Katalog

23 ŞUBA T 1984 EKONOMİ CUMHURtYET/9 Günün aynası Cumhuriyet altını 28.250 litn Ekonomi Servisi Altın fiyatlan dun hızla urmandı. Dunyada bir ons altın bu yıl ilk kez 390 dolar sırurını geçti. Turkiye'de de Cumhuriyet altını 28.250 liraya yükseldi. Altın fiyatları haftaya hızlı başladı. Salı gunü dünya borsalarında 5 dolar yukselen bır ons altın, dün de 2 dolar artış gösterdi. Böylece, altın 390 doların üstüne çıktı. Dunyadaki tınnanış Türkiye'ye de yansıdı. Dun 350 lira artan Cumhuriyet altını geçen ağustos ayından bu yana ilk kez 28.250 liraya yükseldi. 4.190 liradan satılan kulçe altın da dün 4.235 liraya çıktı. Ozal, katma değer vergisi sisteıninin ŞUKRAN KETENCİ kapısmı faturalı yaşamla araladı Yetki sorunu ve Özal hükümetince açıkça ifade edilmese ve yalnızca "vergi iadesi" açısından sunulsa da, "faturalı yaşam " uygulaması, esas olarak, katma değer vergisi sistemine geçişin altyapısmı hazırlama amacını güdüyor. MURAT KOPRU Turkiye'de artık zorunluluk halinı alan, fakat bir turlu cesaret edilemeyen vergi reformunun kapısı "faturalı yaşam"la aralandı. Özal hükümetince açıkça ifade edilmese ve yalnızca "vergi iadesi" açısından sunulsa da, faturalı yaşam uygulaması esas olarak "katma deger vergisi" sistemine geçiş koşullarının hazırlanmasını amaçlıyor. Bu uygulamayla, Turk toplumuna oldukca yabancı ve fakat katma değer vergisinin "olmazsa olmaz" koşulu. belge (fatura) alıp verme alışkanlığı yaratılmak isteniyor. Turkiye'de devletin bir turlü yeterli ve sağlıklı gelir kaynaklanna sahip olamaması ve bu ihtiyacın son yıllarda had safhaya ulaşması kapsamlı bir vergi reformunu zorunluluk haline getirdi. Bu reformun ilk adımı olarak da, Batılı ulkelerce uygulanan ve "en çagdaş" vergi diye tanımlanan katma değer vergisine geçiş gundeme getirildi. Bu konuda 1972 yılında başlayan çalışmaların 1980 yılıyla birlikte hızlandınldığı, ancak uygulamaya bir turlü geçilemediği gozlendi. Katma değer vergisi (KDV) ile ilgili ilk tasarı 1980 yılı sonunda Bakanlar Kurulu'ndan geçti ve yururluk tarihi olarak 1982 yılı başı kararlaştırıldı. 1982 yılına gelindiğinde uygulama bir yıl sonraya ertelendi, ama 1983 yılında da bu konuda önemli bir ilerleme kaydedilemedi. 1984 yıhyla birlikte KDV'nin yeniden ele alındığı ve Malıye ve Gumrük Bakanhğının tasarı üstündeki çalışmaları tekrar başlattığı dikkati cekiyor. Yetkililer, çalışmaların kısa sürede tamamlanacağını, ancak uygulama tarihinin en erken 1985 yılı olacağını vurguluyorlar. Bu arada, tasarının yasalaşması için TBMM'deki tartışmaların sıiresini de hesaba katmak gerekiyor. KDV sistemine geçiş tarihinin sürekli olarak ertelenmesi, Turkiye'de bu sistemin gerektirdiği ekonomik ve teknik altyapının henuz gerçskleşmemişolmasına bağlanıyor. KDV sisteminin temel altyapısı ve "olmazsa olmaz" koşulu faturadır. Bu özelliğiyle, "fatura vergisi" olarak da tin yapan KDV, mukellefin alıcıdan tahsil ettiğı vergiden, satıcıya ödediği vergiyi indirerek kalanı vergi idaresine yatırması esasına