Katalog

CUMHURİYET/6 HABERLER 28 ARALIK 1984 Işletmelere KDV rehberi 1. Rehberi» amacı: Rehberin amacı, işletme hesabı esasına göre defter tutan tüccarlann Katma Değer Vergisi karşısındaki durumlannı özel olarak incelemek suretiyle, kendilerine vergilendirmeye ilişkin yükümlülükleri konusunda açıklayıcı bilgiler verilmesidir. Z. KimJer nilaaeo esasıaa göre defter l ı t n a k zoraadadır? Vergi Usul Kanunu'nun 176'ncı maddesine göre, ikinci sınıf tflccarlar işletme hesabı esasına göre defter tutmak zonındadırlar. An'ılan kanunun 177 ve 178'inci maddelerine göre aşağıda yazılı tüccarlar ikinci sınıf tüccar sayılırlar: a) Satın aldıklan mallan olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlannın tutan 18.000.000 lıranın veya yıllık satıslarımn tutarı 19.800.000 liranın alıında kalarriar, b) Yukarıda yazılı olanlann dışında kalan işlerie uğrasıp da bir yıl içinde elde ettikteri gayri safi iş hasılatı 3.600.000 liranın altında kalanlar, w c) Yukanda (a) ve (b) bentlerinde yazıh işlerin birlikte yapılması halinde (b) bendinde yazıb iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 18.000.000 lirayı aşmayanlar, d) Adi şirketlerden yukandaki bentlerde belirtilen hadleri aşmayanlar (Iştigal nevileri bentlerden hangisine giriyorsa o bentteki had nazara alınır.) e) Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nca izin verilenler, . f) Yeni işe başlayan tüccarlardan, yıllık iş hacımlerine göre sınıflandınhncaya kadar ikinci sınıf tüccar gibi hareket edenlcr. 3. Kataıa Deger Verffai makelleflyetintn tesfcl iein vertft dairesine başvnrmak z a r n l n aıadar? İşletme hesabı esasına göre defter tutan tüccariann, Katma Değer Vergisi yönünden gerçek usulde veya telafi edici usulde vergilendirilmesi söz konusudur. Telafı edici usulde vergilendirilecek olan tüccariann beyanname verme zorunluluğu olmadığından, mükellefiyeti de tesis edümeyecektir. Dolayısıyla bu usulde vergilendirilen mükelleflerin Katma Değer Vergisi ile ilgili olarak vergi dairesine herhangi bir bilgi vermesine gerek yoktur. Gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerin vergi dairesindeki mevcut sicil kayıtları Katma Değer Vergisi için de yeterli olduğundan, aynca herhangi bir bildirimde bulunulmasına gerek yoktur. Bunların Katma Değer Vergisi mükellefiyeti 1.1.1985 tarihinden itibaren otomatik olarak başlayacak ve mükellefiyet, vergi dairesince re'sen tesis edilecektir. Ancak bu tarihten sonra işe yeni başiayan ikinci sınıf tüccarlar Vergi Usul Kanunu hükümlerıne göre bir ay içinde vergi dairesinde mükellefiyetlerini tesis ettirmek zonındadırlar. 4. tşletme besanı esasına g«re defter Intaalana Kataıa Defer Verginl koaasaaa glren işlemleri nelerdlr? İkinci sınıf tüccariann Katma Değer Vergisi'nin konusuna giren işlemleri şunlardır: a) Ticari ve sınai faaliyet çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler, b) Her türlü mal ve hizmet ithalatı, c) Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yanşmalar tertiplenmesi, gösterilmesi. d) Gelir Vergisi Kanunu'nun 70'inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri. S. tşletme hesabı eeasua g*re defter lataalarıa Kataıa Deger Vergtei'adea istisaa edllea işlemleri nelerdlr? İşletme hesabı esasında defter tutan tüccarlann aşağıdaki teslim ve hizmetleri Katma Değer Vergisi'nden müstesnadır a) lhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, b) Yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, c) Deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarırun, yuzer tesis ve araçlann inşaatı, tadili, onarımı ve bakımına ilişkin teslim ve hizmetler, d) Bakanlar Kurulu'nca belirlenen transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işleri, e) Diplomatik istisna hükmünden yararlanan kişilere yapılan teslim ve hizmetler, f) Katma Değer Vergisi Kanunu'na göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali, g) Gümrük Kanunu'nun 7'nci maddesinin, 3, 4, S, 6, 7 numaralı bentleri ile 8, 9, 10, 12, 13, 119 ve 132'nci maddelerinde yazılı olup gümrük vergisinden muaf ve müstesna olarak ithal edilen eşyanın anılan maddelerdeki kayıt ve şartlarla ithali, h) Transit, aktarma, gümrük amreposu, geçici depo, gümrük sahası, serbest bölge rejimlerinin uygulandığı mal ve hizmetler, ı) Harp silah, araç, teçhizat, makine, cihaz ve sistemleri ile bunlann yapım, bakım ve onanmlannda kullamlacak yedek