Katalog

YOL KESEN IRMAK H.V.Velidedeoğlu Çağdaş Yaymları Ttirk Ocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu tstanbul. 350 Lira. Cu m h u r iyet 60. Yıl Sayı: 21139 Kurucusu: Yuaus Nadi ŞİİRİft% V Cahit Kiilebi ^ !0 lira '.••Adam Yaymları \ 40 TL. 3 Temmuz 1983 Pazar Evren: Şimdi inadına parti kıırduruyorlar Oy pusulalarınm boş aülması için telkinlerde bulunulduğunu söyleyen Cumhurbaşkanı Evren, "Sizin kanmayacağınızı biliyorum" dedi. FARUK BİLDtRİCl HASAN UYSAL BOLU/SAKARYA Cum hurbaşkanı Kenan Evren, eski siyasi parti liderlerinin, partilerinin devamı niteliğinde partiler kurdurmak istediklerini, ancak muvaffak olamadıklarını kaydederek, "Biz mantar çıkar gibi parti çıkıyor, bu kadar çok parti memlekete fayda değil, zaraı getirir dedik, şimdi inadına miitemadiyen parti kurduruyorl&r" mutanı Orgeneral Sedat Celasun olduğu halde, saat 10.15'te helikopterle Ankara'dan Bolu'ya geldi. Daha sonra Valilikte ilin sorunları hakkında bilgi alan Evren, Hükümet Konağı'ndan halka hitaben yaptığı konuşmada, vatandaşların kendi iradesiyle oy kullanmasını isteyerek, başkasının etkisiyle oy kullananların kukla olacağını belirtti. Kalabalık bir halk topluluğuna seslenen ve konusması zaman zaman alkışlarla kesilen Cumkurmay Başkanlığı görevine başladığım zaman normal sürem 1982'nin 7 Mart'ında bitecekti. O tarihte bu görevden ayrılmamız mümkiin değildi. Çünkü memleketin içinde bulunduğu durum, bizim bir ınüddet daha bu görevde kalmamızı gerektiriyordu. Anayasa, partiler ve seçim kanunları gibi kanunlar çıkmamıştı. Bu bakımdan mecburen bu zamana kadar bu görevde kaldık. Ama, kimsenin hakkını da yemedik. Ben bazen ayrılmam gerekiyor dedigimde, inanın bizim arkamızdan gelen arkadaşlar dahi bizim ayrılmamızı doğru bulmadılar. Onun için bu zamana kadar bu görevimizi devam ettirdik. Bundan sonra da huzur ve güven içinde yeni görevime başladım. Bundan sonra gelen arkadaşlarımız büyük bir ehliyetle bu görevi başaracaklardır. Bundan kimsc.ıin şüphesi olmasın. Silahlı Kuvvetlerin gücü de buradan geliyor. Silahlı Kuvvetler zamanında kendisini yenilemesini bilir. Uzun süre görevinin başında kalmaz, her zaman yenilendiği için de Silahlı Kuvvetler taptaze gücünü muhafaza eder. Diğer devlet sektörlerinde de böyle yapabilsek zannediyorum ki, o sektörler de gücünü kuvvetini, taze kan almak suretiyle kuvvetli tutabilir. Bize bu görevden ayrılmayın diyenler çok o:' * » > i ~< H ler ki, aman sakın ayrılm&):.. işi sizden başka bilen yoktur, diye çok söyleyenler oldu. Fakat her arkadan gelen de görüyoruz ki, bir evvelkinden daha iyi yapabiliyor. Bir zamanlar öyle şeyler oldu ki, Kuvvet Komutanlığı, Genel Kurmay Başkanlığı sırası gelmiş arkadaşlarımıza yanaşarak tahrik etmeye çalıştılar. Ne olacak sizin haliniz, bakın hâlâ daha duruyorlar. Siz o makamlara geçmeyecek misiniz, diye onlara gîdip tahrik etmeye yeltendiler. Fakat o arkadaşlanmız ka(Arkası Sa. 11, Sü. 2'de) Bir Büyükelçi'nin Not Defterinden Almanlar işçilerimiz için yine pazarlığa geliyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Batı Almanya Çalışma Bakanı Norbert Blüm iki gunlük ziyarette bulunmak uzere Bugun Ankara'ya geliyor. Almanya'da çalışan yabancı işçilerle ilgili olarak Alman Hükümeti tarafından hazırlanan yasa tasarısının gorüşmelerde ana konuyu oluşturduğu bildiriliyor. Geçtiğimiz