Katalog

EYLÜL 1983 EKONÖMÎ CUMHURİYET 9 Günün aynası Et dışsatımında fiyatlar ton başına 311 dolar düştü ANKARA, (ANKA) Yurt çinde et fıyatlan günden güne artış kaydederken, Türkiye'nin bu yılki et ihracatının 1982'ye göre ton başına 311 dolarhk bir indirimle gerçekleştiği gözleniyor. Yapılan belirlemelere göre, geçen yıhn ilk yansında tonu 2 bin 634 dolardan 22 bin 759 tonluk et ihraç edilirken, bu yıhn eşdöneminde tonu 2 bin 323 dolardan 33 bin 391 tonluk et ihracatı yapüdı. Ihraç miktannın ocakhaaran dönemi itibariyle geçen yıla göre yüzde 46,7 oramnda artmasına karşın, ihracat değerinin ancak yüzde 29,4 oraıunda artarak 77,6 milyon dolar düzeyinde kaldığı belirlendi. Geçen yılki fiyatm ihracatta bu yıl uygulanması halinde Türkiye'nin yılın ilk yansındaki et ihracatı 11 milyon dolar daha fazla olacak ve 88 milyon dolara ulaşacaktı. Zammı ahşkanhk hatine getiren lastik YORUM YALÇIN DOGAN firmaları kârlarına kâr kattılar Ekonomi Servisi Geçtiğimiz hafta lastik fıyatlan na yıhn üçüncü zammını yapan lastik firmalan, ithal mab girdilerinin dolann değer kazanmasma paralel olarak pahalılaşmasını zammın başlıca gerekçesi olarak gösteriyorlar. Yüzde 910 orarundaki son zamla lastik fiyatlarına bu yıl içinde yapılan zam oranı yüzde 2627'ye yükselirken yaklaşık olarak her üç ayda bir aynı gerekçeyi göstererek ve hep birlikte zam yapmayı ahşkanhk haline getiren lastik fîrmalannın bu alışkanhklannı sürdürebilecekleri kaydediliyor. Fiyat kırarak rekabeti her nedense hiç düşünmeyen, bunun yerine reklamla rekabeti tercih eden lastik fırmalaruıın 1982 yıh göstergelen, zamma gerekçe olarak gösterdikleri maliyet artışlannın kârlannı olumsuz etkilemediğini ortaya koyuyor. ISO'nun "500 Büyuk Finna" sıralamasmda yer alan verilere göre 1982de 4 lastik finnasının cirolan 35 milyardan 50 milyara, kârlar 5 milyardan 7.5 milyara yükseldi. Kordbezinin tek üreticisi Kordsa da 2 milyar kâr sağladı. Lastik sanayiinrle son 2 yıllık ciro ve kârlar (milyon TL.) Ciro 0981) Lassa Pirelli Uniroyal Goodyear Kordsa TOPLAM 9.920 9.923 8.556 7.295 6.552 41.451 Ciro Kâr Kâr Ciro Kâr (1982) (1981) (1982) (Artış) (Artış) 15.767 294 12.518 3.105 12.036 563 19.430 1.542 10.898 903 61.649 5.113 993 3.467 808 2.289 2.015 9512 %59 %26 %41 %43 %66 %48 % 12 % 44 % 48 %123 V» 87 Tarih İçinde Özal! İlk izlerine Tanzimat ile rastlıyoruz. Türkiye'de yüzyılı aşkın süredir tartışılmakta olan "Serbest piyasa ekonomisi ile kalkınma yöntemi" günümüzde çarpıcı bir tablo sergiliyor. Ancak, çarpıcı olduğu ölçüde Türkiye1 deki kendi tarihi ile de benzer noktalar taşıyor. Tanzimat'ın Ali ve Fuat paşalar gibi ünlü burokratlan ya da Namık Kemal gibi üniü "Vatan şairlerinin" düşüncelen ile Turgut Özal'ın bugün savunduğu ekonomik görüşler arasında benzerlikler var. ittihatçıların Maliye Nazın Cavid Bey'le yine günümüzdeki "LJberal ekonominin önde geten ismi" Özal arasında da aynı benzerlikleri görmek olanaklı. Tanzimat'ın mimarlanndan Fuat Paşa'nm vasiyetnamesinden: "Basın özgütiüğü sadece hatalarını düzeltmek istemeyen hukümetler için tehlikedir. insanlann düşüncesini kısıtlamak, onları eninde sonunda bulacaktart bir takım gizlı yolları aramaya zortar. (...) Devlet fabrikalan çok masraflı olup, gelişmeye yatkın olan özel