parçaların Mılli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Mılli tstihbarat Teşkilatı ile Emniyet Genel Mudürlüğü'ne teslimi, j) Banka ve sigorta muameleleri vergisinin kapsamına giren işlemler, k) Külçe altın, döviz, para, damga pulu, hisse senedi ve lahvil teslimleri, 1) Zirai sulama amaçlı su teslimleri, m) Gelir Vergisi Kanunu'nun 81'inci maddesinde belirtilen vergilendirilmeyecek değer artış kazançlan, n) Altından mamul veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların külçe altın bedeli, o) Tüccarlann iktisadi işletmelerine dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması, p) Net alanı 150 m"ye kadar konutların teslimi ile konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri, «. tstfenadan vazgeemek B î a k i u aıiklar? Kanunun 18'inci maddesinin birinci fıkra hükmüne göre, istisnadan vazgeçmek ve böylece vergiye tabi olmayı istemek mümkündür. Bu isteğin, istisnaya dahil olan işlemlerin tamamını kapsaması şarttır. Ancak kanunda belirtilen bazı istısnalardan vazgecilmesi mümkün değildir. tstisnadan vazgeçenler, üç yıl geçmedikçe mükellefıyetten çıkamazlar. Mükellefler üç yıllık sürenin bitiminden önce mükellefiyetıen çıkma talebinde bulunmadıklan takdirde, mükellefıyet yeniden üç yıl süre ile uzaulmış sayılır. 7. I s t t s a a l a n a sınırı aedir? İşletme hesabı esasına göre defter tutan tüccarlarla ilgili olarak diğer kanunlarda yer alan muaflık ve istisnalar Katma Değer Vergisi açısından geçersizdir. 8. Vergiaia atatrahı aedir? Katma Değer Vergisi'nin matrahı, teslim ve hizmet işlemlerinin karşılığını teşkil eden bedeldir. Katma Değer Vergisi uygulamasında matrah, karşımıza iki aşamada çıkmaktadır. Bunlardan birincisi, verginin konusuna giren işlemlerin yapıldığı anda ortaya çıkan matrah, diğeri ise vergilendirme dönemi sonunda verilen beyannamedc gösterilen matrahtır. Bedelin tanımı ile genel olarak teslim ve hizmet işlemlerinde, ithalatta uluslararası yük ve yolcu taşımalarında ve özellik arzeden hallerde matrahın tayin ve tespitine ilişkin düzenlemeler kanunun 20, 21, 22 ve 23'üncü maddelerinde yapılmıştır. 9. Matraha dahil « l a a n a s o r l a r nelerdlr? Matrahın tespiti sırasında, aşağıda yazılı unsurlar da bedele dahil edilecektir: a) Teslim alanın gösterdiği yere kadar satıcı tarafından yapılan taşıma, yükleme ve boşaltma giderleri, b) Ambalaj giderleri, sigorta, komisyon ve benzeri gider karşılıkları ile vergi, resim, harç, pay, fon karşılığı gibi unsurlar, c) Vade farkı, fıyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerler. 10. Matraha dahil • L u y a ı u s u r l a r nelerdlr? Teslim ve hizmet işlemlerinde fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticari teammüllere uygun miktarlardaki iskontolar ile işlemler üzerinden Katma Değer Vergisi, matraha dahil edümeyecektir. 11. Dftviz ile vapılaa k>leatlerde nuıtrah aasıl belirleair? Bedelin yabancı para olması halinde matrah, dövizin, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği andaki cari kur üzerinden Türk parasına çevrilen değeridir. Cari kuru belli olmayan dövizler, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nca tespit edilecek paritelere göre Türk parasına çevrilecektir. 12. Hangi hallerde emsal bedeli ve eatsal aereti aygalaaır? Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrah işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretıdir. Bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde de, matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücreti esas alınır. 13. Verftiaia ateaeti nedir? Katma Değer Vergisi'nin nispeti, 1* 10'dur. Telafi edici usule göre vergilendirmede, mal alış bedellerine kanuni vergi nispetinin <o 30 fazlası uygu^ lanacaktır. Öte yandan temel gıda maddeleri için, Bakanlar Kurulu'nca bu nispetin altında bir nispet tespit ediimesi halinde söz konusu maddeler için tespit edilen nispetin uygulanacağı tabiidir. KATMA DEĞER BİLMECESİ HAZIRLAYAN: BÜLENT SOYLAN Işletıııe hesabı Yılbaşında yürürlüğe girecek olan Katma Değer Vergisi uygulamasını tanıtma amacıyla Maliye ve Gümrük Bakanlığı bir seri tanıtıcı broşür hazırladı. Broşürler ocak ayı içinde tüm vergi dairelerinde yükümlülere parasız olarak dağıtılacak. Hazırlanan broşürlerin birincisi "Katma Değer Vergisi Nedir?" başlığını taşıyor. Katma Değer Vergisi'nin ne olduğunu, vergi konusuna hangi işlemlerin