Katalog

LUMHUK1YH1/JU 8 MA YIS 1984 BİR BUYÜK EINERJİ VE TEHLİKE KAYNAĞI: NUKLEER SANTRALLAR Nükleer enerji nedir? L Ikemızde eletrrık enerjısı uretecek nukleer santrallar kurulmasının eşığıne gelmış bulunujoruz \iersın'ın Stlıfke ılçe, \akınlanndakı 4kku)U \oresmde 1200 mega\at guçıe bır reaktorun ıhalesı ıçın ABD, Kanada \e Batı Alman firmaiarınm ı erdığı teklıfierle ılgilı mcelemelerın yakında tamamlanması beklenıvor \ukleer enerji nedır? \ukleer enerjısı elektnk enerjısıne çeııren santrallar nasıl çalışır? Bu santralla nn sağladığı olanaklar karşısmda arzettıklen sorunlar, iaktncalar ne yazık kı kamuoyu tarafmdan \ererince bılmmı\or. hamuoyumuzun bu konularda a)dınlatılmasına katkıda bulunmak amacnla hazırladığımız )azıyı aşağıda sunuyoruz. Araşlırma Servısi Nukleer enerjı nedır 1 Nukleer enerjı>ı elektnk enerjısıne donuşturen santraller ya da reaktörler nasıl çalışır 9 Bu sorulan >anıtlamak ıçın önce atom fizığının bazı temel ılkelerını hatırlatmakgerekıyor Bılındığı uzere butur maddeler atomlardan oluşur Her atomun bır çekırdeğı ıle bır kabuğu vardır Kabuğu oluşturan elektronlar negatıf elektnk vukludur Çekırdekte ıse pozıtıf yüklu protonlar ve nötr olan nötronlar bulunur kımyasal reaksıvonlar sırasında farklı maddelerın atomlan arasında elektron alış \enşı olur Ama kımyasal reaksıvon ve\a bıleşımler atomların çekırdeğını hıçbır zaman etkı lemez Çekırdekte\eralan eşıt ağır lıktakı proton \e nötronlar, elektron lardan vaklaşık 2000 defa daha ağırdırlar Bır maddenın kıtle savısı (örneğın 238) çekırdektekı proton \e nötron sayısının toplamıdır Aynı element (örneğın uranyum) doğada farklı kılle sayılarında bulunabıhr Bu nedenle avnı elementın değışık izoloplanndan soz edıhr Örneğın hıdrojenın uç ayrı ızotopu vardır Normal hıdrojen (tek proton), dörteryum (1 proton ve bır nötron) ve ınnyum (1 proton ve ıkı nötron ) Bütun maddeler enerjıye dönuşebılır Maddeyı enerjıvedönuşturmemnbıryolu ıkı hafif (kıtle sayısı duşuk) atom çekırdeğının bırleştırılme sıdır Buna fuzjonadı verılır (Hıdrojen bombasının ardında vatan teknık budur ) Fuzyon yöntemıyle elektnk enerjısı üretılmesı amacıyla yüruiulen çalışmalar surmekte Ancak 3040 vıldan önce sonuç alınması beklenmıyor Maddevı enerjı\e dönuşturmenın başka bır yolu da agır (kıtle sayısı yuksek) bır atom çekırdeğının par çalanmasıdır Buna fizton denır Şımdı kullarumda olan nukleer enerji santraJlan bu yöntemı uvgulamaktadır Bu yontemde uranyum235 atomlan çekırdeklerıne bır nötron göndenlerek parçalanır Ikı orta ağırlıkta atom çekırdeğı oluşurken, serbest kalan 23 nötron başka uranyum 235 atomlannı parçalayarak bır zıncırleme reaksıyonu başlatır Bu zıncırleme reaksıyon sırasında yuksek ısı şeklınde ortaya çıkan enerjıyı nukleer santrallar elektnk enerjısıne donuşturur MJKLEER REAKTOR Gorulduğu uzere, nukleer reaktörler atom çekırdeğının denetım altında parçalanması ıçın gereklı ortamı sağlavan avgıtlardır Reaktörlerde ısı olarak ortaya çıkan enerji buhara dönuşturulur, buhar ıse tırbun jeneratorlerım çalışlırarak elektnk ure tımını sağlar Bılımsel prensıbı basıt olan bu surecı guvenlık ıçınde gerçekleştırmek ıse çok karmaşık bır teknolojıyı gerektırır Bır nukleer cnerjı santralının ana unsuru, reaktor kaibıdır Örneğın en yaygın reaktor çeşıdı olan basınçlı su reaktörunun (P\\ R) merkezındekı nukleer kalpte vaklaşık 4 metre uzunluğundakı yakıt çubukları bu lunur Çubuklar zengınleştırılmış uranyum bılyelenyle doludur Bu bılyeler çok kuçuk (2 kalem kaiınlığmda ve 1 5 cm uzunluğunda) olmalanna karşın buyuk guç taşırlar Her bır bılyenın guç kapasıtesı 1 ton kömür veya 4 varıl ham petrole eşıttır Buyuk bır reaktorde. ıçınde 8 mılyon dolayında uranvum bılyesı bulunan, onbınJerce yakır çubuğu vardır Böyle bır reaktorun kapasıtesı 1 mılyon kılovat ya da bın megavat kadar olup, 600 bın nufuslu bır kentın elektrık