yolladım Gurbet elden nazlı yâra selamı Yetış ımdadıma tellı telefon Ayağına duştum posta tatarı Aya bakar mektubunun gelmesı Kara bahtım soyler kahve telvesı Bır sey değıl verem olup ölmesı Ustumden hasretlığı atamıyorum Sensız doşeklerde yatamıyorum Btr şaırın nereden başlayıp nereye doğru gıttığının mostrası vaktıyle yazdtklarından bır ıkısının ıçınde gızlıdır Ondan sonrası hep kendını yınelemektır AET terörizme karşı ortak mücadele edecek LONDRA (a.a.) Ingikere Dışişlen Bakanı Sır Geoffrey Howe, terörıst eylemlere kanşmış olan terönst örgütlerle İI15kısı belırlenen ya da hakkında böyle şuphe buîunan kışılerin Ingiltere'ye sokulmayacağını açıkladı. Hovve, Avam Kamarası üyelerine gönderdığı yazıda, Avrupa Ekonomik Topluluğu üyesı ülkelenn, terönzme karşı ortak mücadele ıçın, giderek artan bır anlayış ve berabeTİik ıçınde bulunduklannı behrttı. Ingikere Dışışlen Bakanı, "Avrupalı 10'lar"ın terorist eylemlere kanşmış olan, terönst örgütlerle organık bağı bulunduğu sanılan veya belırlenen kışilerin uye ülkelere sokulmamalan ve "kara listeye" alınmaları hususunda bu" anlaşmaya vardıklannı kaydettı. Bakan, bu anlaşma sonucu, bundan böyle bu gibı kışılenn lngıltere'ye gırmemelerı ıçin gerekh önlemlenn almdığmı bıldırdı "Avrupalı 10'laruı" teronzmle mücadele ıçın ahnacak daha başka önlemlen, geiecek hafta Bruksel'de yapacakları toplantıda tartışacakları öğrenıldı Londra'dakı dıplomatık kaynaklar, bu arada "Avrupalı 10'tann" vardığı anlaşma çerçevesınde 12 Eyiul 1980'den sonra Yunanıstan'a kaçmış yaklaşık 3 bm Türk'ürı durumlarına ılişkın Yunanıstan'ın takınacağı tavnn merakla bekiendığını kaydedıyorlar. En dinci (Baştarafı 1. Sayfada) olduğunu kaydedıyor Laık aydınların ortaya çıkmasıyla, dının gıderek onemını yıtıreceğı bır Turkıye'nın Batı Avrupa modeh bır topluma d o n u J şeceğı duşuncesının gende kaldığını belırten gazete, bu gelışmeden çok az kışının kaygı duyduğunu soyluvor Gazete, Turgut Ozal hukume tının "Şimdıye kadarkiler içinde, belki de en dinci olduğu" şeklındekı yorumunu, hukumetın bazı uygulamalarına dayan dırıyor, "Bira satışının yasaklanmasının, millı bavramlarda kızlara daha muhafazakâr giysiler giydirilmesinin ve Islam Bankası'nın faalıyetlerinin teşvık edilmesinın ancak sınırlı bir tartışmaya yol açlıgım" belırtıyor Gazete, Turkıye'de aynı anda ıkı farklı yaşamın boy attığmı belırtıvor Bırı kentlerde gelışen "laik gunluk yaşam" dığerı ıse "dıni uyanış". Michael Jackson muzığının, vıdeolann, yenı külturel \e unsel değerlerın kenth gençlığı. Batıdakı yaşıtlanna benzettığını belırten gazete. aynı kentlerın sokaklannda sakalları ve kendılerıne özgu gıysılerıyle dolaşan dıncı mılıtanların gozden kaçtığını sovluyor 1980 askerı mudahalesınden sora devlet denetımındekı dıni eğıtımın teşvık edıldığını, onceden ısteğe bağlı olan dın eğıtımının zorunlu hale getırıldığını belırten gazete, bu uygulamayla "ılımlı geleneksel bir kimlik" amaçlandığını kaydedıyor Gazete, 1980 sonrasında askerı yonetımın radıkal dıncı gruplara, Suleymancılar ve Nurculara karşı savaş açtığını, ancak bu radıkaJ grupların varhklarını surdur duğunu belırtıyor. Btitçe rekor (Baştarafı 1. Sayfada) Anılan bultene gore, yılın ılk altı ayında butçe gelırlerı toplam 1 tnlyon 380 