ay içinde Alman hükümeti tarafından kendi ulkelerine kesin dönuş yapacak işçilere 10.500 Alman markı ödenmesine ve işçilerin ülkelerine dönmeyi ozendiren ilkelere ağırlık tanıyan yasa tasarısının hazırlanmasından sonra, Alman Çalışma Bakanı Blüm'un konuyu Turk hukumetine anlatmak amacıyla Ankara'ya gelmesi kararlaştırılmıştı. Sağlanan bilgilere göre, Blum'le görüşülecek Konular şu noktalaraa yoğunlaşacak: Almanya'da halen 120 bin işsiz Tiırk işçisi bulunuyor. Alman hükümeti özellikle bu işsiz kitleBLÜM Kohl hükümetinin Çalışma Bakanı Blüm, "işçi kananin dönuşünü özendirmek istidı"nıtemsil ediyor, ama ücretleri dondurma önerisinin de sahibi. yor. Bu amaçla da, Turk hukumetinden anlayış bekliyor. Turkiye ile Almanya arasında varolan bir anlaşmaya gore, Türkler ve Almanlar karşılıklı olarak her iki ulkede çeşitli işyeri, buro ve benzeri çalışma alanları (lokanta, berber, elektrikli araçlar dükkanı vb.) açabiliyorlar. Türklerin Almanya'da bu Federal Almanya Çalışma bahaktan sonuna kadar yararlanHukumet içinde Blum, emekli kanı Norbert Blüm, Kohl hükü aylıkları ve işçilerin sigortaprimdıkları, buna karşı Almanların meti içinde "işçi kanadını" tem leri konusunda kendi partisinden Türkiye'de benzer biçimde işyeri sil ediyor. Blüm'ün başkanlığını arkadaşı Maliye Bakanı Stolten. açmalarına izin verilmediği öne yaptığı Hıristiyan Demokrat berg ve Hür Demokrat Ekonosuruluyor. Alman hükümeti şimdi ya Türklerin de bu izninin Sosyal Komisyonları, partinin iş mi Bakanı Lambsdorffile sürekli çi ve memur sendikalarına uza mucadele halinde. kaldırılmasını ya da Almanlara Blüm'un nan kolu durumunda. da Türkiye'de aynı hakların veemeklileri ve işçileri kollamaya Blum ekım 1982'de göreve ge çalışan politikası, uç parti arasınrilmesini istiyor. tırilir getirilmez, ucretlerin don daki pazarlıklarda epey kayıp İşçilerin kesin donuş yapmadurulması önerisiyle bir bomba verdi. (Arkası Sa. 11, Sü. l'de) patlattı. Sendikalardan ve ko48 yaştndaki Blüm bir oto tamisyonlar içindeki kendi arka mircisinin oğlu. Norbert Blüm, ALMANYA 'DAKİ TÜRK daşlarmdan şiddetli tepkiler gel Opel Şirketi'nin otomobil fabritŞÇİLERt 10.500 MARK di. Buna rağmen mart ayında ya kasında 17 yıl tesviyecilik yaptı, DÖNÜŞ PRlMÎNt AZ pılan genel seçimlerde partisinin bıryandan da akşam lisesini biBULUYOR. kazandığı zaferde Blum'un ışçı tirdi ve akşam öğrenimınde Al . seçmenlere seslenerek buyuk bir man Edebiyatı, felsefe, din felHaberi 12. Sayfada katkıda bulunduğu soylemr (Arkası Sa. 11,Sü. l'de) MOŞKOVA'DA ÜÇYÜZSEKSEN GÜN 1962 1963 SEMÎH GÜNVER Büyükelçi Yarın Cumhuriyet'te Bolu ve Sakarya'da konuşan Cumhurbaşkanı^ eski siyasi parti liderlerinin mahkum edilmesi için yeni mahkemeler kurulması yoluna gitmediklerine dikkat çekti. dedi. Bolu ve Sakarya'da halka hitaben konuşmalar yapan Evren, eski siyasi parti liderlerinin mahkum edilmesi için yeni mahkemeler kurulması yoluna gitmediklerine dikkati çekti. Evren, "Öniimüzdeki seçimlerde birçok oyunlar oynanacaktır. Bu oyunlardan birisini izlediğimiz için oyunu etkisiz hale getirdik. Şimdi yeni yeni oyunlar diizme içindeler" diyerek, "Bunlardan bir tanesi de öniimüzdeki seçimlerde eski filan parti yanlıları sandığa gitsin, oy pusulasını boş atsın diye telkinlerde bulunuyorlar. Bunlara sizin kanmayacağınızı biliyorum" biçiminde