gereksınımmı karşılar Or talama 30 yıl ömurlu böyle bır reak tdrun yakıtının uçte bınnın her yıl yenılenmesı gerekır Reaktorun nukleer kalbı basınca dayanıklı bır çelık muhafaza ıçındedır Onun dışında 3 m kalınlığa va ran beton ve çelıkten ıkıncı bır korjma duvarı bulunur Santral bınasının duvarla ı ıse ıç cıdarı çelıkten I m kalınlıkta betondur Reaktor kalbınde yoğun bır rad yoaktıf radyasyon (ışınlar) mevdana gelır Işık gıbı, radyasyonun bazı çeşıtlerı gorece zararsızdır Ancak radjuaktıf nidddeltrın urettığı radyasyon tehlıkelıdır Bu çeşıt ışınlar gözle gorulmemesıne ve hıssedılmemesıne karşın, ınsan hucrelennde onemlı değışıklıklere yol açabılırler Hucrelerdekı molekullerı zedeleyebılır veya yok edebılırler Radyoaktıf ışınlara maruz kalmanın uzun vadelı sonuçlarından bın, zarar goren hucrelerın anormal şekılde çoğalması halınde, kansere yakalanmadır Hucreierın anormal bı leşımler yaparak. kalıtımı belırleyen DNA lıflennın yanlış tertıplenmele nne yol açmaları durumunda ıse, gelecek kuşaklarda doğuştan sakatlıklar ve genetık bozukluklar ortava çı kar Insanlar farkında oimasalar da kozmık yanı uzaydan gelen ışınlardan, su toprak ve havadakı doğal maddelerden, rontgen, televızvon ve bazı çeşıt kol saatlennden k<ı>naklanan radya^vona maruz kalırlar Bu kavnaklardan aiınan radvasyon mık tarı kışı başına bır vılda ortalama 200 milirem'e ulaşır Radyobıyologlara gore, 600 rem'lık bır doz oldurucudur 100 rem'lık bır doz radyasyon hastalıklanna, 10 rem lık doz lenf bezlerı ve dalağın zarar gormesıne, kemık ılığı ve kan hucrelennın azalmasına neden olur Bazı bılım adamlannın belırlı bır Radyoaktivite ve radyoaktif artıklar sorunu çözümsüz Tehlikelerine karşılık nukleer santrallar hayli ucuza bu'yük miktarda elektrik enerjısı uretebilir. Ancak bunların yapımı eskıden olduğu gibi ucuz değil. Guvenlık koşulları nedeniyle, aksıne çok pahalı. mıktarın altındakı radvasyonun zararlı olmadığı görüşune karşılık, bır çoğu bugune kadar elde edılen verılere göre radvasvonun zararının hıv bır zaman sıfır olmadığını savunmaktadır Nukleer enerji santrallan bacala rı ve soğutma amauvla kullandıkla FİZYON REAKTÖRLERİNİN ÇEŞİTLERİ Termal Reaktörler Hafıf su Gaz sbğutmalı reaktorlen Yuksek ısı reaktorlen Basınçlı su reaktorlen Kaynar su reaktorlen I maktadır ö t e yandan reaktor baca larından doğaya vavılan radyoaktıf gazların 3040 yıl sonra atmosferde önemlı bır sorun halıne gelmesı mumkun gorunmektedır Nukleer reaktörlerın soğutma sıs temlerınde kullandıklan suyu ısınmış olarak venıden doğava vermelerı de nustu önlemler gerekmektedır Ayrıca santralm dışındakı alanlarda su reklı olarak radvasvon ölçumlen va pılır, radvasvon kabul edılır sınırla rı aşlığı takdırde, sorun çözulene ka dar santralın faalıyetının durdurulması gerekır Santral bınası ı v ınde çalışanlar. Ağırsu reaktorlen Üretken Reaktörler Sodyum soğutmalı daha duşuk tutulur Öte yandan, bır tehlıke durumunda nukleer zıncırle me reaksıvonu durduracak önlemler alınır NUKLLLR KALBİN ERİMESİ r N BLVLK TEHLfKt Nukleer santralların arz ettığı en buyuk tehlıke, reaktorun soğutma sıstemının şu veva bu nedenle gere ken şekılde çalışmaması durumunda, reaktor kalbının enmesı olavıdır Boyîe bır kaza durumunda reaktorun faalıyetını durdurmak sonuç vermez, çunku nukleer zıncırleme reaksıyonun durmasına ramen, vakıt çubuklanndakı çozulme ve ısı uretımı uzun sure devam eder, sogutucu su sıstemı ıslemedığınden nukleer kalp bır ıkı saat ıçınde erır ve çelık muhafazanın dıbıne ıner Kısa sure sonra bu telık muhafaza ve 24 saat sonra ıcerıde oluşacak basınç nede nıyle ana bınanın dış duvarları go venlık onlemlen e~>d\, oıarak crıme tehlıkesıne kar^ı alınır Her reaktor bır vtya daha lazla sayıda yedek so Şutma sıstemı ıle donatılır Erımeye vaklaşan bır kaza bılın dığı kadarıyla bugune dek bır kez vaş.andı 19^9 vılında \BD'nın Har rısburg