milyar lıra olarak gerçekleştı Dolayısıyla vılın sonunda butçe gelırlerının "ilk altı aylık hızının pek degışmeyeceğini" belırten Malıye ve Gumruk Bakanlığı uzmanları 1984 aralık sonunda butçe gelırlerının 2 trılvon 700 mılvar lırayı bulabıleceğını vurguluyorlar Butçe toplamı 4 tnlyon 80 milyar lıra olduğuna gore, butçe açığının yaklaşık 1 tnlyon 300 milyar lırayı bulması beklenıyor. NASIL KAPANACAK? Uzmanlar, butçe avığınm böylesıne buvuk bır mıktara doğru yol alması karşısında açığın azaltılabılmesı amacıyla ıkı olasılığın bulunduğunu belırtıvorlar Bunlardan bırı yatınmların kısılması, ıkıncısı transfer harcamalarında kısıtlamava gıdılmesı Dolavlıyoldankamu vatınmlarının kısıtlanması anlamını taşıdığından, sonuçta butçedekı açığın kapatılabıîmesı yıne "yatırımlarda kısıtlamaya gitmekle" mumkun olabılecek Ancak, uzmanlar "yatırımlar ne kadar kısıhrsa kısüsın, bu kadar buyuyen bir butçe açığından kurtulmanın hemen hemen ımkânsız olduğunu" savıınuvorlar Şide: 5 yıh olan bile (Bafrarafı 1. Sayfada) ranlann sayısının hızla arttığını soyledı Emeklılığıne 45 yıl olanların bıle şımdıden emeklilik ıçın kuruma başvurarak kuyruğa gırdığını belırten Sadık Şı de, "Getirilecegi soylenen bu uygulama, hem ışletmeler hem ulke için yarar degıl, zarar verecektir" şeklınde konuştu. TurkIş Genel Sekreten, TİSK Başkanı Halit Narin'ın "Erken emeklilik lukstur. Turkıye'de olum yaşının ortalamasını yukseltmek için sigara bırakılıp spor yapılsın" şeklındekı sdzlerını "talihsiz ve gayri ciddi" olarak nıteledı, "Gayri ciddi teşhislere cevap vermek gerekmez" karşılığını verdı TEPKtLER SURUYOR Emeklilik yaşının uzatılmasına tepkıler suruyor Sendıkacıların ve parlamenterlenn bu konudakı göruşlerı şöyle. Tamer Eralan (Çimselş Sendikası Genel Başkanı): Emeklilık vaş haddının 55'e çıkanlmak ıstemı dıkkatlerı toplu ış sözleşmelerınden uzaklaştırmak ve ış çıler arasında panık yaratarak 25 yılını dolduranlarm emeklıye a>rılmalarını zorlayıcı bır unsur oiarak gormekteyız Ethem Cankurtaran (Yollş Sendikası Genel Sekreteri): Işçılenn ve memurların son donemlerınde bıle rahat etmemelerı tek arnaçtır Sendıkaların bu konuda sessız kalmasının bedelı çok vuksek olacaktır Hasan Tufan (Basıntş İstanbul Şube Başkanı): Sağlıksız ışyerlennde mılyonlarca ışçıyı 55 vaşına kadar ayakta tutabılmenın garantısını kım verebılır? Sayın Ozal, bu reçeteyı IMF'den mı aldı 9 lener Kaya (Dentş Sendikası Genel Başkanı): Emeklilik yaşı ıçın Batıyı ornek gösterenler, uc retlerı de onların sevıyesıne getırsınler Bır ışçı 55 yaşından sonra kaç yıl yaşamaktadır 1 Mehmet Tezer (Genel MadenIş Sendikası Genel Başkanı): Bı ze oyle gelıyor kı, ışçı emekli olduktan sonra ölup gıtsın denıyor Bu ınsanhğa ve vıcdanasığmaz Necla Tekinel (MDP İstanbul Milletvekıli): Eğer kadın 50 vaşına kadar çalıştınlırsa bu kadının olumu demektır \slında kadın 20 yaşında ışe başlıyor ve 20 yıl çalışıyor Ondan sonra da emekli oluyor Sız bu yaşı 50'ye çıkarırsanız, kadının çalışma suresı 30 yıl oluyor Boyle bır teklıf de, İcadının resmen hızmetçı olarak çalıştırıldığını gosterır Bılal Şişman (HP tstanbul Milletvekili): Başbakan'ın yaptığı enflasyonun yukunu ışçılerın sınına yuklemekten ıbarettır Bu tam anlamıyla acızlığın ıfadesı dır Işçı haklarıyla