sanayii boğmaktadır. EHmizdeki önemli birinci sınıf malzeme, yapı ve makinaları hisse senedine çevrilip, devlet fabrikalannm sevk ve yönetimi özel şirketlere devredilmelidir." Turgut Özal'ın seçimler için yayınlanan görüşlerinden: "Savunduğümuz serbest rekabet düzeni serbest piyasa ekonomisi, basın ve düşünce hürriyetinin yerleştiği en iyi ortamdır. Serbest rekabet sistemi içinde bu hurriyetler Türkiye'de daha da gelişecektir." Geçen yüzyılın sonunda, bu yüzyılın başında "Düşünce özgüriügü ve kalkınma" konularında kata yoran aydınların bir bölümü aynı noktalardan yola çıkıyor; özgürlük için serbest pazar ekonomisinin kurallarını benimsiyorlar. Devletin her alandaki "Müdahalesine" karşı çıkarak, ancak liberal ekonomi ile düşünce özgürlüğünün yerleşebileceğine inanıyorlar. Bu görüşü savunurken de, etkisinde kaldıkları Batı'dan örnekler veriyorlar. Benzer düşünceler benzer uygulamalar buluyor. ittihatçıla • rın Maliye Nazırı Cavid Bey ekonominin içine düştüğü buna. lımdan ülkeyi kurtarmak için 1911 yılında bir bütçe hazırlıyor. Bütçe, Cavid Bey'e göre "istikrar gereği ile yapılmış olup bazı sıkıntılı dönemleri kapsamaktadır. Mali dengedeki kanşıkhkların düzelmesi dörtbeş yıla ıhtiyaç gösterecektır." Turgut Özal'ın 24 Ocak kararlarından sonra ünlü bir sözü var: "Uygulanacak bu program ile Türkiye dörtbeş yıl içinde istikrara kavuşacaktır." İster düşünce alanında, isterse uygulama alanında olsun, son yüzyıl içinde batı sürekli olarak Türkiye'de gelişen liberal düşüncenin en büyük destekçisi oldu. Cavid Bey'i Düyunu Umumiye Yönetim Kurulu Başkanı Sir Adam Block'un yazdığı mektuplar ve raporlar rahatlatırken, "Hürriyet ve İtilaf" için batı basını sürekli "Liberal parti" deyimini kullandı ve korumaya çalıştı. Geçmiş yılların tartışmaları ve olayları bir yana, liberal ekonomi düşüncesi Turgut Özal'la birlikte ilk kez böyiesine örgütlü ve disiplinli bir parti biçiminde iktidara oynuyor. Tarihteki örneklerinden farklı olarak, Özal iki önemli yenilik getiriyor. Önce, parti ve örgüt. Sonra da, "GençAtılgan ışadamlan" Ancak, bu işadamlarının hangi bağlamlarla batı ile özdeş olduklan henüz bilinmiyor. Kendinden önceki benzer partilerle de önemli ayrılıkları bulunuyor. Örneğin "Enflasyon canavannı yenmek demek, hayat pahaUığmı, zamları durdurmaktır" diyor. Ama, kendi yönetiminde yaptığı zamlar bir yana şimdi yapılan zamlan yetersiz buluyor. Sosyal adaleti "Devletin ve fertlerin hak yemesini önlemek ve darda kalana yardım etmektir" diye tanımlıyor. Ama "Almanya, Hollanda, Belçika gibi ülkeler sosyal politikalarda yapılmış hatalardan dolayı, ekonomik kriz içine düşmüşlerdir" diyor. Bilinen düşünceleri yepyeni bir model içinde uygulamak istediği ve de batı ile çok önemli bağları bulunduğu için Turgut Özal ve partisi dünyada ilgiyle izleniyor. Hatta, dünya mali çevrelerinin en ünlü ve etkin gazetesi "Wall Street Journal" 29 Ağustos 1983 tarihli makalesinde Özal'ın seçimlere girmesini "Türitiye'de demokrasiye geçişin dönüm noktası" olarak niteliyor. Özal'ın partisi ile birlikte Türkiye gerek ekonomi, gerekse siyasal yaşamda ilgi çekici bir aşamaya geçiyor... Köln Gıda Fuan'na çağn tZMtR, (Cumhuriyet Ege Bürosn) Almanya'nın Köln kentinde düzenlenen ve dünyanın en büyük fuan olarak