girdiğini, yükümlüsünün kim olduğunu, vergi sorumlusunu, verginin ne zaman doğduğunu, nasıl hesaplandığmı, istisna edilen işlemleri anlatıyor. Bu yayınların tüm yurttaki vergi dairelerine gönderilmesi ve dağıtımının üç gün sonra başlayacak uygulamanın ilk günlerine yetişemeyeceğini düşünerek öncelikle okurlarımızın yararlanmasına sunuyonız. Maliye ve Gümrük Bakanlığı tarafından hazırlanan yayınlardan "İşletme Hesabına Göre Defter Tutan Tüccariann Katma Değer Vergisi Rehberi" ile "Bilanço Hesabına Göre Defter Tutan Tüccariann Katma Değer Vergisi Rehberi adlı iki kitapçığın tam metinlerini bugünden itibaren yayımlamaya başlıyoruz. Köy esnafı için KDV^de muafiyet yok Kadir Demirdoğa/ Bursa: Emekli bir metnurum. Kirada birkaç diikkân ve işyeri ile kardeşlerimle hisseli birkaç dairemiz var. Kiradaki işyerlerinin kiracılan kiranın °7o25'ini kesip gerisini bize vermekteler. Bu durumda: Emekli olduğum için KDV ödemeyecek rniyim? Kiracılarım °?o 25 stopaj kesip ödemeye devam edecek mi? İleride bir iş sahibi olursam durum ne olur? Bu durumda sizin Katma Değer Vergisi ile bir ilginiz olmayacak. Kiradaki mülkünüz içinde kiracı tarafından ticaret yapılması sizin Katma Değer Vergisi'ne girmenizi gerektirmez. °?o 25 kesinti yine devam edecek. ileride bu gayri menkullerinizi bir işe sermaye olarak koyarsanız, yasanın tanımladığı "iktisadi bir işletmeye dahil olma" koşulu gerçekleşir ve kiracılannız artık hem kira hem Katma Değer Vergisi ödeme durumunda kalırlar, siz de bu Katma Değer Vergilerini götürür vergi dairesine yatınrsınız. Ancak, siz hangi işle uğraşırsanız uğraşın, bu gayri menkulleri işinize sermaye olarak koymaz, bir yandan işinizi yapar, bunlardan da hiç işin içine sokmadan irat alırsanız yine vergilendirilmezsiniz. 14. Vergi indirimi nedir? Vergi indirimi, mükellefin verginin konusuna giren işlemleri dolayısıyla müşterilerinden tahsil ettiği Katma Değer Vergisi'nden, mal ve hizmet alışlan için ödediği Katma Değer Vergisi'nin indirilmesidır. Bir vergilendirme döneminde indirilecek Katma Değer Vergisi toplamının vergiye tabi işlemler dolayısıyla hesaplanan Katma Değer Vergisi toplamından fazla olması halinde, aradaki fark, izleyen vergilendirme dönemlerine devrojunur ve bu dönemlerde indirime tabi tutulur. İndirimi yapılamayan verginin iadesi talep edilemez, ancak kanunun 32'nci maddesi hükmüne göre mükellefler, ihracat, deniz, hava ve demiryolu araçlart ile taşımacılık istisnalan ile diplomatik istisnalara ve Bakanlar Kurulu tarafından vergi nispeti indirilen maddelere ilişkin indirimler nedeniyle vergi iadesi talebinde bulunabilirler. 15. tndirİBi kmram .vapüaauyaeak Katnu Deger Vergbrf var mıdır? Aşağıda yazılı işlemlere ilişkin Katma Değer Vergilerinüı indirime tabi tutulması mümkün değildir: a) Vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalannda gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin malıyetleri içinde yer alan Katma Değer Vergisi, b) tşletmeye ait binek otomcbillerinin altş vesikalannda gösterilen Katma Değer Vergisi, c) Zayi olan mallann alış vesikalannda gösterilen Katma Değer Vergisi, d) Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlanna göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen Katma Değer Vergisi, indirim konusu yapılacak Katma Değer Vergisi'nin alış falurası veya benzeri vesikalarla gümrük makbuzlarında, ayrıca gösterilmesi ve bu vesikaların kanuni defterlere kaydedilmiş olması ve kanunda aksine bir hüküm bulunmaması gerekir. Katma Değer Vergisi'nin fatura ve benzeri belgelerde, aynca gösterılmesine gerek görülmeyen işlemlerde, vergi indirimi Maliye ve Gümrük Bakanlı&ı'nca belirlenen esaslara göre belgelendirilecektir. !«. 4nnrtlın» tabi iktisadi kıvatetlere akt ı Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin Katma Değer Vergisi, bunların envantere alındığı veya kullanılmaya başlandığı vergilendirme döneminden itibaren 5 yıl içinde ve beş eşit miktarda indirim konusu yapılır. 