kumar oynamasınlar Imren Aykut (MDP tstanbul Milletvekili): Emeklilik yaşının yukseltılmesıyle sıgona kurumlarındakı sorunların sorumluluğu ışçı ve memura yuklenıyor Bu konuda haberler, ozellıkle kadınlarda çok buyuk moral bozukluöu ve huzursuzluk yarattı Metal sözleşmesinde (Baştarafı 1. Sayfada) 100 zamlı odenmesi dışında bır yenılık taşımazken, sendıkal konularla ılgılı hukumlerle, "şikâyetler ve uyuşmazlıklar" bolumlerı de bırkaç kuçuk ayrıntı dışında VHK sözleşmesı gıbı duzenlenmış. 107 İŞYERİ Halen MESS uyesı 107 ışyerını kapsamına alan " G r u p Toplu tş Sozleşmesi"nın temel hukumlerde en önemlı bolumunun "Jş ve İşyen Degışıkligı" ıle "Disiplın Kurulu"nun kuruluş ve çalışma yöntemını belırleyen maddelerı olduğu belırtılıyor Konuyla ılgılı çevreler, YHK sözleşmelerı ıle gelen hukumler sayesmde bırçok ışyerının, ışçı çıİcarma yontemı olarak ış ve ışyerı değışıklığını kullandıklarını hatırlatarak gelecekte de bu tur uyguiamalarla karşılaşılabıleceğını ıfade edıyorlar llgılıler YHK'mn ış ve ışyerı değışıklığı konusunda her aşamada ışveren lehıne yenı haklar sağlayan duzenlemeler getırdığını ve sonuçta ışçılenn ış yasasından daha gen uyguiamalarla karşı karşıya kaldığını vurguluyorlar Bu nedenle yenı ımzalanan toplu sozleşmelerde, bu konuların ozellıkle değerlendırılmesı ve gönışmelere de en az ucretler kadar önem verılmesı gerekıyor TurkMetal Sendıkası ıle MESS arasında ımzalanan, \ HK ve TÎSK ılkelennın aşılamadığı Grup Toplu Iş Sozleşmesı'nde ışçılenn onayları aranmaksızın ışyerı ıçınde "Unvanı veya niteligi benzer yahut birbirine yakın başka işlerde geçıcı veya devamlı olarak" gorevlendınlebıleceklerı hukme bağlanıyor Sozleşme ısverene kendısıne aıt ışyerlerı arasında da ışçı naklı hakkı tanıyor Bu konu da şoyle denılıyor "Gorulen işin niteliğinde benzerlik olmak şartı ile işçilerin aynı işverene baglı ve belediye hudutlan içindeki bir başka işyerine işverence nakledilmeleri mumkundur. İşçilerin aynı işverene bağlı ve belediye YHK İşçiler emekli olamadan (Baştarafı 1. Sayfada) belırlendı SSK'nın ust duzeyde ki bır yetkıhsı de bu konuda goruşlennı açıklarken, "Emeklilik yaşının yukseltılmesi konusundaki beyanlar kurumumuzu daha da guç durumda bırakıvor. Emeklilik başvuruları artmaya başladı" dedı TurkIş'ın konuya ılışkın çalıştnasında, beşıncı beş yıllık kalkınma plarunda ortalama omrun 63 yaş olarak belırtılıp, ortalama yaşlıbk aylığı alma suresının de 20 yıl olarak aJınmasının, tum çalışmalarm 43 yaşmda emeklıye ayrıldıklan varsayımına dayandığı ıfade edüdı TurkIş yetkılılen, hukumet tarafının savunmalanna şu karşıhğı verdıler. "SSK'nın son beş yülık istatistiklerinde emekli olma ortalama yaşı 52 ıle 50 yaş arasında değişmektedır. Buna gore ortalama omur ulkemızde 63 ıse, emekli aylığı alma suresi ileri surulduğu gibi 20 yıl olmayıp, 11 ıle 13 yıl arasındadır ki, bu da planda ornek venlen Avnıpa ulkeleri olçusune uygundur. SSK'nın son beş yıllık istatistiklerindeki sayıları planda emeklilik için belirtilen kadın ıçın 50, erkek içın 55 >aş esas alınıp, besap yapüdıgında ortalama emekli olma yaşı 60 ıle 59 arasında bulunmaktadır. Boyle olunca, ortalama emeklilik a>lıgı alma sureci 3 ile 4 yıla duşecektır. Bu da 50 veya 55 şar(ı ile emeklilik şartı