konustu. Evren, beraberinde MGK üyeleri Genelkurmay Başkanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetlerı Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tiimer, Jandarma Genel Kom hurbaşkanı Kenan Evren, şöyle konuştu: "Bu kadar zaman uğramadım diye bana gücenmediniz ya. Önce onun cevabını verin. Belediye başkanınıza bana fahri hemşerilik beratını verirken bunu sordum. Giicenmediklerini söyledi. tnşallah siz de gücenmediniz. Fakat biliyorsunuz ki, dün Genelkurmay Başkanlığını devrettikten sonra ilk defa Cumhurbaşkanı sıfatıyla sivil elbiseyle böyle geliyorum. İlk kez Sinop konuşmamda, ayrılmasını bilmek lazım demiştim. Ben de yakın bir tarihte aynlacağım demiştim. Ve tarih zikretmemiştim. Ondan sonra, 1 Temmuz'da ayrılmaya karar verdim ve bildiğiniz gibi dün yapılan bir törenle görevimi çok kıymetli arkadaşım Orgeneral Nurettin Ersin'e devrettım. Ve yalnız Cumhurbaşkanı ve Konsey üyesi oldum. 1978'de Genel 1908 Devriminin 75. yıldönümünde ll.Osmanlı Meclisi Mebusanı ve Osmanlı Basını Dr.Ziya SOMAR'm araştırması Kim kimdir? İşçi kökenli, .muzıp bir Katolik ve Af Urgutu uyesı Yarın Cumhuriyet Seçim 83 ekinde Ismet Paşa 196Yde ne demişti? YALÇIN DOĞAN ANKARA Başkentte bir zamanların ünlü Ayten Sokağı. Yıl, 1961. Kurucu Meclis dönemi. 1961 seçimlerinden yaklaşık altı ay kadar önce. Milli Birlik Komitesi uyelerinden Ahmet Yıldız, tsmet Paşa'yı Ayten Sokak'taki evinde ziyaret eder. Ahmet Yıldız: "Paşam, bir bildiri yayınlıyoruz. Vatandaşların seçim sırasında oylarını serbestçe kullanabilmelerini sağlamak için onlan oy vermeye çağırıyoruz. Bildiride, Kafaoğlu: Bankalar maliyetlerini yüzde 5 düşürmeli Ekonomi Servisi Maliye Bakanı Adnan Başer Kafaoğlu, "Bankalar, maliyef bünyelerini süratle rasyonelleştirmeli, halen yüzde 10 düzeyinin üzerindeki kendi maliyetlerini yüzde 5 dolayına indirmelidirler" dedi. Kafaoğlu, yetersiz bir rekabet ortamında çalışan bankaların gerek kaynak toplamada, gerekse toplanan kaynağın dağıtımında ciddi sorunlar bulunduğunu belirterek bankacılık kesiminin pahalı bir mali aracı kuruluş olarak çalışmasını eleştirdi. Istanbul Üniversitesi Iktisat Fakültesi; Bankacılık Araştırma Merkezi'yle Istanbul Ticaret Odası (tTO) tarafından ortaklaşa düzenlenen "Bankacılık Ke(ArkasVSa. 11, Sü. 6'da) vatandaşın hiç çekinmeden oyunu kullanmasını öneriyoruz. İktidarı seçimi kazanan partiye devredeceğimizi ve oy verirken korkulacak hiçbir yan bulunmadığını belirtiyoruz. Ama, garip bir durumla karşılaştık. Paşam, sizin partililer bizim böyle bir bildiriyi yayınlamamızı istemiyorlar. Partililer derken, bazılarını kastediyorum, elbette. Gereksiz buluyorlar böyle bir bildiriyi. Siz ne dersiniz, bunu sormaya geldik." Ismet Paşa bir an düşünür, sonra ağır ağır konuşmaya başlar: "Önümüzdeki en önemli sorun, kurulacak meclisin meşruluk temelinin tartışma konusu olup olmayacağıdır. Meşruluk temeli tartışma konusu edilmeyecek bir mecliste muhalefette Her yıl derinliğinden yaklaşık 3 santim daha kaybettiği kalmayı, meşruluk temeli tartıbelirtilen HaliçHn kurtarılması giderek olanaksız hale şılabilecek bir meclisteki yüzde 80 çoğunlukla iktidar olmaya geliyor. 