nitelenen Anuga Gıda Maddeleri Fuan'na Türk ihracatçılann da kahtması istendi. Türkiye'nin 1983 yıh içinde resmen katılacağı fuarlar arasında yer alan ve 1520 ekim tarihleri arasmda açılacak olan Anuga Gıda Maddeleri Fuar'ına katüımlann düzenlenmesi Ticaret Bakanhğı'nca lstanbul Ticaret Odası'a verildi EBSO açıklamasında şöyle denildi: "Fnar sraflnda oMagu gibi fuar öncesinde ve fuar da da dünyada mevcnt ticaret odalanna, ticareti geliştirme teşekküUerine, hava taşıma şirketlerine otellere kadar ayrmtdı biı dagıUma tabi tutulacak geniş kapsamlı bir katalog yaymlanması çalışmalan sürdörühnektedir. KiUpta gıda maddeleri ihracatçılannuzın isimlerinin yer alması yanında diğer ihraç aallanmızın da tanıtımı yapılacagından ihraç maUannı tanıtmak isteyen üyelerimiziı çok acete tstanbul Ticaret Odasnta maraca at etaekri Türkiye pazanna egemen olan dört lastik firmasının satış cirolan geçen yıl yüzde 45 dolayında artarken kârlan yüzde 54 arttı. 500 büyük firma toplamında 1981 'den 1982'ye cu"O artışırun yüzde 32, kâr artışmın yüzde 36 olduğu anımsandığında lastik firmalanmn ortalamanın çok üstünde bir kârhhk artışı sağladıklan anlaşıhyor. Dört lastik fırmasuıın 1982 yüı toplam cirolan 50 milyar lirayı asarken buna lastik imalatında kullanüan kordbezini üreten Kordsa'yı da kattığımızda bu sektörde sağlanan ciro toplamı 62 milyar liraya yaklaşıyor. Bu beş firmamn 1982 yıhnda sağladıklan toplam bilanço kân ise 10 milyar hraya merdiven dayamış bulunuyor. Söz konusu beş firmamn satış hasılatına göre kârhhk oranı da yüzde 15.5 ile 500 fırma ortalamasmın çok üstüne çıkıyor. Saüş hasılatmda Lassa az farkla birinci sırayı ahrken satış rakamı Lassa'ya çok yakın olan TürkPirelli'nin kârı LASSA'nın kânnın dört kauna yaklaşıyor. Kordbezinin Türkiye'de tek üreticisi olan Kordsa'nın 10.8 milyar lirahk ciroyla sağladıgı 2 milyarlık kâr da dikkati çekiyor. BM Latin Amerika Ekonomik Komüyonu Sekreteri Iglesias: İŞADAMININ GÜNLÜGÜ H. TURGUT ARIĞ 7 eylule kadar • Anonim Şirketlerin ağustos 1983'de kullanmaları gereken damga pullan bedeli. vergi dairesine makbuz karşıltğı yatırılır. 15 eylule kadar • Gider (lstihsal) Vergisi ağustos 1983 beyannamesi vergi dairesine verilir ve odenir. 21 eylule kadar • 20 kibiden fazla işçi çahştıran işyerlerinde ağustos 1983'de ödenen ya da lahakkuk eden ucretlerin bordro kesintileri, kiraların •o V 25'i, tarım ürunlerinin °o 5'i, hayvancılık ve hayvan ürunlerinin °?o .'si \e diğer odemelerin vergi kesintileri, Muhtasar Beyanname ile bildirilir ve odenir. • Biletle girilen eğlence yerlerinde, biletleri kullanmadan önce, biletsiz girilenlerin ise geçen aya ait Eğlence Vergisi tutarı. Belediye'ye bildirilir ve odenir. • Kendi adlanna reklam yapanlann ve reklam işlerini sürekli meslek edinenlerin geçen ay vaptıkları ilan ve reklamın Vergisi, Beledive'ye bildirilir ve odenir. • Geçen ayın Yangın Sigortası vergisi odenir. • Bazı gecekondu hak sahipleri ile kaçak yapı sahiplerinden 21 haziran I983'e kadar başvuramıyanlar, hastahk ya da görev gibi engelleri bulunduğunu belgeleyenler, Imar Affı Yasası'nın tanıdığı ayrıcalıkıan yararlanarak başvurabilirler. • Belediye \e 11 Özel İdare mulkiyetindeki arsa ya da arazilerdeki gecekondulardan, tapu verüinceye kadar