17. Vergiden fetfena edilmiş işlemlerde indirim nasıl nygnlaaır? lhracat, deniz, hava ve demiryolu araçlan, taşımacılık ve diplomatik istisna hükümlerine konu işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisi'nden indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, Bakanlığımızca tespit edilecek esaslara göre vergi dairesinden geri alınır. İS. Kumi vergi indirimi nedir ve nasıl aygnlanır? Kısmi vergi indirimi, indirim hakkı tanınan işlemlerle indirim hakkı tanınmayan işlemlerin bir arada yapılması halinde, fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi'nin, ancak indirim hakkı tanınan işlemlere isabet eden kısmı kadarıyla indirilmesidır. Katma Değer Vergisinin fatura ve benzeri vesikalarda, aynca gösterilmesine gerek görülmeyen işlemlerde vergi indirimi Bakanlığımızca belirlenen esaslara göre belgelendirilecektir. I». Matrah ve indirim •iktarları deglşebillr mi? İade olunan mallann fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şartıyla mallann iade ediimesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgecilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vuku bulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellef, bunlar için borçlandığı vergiyi, bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin meydana geldiği dönem içinde düzeltebilecektir. 2*. laletaıe besabı esasında defler tntan lüeearlar hangi •Milde vergiye tabidirler? İşletme hesabı esasına göre defter tutan tüccarlar gerçek veya telafi edici usulde vergilendirilirler. Gerçek usulde vergilendirme, vergiye tabi işlemler için düzenlenen belgeler üzerinde hesaplanan Katma Değer Vergisi'nden, bu işlemler için alış vesikaları üzerinde gösterilen Katma Değer Vergisi'nin indırilmesi ve varsa bakiye verginin ilgili vergi dairesine ödenmesidir. Telafi edici usulde vergilendirilecek tüccarlarda ise satışlar yerine mal alışlarının vergilendirilmesi esası benimsenmiştir. Buna göre bu tüccarlar mal alışlannda nihai vergilendirmeye muhatap olacaklarından, satışları dolayısıyla Katma Değer Vergisi'ni uygulamak ve beyanname vermek zorunda değildirler. 2 1 . V e r g i l e n d i m ı e d o a e t l nedir? Katma Değer Vergisi'nde vergilendirme dönemi faaliyet gösterilen takvim yıhnın üçer ayhk dönemleridir. Buna göre ocak şubat mart, nisan mayıs haziran, temmuz ağustos eylül ve ekim kasım aralık aylannı kapsayan dört vergilendirme dönemi mevcuttur. İşletme hesabı esasına göre defter tutan tüccarlar, talepte bulunduklan takdirde, ayhk vergilendirme dönemini seçebileceklerdir. 2 2 . Katma Deger Vergisi Beyaanamesi nereye verlllr? ikinci sınıf tüccarlann Katma Değer Vergisi Beyannamesi, işyerlerinin bulunduğu yer ve vergi dairesine verilir. Tüccarlann, değişik vergi dairelerinin yetki alanlan içrisinde kalan işyerleri bulunması halinde, bütün işyerlerini kapsayacak beyanname gelir vergisi yönünde bağlı bulunan yer vergi dairesine verilecektir. 2 3 . Katma D e g e r Vergisi B e y a a n a m e s i ne zanıan verilir? İşletme hesabı esasına göre defter tutan tüccarlar Katma Değer Vergisi beyannamelerini, vergilendirme dönemini izleyen ayın 25'inci günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine verirler. 2 4 . Beyanname nasıl verilir? Beyanname, ilgili vergi dairesine elden verilebileceği gibi, posta ile taahhütlü olarak da gönderilebilir. Bu durumda, postaya veriliş tarihi, vergi dairesine verilme tarihi yerine geçer. Beyanname vergi dairesine iki örnek olarak verilir. 25. Vergi nereye, n e z a m a a ve aasıl «denir? Katma Değer Vergisi beyannamenin verilme süresi içinde aşağıdaki yerlere ödenebilir: a) Mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine, b) Bağlı olduğu vergi dairesinin bulunduğu yerin belediye sınırlan dışındaki diğer vergi dairelerine, c) Postanelere, d) Bakanlığımızca tahsile yetkili kılınan bankalara. Ödemeler para ile yapılabilecegi gibi vergi dairesi adına düzenlenmiş çizgili çekle de yapılabilir. Posta aracıhğı ile yapılan ödemelerde posta çeki veya posta havalesi kâğıdı kullamlır. Bankaya yapılan ödemeler ise vergi tahsil makb.uzu karşılığında yapılır. 26. Fatnra v e benzeri v e s i k a l a r nasıl dnzenlenir? Katma Değer Vergisi Kanunu'nda sözu edilen fatura ve benzeri vesikalar, Vergi Usul Kanunu'nda belirtilen vesikaları ifade eder. Vergi Usul Kanunu'nun 229 237'nci maddelerinde belirtilen vesikalar, satılan emtia veya yapılan bir iş karşılığında müşterinin borçlandığı tutarı ispat edici vesikalar niteliğinde olup; bunlar fatura, perakende satış vesikaları, gider pusulaları, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu ve faturanın tüm unsurlarını taşıyan hakediş belgeleri gibi belgelerdir. Telafi edici usulde vergilendirmeye tabi olup, mal teslimi ve hizmet ifası nedeniyle düzenledikleri faturalarda vergiyi, aynca göstermek zorunda olmayan tüccarlar fatura ve benzeri vesikalarım eskisi gibi düzenleyeceklerdir. Katma Değer Vergisi Kanunu nedeniyle ek bilgiler yazmayacaklardır. Gerçek usulde vergilendirilen tüccarlar ise düzenleyecekleri faturalarda, Vergi Usul Kanunu'nun 230'uncu maddesinde yazılı bilgilerden baska, vergi nispeti ile verginin tutannı da göstermek zorundadırlar. Teslim edilen mal veya yapılan hizmet bedelleri, önce net tutarları üzerinden faıuralara yazılacak, ara toplamlan alınacak ve bu toplam üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisi de aynca görülecek biçimde bu toplama eklenerek faıura genel toplamı bulunacaktır. 