dayanır. Diğer bir deyişle, vergi satıcı taralından malı ya da hızmetı satarken tahsil edilir, ama bundan girdiler için odenen vergi indirilip geri kalan tutar vergi dairesine yatırılır. Yani, KDV'nin indirim mekanizmasıyla çalışan bir vergi sistemi olduğu söylenebilir. Bu mekanizma, KDV uygulamasında girdilerin faturalandınlmasını kaçınılmaz kılıyor. Çünku, mukellef fatura gösteremediği ve vergi indirimi sağlayamadığı sürece, daha fazla vergi ödemek zorunda kalıyor. Ayrıca, uretimden tuketime giden zincirin bır halkasında faturasız mal ele geçirildiğinde, bunun oncesi ve sonrası kolaylıkla açığa çıkarılabilivor. KDV sisteminin tümuyle fatura esasına dayanması, uygulama için fatura alıp verme alışkanlığına sahip bireyleri de zorunlu kılıyor. Oysa, Turkiye'de fatura uygulamasının ekonominin biitününü kapsamadığı \e bireylerin fatura isteme ya da verme gibi alışkanlıklarının olmadığı bilinen bir gerçek. Bu durumda KDV sistemine geçebilmek için Türk toplumunun faturayla tanıştınlması ve faturalı yaşama alıştınlması buyük önem taşıyor. Işte Özal hükümeti, bu tanışma merasimini "faturalı yaşam" uygulamasıyla fiilen başlatmış durumda. Bu nedenle, faturalı yaşam uygulamasını "orta direği biraz olsun ferahlatmaya" yönelik bir girişim olarak değil, KDV'ye geçişi hızlandırma yonunde kapsamlı bir adım olarak değerlendirmek daha gerçekçi olacaktır. IŞCEVEV EVRENINDEN toplu sözleşme hakkı Ne yazık ki yeni yasalar daha henüz taslak halindeyken d(le getirmeye çalıştığımız sakıncalar, korkiuğumuzdan, kaygı duyduğumuzdan daha da boyutlu olarak gündeme geldi. Yetkili sendika sorununu çözme, sendika enflasyonunu önleme adına yasalara getirilen kısıtlamalar, düzenlemeler, önemli bir işçi çoğunluğu ve sendikalar için topiu sözleşme yapma hakkımn kullanılamaması sonucunu doğurdu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'ntn yetkili sendikaların belirlenmesinde kullanılmak üzere yayınladığı ve toplu sözleşme duzenini açacak geçtiğimiz ocak ayına ait olması gereken istatistikler, bu dönemde yeni toplu sözleşme hakkını kazanmış işçi ve sendika çoğunluğu için, en azından gelecek istatistiklerin ilanına kadar, toplu pazarlık yolunu kapattı. Bir kısım işkollarında yüzde 10 çoğunluğa ulaşan sendika yok. Digerleri için ise yüzde 10 işkolu çoğunluğu ile yüzde 51 işyeri çoğunluğu aynı sendikada biDeşmiyor. İşin en kötü yanı da, güçlü sendikacılık, yetki sorunlarını oözebilme adına işçiler ve sendikalardan istenen özveriler, bu anlamda da tersine sonuçlar verdi. En önemlisi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın yayınladığı istatistikler işçilerin gerçek iradelerini ve sendika seçimlerini asla yansrtmıyor. Sahteciliklere özenilse bundan daha fazla prim verılemezdi. Yanlışlar, haksızlıklar ve de yasa hükümlerine aykırı uygulamalar, geçersiz üyeliklerin geçerli sayılması diz boyu. Eski tarihlı sahte üye fişleri, işyerine asılmadan yasaya aykın yapılmış eski üyefik bikjirimleri, çift üyelikler sayılarak yetki alan sendikalar