tasfıye edilinceye kadar ahnacak arsa kullanım bedelteri, Belediye Encümeni ve 11 İdare Kurullan'nca belirlenecek. • Karayolları TrafikKanununaaykın yapılan yapıların duzeltilmesi için Karayolları Genel Müdürlüğu'nce yapılacak tebligatın son gunü. 30 eylule kadar • BağKur'un eylül 1982 aylık pirimi bankaya yatırılır. • SSK Bolge Müdurlüğu'ne mayısağustos 1983 doneminde çalışan hİ7metlilerin bordroları ile ağustos 1983'de çalışanların Aylık Sigorta Bildirgesi verilir ve aylık pirim odenir. • Serveı artışı bildiriminde bulunanlar, 3. ve son taksitlerini (1/3) ödemelidirler. • Gelir Vergisi son taksidi (1/3) odenir. • Federal Almanya'da çalışan vatandaşlarımız, 1982 yılı Denklesme Beyar.namelerini vergi dairelerine vermeleri gerekir. Beyannamelerinı henüz vermemiş vatandaşlarımız, muhtaç yakınlarına yaptıkları yardımlarla ilgili olarak doldurmak zorunda olduklan Bakım Belgelerini yurt dışı temsilciliklerimizden sağhyarak beyannamelerini vermelıdirler. Artık patronlar da IMF'ye diş biliyor OŞMAN ULAGAY KuzeyGüney Yuvarlak Masa toplantısı için tstanbul'a gelip bu kente hayran kalan Enrique Iglesias ile Hilton Oteh'nin 9. katında konuşuyoruz. Adı ister istcmez ünlü şarkıa Julio Iglesias'ı anımsatan Uruguay Merkez Bankası'nın eski başkanı açık sözlü, güleç yüzlü sempatik bir adam Latin Amerika'nın borç yükünden söz edilince Iglesiasın yüzündeki doğal gülümseme anidcn öfkeye dönüşüveriyor. Sorunun ağırlığı, halen Birleşmiş Milletler Latin Amerika Ekonomik Komisyonu tcra Sekreteri olan Iglesias'ı açık konuşmaya zorluyor. "Latin Amerika için 1983, 1982den de kötü bir >ıl olacak", diyor, Iglesias ve devam ediyor "Bu yıl IMF ve bankalar dahil, çeşitli kaynaklardan 20 milyar dolar dolayında kaynak sağlayabilecek olan Lâtin Amerika ulkeleri buna karşılık yalnız faiz olarak 35 milyar dolar ödeyecekler. Yani ekonomilerini geliştirmek için dışardan kaynak aktarmak zorunda olan bu ülkeler tam tersine dısa kaynak aktarmak zornnda kalacaklar. Bonun söz konusu ülkelerde yaratmak*9 olduÇu tepki ve sıkınfıvı tahmin edebilirsiniz herhalde." Yeri gehnişken, bir süredir kafamı kurcalayan soruyu, halen görevi gereği Şili'de yaşayan ve Latin Amerika ülkelerinin toplumsal yapısım da yakından bilen Iglesias'a soruyorum: "Bilebüdiğim kadar artık yalnız işçiler ve sendikalar değil Latin Amerika'mn yükselen orta sınıflan, 1960'h ve 1970'U yıllarda işlerini genişletip zenginleşen girişimciler ve sennayedarlar da IMF reçetelerine tepki gösteriyor, seçenek arama egUünine giriyorlar. Ne dersiniz?" "Haklısınu" diyor Iglesias, "gerçekten de arük yalnız isciler degil isver?r.!er de bu dunıma tepki gösteriyor. Latin Amerika ttlkelerine zoria empoze edilen resesyon (ekonomik durgunluk) bngün öyle boyutlar kazanmış durumdaki artık yalnız bunun bedelini ağır biçimde ödeyen isçiler değil is çevreleri de çok sert reaksyon gösteriyor. Firmalar birbiri ardından çökerken iş sahiplerinin böyle bir havaya girmesi bence yadırganacak bir şey degil. Evet her yapısal uyum çabasının bazı nnnalan sıkıntıya sokması normaldir ama bu taşınamaz boyuüarda olunca durum değtşiyor. Sendikalarla işverenler omuz omuza dışardan empoze edilen bu polilikalara karşı çıkmaya hazırlanıyorlar. Bu koşullar altında hiç bir Latin Amerika