2 7 . K a y ı i dıızeni nasıl o l a e a k t ı r ? Defter tutma ve vesika düzenleme bakımından Vergi Usul Kanunu'ndaki hükümler, aynen geçerli olmakla beraber Katma Değer Vergisi uygulamasıyla ilgili olarak öze\ hükümler de getirilmiştir. Katma Değer Vergisi Kanunu'na göre, defter kayıtlarının bu verginin hesaplanmasına ve kontroluna imkân verecek sekilde düzenlenmesi zorunludur. Bu kayıllarda en az aşağıdaki hususların açıkça gösterilmesi şarttır: a) Vergi konusu işlemlerin mahiyeti, vergisiz tutarları, hesaplanan vergi indirilebilir vergi miktarlan, b) Vergiden istisna edilen işlemlerin, indirim hakkı tanınan ve tanınmayanlara göre mahiyeti ve aynmı ile hesaplanan indirilebilir vergi miktan, c) İndirim konusu yapılmayacak işlemlerin, niıelığı ve bu işlemlerle ilgili vergi miktarlan, d) Matrah ve indirim miktarlarındaki değişmeler, ödenen, terkin edilen ve iade olunan \ergiler. Emtia üzerine iş yapanlar, emtia envanterinde veya envanter defterinde, hesap dönemi sonunda mevcut emtiayı Katma Değer Vergisi'ne tabi olan ve olmayanlar itibanyle tefrik edip göstermeye mecburdurlar. Katma Değer Vergisi'nin, işletme hesabı esasında defter tutanlann kayıtla nna intikalini aşağıdaki örnekle gösterebiliriz: ÖRNEK: İşleıme hesabı esasında defter tutan gelir vergisi mükellefi (A), ayakkabı ticareti ile uğraşmaktadır. Mükellef (A); 1. 10.1.1985 tarih ve 126 numaralı fatura ile 1I0.0U0 lira tutarında 25 çift ayakkabı satın almış ve aynca 11.000 lira Katma Değer Vergisi ödemiştir. 2. 11.1.1985 tarihli ve 5 numaralı fatura ile 2 çift ayakkabıyı 12.000 liraya satmış ve bu satış nedeniyle, ayrıca 1.200 lira Katma Değer Vergisi tahsil etmiştir. 3. (B)'nin zati eşyası olan aynayı işletmede kullanmak amacıyla, 4.000 liraya satın almıştır. Bu konuda düzenlenen gider pusulası 11.1.1985 tarihli ve 3 numaralıdır. 4. Senetlerin icrai takibat işleri ile ilgilenen avukat (C)'ye yaptığı hizmetten dolayı 20.000 lira avukatlık ücreti ve 2.000 lira Katma Değer Vergisi ödemiştir. Avukatın bu konuda düzenleyip verdiği serbest meslek makbuzu 11.1.1985 tarihli ve 40 numaralıdır. İŞLETME HESABI DEFTER t GİDER TABLOSt Kayıt tarihi Alınan fatura veya vesikanın Açıklama Giderler Satın al. tnd. Tarihi No. (TL) emt.fTL) KDVfTU 11 10.1.1985 10.1 .1985 126 ..dan ayakkabı alımı 110.000 11.000 12 11.1.1985 11.1 .1985 3. ..dan ayna alımı 4.000 13 11.1.1985 11.1 .1985 40 ..ya ödenen avu2.000 katlık ücreti 20.000 GELIR TABLOSU Kayıl tarihi 3 Açıklama Salılan emtia (TL) 12.000 Ahan iicret (TL) Hesp. KDV (TL) 1.200 SLRECEK Küçük esnaf belgeden kurtıddu ANKARA, (Cumhuriyet Biirosu) Maliye ve Gümrük Bakanbğı, gerçek usulde vergiye tabi olan ve 1984 yıh satışları toplamı 80 milyon lirayı aşmayan mükelleflerden bakkal, balıkçı, manav, kuruyemişçi gibi olanlann "telafi edici vergilendirme usulüne" tabi olacaklannı, KDV dışı kalacaklarını açıkiadı. KDV Yasası'nın geçici birinci maddesine dayanılarak hazırlanan 8 numaralı "genel tebliğe" göre KDV dışı kalacak esnaf şöyle belirlendi: Bakkaliye emtiası satanlar, kasaplar (kiimes hayvanlan, etleri, yumurta ve sakatat satanlar dahil) balıkçılar, meyve ve sebze satanlar, büfeler (gazete, dergi ve kitap satanlar hariç) kuruyemişçiler, tuhafiyeciler, manifaturacılar ve giyim eşyası satanlar, kavafiye ve saraciye (ayakkabı, bavul, çanta, kemer, vb. satanlar dahil, deri elbiseciler hariç) emtiası satanlar, oyuncakçılar, ıtriyal ve tuvalet maddeleri satanlar. Bu mükelleflerin telafi edici vergilendirme usulünden yararlanabilmeleri için sadece yukarıda belirtilen mallan satmalan gerekecek. TelaFı edici vergilendirmede Katma Değer Vergisi, mal alış bedellerine, mal alışlan sırasında kanuni vergi nispetinin yüzde 30 fazlası tutanndaki nihai