kentı yakınındakı Three Mıle lsland2 reaktorunde, soğutma sıstemının arızalanması ve operatorlenn yaptıkları hatalar .onucunda nukleer kalbın bır bolumu erıdı Ancak kaza, reaktor dışına taşmadan dort gun ıçınde kontrol altına alındı Reaktorun temızlenmesı ışı o gunden berı devam etmekte ve daha yıllar surecek T\1I kazasında can kaybı olmadıvsa da çev rede kanser olaylarında artış saptandı ABD Nukleer Düzenleme Komısvonu'nun (NRC) 1975 yılında yayınladığı ve başkanı Prof Dr N Rasmussen'ın adıyla anılan rapora göre, vukanda anlaulan turde bır nuk leer reaktör kazasının meydana gelme olasılığı 20 bın reaktör yılda 1 ölçusundedır Yanı yeryuzunde 1000 reaktor faalıyette ıse, her 20 yılda bır kaza olabılır (Bugun dunyada 30 megavat gucun uzennde 300*u aşkın reaktor faalıyet, 200 kadarı da yapım halınde bulunuyor ) Kımı uzmanlar Rasmussen raporunun tehlıkeyı olduğundan daha az, kımılerı daha fazla gösterdığını soyluyor Gerçekte rıskın ne kadar buvuk olduğu bılınmemekte Ancak TV1 kazasmdan sonra ABD'de nukleer reaktörlerde aranan guvenlık koşııllannın çok genış olçude arttırıldığı, bu nedenle nukleer santralların vapım ve ışlet me malıyetlerının çok buvuk olçude vukseldığı bılınıvor Bu nedenle ABD'de nukleer enerji santrallan yapımı durma noktasına, bırçok yapımcı fırma da ıflasın eşığıne geimış bulunuyor DİGER TEHLİKELER Deprem olasılığı, savaş halınde bombalanma, uzerlerıne uçak düşmesı, terörıstlerın ya da akıl hastalannın sabotajına maruz kalma, nukleer reaktörlenn guvenlık önlem lerınde dıkkate alınması zorunlu dığer rıskler arasındadır Hesaba katılması gereken butun bu rıskler nedeniyle, normal buyüklukte bır reaktörun yalnızca guvenlık önlemlerı projesı 20 bın sayfa tutmakta Ka za tehlıkesının teonk olarak duşuk. guvenlık sıstemlerınm haylı gelışkın olmasına karşın, en buvük sıgorta şırketlerı dahı nukleer reaktörleri sıgorta etmeve yanaşmamaktadır NÜKLEER ARTIKLAR SORLNL' Nukleer reaktörlenn çok uzun süreler muhafaza altında tutulması gereken artıkları esas olarak ıkı gruba avrılabılır 1) Duşük duzeyde radyoaktıf artıklar Bunlar reaktörlerde kullanılan gıysıler endüstrıvel malzemeler vb şeylerdır 2) Y uksek duzey de rady oaktı f artıkları Reaktörlerde kullanılmış ya kıllar bu kategorıye gırer Normal kapasıtelı bır reaktör, bu artıklardan yılda yaklaşık 3040 ton üretır Bunlann yuksek ısı ve radyasvon neşret melerı bınlerce yıl sürer Örneğın, bu artıklardan plutonyum239, yan ömrunü, ancak 24 bın 400 yılda tamamlar Radyoaktıf amklardan bugunkü ve gelecektekı kuşaklara zarar vermeden nasıl kurtulunabıleceğı sorunu henüz çözume kavuşabılmış değıldır Nükleer enerji programlarının en zayıf noktası budur Bugun yalnızca ABD'de nukleer sılah sanayıının ve nükleer santralların onbınlerce ton yuksek duzevde radyoaktıf artığı bırıkmış durumdadır Tüm dunvaya vavılan nukleer programların ve 300"u aşkın reaktorun artıkları hesaba katılırsa, bu sorunun boyutları anlaşılabılır DENENEN ÇOZUMLER Radyoaktıf artık sorununa bugune kadar getırılen çozumler ulkeden ulkeye değışıyor Ancak kesın bır çozum bulunmuş değıl ABD'de artıklar contaınerlarda iaha kalıcı bır çözum bulurund kadar bekletılmekte Bu ulke 19461970 arasında nukleer artıklannı Atlantık Okyanusu'nun derınlıklenne bırakmıştı Ancak son rakı yıllarda vapılan ıncelemeler ar tıkları tecnt eden bıdonların zedelendığını ve radyoaktivite sızdırdıklannı gösterdı SSCB nukleer artıklan kıl tabakalarının altında ve 2000 m derınlıktekı kumtaşı yataklanna gommektedır Ingıltere'nın nukleer artık çöplu*'i lrianda Denız'. Federal Almanya nın ıse teık edılmış tuz madenıenüır \ VKITLARIN VENlDFN tŞLENMESİ Reaktörlerde kullanılan vakıtlar, venıden kullanılabılecek maddeler taşır Avrıca fmon olayı sırasında nötron bomtardımanı sırasında plutonvum239, cesıum 137 ve slrontıum90 gıbı çok radyoaktıf ve tehlıkelı maddeler de oluşur