ülke hiıkümetinin bu tepkflere kuiagım tıkaması kolay Olmayacaktır." Iglesias, borç sorununun daha uzun yıllar Latin Amerika ülkelerinin sırtında bir kambur olarak kalacağını belirtiyor ve "Latin Amerika bu talihsiz olaydan gerekli dersleri çıkartıp kendi kaynaklanna vönelmenin, bölgesel tşbirtiğini geliştirmenin arayışı içinde olmalıdır" diyor. Boğaziçi'nin doyumsuz manzarasına bakarak derin bir nefes alan sempatik konuğumuzun yüzündeki öfke yeniden gülümsemeye dönüşürken ağzından da şu sözler dökülüyor: "Sonuç olarak ben iyimserim. Geçmişteki her bunalım dönemi bizim sorunlanmızı görmemizi kolaylaştıran bir ayna görevi yapmıştır. Bu kez de öyle olacağını ve bunalımın derslerinden yararianan Latin Amerika'nın yeni bir atılım a geçeceğini umuyorum." Sabancı: Dış pazarlara açılırken önce çok terledik tSTANBUL (THA) Sabana Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sakıp Sabancı, "dtş pazarlara açJırken başlangıçta çok tcriedik" dedi. Ayhk "Near East Briefing" dergisine "Türkiye'nin ihracattald aşamalan ve Yalua Doiu 0e yapılması düşnnölcıı ticari giriffanler" konusunda bir demeç veren Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sakıp Sabancı, ihTacat girişimlerine başladıklannda alıcılann çok "şuplıecl" davrandıklannı beürterek, şunlan soyledi: "tfaracata giriştigimizde, birim üninltrin ayandırdığı izlenim, ön yargı ile ele alınıyordn. Oysa, diger rakiplerimizin saghun bir imajı vardı. Biz de gelişmekte olan bir iilkemin fabrikaa gözüyle bakan şüphed alıcılann üstesinden gelmeliydik. Bu dnşünce ile kollan sıvadık. Başfamgıçta çok tertedik, alıcılan ikna etraek içi" P*k Çok âyaretlerde bulunduk ve sonunda ulnslararası pazarlarda ilk yerimizi ddeettik." Sabana ihracat girişimlerinin daha çok güç sarfedilerek devam edeceğini hatırlattı ve "ihracat dinamik bir hayat. Taan'ya $üknr rakanüar bg zamaaa kadar başardı otdu|nraaziıkaıııtlıyor" dedi. IGLESİAS: Latin Amerika bu bunalıradan atılım japarak çıkacak. Anadolu Endüstri 2. gemisini satın aldı Ekonomi Servisi Anadolu Endüstri Holding'e bağlı Anadolu Denizcilik Grubu şirketlerinın deniz taşımacılığı alanındaki yatırımlan sürüyor. Ege Biracılık ve Malt Sanayi A.Ş. 27 bin Dvrt'luk 1974 Ispanyol yapımı bir kuru yük gemisi satın aldı. AnadoluEge, Anadolu Endüstri Holding A.Ş. grubunun aldığı ikinci gemi oluyor. GarantiArıNafiz Yürekli Grubu yetkilisi: dir ettigi 188 milyar lira afaki bir rakamdır. Siz kendi fiyat tespituıizi yaparken, idarenin bu rakamını hiç dikkate almayabilirsiniz. Hatta rakamı da bilmeyebüirsiniz. Çünkü DSİ fiyat tespitini son yapılan barajlarda en yüksek birim fiyatlanm esas alarak behrlemişti. Biz, kendi ölçülerimiz icCTİsinde neyin nasıl yapılacağı esasıyla bir fiyatlandırmaya gittik. Sonuç olarak, 124 milyar lira çıktı. Sonı: Diger gruplann daha diişük olan tekliflerini duyunca şaşırdınız mı? Binark: Şaşırmadık desek doğru olmaz. Ancak belirttiğim gibi her grubun iş yapım anlayışıyla orantılı bir fiyatlandırma sistemi vardır. Bizim için Atatürk Barajı olayı bitmiştir" Soru: Bu tekliften sonra sizin Atatürk Barajı projesinde bir iddianız kaldı mı? Binark: Hayır. Gerçi kanun "en uygun teklif" deyimini kullanmaktadır ama bu uygunluk genellikle en düşük fiyat verenle özdeşleşir. Yani