yanında, yasal üye kaydı yapmış, noter koşuluna uymuş sendikalar toplu pazarlık haklarını kaybetmişler. Şimdi umutlar yasaya göre 15 gün içinde karar verecek Ankara iş mahkemelerine bağlanmış. Ancak Bakanlık, işyerlerine göre üye dağılımına ılişkin bikjileri dahi yargıya sunabilecek durumda değil. Sendikalar ne kadar sağlıklı belge sunabilirse, yargı sayıları milyonları aşan üyelik beyanlan üzerinde 15 gün içinde ve asla işin püf noktalarını, hilelerini kavrayamadan ne kadar sağlıklı karar verebilirse, o kadar sağlıklı bir sonuca ulaşılacak. Ve sonra da ne kadar sağlıklı çözüldüğü (!) apaçık olan yetkili sendikaların belirlenmesi işi bitmiş sayılacak. İşçinin gerçek iradesini yansıtmayan bu listelere dayanılarak pek çok işyeri ve bir kısım işkolları için toplu sözleşme hakkı kullanılamayacak. "Ne yapalım, Bakanlığa işverenler ve sendikalar geç bildirimde bulundular, sahte bildirimleri, yasaya aykın çift bildirimleri, pek çok ilgili yasa hükmüne aykın bildirimleri Bakanlh ğtn araşttnp incetemesine madden otanak yoktu?" mazeret olabilir mi? işçiler yüzde 10 çoğunluk aimış sendikalara geçip toplu sözleşme haklarını kullansınlar da diyemezsinız. Çünkü yasanızda, bir işçinin bir sendıkadan istifasından ancak 3 ay sonra o sendıkadan ayrılabileceğine ilişkin yasaklama da var. Yine yasanızla çift sendika üyeliğini yasakladığınıza göre, istatistikleriniz ilan edildikten sonra işçilerin yetki almış sendikalara kısa zamanda kayarak toplu sözleşme haklarını kullanma olanağını da ellerinden almışsınız. En erken mart ortalarında istatistikler kesinleşeceğine göre, işçiler bu tarihten en erken 3 ay sonra, haziran ortalarında sendika değişikliği yapabilirIsr. Zaten temmuz başında yeniden istatistik yayınlayacaksınız ve işkollarında daha gerçekçi çalışanlar istatistiği ileyuzde 10 baraj için gerekli sayının değişmesi, çift üyeliklerin ortaya çıkıp silinmesine bağlı olarak yüzde 10 barajı kaybedecek birçok sendika daha ortaya çıkabilecek. Temmuz istatistiklerinde yine aynı sorunlar, derken bir 6 ay sonraki istatistikler... Biz yine günümüze dönelim ve ocak ayından itibaren temmuza kadar sözleşmesi sona eren işyerlerindeki işçilerin halinin ne olacağını soralım? Toplu sözleşmesiz, eski ücretleri ile çalışmaya devam etsinler diyebilir misiniz? "Teşmil uygulanz" da diyemiyorsunuz. Yine yasanıza göre, teşmil uygulanabilmesi için, işkolunda yapılmış örnek sözleşme olması gerek. Düğümleri yasa değişikliğinden başka çözebılme yolu ufukta görünmüyor. Bunda herkes birleşiyor da, nasıl bir yasa değişikliğinde çok değişiklik yollar ve görüşler var. Bize göre tek yol, nasılsa zorunlu yasa değişikliği gündeme gelmişken, toplu sözleşme hakkı, sendikalasma hakkı ile ilgili sınırlamalardan hiç değilse şimdi düğümü yaratanlann ayıklanması. Zorunlu yasa düzeltmelerinde, Mustafa Kemal'ın imza atmış olduğu Uluslararası Çalışma Öraütü İLO ilkeleri ile çelişen yasa hükümlerinin kaldırılması. Orneğin ilki yüzde 10 işkolu barajının kalkması olabilir. Bu hiç de