50 yıl öncesine kadar sahillerinden plajlan ve tercih ederim. Ben 1946 seçimlerinin ezikliğini içimde hâlâ taşırım. Sen bizimkilerin sözlerine kulak asma." Ahmet Yıldız biraz rahatlar, ve konuşmayı süıdürur: "Paşam, çok güç günlerimiz olacak. O güç günlerde sizin tarih i kişiliğinizi, bilginizi ve hat"İzmirliler denize girmek için ta fiziki varlığınızı kullanabilir DENİZ SOM hafta sonlarında kilometrelerce miyiz?" Ismet Paşa bu kez tereddütsüz Gazeteler birinci sayfalarından yol gidip temiz kıyı şeridi arıyor." yanıtlar: iri puntolarla başlık atmışlardı: "İskenderun'da körfez kirlilik "Eğer bana zamanında haber "BayramoğluÇınarcık kıyı şe tehlikesiyle burun buruna." verirseniz, ben seçimlerin sağlıklı "Karadeniz kıyıları 444 «anaridinde denize girilmeyecek: Köryapılabilmesi ve meclisin yeniyi kuruluşunun artıkları ile tehfez'de büyük tehlike." den açılabilmesi için elimden ge"Marmara'da balık türü dit altında." len herşeyi yapmaya hazırım." "Bandırma korfezinde asit 23'den 3'e indi: Tehlike sanıldıİsmet Paşa ile Ahmet Yıldız çıktı" ğından da büyük" arasındaki bu konuşma, sanınz Sonra, Çevre Müsteşarlığı IzMarmara denizinde ve ozellikbugüne kadar hiçbir yerde yale Jzmit korfezinde doruk nok mit Körfezi'ni kirleten 40 sanayi yınlanmadı. Tarihin bir köşesitasına ulaşan kirliliğin tüm kıyı kuruluşunu "teşhir" etti... Yuzne sıkışıp kaldı. Ismet Paşa'nın larımızı tehdit ettiği ortaya çık binlerce liraya yazlık kiralayan(Arkast Sa. 7, Sü. 5'de) ların evlerinin önune "denize girtı: HaliçH kurtarmak güç gazinolan eksik olmayan Haliç bu gün bir bataklık haline geldi. Üzerinde oluşan adacıklar giderek büyüdü. Geçit ver/hez hale geldi. Nerede ise kıyı ile bu adacıklar, pislik ve artıklarla birleştt Bütün bunlann yanı sıra en önemlisi Haliç boyunda su sirkülasyonunun olmayışı. Bu konuya da değinen bazı ilgililer, "Haliç giderek doluyor. Pislik bu bölgeyi bir bataklık haline getiriyor. Bunun nedenleri aras'.da su sirkülasyonunun yani akıntının durmasıdır. İki köprünün dubalan bu sirkülasyonu önemli derecede etkilemektedir" diyor. Hâlâ gü'zel görünümünü kaybetmeyen Haliç bakalım ne zaman ve nasıl kurtarılacak. (Fotoğraf: ENDER ERKEK) Marmara 'da kirlenmenin doruk noktastna ulaştığı tzmit korfezinde denize girmek yasaklandı. Bayramoğlu 'ndan karşı kıyıda Çınarcık'ı da içine alan Armutlu burnuna kadar deniz suyu mikrop saçıyor.,. Denizlerimiz yok oluyor biz hâlâ araştırıyoruz mek yasaktır" levhaları asıldı... Yasağa uymayanlar cilt hastalıklarına yakalandı... Daha sonra ne oldu? Hiçbirşey... Çevreyi kirletenlerin yaptıkları yanlarına kâr kaldı... Bir de bu işten üniversitelerle deniz araştırma kuruluşları kârlı çıktı... Çünku, onlara da yıllardır surdürdukleri projelerine yenilerini ekleme olanağı doğdu... Sayısı kesinlikle bilinememesine karşılık deniz kirlenmesi uzerine yüzlerce araştırma projesı var... Bunun için ayrılan para ise en az 35 milyar lira.. Yalnızca Tarım ve Orman Bakanlığı Su Ürünleri Daire Başkanlığı'nın araştırmalar için 1 milyar 9 milyon 634 bin liralık ödeneği bulunuyor. 