ABD, Sovvetler Bırlığı, Ingıltere, Fransa gıbı bazı ulkelerde bulunan venıden ışleme merkezlerınde kullanılmış yakıtlar kımyasal ışlemlere tabı tutularak yenıden kullanılabılecek madde Ier dığerlerınden aynlır Nukleer sılah yapımında kullanılan plutonyum da bu şekılde elde edılır Bu nedenle, nukleer teknolojınm ve venıden ışleme tesıslerının yaygınlaşmasının nukleer sılahların yavılmasına yol açacağından endışe edılmektedır Nukleer santralların sayısı arttıkea, depolanmak ya da yenıden ışlen mek uzere karadan veva deruzden taşınan radvoaktıf malzemenın mıktan da gıderek artmaktadır ABD Nuk leer Enerji Komısyonu'nun vaptığı bır hesaba gore 2000 vılında ABD' de her gun 601000 nukleer taşıma olayı olacaktır Taşıma sırasında ka ra taşıtlarında ya da gemılerde mevdarıa gelebılecek kaza ve sabotaj olasılıkları nukleer enerji programlarının getırdığı rısklerın başka bır yonunu meydana getmyor POLITIKA VE OTESÎ MEHMED KEMAL Borcun borçla ödenmesi... Bankerlık denemesınde epeyce eş dost canı yanmıştı. Verdıklerını alamadıkları gıbı, gıttı gıder Son faızler denemesınde de bırkaç arkadaşı daha yolcu ettık, ıflas ettıler Sermayesız tuccar, sılahsız askere benzıyor Nasıl sılahsız asker butün savaş ıncehklerinı bılse, sılahı olmadı mı nasıl gıderse, sermayesız tuccar da tıcaretın butun alavere dalaveresını bılse bıle para olmadığını cımcızlak orta yerde kalıverıyor Bızım bankalardan kredı almak bır buyuk dertmış Yabancı bankalar yuzde 810'fa para verırken, bızım bankaların yuz lırası, yüz on, bazen yuz yırmı, bazen yuz otuza geliyormuş. Paramız değerlı değıl derler, faızle alırken en değerlı para bızımkı oluyor. Turk parasını kredı olarak alırken boylesı faız bındırmesıne Şarık Tara da kızıyor "Ben dışardan bılemedın en çok yüzde onla para alıyorum " dıyor Enkacılar da bu ışın puf noktasını ve ıncelığını bılmezlerse. başkaca bılen yoktur Bızım para demek kredı olarak alınırken cok değerlı Çarşıda, pazarda oylesı değerlı olduğunu sanmıyorum Bır bınlık bozduruyorsunuz, daha bırkaç kalem bır şey aldınız mı hemen suyunu çekıyor. Demek bınlıkler bızım cebe gırer çıkarken cok ucuz, kredı olarak verılırken çok pahalı Bu da Özal ekonomısının ayrı bır yanı . Kışı borçianıyor, banka borçlanıyor. hoidıng borçlanıyor, devlet borclanıyor Bır borç ekonomısıdır gıdıyor, bakalım ucu nereye varacak9 Osmanlı borçlanmaya başiadıktan sonra bır daha butcesının de, parasının da ucunu tutamadı Mahmut Celalet Paşa, üc cıltlık önemlı yapıtı 'Mıratı Hakıkat'ta borçlanma ustunde şoyle durur "Osmanlı devletının malî bakımdan ıçıne dustüğu zorluk Kınm savasını ızleyen sefahat kapılarının açılması ıle başladı Sultan Abdulazız ın tahta çıkmasından sonra bu gıdısın onunü almak soylentısıyle ortaya cıkan gınşımler dış borclan arttırmaktan baska bır sonuç vermedı Bundan sonraysa borcu borçla odemek, gelır ve gıderın dengesınde oluşan acıklan borç alarak kapamak, kısacası devletı bır zuğurt zevk duşkünu durumuna getırmek yolunda devam olundu Ele geçen mılyonlarca altının bır parçası servete kaynak olacak tıcaretı gelıştırecek bır yere harcanmadığından bu durumu gören Avrupalı alacaklılann guvenlerı kalmadığından herkes verdığı paranın tehlıkeden kuıtanlması sevdasına düştu " Borç alınıyordu, bu ne üretıme gıdıyordu, ne de kalkınmaya Borcu veren bunu göruyordu Borçla borç odenebılse, ışın sonu kolaydı Ama bır türlu borçla borç odenemedığı borcu verenler alacaklının boğazına sarılmaya başladılar Ister ıstemez devletın sorumluları Galata sarraflarının elıne duştü Ağır faızle Galata sarraflanndan borc alınıyor, dışannın borcu odenmeye çalışılıyordu Borçların ödenememesı karşısında dıplomatlar ışı alaya alıyorlar, mızah konusu ediyorlardı "Mademkı ödenemıyor, barı tumünü, helâl etseler, olmaz mı?" denıyordu Helâl etme, yanı bağışlama. Osmanlı ımparatorluğu ne hallere düsmuştu Borçlanmadan ve borç