kabul alındıgında ışçının buyuk bir bolumıınun emekli olmadan olecegini ifade eder. Aynca, agır sartlar altında çalışan bir işçinin ortalama omrunun, buroda çalışan bir memur veya kendi işınde çalışan kişinin ortalama omru ile aynı olacağı kabul edilemez ve bu nedenle işçinin de, memur ve kendi nam ve besabına çalışanlar ıle aynı yaş şartlanna bağlı olarak emekiiligi duşunulemez." Dığer yandan SSK'nın ust duzeyde bır yetkıhsı şunları söyledı: SSK primlerinın zamanında odenmesi, durumunda kurum fonlannda bırıkım olur, ancak kurumun sıkıntısı sona ermez. fonlar birikemiyor, birikenler eriyor. SSK'ya olan prim borcu (u(an 1983 yılı sonu itibanyia 73 milyar liraydı. 1984'te bu miklar 100 milyar liraya ulaşabilir. Güneydoğu'daki (Baştarafı 1. Sayfada) hinden itıbaren bolgede (oplam 77 kişi gozaltına alınmıştır. 7. Kolordu ve Diyarbakır, Şanlıurfa. Mardin. Sıirt, Hakkârı ve Van fİleri Sıkıyonetım Komutanlığı bolgelerinde harekât, Turk hudutlan ıçınde planlandığı şekilde surdurulmektedır. Ge* reklı goruldugunde, Sıkıyonetim Komutanlıkljrınca durum açıklanmaktadır." Pazarovun Çözümleri EvirmeceÇevirınece (1): VURAL ARIKAN EviraıeceÇevirmece (2): NEVZAT ERKMEN IZMİR'DE hudutlan dışındaki işyerlerine daimi olarak nakledılebılmelerı yazılı rızaya baglıdır. Geçici >ure ıle nakillerde işçinin nzası aranmaz. Ancak bu sure 3 ayı geçemez. Belediye hudutlan dışındaki işverlerine nakledilen işçilerin nakle rıza gosiermemeleri halınde hızmet akitleri bildırimlı olarak işverence feshedilebilir." Dığer yandan uyarı harıç her turlu disiplın cezasının "disiplin kurulu"ndan geçırılmesı şart koşuluyor Sozleşmeye göre disiplın kurulu ışveren ve sendıkanın tayın edeceklerı ıkışer kışıden oluşuyor Kurula ışverenın kurul uyelerı arasından seçeceğı kışı başkanlık edıyor Sozleşme de disiplın kurulunun çalışma yöntemı konusunda şoyle denılıyor "Kararlar oylann çoklnğu ile alınır. Oylann eşıt olması halinde başkanın oyu kararı tayin eder. fşten çıkarma cezalannı gerektıren olayların goruşuldugu toplantılarda başkanın oyu tek olup, kurulun varacağı sonuçlar gerekçeli olarak yetkili ışveren vekiline tevdi edilir. Nıhai karar kurulun gerekçeli karanndan da yararlaıularak işveren yerine genel mudur veya yetkili işveren vekili tarafından verilir." Sozleşmeyle "fazla çalışmalann duzenlenmesi"nde ıse YHK sozleşmesmden daha gen bır uygulama getırılerek ışçılere sadece "Mesai başlangıç saatinde, mazereti halinde, fazla çalışma yapamayacagını bıldırme ve fazla çalışmama hakkı" tanınıyor "tşyerinin bır kısmının veya tumunun çalışmasına engel olacak, onceden kestırilemeyen olaylar" olağanustu durum olarak kabul edıhrken, ışçıler boyle durumlarda ancak "Kışisel herhangı bir olağanustu durumlan var ise ve bunu kanıtlarlarsa fazla çalışma yapmama hakkına sahipler" denıyor Sendıkal konularla ılgılı hukumler ve "şikâyetlerin ve uyuşmazlıklann çozumu" bolumlen de bırkaç kuçuk ayrıntı dışında YHK sozleşmesmdekı gıbı duzenlendı Tum bu konulara dıkkat çeken ılgıhler MESSTurk Metal sozleşmesınm "Temel Hukumler" bolumunde "MESS prensiplerinin" etkısını vurguluyorlar MESS'ın "toplu iş sozleşmesi prensip ve hedeflen" ışın sevk ve ıdaresı, sendıkal konular, yıllık ucretlı ızınler vb konularda, YHK sözleşmelerı T1SK