75 milyon liralık "tskenderun korfezinde kirlenmeye neden olan faktörler ve su ürünlerine etkileri" adlı araştırma projesi 1981'den beri yurutuluyor. Türkiye'deki deniz, gol, baraj gölü ve akarsularda "kirlenmeye neden olan faktörlerin araştınlması"da 1981'den bu yana sürdürülüyor. Bu araştırmanın odeneği de 90 milyon 900 bin lira.. Su Ürünleri Daire Başkanlığı, • kirlenmelerin dışında 244 milyon iiraya Karadeniz'deki hamsi ve istavrit stoklarını, 40 milyon lira(Arkası Sa. 11, Sü. 4'de) Sağlığa zararlı Denize girilemez Bandırma OLAYLAREV ARDEVDAKI UGUR MUMCU GOZLEM . . GERÇEK Basın, Lptarya ve Özgürlük keline alınıyor.. düncü güç" olmaktan uzaklaşır Bankalar Yasasına eklenecek Türkiye'de basının başkenti bir madde ile bu amaca ulaşıl sayılan Istanbut'da yerleşik büması Ongörülmüştür. yük tirajlı gazetelerin son günlerOkurlarımızm bildiği gibi, ga de izlenen amansız lotarya yarışzetemiz lotarya yöntemleriyle ti ması, en sonunda yönetimin bazı raj artmmına öteden beri karşı önlemler almasınayol açmıştır. 24 Ocak'tan bu yana hızlanan dır. Bu yöntem hem bir gazetenin elindeki parasal birikimi, holdingleşme (ya da tekelleşme) hem de okur kitlesini büyütebi sürecinin Babıâli'ye yansımasıyla lir. Ne var ki, gazetesini lotarya basımmızın sorunları büyümüşda talihini denemek için seçen tür. Siyasal alanda basın özgürbir okur, gerçek gazete okuru de lüğünü daraltan olağanüstü döğildir; bir basın orgam da bu nemin de sorunların ağtrlaşmayöntemlerle tirajım ne kadar ar sında payı azımsanamaz. tırırsa artırsın ağırlığını yitirir. Ayrıca, son günlerde basın özBütün gazeteler tiraj yarışın günlüklerini yok edecek nitelik Ankara Büromuzun verdiği labere göre gazetelerde son za da lotaryacılığı önplana çıkarır ler taşıyan yasa tasarılarımn günnanlarda yoğunlaşan her çeşit larsa basın mesleğiyara altr; ka deme girmesi de basının kaygılaotaryacılık yasaklamyor; bütün muoyu oluşmasında işlevini ye• • • riyango düzenlemeleri devlet te terince yerine getiremez; "dör (Arkası Sa. 11, Sü. l'de) IstanbuTda plaka sınırlamasının kaldırılması ertelendi tstanbul Haber Servisi Ticari Plaka sınırlamasının kaldırılması bir süre için ertelendi. İstanbul Valiliği erteleme kararına gerekçe olarak, "kitle taşımacılığı yapan kamu ve özel sektöre ait araçların, Istanbul'un ulaşım sistemi içindeki yerini belirleyecek verilere sahip olunmamasını," gösterdi. ^ (Arkası Sa. 11, Sü. 4'de) Ordu ve siyaset. • Doğu ile Batı arasında yumuşama belirtileri. • FKO, Suriye aleyhinde propagandayı kesecek; Arabulucu'uk komitesi Şam 'a gitti. 3. Sayfada • Havagazı daha ucuz, ama kullanamıyoruz ki... 8. Sayfada • Beslenmeden ihracata et: Herkesin birleştiği nokta hayvanların verimini artırmak. • Tasfiye kurullarına harcanan para bugüne dek yarım milyona ulaştı. • Erdemir'l.% genişletilmesi için 2 Atatürk Barajı maliyeti kadar yatırım gerekiyor. 12. Sayfada Cumhuriyet'in kurulmasından sonra Atatürk Silahlı Kuvvetlerle ilgili bir önlem aldı. Bu önlem, o sıralarda, milletvekili görevini de sürdüren Genelkurmay Başkanı ve Ordu Komutanlarının silahlı kuvvetlerden ayrılmalarıydı. Atatürk, komutanlardan ya milletvekili olmaları ya da orduda kalmaları konusunda karar vermelerini istemiş; Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak milletvekilliğinden çekildiğini bildirmiş, Birinci Ordu müfettişi Kazım Karabekir ise Ordu'dan ayrılarak, milletvekilliği görevini sürdürmeyi uygun görmüştü. 1924 yılı ekim ayının son günlerinde alman bu karar hemen uygulanmış, Şükrü Naili Paşa, İzzettin Paşa, Fahrettin Paşa, ordudaki görevlerini sürdüreceklerini bildirmişler, Ali Funt Paşa ile Kazım Karabekir, siyasal yaşamı seçmişlerdi. Cevat ve Cafer Tayyar Paşa'ların askerlik görevleri(Arkası Sa. 7, Sü. 7'de)