ekonomısınden Cumhurıyet'ın ılk yıllarında, Ataturk ve Ismet Inönu dönemlerınde vaz geçılır gıbı oldu Ulusal Kurtuluş hareketını başlatmış, başarı ıle sonuçlandırmış, kaprtulasyonları, Duyunu Umumıyelerı görmuş bu komutanlar borç ekonomisının bır ulkenın sırtına neler yükleyeceğını çok lyı bılıyorlardı Ama bu lıderierden sonra gelenler borc ekonomısını yenıden denemışlerdır. Demokratlar, hazınedekı savas dönemınde bırıktırılen dövız ve altınları bıtırdıkten sonra, bır de borçlanmaya yönelmışlerdır Bunlann ıçınden çok yetkılı bın, "Devlanın, bır şey olmaz " demıştı Daha sonraları gelen bır sorumluda, 'Borçyığıdınkamçısıdır, borçyığıdınkırbacıdır "diyerek borclanmayı şırın göstermeye çalıştı Ne oldu 7 Gıttıkçp borçlandık, borçlandıkça odeyemedık, sonunda 24 Ocak Kararları denılen konsorsıyoma değın geldık Partılı ıktıdariar buralara geldıler Partısız ıktıdarlar kabullendıler Sonunda Özal, bu kararları bır de seçım kazanarak pekıstırdı Bakalım gerçek ve borç ekonomisının kararlan ne zaman anlasılacak, mum ne kadar yanacak' . tetienn ıcra daıresı, hacız memuru yoktur, dılediğınız kadar borç Gaz soğutmalı BAŞLICA REAKTOR TİPLERÎ Hafif su reaktörleri Bugün en vaygm olan reaktörler, hafı/su reaktörlerıdır Fızyort olan sırasında nötronlar çok yuksek bır htza ulaşır Bunlann başka çekırdeklere de ulaşmasım sağlamak ıçın bır moderatör ılefrenlenmelert gerekır Moderatör olarak hafif su. yanı normal sukullamlan reaktörlere, bu nedenle hafif su reaktorlen denıyor Normat olarak 1000 megavat guçte olan hafif su reaktorlennın yakıtlannda yüzde 3 oramndauranyum235 bulunması gerektyor Oysa doğal uranyum cevhermde yatnııca yüzde 0,7 oramnda uranyum235 bulunduğundan fgertst urenyum238'dır), hafif su reaktörunde kullanılabılmesı ıçm "zengınlestınlmesı", yanı uranyum235 'm yuzde 3 oranına çıkanIması gerekır. Bu, fevkalâde pahalı bır ısiemdır Hafif su reaktörlennm de esas olarak ıkı türü vardır 1) Kaynar su reaktorlen (BWR) Bu turde buhar elde edıiecek su doğrudan doğruya reaktor kalbınde kaynar. 2) Basınçlı su reaktöni (PWRy Bu türde ıse reaklOr kalbmdekı su yuksek basınç altında tutularak buharlasntası önlenır Yuzlerce derece ısıya ulaşan su, buhar üreten başka bır jeneratoru ısıtır (KVVU firmasının Türkıye'ye önerdığt 1200 megavatlık reaktor bu turdendır.) Hafif su reaktorlen uremklerı enerjmm ancak uçte bınnt elektnk enerjısıne dönüftürUr Cen kalan enerjmm büyilk kısmı soğutma suyu tarafindan emılır Otit k.t. | i i Bir Klftıu So RmktarS tte ı>h$an ElrkMk Sutrmluun fjı ı ı i ı Ağır 8U reaktörleri Yapımcısı Kanada firmasının adıyla CANDU olarak da amlan ağır su reaktörlen, çok pahalıya patlayan uranyumun zengmleşlırılmesı ısiemınegerek btrakmamak ıçın moderatör olarak normal su yenne ağır su (döteryumj kutlanırtar O zaman uranyum doğal şekhyle yakıt olarak kuliamlabılmekledir. (Kanada firmasının Türkıye'ye önerdığı reaktör bu turdendır ) Pocp. Rr»ktar« IV Çalq*a | Blr Etktrfk S»nlr»lMun Ş n t m Üretken (Breeder) reaktörler Henuz ttcan olarak kullamlmayan bır tur olan üretken reaktörler, hızlı (frentenmeyen) nötronlarla çalışlıklan ıçın moderatöre gerek göstermez. Soğutma sıstemlen suyla değıl, sıvt sodyumla çalısır tsleyısı sırasında tukettığmden çok yakıt Uretır Bu nedenle uranyum kaynakları sınırlı olan Ulkeler bakımından tercıh eduebüa Ancak kurma ve ışietme masraflan ıle gu\enlık rısklen yuksektır Tortum232'yı uranyum233'e çevırerek yakıt olarak kullanabılen üretken reaktörler yapılması mümkundur Füzyon reaktörleri Bırçok bılım adamma göre enerji sorununun nıhaı çözumu nükleer füzyon yöntemıyle çalifan reaklörier Atomlan parçaiama değıl, bıriestırme esa sına göre çalışan bu reaktörlerın bırçok ustıinluklerı var Bunlann çevreye saçtığı radyoaklıvıte çok daha az olduğu gıbı, herhangı bır arıza halınde su reç durduğunda reaklör kalbının enmesı tehlıkesı yok Fuzyon