sendika enflasyonu yolunun yeniden açılması sonucunu vermez. Nasılsa işyeri, federasyon örgütlenmelerinin yasaklanması, çekoff'un toplu sözleşmeye bağlanması, sendika kurma ve üyeliğe ilişkin bir dizi sınıhama ve yasaklama ile ülkemizde sendika sayısı 800'lerden bir kalemde 100lerin altına indi. Yetki sorunu buna bağlı toplu sözleşme hakkı öylesine önemli ki, ister istemez günümüzün tartışma konusu YHK'daki ücret zammı oranı tartışmasını atladtk. Ne yazık ki rakam tartışmasının kaosu içinde, toplu sözleşme hakkı, özerkliği gündem dışına atılmış oluyor. Oysa toplu pazarlık, grev hakkına ilişkin 2822 sayılı yasada öylesine acil yasa değişikliğini zorunlu kılan hükümler var ki... DISBANK ^^W ^W 23 Şubat 1984 TARİHLİ DÖVİZ KURLARl ALIŞ SATIS 313.82 1 Arnefıkan Dol=ffl 310.87 117.65 1 B.Alman Mark fl 116.54 DÖVİZ KURLARl Merkez Bankası doların esas kurunu 296 lira 06 kunış olarak jelirledi. Dövizin Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 HoBanda Florini 1 tsveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 ttalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Kuveyt Dinan 1 Norveç Kronu 1 Sterbn 1 S.Arabistan Riyali Dövtz Döviz Aüs Satıs 310.10 313.82 291.49 294.99 16.47 16.67 116.25 117.65 5.68 5.75 31.79 32.17 37.69 38.14 102.99 104.23 39.07 39.54 141.47 143.17 18.76 18.99 132.98 134.58 248.58 251.56 1059.08 1071.79 40.62 41.11 449.27 454.66 88.37 89.43 Eftktif Atıs 310.10 276.92 16.47 116.25 5.40 31.79 37.69 102.99 39.07 141.47 17.82 126.33 236.15 1006.13 38.59 449.27 83.95 Efeküf Satış 316.30 297.32 16.80 118.58 5.79 32.43 38.44 105.05 39.85 144.30 19.14 135.64 253.55 1080.26 41.43 458.26 90.14 Aralanan ithal kapısına iç piyasadan verilen cevap Kord bezinde"dolarr>a göre fiyat betirlenmesi ithalatı caydırıyor Ekonomi Servisi Kord bezi, adı üstünde bir bez. Aslen mensucattan sayılıyor. Ama, gerçekte lastik sanayii tarafından kullanılan bir ara malı. Yakın zamana kadar kord bezinin ithali izne tabiydi ve Türkiye'deki lastik üreticileri bu ara malını ülkedeki tek üretici olan KORDSA'dan sağlıyorlardı. Artık kord bezinin ithali "?o 10 gumrük vergili olmakla birlikte serbest. Yeni ithal rejimi, böyle bir olanağı getirmiş bulunuyor. Ne var ki, Turkiye'de lastik üreten belli başlı fırmalar dışandan kord bezi ithal etmeyecekler. Çünkü, böyle bir ithalatı yapmalanna bugünku koşullarda gerek olmadığını söylüyorlar. Kord bezinin Türkiye'deki tck ureticisi olan KORDSA, Sabancı Holding'e bağlı bir kuruluş, KORDSA'nın Genel Müdürü Osman Ulukan Birkin fırmasının aralanan ithal kapısından nasıl olup da etkilenmediğini açıklarken şu temel noktalara değiniyor: "Birincisi, zaten uzun suredir ihracat yapan ve dışa açılmış bir firma olarak, dunva koşullan ile yanşan bir uretim surecindevdik. Dışa açık duruşumuzda, bir adım daha ileri gittik ve satışlarımızda dolar esası getirdik. Dolar esası denince iç piyasada satışımızı dolarla yapacagımız anlaşılmasın. Petrol fiyatlanndan, altın fiyallarına kadar birçok malın dolardan