vergi nispeti uygulanmak suretiyle hesaplanacak. Buna göre vergi nispeti yüzde 10 olan bir malın telafi edici vergilendirme usulüne tabi mükelleflere satılması halinde, bu teslimde söz konusu vergi nispetinin yüzde 30 fazlasına tekabül eden yüzde 13 nispeti uygulanacak. Bakanlar Kurulu'nca indirilen temel gıda maddelerinin telafi edici vergilendirme usulüne tabi tutulanlara, satışlannda da indirilen vergi nispetinin yüzde 6'ya indirilmesi halinde, yüzde 6 vergi nispetinin yüzde 30 fazlası olan yüzde 7.8 nihai vergi nispeti uygulanacak. Telafi edici vergilendirme usulüne tabi mükellefler mal alışları sırasında satıcılardan, bu alışlan na yukanda belirtilmiş sekilde hesaplanan yükseltilmiş vergi nispetinin uygulanmasını isteyecekler. Düzenlenecek faturalarda yükseltilmiş vergi nispeti ve bu nispete göre hesaplanan KDV, ayrıca gösterilecek. Bu uygulamaları yapmayan mükellefler, Vergi Usul Yasası'na göre cezalandırılacaklar. Aynca telafi edici vergi usulünden çıkanlacak ve gerçek usulde vergilendirilmeye tabi tutulacaklar ve bir daha telafi edici vergi usulüne döndürülmeyecekler. Telafi edici vergilendirme usulüne tabi mükellefler, mal satışlan dolayısıyla KDV hesaplamayacaklar. Düzenleyecekleri faturalarda göstermeyecekler ve dolayısıyla müşteriden KDV almayacaklar. Bu mükelleflerin ödedikleri KDV'nin indirimleri ve KDV beyannamesi vermeleri söz konusu olmayacak. Telafi edici vergilendirme usulüne tabi olanlardan mal alan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri, fatura tutannı Gelir ve Kurumlar Vergisi Yasalan çerçevesinde gider yazabilecekler. Genel tebliğde son olarak telafi edici vergilendirme usulüne tabi olanlann istedikleri takdirde KDV'ye tabi olmalarırun da imkân dahilinde olduğu belirtildi. OTO VE GAYRİMENKUL ALIM SATIMI 11.1.1985 ...11.1.1985 tarihli ve 5 numaralı fatura ile yapılan satış 2S. Vergiaia etikette gösterilmesi zornnln madar? Kanunda, perakende satışı yapılan mallara ait etiketlerde Katma Değer Vergisi'nin satış fiyatına dahil olup olmadığının açıkça belirtilmesi şartı getirilmiştir. Verginin satış fiyaıından ayrı olması durumunda Katma Değer Vergisi etikette aynca gösterilecektir. Katma Değer Vergisi'nin fatura ve benzeri vesikalarla ayrıca gösterilmesine gerek görülmeyen işlemlerde yukarıda belirtilen mecburiyet söz konusu değildir. Buna göre telafi edici usulde vergilendirilen tüccarlann satışa arzettikleri mallann etiketlerinde Katma Değer Vergisi'nin gösterilmesine gerek yoktur. Katma Değer Vergisi Kanunu uyarjnca, belli bir tarifeye göre fiyatı tespit edilen işler ile bedelin biletle tahsil edildiği hallerde tarife ve bilet bedeli Katma Değer Vergisi dahil edilerek tespit olunacak ve vergi aynca gösterilmeyecektir. Keza yolcu biletlerinde de Katma Değer Vergisi'nin ayrıca gösterilmesi gerekmemektedir. 29. Katma Deger Vergisi gider k a y d e d i l e b i l i r ml? Vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ile indirilebilecek Katma Değer Vergisi Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak ındirilemez. Ancak, Oelır ve Kurumlar Vergisi Kanunlanna göre gider olarak yazılabilen girdilere ilişkin indirim konusu yapılamayan Katma Değer Vergisi Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak indirilebilir. Mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ise, ancak vergiye tabi mallann işçilere ücret olarak verilmesi veya çeşitli kişi ya da kuruluşlara bağışlanması halleriyle sınırlı olarak, dolaylı bir biGelirler Genel Müdürü Altan çimde gider yazılabilecektir. Tufan, vatandaşların kasıtlı ve 30. Asgari Katma Deger Vergisi nedir? yanlış bilgilere itibar etmemeleAsgari Kaıma Değer Vergisi, kanunun verdiği yetki uyannca, Bakanlığımızca rini isteyerek, "Otomobil ve belirlenen asgari randıman oranları ve birim satış bedellerine göre ödenmegayrimenkul alım satımlannda, si gereken vergidir. bunun ticaretini yapmayan kişiKatma Değer Vergisi Kanunu Bakanlığımıza imal ve inşa işleri için iş ve salerden KDVnin alınmasının söz nat kolları itibanyla asgari randıman oranları, alım satım ve hizmet işletkonusu olmadıgını" açıkiadı. meleri için ise asgari birim satış bedelleri tespit yetkisi vermiştir. Mükelleflerin asgari randıman oranları ve birim satış bedellerinin altında bir beyanGAZETE, DERGt da bulunmalan halinde, bu beyanlan anılan oran ve bedellere göre düzeltiAnkara Hacettepe Üniversitelecektir. si'nde