ılkelerı paralelınde hukumler taşıvor, disiplın kurullannda ışverenın ağırlılaa olmasını ongoruvordu Yeşiller'in iddiası "Türkiye'ye satıhnak istenen reaktör Almanyu'da yasak" Haber Merkezi Yeşıller'e gore Federal Almanya Hukumetı, Alman KWU fırmasının Turkıve'ye satmaya çalıştığı nukleer reaktor tıpınde reaktorlerın kendi topraklannda kurulmasına yeterınce guvenlı olmayışlan nedenıyle ızın vermıyor Nokta dergısmın son sayısında yer alan habere gore, Yeşıller, yann Bonn'da duzenleyeceklerı bır basın toplantısıyla konunun ayrıntılan hakkında bıl gıverecekler Basın toplantısında, KVVU'nun Turkıye'ye satmaya çalıştığı nukleer reaktorle ılgılı olarak Yeşiller'in hazırlattıkları ozel rapor açıklanacak Soz konusu rapor Turkıye'ye onenlen nukleer reaktorun guvenıhrlığını şu dort açıdan eleştırıyor 1) Tesıs deprem tehlıkesıne karşı yeterınce donatılmış değıl. 2) Reaktoru saran beton kubbenm duvar kalınlığı, dığer tesıslere nazaran çok az 3) Elektrığın kesılmesı halınde devreye gırecek, Federal Almanya'da yasaların zorunlu kıldığı, ıkı yedek elektrık uretıcısının projede ongorulmemış oluşu Turkıye gıbı elektrığın sık kesıldığı, voltajın duştuğu ulkeler açısından bu onemlı bır eksıklık oluşturmakta 4) Turkıye'nın mevcut ulusal elektrık şebekesının, kurulacak guçte bır nukleer enerji santralını kaldıramayacak oluşu. öte yandan Yeşıller, Turkıye'ye pazarlanmak istenen nukleer santralın, çıkmazda olan Batı Alman nukleer reaktor endustnsını kurtarmaya yarayacağmı da one suruyorlar. Manş'taki tehlike yeni boyut kazanıyor Batık Fransız gemisındeki yakıt sızıntısı, çalışmaları engelliyor. Dış Haberler Senisi Manş Denızf nde geçtığımız hafta 225 ton radyoaktıf madde ıle batan Fransız gemısının kurtanlması çalışmaları sırasında venı sorunlar ortaya çıkıyor Ikı gun once gemıdekı 30 varıl radvoaktıf maddeden 3'unun zengınleştırıl mış uranyumla dolu olduğunun açıklanmasından sonra, bu kez gemıden vakıt sızmasının arama çahşmalarını zorlaştırdığı bıldırıldı Gemı battığında ıçınde zengınleştınlmış uranvum bulunduğu açıklanmamış, sadece 30 vanl Uranyum Hexaflond maddesı bulunduğu bıldırılmıştı Ikı gun once gemıde zen'inleaırılmış uranvum bulunduğunun açıklanması Manş'taki tehiıkeye yenı boyutlar getırdı. Gemıden sızan yakıtın onlenememesı ıse, vetkılılerı kaygılandıran yenı ve cıddı bır sorun olarak ortava çıktı. "International Herald Tribune" gazetesının Fransız ve Belçıkalı yetkılılere dayanarak bıldırdığme gore, sızan yakıt radyoaktıf vanllerı çıkarma ışlemını buyuk olçude zorlaştınyor Şıddetlı ruzgârın yakıt sızıntısının yavılmasma ve Belçıka sahıllenne vaklaşmasına yol açtığı bıldınhvor Suudi (Baştarafı l. Sayfada) saat 02 30 sıralarında Kral Fahd ıle bır telefon goruşmesı yaptı ve ağabeyının acılen Rıyad'a çağırması uzerıne dun sabah Ankara'dan aynldı Ankara'da bulunduğu sırada Kultur ve Turızm Bakanı Mukerrem Taşçıoğlu ve Devlet Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçin ile ayrı ayrı goruşen Suudı Arabıstan Prensı Tallal'ın zıyaret programına gore, dun Ankara'dan Istanbul'a geçmesı ve yann ışadamlarıyla bır toplantı vapması planlanmıştı Bu arada Istanbul'un tanhı ve turıstık yerlerını de gezecek olan Prens Tallal Bın Abdulazız, salı gunu ulkemızden ayrılacaktı