reaktörlennm yakıtı da kaynaklan çok sınırlı olan uranyum gıbı maddelerden değıl, sudan elde edılıyor rı su aracılığıvla doğaya sureklı olarak kuçuk miktarda radyoaktivite yayarlar Reaktörlerın yaydığı rad yoaktıvıtenın yol açtığı en buyuk tehlıke, hamıle kadınları ılgılendırır Zıra ana rahmındekı bebekler, özellıkle hamılelığın ılk aylannda radyoaktıvıteden buvuk ölçude etkılenmekte, bebeklerın sakat doğma olasılığı artbıyolojık çevreye, su altındakı bıtkılere ve balıklara önemlı zararlar verebılmektedır RADYASYONA KARŞI ÖNLEMLER Nukleer reaktörlerden dış dunyaya sızan radyoaktıvıtenın kabul edılebılır ölçulerı aşmaması ıçın olağaCAHDV Ttyt Afır S« baktikeyto ÇkfaMa Bir Nttklm Kaynak: Nezihi Özden, Nükleer Çagıa tlk 40 Yılı, 1983, S. 172173174. yüzden başka hıçbır verı açıkta bırakmavanelbıse bot, eldıven ve başlık gıyerler ve maruz kaldıkları rad yasyon mıktarı uzerlerıne takılan aygıtlarla sureklı olarak olçulur Olası radyasyon kaçaklarının santral dışına sızmaması ıçın nukleer kalbın ve jeneratörlerın yer aldığı ana bölumun hava basıncı dısanva aöre rev ını y apamaz duruma gelır Bövle bır durumda radvoaktıf gazların çevreye yayılması ve korkunç sonuçlara yol açması kaçınılmazdır Yakla şık 250 m 'lık bır alan radyoaktıf kırlenmeveuğrar Ağır can kavıpları vanı sıra, çeşıtlı ölçulerde radyoaktıf zehırlenme oiaylan meydana gelır Nukleer guç reaktorlerındekı gu SORULARI/SORUNLARI YILMAZ ŞİPAL 1 ÇALIŞANLARIN KADIKÖY 3. İCRA MEMURLUĞUNDAN GAYRİMENKUL SATIŞ İLANI Dosya No. 1983/433 Tal. Kadıköy Caferağa Mahallesı, Şaır Nefi Sokağı'nda kâm 40 pafta 1239 ada, 60 parselde 1344 m2 mıktarlı arsada kat ırtıfakh 180/1344 arsa paylı zemın kat 2 nolu altında deposu olan dukkânın 36/1344 hıssesı ve 86/1344 arsa paylı 2 kat 9 nolu daırenın tamamı önunde kı ruçhanlı alacaklılann alacağını geçmek kaydı ıle bır borçtan dolayı açık arttırma ıle satışa çıkarılmıştır İMAR DURUMU: Dosyada mevcut Istanbul Beledıyesı Imar Mudurluğu'nün 5 8 1981 tarıh 3339 sayılı ımar durumuyla mezkur 60 parsele aynk nızamda 15,50 m bına vukseklığı en çok 20 m bına der.nlığı 5 m (Imar tstıkametınde) on bahçe mesafesı 4 m, yan ve arka bahçe mesafesı % 30 bına sahası emsalı venlmektedır Kotun yönetmelığe göre alınacağı parselın ıskân sahasında kaldığı kaydedılmektedır EVSAFI: Soz konusu taşmmaz Kadıköy Caferağa Mahallesı, Şaır Nefi Sokağı'nda kâın 16 kapıtaj nolu Eren Apartımanı'nın karşısındakı natamam bınanın zemın kat 2 nolu depolu dukkânın 36 hıssesı ıle 2 kat 9 nolu daıredır Dukkân demır konstruksıyonlu, camekânlı kısmen takılmıştır Kaba sıvası yapılmış, tavan sıvası yapılmamıştır Doşemeler kaplanmamıştır Bodrum kat takrıben 60 cm cıvarında pıs su ıle dolmuştur Bu katın arsa bölme duvarları yapılmamıştır 2 kat 9 nolu daırede 1 antre, balkonlu mutfak, L şeklınde balkonlu salon, bın balkonlu 3 oda bır korıdor, 1 banyo ıle WC bulunmaktadır Daırenın ara bölum duvarları yapılmış, kaba sıvası bıtırılmış olup, ınce sıvası yapılmamıştır Pencereler takılmıştır, kapı kasaları monte edılmıştır Elektnk tesısatında ankastre olan kesımler boru olarak çekılmıştır Temız su borulan kısmen doşenmıştır Dığer ınşaat ışlerı ıse hıç yapılmamıştır Bınanın dış sıvaları zemın katın ustunde yapılmış, altında ıse yapılmamıştır Bına bu halı ıle natamam haldedır Inşaat faalıyetlerı tamamen durmuştur, başlama emaresı voktur KIYMETİ: Zemın kat 2 nolu altında deposu olan dukkânın 36/1344 hıssesıne 900 000 TL kıymet takdır edılmıştır 86/1344 arsa paylı 2 kat 9 nolu daırenın tamamma 2 400 000 TL kıymet takdır edılmıştır Arttırmava ıştırak edeceklenn muhammen kıymetın "lo 10 nıspetınde naktı temınat akçesı yatırmaları veya mıllı bır bankanın temınat mektubunu ıbraz etmelen ıcap eder Dellalıye, resmı ıhale damga pulu bedelı, tapu harç ve masraflan alıcıva aıttır ARTTIRMA ZAMANI VE YERİ: Zemın kat 2 nolu dukkânın 36/1344 