etkilendigi bugiiniin koşullarında, biz de satış fivatlarımızı "dolar"ı baz alarak saptamayı karariaştırdık. Hepsi bu. Satış fiyatını "dolar"ı temel alarak açıklamamız ne getirir? Birincisi, kord bezi alıcısı için, dünya koşullanna göre bir solukta karşüaşlırma yapma imkânı sağlar. İkincisi, dolar mark paritesindeki farklardan faydaİanma imkânı getirir. Buradaki firma, kord bezi ithal edecek olsa, biiyıik olasılıkla cografi yakınlık nedeniyle Avnıpa'dan mal alacaktır. Avrupa denince de daha çok söz konusu olan, para biri mi marktır. Bizim dolarla fiyat saptamamız, dolar mark paritesinden de yaraıianarak, Avnıpa'ya göre daha ucuz fiyat vermemizi de sağlar. Madem ki, dış rekabete açılıyoruz. Dünya ölçulerini kullanmamızdan daha dogal bir şey olamaz. Dolarla fiyat belirlememizi bu çerçevede değerlendirmek gerekir." KORDSA'nın dolarla yapacağı fiyat açıklaması, üçer aylık dönemler itibariyle geçerli olacak. Genel Müdür Birkin, "dolar" esas ahnacak olursa, kord bezi fiyatlarının Turkiye'de 83 ağustosundan bu yana 6,5 dolardan 5,5 dolara gerilediğini de belirtiyor... 1975'te kurulan fabrikalarının adım adım ihracata açılmasının ve mumkün olan en yeni teknolojiyi kullanmalarının bugünkü duruma gelmelerinde en temel rolü oynadığını da soylüyor. Kord bezi kullanan lastik firmalarının yüksek düzeyde yetkilileri ile de görüştük. Pirelli Satınalma Müdürü Nazmi Akduman, ithal maliyetinin çok daha altında bir fiyatla iç piyasadan kord bezi sağlayabilme imkânlarının bulunduğunu, KORDSA'nın zaten bundan önce yaptığı ihracatla performan sını kanıtlamış bir firma olduğunu söyledi. Goodyear Genel Müdürü Daniel Fearn ise, gazetemize yaptığı açıklamada dünya koşullarına gore uygun fiyatla kord bezi sağladıklarım şimdilik ithalatı düşünmediklerini belirtti. ÇAPRAZ KURLAR 18.8281 54.S9S0 8.2276 7.9370 1652.9$ 7.6341 ! ABD DOLARl Avusturya ŞUini 2.6675 Btiçika Frangı 9.7546 Fransız Frangı 3.0109 tsveç Kronu 2.1919 ttalyan Lireti 233.19 Norveç Kronu 3.5091 B. Alman Markı Danimarka Kronu HoUanda Florini tsviçre Frangı Japon Yeni S.Arabistan Rlyali ALTEV GÜMÜS FİYATLARI Cumhuriyet Reşat 24 Ayar (Gr.) 22 Ayar bileük 900 Ayar gümuş ALIŞ 28,100 28.000 4.225 3.865 88.011 SATIŞ 28.250 28.500 4.235 4.050 90.00 TSE, sanayicilere "hodri meydan" dedi "Kolitesine güvenen TSE'ye geür" TSE GENEL SEKRETERrNDEN GERÇEKLER Ülkemizde, bilgisayar öğretiminin bütün deneyimleri ışığında, yepyeni, çağdaş bir eğitim ortamı kuruldu: Şimdi, BİLKOM'DA, en ileri koşullarda, dilerseniz genel anlamda BİLGİSAYAR PROGRAMCILIĞI (Basic, Cobol, Fortran) öğrenimi göreceksiniz... dilerseniz, ticari uygulamalı BASIC, ticari uygulamalı COBOL...va da yalnızca BASIC veya yalnızca COBOL dillerinden birini, derinliğine öğreneceksiniz. ...isterseniz gündüz, isterseniz akşam, isterseniz hafta sonu kurs dönemlerine katılabileceksiniz. 