en düşük teklifi veren genellikle en şansh olanıdır. Bu durumda bizim bu işi ahnamız zor olacak. Sonı: Garanti grubu pilot firma olduguna göre biraz daha tanıtır mısınız? Binark: Garanti İnşaat, 1948 yıhnda Garanti Bankası tarafından kurulmuş Türkiye'm'n ikinci eski inşaat firması. Halihazır sermayesi 500 milyon. Ama bugün Garanti Bankası ile bir ilgisi yoktur. Soru: Garanti firması hangi tiir yapımlan gerçekleştirdi? Binark: Yaptıklan arasında Seyhan Barajı, 1000 km uzunluğunda karayolu var. Hali hazırda yurt dışında işi yoktur. Taahhüt miktan 1 milyar lira civanndadır. Soru: Atatürk Barajı'nın ihalesine niye bir konsorsiyum olarak katılma geregini duydunuz? Binark: Bizim bir araya gelişimiz yeni değildir. Senelerden beri muhteüf bölgelerde grup olarak bir arada calıştık. Teknisyenlerimiz birbirleri arasında fikir ahşverişinde bulunur. Atatürk Barajı gibi büyük bir projede de bizim beraberliğimizi sürdürmemiz doğaldır. Soru: Baraj ihalesini alacak grubun özeni dışında idarenin aksaklıkları önlemek için neler yapması gerekir? Binark: Bence tek sorun, idarenin ödemeleri aksamadan yapmasıdır. Seksen ayhk ortalama yapım süresi olan bu projede iş planının aksamaması için idare her ay 2.5 milyar lirahk istihkak bedellerini düzenli olarak ödemelidir. Bunun dışında bir sorun göremiyorum. Soru: Olayı tekrar fiyata getirecegim. Teklif veren altı grubun teklifleri 102144 milyar lira arasında oynama gösteriyor. Alt ve fist sınır arasında 42 milyar lira fark var. Bu farklüik nereden kaynaklanıyor? Binark: En temel faktör enflasyondur. Kimse on sene sonra Türkiye'de enflasyonun ne olacağını, daha doğrusu akışının ne olacağmı bilmez. Bu bilinmezlik muhtehf tahminlere dayandınlarak fiyata yansır. Bu nedenle kanımca farklüik buradan doğuyor. Sonı: Türk şirketlerinin bu projedeki iddialı tutumu sizce neyin göstergesidir? Binark: Öncelikle Türk şirketlerinin Keban Barajı yapımmdan sonra gösterdiği büyük evrimi anlatır. Ancak Atatürk Barajı'nda yapım tekniğinden çok olayın organizasyonu önem taşıyacaktır. Bu da Türk şirketlermin böylesi bir organizasyonu yapacak hale geldiğini gösterir ki, bu çok sevindiricidir. KENAN MORTAN Atatürk Barajı ihalesine 124 milyar lira ile teklif veren Garanti InsaatAn InşaatN. YürekU Grubu adına konuşan Garanti A.Ş. Etüd ve Araştırma Müdürü Murat Binark, "bu teklifkrden sonra bizim bu ihale4e Wr iddiamu kalmam" dedi. Cumhuriyet'in sorulan ve Binark' ın yanıtları söyle: Sonı: Sayın Biaark, karaooyunun temel sorusunu size de yöMİteUm. 188 milyarda 54 milyar liralık indirini nasıl yaptnuz? Binark: Deyim yerindeyse, DSt'nin keşif bedeli olarak tak Çinkoyn bir ayda üç zam galvanizü borıı ihracını etkiledi TRABZON, (THA) ÇinKur tarafından çinkoya son bir ay içinde üstüste üç kez yapılan zammın Ortadoğu'ya yapılmakta olan galvaruzli boru ve saç ihracatını etkilediği öne sürüldü. Trabzon'da kurulu Santral Galvaniz Sanayi ve Bosaş adlı fırmalann yöneticisi Turhan Karakullnkçu, ÇinKur'un çinkonun kilosuna 6 ay içinde 154 lira zam yaptığını belirtti. DOVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 tsveç Kronu 1 tsviçre Frangı 100 ttalyan Lireti lOOJapon Yeni 1 Kanada Doları 1 Kuveyt Dinarı 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S. Arabistan