Prens Tallal'ın ışadamlarıvla Istanbul'da yapacağı toplantıda kendısıne bazı ortak yatırımlar onerılmesı soz konusuvdu Bu vatınmların arasında, ıhaleye başvuru suresi Kultur ve Turızm Bakanı tarafından oncekı gun bır av daha uzatılan Çırağan Saray restorasvonunun da bulunduğu, ılgılı çevrelerce belırtılıyor Arapça başbyor (Baştarafı 1. Sayfada) uyelennın dışınaa, Turk oğretım uyelerınden de başvunılar olduğu, onumuzdekı oğretım donemınde bu oğretım uyelerıne de gorev verfteceğı yetkılılerce ıfade edıldı (Baştarafı 1. Sayfada) içın verimlıligın ve çalışmanın teşvik edilmesı gerekir" şeklınde konuştu Devlet Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçın de konuşmasında ışsızlığın memleketın en buyuk sorunu olduğunu belırterek, şunları soyledı "Işsızlere ış bulunması, yeni iş alanlannın açılması ile mumkundur. Yeni iş alanlannın açılması da yenı ve saglıklı yatınmlann yapılmasına baglıdır. \ atırım yaparken doviz dengesıni dıkkate almak lazımdır. Aksı taklırde meralekel ekonomisini, geçmışte olduğu gıbi doviz darbogazına suruklemiş oluruz." Unıversıtelerde Arapça dıl öğretımı konusunda, 29 Nısan 1983'te Antaha'da yapılan Unıversıtelerarası Kurul ve rektorler komıtesı toplantısında karar alınmıştı YOK Başkanı Ihsan Dogramacı. bu konudakı karan açıklarken, Arapçanın gerek bılım dalı, gerekse meslek duzeyınde oğretımının yapılacağını belırtmış ve "ileride çok kullanılacak bır dil" olarak nıtelemıştı YOK Başkanı'nın kardeşı ve Hacettepe Lnıversıtesı Edebıyat Fakultesı Dekanı Prof. Emel Dogramacı ıse, Arapça derslerı konusunda, "Ben \rapçanın bir dil olarak oğretilmesini savunurum, ama Turkçemn de eski harflere dondumlmesıne kesinlikle karşıyım. Arapça dil oğretımini islismara goturulmemesi halınde desteklcrım. Aynca nasıl istismar edilir onu da bilemivorum" bıçımınde konuştu. Eski "Sapenl"den 2 genıici geliyor ISTANBLL, (THA) Sam sun Petrol Naklıyat A Ş 'ye aıt "Sapenl" tankerının hasta olan ıkı murettebatının Turkıye'ye gondenleceğı bıldırıldı Nıjerya'nın Por Harcoun Lımanı'nda alıkonulan Sapenl tankerının ruhı deyrasyon geçıren yağcısı Tevfik Koksal ıle gemıcısı Temel Gan'p, onumuzdekı hafta ıçınde Turkıye'ye gele ı.ek Enerji tasarrufunda yarın geç olabilir (Baştarafı 1. Sayfada) 150'şer mılyon dolarhk ıç harcamayı taahhut ettıklennı belırterek, "Almanlar 986 megavvatlık, Kanadalüar da 665 megavvatlık santral kurmayı oneriyorlar. Oneriler. birer rapor halinde başbakana sunulacak" dedı. Enerji ve Tabu Kaynaklar Bakanı Cemal Buyukbaş, Başbakan Turgut Ozal'ın yurtdışı gezısınden sonra fırmalar arasında seçımı yapacağını da bıldırdı Bu arada Bakan Buyukbaş THA'ya yaptığı açıklamada, Amenkan VV'esthınghouse fırmasının yenı bır teklıfle başvurduğunu, bu teklıfin de ıncelemeye alındığını soyledı Buyukbaş, ıhale konusunda ANKA'ya yaptığı açıklamada ıse, KWTJ fırmasının dış para fiyatındakı 148 mılyon marklık uıdırımın yanı sıra ıç para fiyatında da 24 milyar lıralık tenzılat yaptığını behrttı ANKA'nın haberıne gore, AECL firması da 800 mılyon dolar olan dış para fiyatından 150 mılyon dolarhk, 52.5 milyar lıra olan ıç para fiyatından ıse 1 milyar lıra mdırım yaptı Bu ındırımlerın yanı sıra her ıkı firma aynca peşın ödemesız yuzde 100 kredi onerdı. Nukleer