hıssesının ılk açık arttırması 18 6 1984 pazartesı gunu saat 14 OO'ten 14 30'a kadar, 2 kat 9 nolu daırenın tamamı ıse, aynıgun saat 15 OO'ten 15 30'a kadar Kadıköy 3 Icra Daıresı'nde yapılacaktır Arttırma şartnamesı 14 5 1984 tanhınden ıtıbaren açık olup ısteyene posta masrafı verıldığınde bır suretı gonderılecektır Ilk artjrmada teklıf edılen bedel muhammen kıymetın 1u 75'ını bulmadığı lakdırde en çok arttıranın taahhudu bakı kalmak kaydıyla arttırma on gun uzatılarak onuncu 28 6 1984 perşembe gunu 2 nolu duk kan saat 14 OO'ten 14 30'a kadar 9 nolu daıre, 15 OO'ten 15 30'a ka dar yıne Kadıköy 3 tcra Daıresı'nde yapılacak ıkıncı açık arttırmada ıhale edıletektır Gavrı menkul kendısıne ıhale edılen kımse, peşınen veya ınehıl verıldığı takdırde verılen mehıl ıçınde ıhale bedelı nı odemezse namına yapılan ıhale teshedılerek I I K'nun 133 mad desı hukmu tatbık edılecektır Ikı ıhale arasındakı fark vegeçen gunlerın Vo 10'dan hesap edıiecek faız ve dığer masraflar avrıca hukme hacet kalmaksızın alıcıdan tahsıl olunacaktır Ifotek sahıbı alacakhlarla dığer ılgılılerın ve ırtıtak hakkı sahıplerının 1 aklannı, faız ve masrafa daır olan ıddıalannı dayanağı belgeler ıle 15 gun ıçınde daıremıze bıldırmelerı ıcap eder Aksı halde hakları tapu sıcılı ıle sabıt olmadıkça satış bedelının pavlaşılmasından harıç kalırlar Arttırmaya ıştırak edenler, şartnameyı okumuş ve munderecatını aynen kabul etmış sayılırlar Fazla malumat ıçın 1983/433 tal dosya nosu ıle mem muracaaıiarı alıcılann satış ycrındc ve zamanında hazır bulunmala rı ılan ounur ' 0 4 1984 Basın 5619 TEK TÜRKİYE ELEKTRİK KURUMU S.S.ONDOKUZ MAYIS ELEKTRİK DAĞITIM MÜESSESE MÜDÜRLÜCÜNDEN BİLDİRİLMİŞTİR 1 Muessese Mudurluğumuzce, a) 2x40 Watt Flouresant sokak aydınlatma armatum (Komple) 500 adet b) Sl tıpı 125 W Cıva buharlı armatur (Komple 250 adet Şartnamesı gereğınce kapalı zarfla teklıf almak suretıyle ıhale edılerek satın alınacaktır 2 Bu ıhaleye an teknık ve ıdarı Şartname Irmak Cad Gökçehan No 80SAMSUN adresınde yerleşık Muessesemız Ihale Satmalma ve Tıc servısınden (Kat 5) ucretsız temın edılebılır 3 thaleye ıştırak edecekler; a) 186 250 TL Gecıcı Temınat b) 1984 yılı Tıcaret Oda belgesı c) İsteklı şırket ıse, bunlara ılaveten vekaletname ve ımza sirkülerı vereceklerdır A Teklıfler kapalı olarak en geç 21 5 1984 Pazartesı günü saat 15 00'e kadar muessesemız muhaberat servısıne verılmış olması gerekmektedır Postadakı gecıkmeler dıkkate alınmayacaktır 5 Teklıfler aynı gun,ve saatte Satınalma Komısvonumuzca alenen açıklanacaklır '' 6 Muessesemız 2886 sayılı yasaya tabı değıldır Basın 15484 . "Beş yıl üç aylık kıdem tazminatı": İLAN SUSURLUK ASLİYE HUKUK HAKİMLİĞtNDEN DOSYA NO 1984/44 Davacı Susurluk Söğutçayır koyunden Cevrıye Avgun ıle davalılar yıne Söğutçayır koyunden olup Yenımahalle Bulvar Cad No 22 de ıkamet eden Fatma Hallavı ve 25 arkadaşı aleyhıne açılmış bulunun ızaleyı şuyu davasının yapılan açık duruşma^ı sırasında Davalılardan Fatma Hallavı'nın yapılan tum aramalara rağmen adresı tesbıt edılemedığmden dılekçe özetı duruşma günunun bu da valıya ılanen tebhğıne mahkeme>.e karar verılmıştır Karar gereğınce Susurluk Söğutcayır koyu hudutlan dahılınde 3 parça taşınmaz uzennde ortaklığın gıderılmesı davası açıldığı, da valı Fatma Hallavı'nın duruşma gunü olan 1 6 1984 tanhınde bızzat gelıp davayı takıp etmesı veya bır vekılle davayı takıp ettırmesı aksı halde H U.M K nun5O9ve51O maddelerı gereğınce aynca gıyap cıkanlmayacağı ve yokluğunda duruşmanın yapılacağı davalı Fatma Hallavı'ye davetıye yenne kaım olmak uzere ılanen teblığ olunur 13 4 1984 Basın 16022 SORU: Ben nisan 1960da bır kamu kunıluşunda işçi olarak çalışmaya başladım. Yasal bir sebep gosterilmeden temmuz. 