5 Mart'ta başlayacak ilk öğretim dönemi için kontenjan, 24'er kişilik 3 sınıf ve yalnızca 72 kişidir. Biri, siz olun! TSE belgesini genellikle kablo üreticileri istiyor. Gıda ürünü imal eden firmalar TSE'ye pek yanaşmıyor. TSE belgeli firmalar da ekonomik durgunluğa dayanamıyor. ANKARA, (THA) Türk Standartları Enstitüsü Genel Sekreten Ali Armagan "Kendine güvenen bize gelebilir" dedi. Armağan, en az standarda uygunluk maddesi alan kesimin gıda üreticileri olduğunu söyledi. Bugune kadar TSE tarafından verilen standart sayısının 4 bini geçtiğini belirterek şöyle konuştu: "Bugiin ülkemizde TSE'ye başvuran firmaların imal ettikleri maddeler genellikle kablo, elektrikli ev aJetleri ve bazı inşaat malzemeleridir. Gıda maddelerini üreten firmalar ise TSE markasını asgari düzeyde alıyoıiar. Bu arada, ekonomik durgunItık nedeniyle TSE'den belge alan firmalann yüzde 80'i feshedildi. " TSE'nin halen 17 standart hazırlama grubu olduğunu belirten Armağan, ocak ayından itibaren 446 firma ile 849 sözleşmenin yapıldığını, 883 firmaya ise kalite belgesi verildiğini sözlerine ekledl Ali Armağan aynca, TSE'nin dışsatım ve dışahmda yetkisinin bulunmadığına dikkat çekerek, "Bu konuda bize başvuran olursa, bakanlık nezdinde yerine getiririz" şeklinde konuştu. Bütün tarımsal ürünlerin dışsatunın dan fon kesilecek ANKARA, (ANKA) Türk parası kıymetini koruma hakkındaki 28 sayılı kararda değişiklik yapılarak, "Destekleme ve fiyat istikrar fonu" için tum tarımsal ürünlerin ihracatında kesinti yapılması kararlaştırıldı. Bakanlar Kurulu'nun ilgili kararı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Daha once kesinti, tarımsal ürünlerden yalnızca desleklemcye t<ıoı olaıııardan yapılıyordu. Aynca, süresi içinde yurda getirilmeyen ihraeat bedeli dovizlere ait kur farklarının da fona aktarılması hükme bağlandı. Bakanlar Kurulu aynca 28 sayılı karann geçici 8'inci maddesini 8'inci madde olarak değiştirirken, yürürlukten kaldınlan 17 sayılı karar ile ilgili yanlışı da düzeltti. • U ^ 23 Şubat 1964 TAWHİNDEKİ 3ÖVİZ KURLARl T.C. ZtRAAT BANKASI DÖVİZ ALJŞTL 310.86 291 49 16.51 116.41 5.69 31.86 37.74 103.16 39.14 141.66 18.79 133.23 249.22 1061.46 40.68 450.52 88.57 SATŞTL. 313.82 294.26 16.66 117.52 5.74 32.17 38.10 104.15 39.51 143.00 18.97 134.50 251.59 1071.56 41.07 454.81 89.41 DÖVİZ CİNSİ 1 ANDOLAM 1 AVUSTRALYA DOUfU 1 AVUSTURYA ŞkİNİ 1 BATI ALMAI MAJUU 1 BELÇİKA FRAIKI 1 OAKİMAMU K M M I 1 FRARSa FRAMI 1 N0UAIIDA FUNriNJ 1 tSVEÇKItOMI 1 İSVİÇRE FRANGI 100 İTALYU ÜRETİ 100 JAPON VBd 1 KAM0A DOUAI 1 KUVEYT DİRAfM 1 MRVEÇ KROttU 1STERÜH 1 S. ARABfeTA» RİYAÜ EFEKTİF AUSTL 310.86 276.91 16.51 116.41 5.40 31.86 37.74 103.16 39.14 141.66 17.85 126.56 236.76 1008.38 38.65 450.52 84.14 SATÇTL. 319.74 299.82 16.98 119.73 5.85 32.77 38.82 106.11 40.26 145.70 19.33 137.03 256 34 1091.78 41.85 463.39 91.10 Bilgisayar ve Özel Eğitim Hizmetleri A.Ş. Valikonağı Cad. 73, kat 6 Nışantaşıİstanbul Tel. 141 44 45 • 141 30 99 NOT: Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığrnın 16.2.1984 tarih ve 420.5 198 1398 sayılı emirleriyle öğretime başlama izni verilmiştir. T.C. ZİRAAT BANKASI "Gücüne erişilemez"