Riyali Döviz Alış 240,45 210,80 12,77 89,70 4,46 24,96 29,80 80,20 30,49 110,58 15,04 97,76 195,49 823,16 32,25 360,72 69,09 Döviz Efektif Satış AUş 245,26 240,45 215,02 200,26 13,02 12,77 91,49 89,70 4,55 4,24 25,46 24,96 30,39 29,80 81,81 80,20 31,10 30,49 112,79 110,58 15,34 14,29 99,72 92,88 199,40 185,71 839,62 782,00 32,90 30,64 367,94 360,72 70,48 65,64 Efektif Satış 247,66 217,13 13,15 92,39 4,59 25,71 30,69 82,61 31,41 113,89 15,49 100,70 201,35 847,85 33,22 371,54 71,17 Compugraphic'in yeni foto dizgi makinesi satış rekoru lorıyor Ekonomi Servisi Foto dizgi makineleri üreticisi Compugraphic Carporation şirketinin yeni modeli "Modttler Kompezisyon Sistemi (MCS)" satış rekoru kınyor. Şirket yetkililerinin açıklamasma göre, yeni model ilk iki yıhnda 300 milyon dolann üstünde ciro yaptı. Daha önce fotodizgi tarihinde en çok satan model seçilen ve yine Compugraphic'in çıkardıg^ Editwriter ise ilk iki yıhnda 200 milyon dolarhk dro yapmıştı. Compugraphic şirketinin toplam cirosu da önemli bir artış kaydett. Şirket yıhn ikinci çereğinde 74.5 milyon dolarhk ciro yaptı. Geçen yıhn eş dönemindeki rakam 69.2 milyon dolardı. Şirket kârlarının yüksek olaeağı beklentisi hisse senetlerine olan talebi artırdı ANKARA, (ANKA) Hisse senetlerine olan talebin giderek arttığı gözleniyor. Sermaye piyasası yetkilileri, talepte görülen artışm şirket kârlannın yüksek olaeağı yolundaki beklentilerden kaynaklandığım belirtiyorlar. Yetkililer, şirketlerin 6 ayhk bilançolannın açıklanmasıyla kâr durumlannın kesinleşeceğini ve hisse senetlerine olan talebin daha da yoğunlaşacağını ifade ediyorlar. Bunun da, piyasanın geleceği acısından güven verici bir gelişme olaeağı kaydediliyor. Bu arada, hisse senetlerine olan yoğun talebe paralel olarak, rüçhan hakkı kullandıran kuruluşlar dışındaki şirketlerin hisse senetleri ahş fiyatında artışlar gözleniyoT. Semih Menkul Değerler A. Ş. yetkililerinden ahnan bilgiye göre, geçen hafta içinde 25 kuruluşun hisse senedi fıyatlan 100 lira ile 3 bin lira arasında yükselirken, yalmzca 1 kuruluşun hisse senedi ahş fiyatı düştu. Hafta içinde en yüksek değer artışı 3 bin lira ile ÇÎMSA'nın hisse senetlerinde görüldü. Bu kuruluşun hisse senedi ahş fiyatı 25 bin liraya yükseldi. Bunun yanısıra, SlFAŞ'ın hisse senedi 2.500 lirahk artışla 22.000 liraya, Nuh Çimento'nun bin lirahk artışla 20.000 hraya çıktı. METAŞ, Türk Demir Döküm, ALARKO Holding, KORDSA, Polylen ve Sarkuysan hisse senetleri değer kazanan kuruluşlar arasında bulunuyor. Yetkililer, Gübre Fabrikalan'nın hisse senetleri ahş fiyatının 150 lirahk düşüşle 3.350 liraya gerüediğini bildirdiler. Bu arada, rüçhan hakkı kullandıran Türk Siemens'in hisse senetleri alış fiyatı 8.250 liralık düşüşle 10.000 lira olarak belirlendi. SERPA yetkilileri ise kendi portföylerinde bulunan kuruluşlardan 5'inin hisse senetleri alış fiyatının yükseldiğini, 2'sinin ise düştüğünü kaydettiler. ÇAPRAZ KURLAR / ABD DOLARI 18.8292 2.6806 53.9125 9.6334 8.0687 2.9981 Avusturya Şilini B. Alman Markı Belçika Frangı Danimarka Kronu Fransız Frangı Hollanda Florini 1 Avustral. Doları 1 Kuveyt Dinarı l Sterlin 7.8861 2.1744 1598.73 245.95 7.4558 3.4802 0.8766 3.4234 1.5002 Isveç Kronu İsviçre Frangı ttalyan Lireti