düzenlenen KDV semineÖdenecek Katma Değer Vergisi, yukandaki esasa göre hsaplanacak Katma rinde verilen bilgiye göre, Değer Vergisi'nden aşağı olamaz. KDV'nin gazete, dergi ve kitap3 1 . Ek vergi nedir? ların satış tutanna eklenemeyeKatma Değer Vergisi'ne tabi tütün mamulleri, her türlü alkollü içkiler, biceği açıklandı. Bu durumda gara, her türlü alkolsüz içkiler ve özütler (sade gazoz ve meyve suları hariç) zete, dergi ve kitaplarda KDV, Katma Değer Vergisi yanında aynı kanunla ek vergiye de tabi tutulmuştur. toptancı tarafından ödenmiş olaEk vergi mallann ithal veya imal safhalarında tek aşamada alınacaktır. Ancak. cak imalatın birden fazla aşamada yapılması halinde vergiyi doğuran olaya ek vergiye tabi bir malın tüketimine hazır hale getirildiği an olaeaktır. Ek verginin matrahı Katma Değer Vergisi'nin matrahını oluşturan unsurlardan teşekkül edecektir. Ek vergi matrahına Katma Değer Vergisi dahil tstanbul Haber Servisi Maedilmeyecektir. Ancak Katma Değer Vergisi matrahına ek vergi dahildir. Kaeleştirdü' Ankan şöyle konuştu: nunun 24/b maddesinde belirtilen "vergi" tabiri ek vergiyi de kapsamakta liye ve Gümrük eski Bakanı Vu"Telafi edici verginin sının dadır. ral Ankan, dün yayınlanan telaha düşük oranda olmalıydı. GiMükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer fi edici verginin 80 milyon lira yim maddelerinin bu kapsama Vergisi'nden ek vergi indirilemez. olan sınırmın Türkiye şartlanna alınmaması gerekirdi. Maliye Ek vergi satış faturalarında, aynca gösterilecektir. İthal sırasında ödenen göre çok yüksek olduğunu, bu Bakanlığı'nın vergiyi matrah taek vergi ise gümrük makbuzunda, ayrıca gösterilecektir. bakımdan "KDV'nin delindiyin etmekle yetkili kıhnması çok Ek verginin tarh, tahakkuk ve ödenmesi ile vergilendirilmeye ilişkin diğer feini" söyledi. tehlikeli. KDV'den hiç taviz vehususlar hakkında Katma Değer Vergisi Kanunu hükümten uygulanacakrilmemeliydi. Biz baştan, farklı tır. Türk Ekonomik Hukuk Araşvergi nispetlerinin uygulanma3 2 . Telafi edici vergilendirme «salii nedir? tırmalan Vakfı'nın "KDV ve sında hesap yapılırken, (küfür Münhasıran perakende mal satışı ile uğraşan mükelleflerden Bakanlığımız uygulaması" konulu toplantısınyeriz) diye duşiinmüştiik." ca belirlenecek iş grupları veya sektörlere dahil olanlar, telafi edici vergilen da konuşan Arıkan, 150 metreAnkan, KDV'den 1 trilyonun dirme usulüne göre vergilendirileceklerdir. karenin altındaki inşaatların isüzerinde hasılat sağlanacağını Bu usulde Katma Değer Vergisi mal alışlan sırasında, mal alış bedellerine tisna kapsamına alınmasını da sövledi. kanuni vergi nispetinin % 30 fazlası uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır. Telafi edici vergilendirme usulüne tabi mükellefler mal satışları dolayısıyla desine göre de aşağıda yazılı tüccarlar birinci sınıfa dahildirler: Katma Değer Vergisi hesaplamayacak ve düzenleyeceği belgelerde göstera) Statü geregi birinci sınıf tüccar sayılanlar: meyecektir. Dolayısıyla, telafi edici usulde vergilendirilen mükelleflerie bu aa) Ticaret şirketleri; mükelleflerden mal ve hizmet satın alanlann, bu alışlan için vergi indirimi Vergi Usul Kanunu'nun 177'nci maddesine göre her türlü ticaret şirketleri hakları yoktur. birinci sınıf tüccar sayılır. Ticaret Şirketi Türk Ticaret Kanunu hükümleriMükellefler diledikleri takdirde telafi edici vergilendirme usulünden vazgene tabi sermaye ve şahıs sirketlerini ifade eder. Adi şirketler (b) bölümünçerek genel esaslara göre Katma Değer Vergisi'ne tabi tutulmalarını isteyedeki hadleri aştıkları takdirde birinci sınıf tüccar sayılırlar. bileceklerdir. Bu durumda genel hükümlere göre yapılan vergilendirme, tabb) Kurumlar vergisine tabi diğer mükellefler; lep tarihinden itibaren başlayacak olup, bu tarih itibanyla mevcut mal stokKooperatifler, İktisadi Kamu Müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi larına ait vergi bu mükellefler tarafından indirim konusu yapılmayacaktır. işletmeler kurumlar vergisine tabi diğer tüzel kişiler olarak birinci sınıf tüc3 3 . K a l d ı r ı l a a h a k a m l e r l e ilgili nygalama nasd o l a e a k t ı r ? car sayılırlar. (Bunlardan Maliye ve Gümrük Eakanlığı'nca işletme hesabı KDV Kanunu ile aşağıda belinilen vergiler, 1.1.1985 tarihinden itibaren yüesasına göre defter tutması uygun görülenler hariç) rürlükten kaldınlmıştır: Dahilde alınan istihsal vergisi, ithalde alınan istihb) Yıllık alım satım tutarlarına göre birinci sınıf tüccar sayılanlar. sal vergisi, nakliyat vergisi, PTT hizmetleri vergisi, ilan ve reklam hizmetleaa) Alım satım yapanlar ve imalatçılar; ri vergisi, işletme vergisi, Spor Toto vergisi, şeker istihkak vergisi. Satın aldıklan mallan olduğu gibi veya işledikten sonra satanlardan yıllık Gider Vergileri Kanununun banka ve sigorta muameleleri vergisıne ilişkin alımlannın toplamı 18.000.000 lira veya satışlannın toplamı 19.800.000 lihükümleri yürürlükten kaldınlmamıştır. Buna göre yapmış olduklan muarayı aşanlar birinci sınıf tüccar sayılırlar. meleler dolayısıyla lehlerine aldıklan paralar üzerinden banka ve sigorta mubb) Hizmet işletmelerinde; ameleleri vergisi ödeyen mükelleflerin bu mükellefiyetleri devam edeceğinYukanda (aa) bendinde yazıh işler dışındaki işlerie uğraşıp, bir yıl içerisinden, aynı mükellefler yapmış olduklan bu muameleler dolayısıyla, ayrıca de elde ettikleri gayrisafi iş hasılatı 3.600.000 lirayı aşanlar da birinci sınıf Katma Değer Vergisi mükellefıyetine tabi olmayacaklardır. Bu nedenle banka tüccar sayılırlar. ve sigorta muameleleri vergisi mükellefleri, her türlü mal ve hizmet alımlan Örneğin: Oyun salonlan, sinsmalar, oteller, plajlar ve dansingler bu esasa dolayısıyla ytiklendikleri Katma Değer Vergisi'ni, tahsil ettikleri banka ve göre sınıflandınlırlar. sigorta muameleleri vergisinden indiremeyeceklerdir. Ancak yüklenilen ve cc) Alım satım ve hizmet işletmesinin bir arada olması durumunda yıllık gayriyansıtılamayan söz konusu Katma Değer Vergisi'nin ilgili mevzuat hükümsafi iş hasılatının 5 katı ile yıllık satış tutannın toplamı 18.000.000 lirayı aşanleri gereğince gider yazılacağı açıktır. lar birinci sınıf tüccar olarak kabul edilir. Yürürlükten kaldınlan hükümler uyarınca, tarih ve tahakkuk ettirilmiş bu c) lstekleri ile bilanço esasında defter tutanlar. İşletme hesabı esasına göre defter tutması gereken ikinci sınıf tüccarlardan lunan vergiler yine eski hükümlere göre tahsil edilecektir. Bu meyanda kendi istekleriyle bilanço esasında defter tutanlar da birinci sınıf tüccar sa1.1.1985 tarihine kadar olan döneme ait beyanname verme ve ödeme müyılırlar. kellefiyetinin devam edeceği ve bu mükellefıyetlerin süresinde yerine getirileceği tabiidir. Ancak Kanunun geçici 2'nci maddesinin 1 'inci fıkrasında da 3. Katma Deger Vergfei Makellefiyetiaİn Tesfcl leia Vergi Dairesine Başvnrmak Zomnla mador? belirtildiği gibi, 1.1.1985 tarihinden önce fatura veya benzeri belge düzenlenmiş veya ödeme yapılmış olmasına rağmen, bu belge veya ödeme ile ilgili Bilanço esasına göre defter tutan tüccarlann, Katma Değer Vergisi yönünişlemlerin bu tarihten sonra gerçekleştirilmesi halinde, söz konusu işlemler den gerçek usulde veya telafi edici usulde vergilendirilmesi söz konusudur. Katma Değer Vergisi Kanunu hükümlerine göre vergiye tabi tutulacak ve Telafi edici usulde vergilendirilecek olan tüccarların beyanname verme zoyürürlükten kalkan vergilere ilişkin hükümler geçerli olmayacaktır. runluluğu olmadığırıdan, mükellefiyeti de tesis edilmeyecektir. Dolayısiyle bu usulde vergilendirilen mükelleflerin Katma Değer Vergisi ile ilgili olarak vergi dairesine herhangi bir bilgi vermelerine gerek yoktur. Gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerin vergi dairesindeki mevcut sicil kayıtları Katma Değer Vergisi için de yeterli olduğundan, ayrıca herhangi bir bildirimde bulunmasına gerek bulunmamaktadır. Bunların Katma De1. Rebberln Amaeı: ğer Vergisi mükellefiyeti 1.1.1985 tarihinden itibaren otomatik olarak başRehberin amacı, bilanço esasına göre defter tutan tüccarlann Katma Değer layacak ve mükeUefiyet vergi dairesince re'sen tesis edilecektir. Ancak, bunlar Vergisi karşısındaki durumlannı özel olarak incelemek suretiyle. kendiledışında kalanlarla bu tarihten sonra işe yeni başlayan birinci sınıf tüccarlar ne vergilendirmeye ilişkin yukümlülükleri konusunda açıklayıcı bilgilerin veVergi Usul Kanunu hükümlerine göre bir ay içinde vergi dairesine mükellerilmesidir. fiyetlerini tesis ettirmek zorundadırlar. 2. Klmler BUaneo Esa«ana Göre Defter Tatmak Zoraadadır? Vergi Usul Kanunu'nun 176'ncı maddesine göre birinci sınıf tüccarlar biSürecek lanço esasına göre defter tutmak zorundadırlar. Ayıu kanunun 177'nci mad Arıkan: KDV delîndî Bilanço