1965'de ış akdirn feshedildi. Sekiz haflalık ihbar oneli verildi ve ilişiğimiz kesUdi. Kıdem tazminatı ise odenmedi. Bu kez 1967 yılı nisan ayında gene a>nı işyerine kadrolu işçi olarak alındım. Bu işimde haziran 1981'e kadar çalışıp, emekliye aynlmak uzere bu tarihte aynldım. İkinci kez işe girişimin kıdem tazminatını aldım. tlk girişimin ise kıdem tazminatı odenmedi. Gerekçe olarak da "Kıdem tazmınatımn odenıp odenmedığı sorulan 26.4.1965 yılında ış akdı feshedılen H.K.'nın 17 sene evvehne aıt kayıtlarının tamamen bulunamaması nedeniyle sıhhatlı btr araştırma yapılamadığından odenıp odenmedığı tesbıt edılememıştır " denildi. Gonıluyorki iş yerimle ilgili bazı memurtarın gorevini gereği gibi yapmamalan sonucu olarak. beş yıl uç aylık kıdem tazminatı almaktan mahrum bırakılıyorum. H.K. LULEBLRGAZ YANIT: İş Yasası'nın kıdem tazmınatının odenmesıne ılışkın koşulları belırleyen 14 maddesıne gore "T.C. Emekli Sandığı Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununa veya yalnız Sosyal Sigortalar Kanununa tabii olarak sadece ya da değişik kamu kuruluslarında geçen hızmet surelerinın birleştirilmesı suretıyle Sosyal Sigortalar Kanununa gore yaşlılık veya malulluk aylığına ya da toptan odemeye hak kazanan işçiye bu kamu kuruluşlannda geçirdiği hizmet surelirinin loplamı uzerinden son kamu kuruluşu ısverinince kıdem tazminatı odenir." Ancak ış akdının "kıdem tazminatı odenmesını gerektırmeyecek şekılde sona ermesi suretiyle geçen hızmet surelen kıdem tazmınatının hesabında dıkkate alınmaz." Kışısel goruşumuz, sorununuzun çözumunun yargı organlarına duşeceğı vonundedır. TEK. S.S. MERAM ELEKTRİK DAĞITIM MÜESSESE MÜDÜRLÜĞÜNDEN E.N. HATTI TEL ÇEKİM İŞLERİ YAPTIRILACAKTIR 1 Aşağıda, ısmı, karektenstıklen ve takrıbı uzunluğu yaalı cıvatalıGalv amzlı demır dıreklen halen monte edılmış bulunan E N Hattının (Hat'ta kullanılacak ıletken, ızolatör, hırdavat v s gıbı malzemelen Muessesemızce venlmek kaydı ıle) sabıt göturu bedelle tel çekım ışçılığı, şartnamesı gereğınce kapalı zarf usulu teklıf almak su retıyle ıhaleye çıkarılmıştır 2 Tesıs ettırılecek E N Hattı, 34,5 Kv luk tek devre 26532 Km uzunluğunda cıvatalıGalvanızlı demır dırek 3 0 nakılh Ermenek Kazancı hattı olup, Geçıcı temınatı, 133 750 TL dır 3 Bu ışle ılgilı teklıf ısteme şartnamesı, TEK Meram Elektnk Dağıtım Muessesesı Makıne Ikmal \e Satınalma Mudurluğü, Hukumet meydanı Mıhcızade Işhanı kat 2 No 12KONYAadresınden 2 000 TL bedel karşılığında sağlanabılır 4 lhale\e katılma belgelerı başvurulan engeç 21 5 1984 günü saat 17 00've kadar, Alaaddın Cad Mumtazkoru ışhanı kat 2 KONYAadresındekı TEK Meram Elektnk Dağıtım Muessese Müdurluğu Muhaberat Servısıne, şartnamesınde ıstenen belgelerı eklemek suretıyle yapmış olacaktır 5 Katılma belgelen 25 5 1984 tanhınden ıtıbaren verılecektır 6 Teklıfler engeç 31 5 1984 gunu saat 12 00 ye kadar 4 uncu maddedekı adrese venlmış olacaktır Teklıfler ayru gun saat 14 00'de Ihale ve Satınalma Komısyon Başkanlığınca açılacaktır 7 Postadakı gecıkmeler ve katılma belgesı başvurulannın ekmde, şartnamede ongörülen belgelenn verılmemesı halınde, başvurular ve teklıfler dıkkate alınmıyacaktır 8 Muessesemız katılma belgesı verıp, ıhaleyı yapıp yapmamakta ya da dıledığıne vtrmekte serbesttır 9 Viutssesemız 2886 sayılı yasaya bağlı değıldır Basın 16052 DUYURU 1976 1977 öğretım yılında Istanbul Yıldız Devlet Mımarlık Muhendıslık Akademısı öğrencısı olup 7 12 1977 gunu saat 1819 sıralannda cereyan eden öğrencı Abdulkadır Adanır ıle ılgilı müessıf olaya tanık olanlann adalet ve ınsanlık adına bılgılerıne ıhtıyaç duyulmuştur Bır adlı yanılgıyı onlemek ve duzeltmek ıçın adalete yardımcı olmak ıstevenlerın 172 12 60 veya 522 42 00 / 771 nolu telefona basvurmaları onemle rıca olunur Samatya'da çalışır durumda DİŞ MUAYENEHANESİ satılıktır. Muracaat: 9.30 12.00 arası 164 57 25 15 00 18.00 arası 585 94 39 Şofor Kardeş, frene guvenme durmayabılir, kornaya guvenme dınmayabilir. Turkıye Trafık KMaların Onleme Oemegı.