Japon Yeni Norveç Kronu S. Arabîs. Riyali ABD DOLARI ABD DOLARI ABD DOLARI 158 lira başfiyat verilen kuru üzüm Borsa'da 145, tüccara 110 liradan satıhyor Tariş ödeme yapmıyor ama, üretici yine de elindeki iirünii Tariş'e teslim ediyor. BARIŞ K U D A R IZMtR Destekleme ahm kampanyası kapsamında bulunan çekirdeksiz kuru üzüme hükümetce 158 Ura fiyat verilmesine karşın, üretim bölgelerinde 110, Borsa'da ise 145 Uradan işlemler sürüyor. Bu arada Tariş'in ödeme yapmamasma karşın bu kurulusa üreticinin ürünlerini teslim ettiği bildiriliyor. Manisa'ya bajlı Alasehir ve Akhisar yöresinde paraya gereksinimi bulunan üreticinin Urününü satmak istemesi fiyatlan düşürdü. Parasırun büyük bölümünü, üreticiye bağlayan ve nakit sıkınüsı çeken tUccar, Üreticinin karşısına 110120 Ura ile çıkıyor. Tariş'in ödemelere başlamaması durumunda bu fiyatın daha da duşebıleceği belirtihyor. Izmir Ticaret Borsası'na gelen çekirdeksiz kuru üzüm ise, 145 liradan işlem görüyor. Tariş'm ödeme yapmaması durumunda gelimin daha da artabileceğine işaret eden borsa yetkiüleri fıyatlann bu durumda giderek düşebileceğine işaret ediyorlar. REKOLTE DÜŞÜK Çekirdeksiz kuru üzüm üreticisi ülkelerin 19831984 sezonuna 200 bin ton stokla girmesinin ihracatçılan ahmlarda dikkatli olmaya ittiğine işaret eden üreticiler "bu nedenle de tüccar alıcı degil üretici ise satıcı. Piyasa kurallanna göre arz fazla olduğundan fiyatlar düşüyor" diyorlar. Konuya iüşkin olarak bir açıklama yapan Tariş Çekirdeksiz Kuru Üzüm Birliğı eski Başkanı özer Yalçındag özelhkle Alasehir yöresinde fiyatların 110 liraya düştüğünü bu fiyatın da maliyetin altında kaldığını belirtti. özer Yalçındag 'Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada rekoltenin söylendiği gibi 113 bin ton değil ancak 90^95 bin ton olarak gercekleşeceğini söyledi. Yalçındag çekirdeksiz kuru üzümdeki gelişmeleri şöyle anlattı: "Çekirdeksiz kuru iizümde rekolte diişük gerçekleşecektir. Ancak kalite geçtiğimiz yıllara oranla iyidir. Alasehir yöresinde üriinün yüzde 80'i çuvallanmıştır. Ancak satış konusu açıklık kazanmanuştır. Hiikümet kararnamesi ile destekleme alırnı ile görevlendirilen Tariş üreticiden üriinü teslim almakta ancak ödeme yapmaraaktadır. Veriten 158 liralık fiyat üretici için çekici gelmektedir. Bu yüzden de para alamasa bile üretici, üriinünü Tariş'e vermeyi yeğlemektedir. Paraya gereksinimi olan Üretici ise, piyasada üriinünü satmaya kalktığında nakit sıkıntısı çeken tüccann 110120 liralık teklifiyle karşılaşmakudır. Maliyetin 120 liranın üstünde olduğu düşünülürse bu fiyat çok düşüktür. Kurban Bayramı yak'aşmaktadır. Tariş ödemeye başlamazsa üretici ürününü yok pahasına tüccara vermeye kalkışacaktır. Bu da fiyatların iyice gerilemesi riemektir" Valçındağ, Tariş'in biran önce ödemelere başlaması dileğinde bulunarak "aksi durumda üretici arada kalacaktır" dedi. İzmir Ticaret Borsası'nda işlem gören çekirdeksiz kuru üzüm fiyatlan ise şöyle: "Midyum üzüm fiyatlan: 7 numara 120, 8 numara 130, 9 numara 140, 10 numara 150 lira. Standart üzümler: 7 numara 130, 8 numara i40, 9 numara 150,10 numara 165 lira." ALTEV GUMÜŞ FIYATLARI Cumhuriyet Reşat 24 Ayar 22 Ayar Bilezik Oümuş ALIŞ 27.600 26.500 3.750 3.390 90 SATIŞ 27.700 27.500 3.760 3.500 92