Katalog

25 NİSAN 1983 EKONOMİ Cumhuriyet 9 de, orta vadede önemli netice almacak bir şey olarak düşünmedik. Bu daha uzun vadeli lş. Türkiye'nin ekonomik durumu tam düzelmeden, blr takım kolayhklar getirilmeden, hatta Türk Parasmı Koruma Mevzuatı değiştirilmeden, genel olarak daha serbest bir ortama geçiimeden burada büyük neticeler beklenemez. Blztm dönemimizde Yabancı Sermaye Dairesi ile önemli bir adım atılmıştır, lş takibindeki gecikmeler önlenmiştir ama bu kâfi değildlr. Yabancı sermayenin geîmeslnl istlyorsak daha fazla serbestiden korkmamayı öğreneceğiz. SORU Sayııı Özal, şimdi giincelUğinİ devarah koruyan mall sistemdeki soruniar konusunda da size blrikl soru sorraak istiyorum. önce bu kesimde yaşanan olaylar neden önlenemedi sorusunun cerabııu pek çok kimse gribl ben de merak edlyorurn.. ÖZAL Burada aslında gerlden gelen şeyler önemlidlr. Mesela Sermaye Plyasası Kanununun 1971'de çıkması lâzımdı, çıkamadı. Eğer o kanun o zaman çıkmış olsaydı bazı meseleler bu hale gelmezdi. 12 Eylül'ün hemen akabinde bu kanun gene sevkedildl, dlğer kanunlar çıktı, bu kanun 1981'ln haziranma kaldı. Yıl sonunda çıkmış olsaydı 6 ay vakit kazanmış olurduk, Sermaye Piyasası Kurulu 6 ay önce devreye girmlş olurdu.. SORU Pekl kanunun çıkması nasıl etkiledl durumu? ÖZAL 1981 hazlranmda Sermaye Plyasası Kanunu çıkmca blrdenblre bankerler arasmdakl falz yarişmm alevlendiği görüldü. Bunun sebebl de tahmin ediyorum kanunun 6 ay sonra yürürlüğe gireceğl htikmü olmuştur. Herkes kendlne yer yapma çabasına glrlnce anormal blr yarış başladı. Bunu görünce derhal müdahale ettlk, Maliye Bakam gayet sert bir kanun tasarısı hazırlattı... SORU Bankerlerle ilglli olarak mi? GÜNÜN AYNASI Devlit Bakam Pasin dün Vfashington'a glifi ANKARA, (aJ.) Devlet BakBru Sermet Befik PaSin Dünyn Bankasınin o'uğan toplantısına katslmak üzere dün saat 7.50'rle uçakla ABD'ye gitti. Devlet Bakanı Pasln 28 29 nisan tarıhlB rl arasında VVashington'da yj pılacak Kalkınma Komites) toplanüsına Dünya Bankası' nm Türkiye güvencSrü olarak ka'ı arak. Pasın Washington' da bulundufu stlra lçlnâe Diinya Bankası yetkllileri ile Tiirkiye'yi iigi.'endiren ko nularda görüşmeler yapacak Pasin İle Hastine Genel Sck reteri Tevfik Altınok, Mer kez Bankası Başkan Yar dımcısı Yavuz Canevi de VVashington'a gittiler. Pasın temaslannı tamamlayarak 3 mayıs pazartesl günü TÜrkl ye'ye dönecek. EKONOMİDE EKONOMİDE DftALOG Ulagay sordu, Özal yanıtladı: (2) Daha hızlı büyümelt icin akıllı s borçlanmadan başka yol yok SORU Sayın Özal; jlmdl blraz da gelecege dofru bakarak hızlı büyüme konusundaki dUşüncenizl ögrenmek istiyorum. Gerçl son yıllarda Türkiye ekonomlsl yüzde 4'ttn üstünde büyüme hızlanna erlşmlş gOrUnüyor ama bu hırda büyüyen blr ekonominln tipik göstergelerine rastlamıyoruz. Sanaylde kapaslte kullanırnı hâla %651erde Ithalât durgun. Ayrıca hızlı büyümeyi zoruniu kılan Işsiıllk glbl sorunlarımız da var. Siz bu sorıınu nasıl defterlendlriyorsunuz? ÖZAL tsslzllğl önlemenln tek yolu büyümeyi hızlandırmaktır. Bizim hızlı büyümemlzin önündeki en büyük engeller ise ödemeler dengesl meseleslyle lç tasarrufların yeterslzllğidlr. Bizlm düşündüğümüz şekle göre Türkiye büyüme hızını artırmak lstlyorsa belll blr süre daha dışa borçlanmak zorundadır Gerek lç tasarruf açıgızım. Belkl flrmalarımız bu plyasaya glrmek isteyecek, onların koordlnasyonu gerekll. Biz bu konuda blr takım organlzasyon çahşmaları yapıyorduk. Hcdef şuydu: 19S3 sonunda carl lşlemler açığımızın kabill lhmal sevlyeye geleceğlnl ve kredlbilltemizin artmış olacağını düşünüyorduk. Ondan sonra Türkiye beynelmlle) piyasada ve Ihahde °fo 30 değerindeki * • ANKARA (a.a.) Danışma Mecllsi Iktisadi tşler Komis yonu'nda görtlşulmekte olan, «Devlet thale Kanunu Tasansı» na gore, yapım ışlerine ait bır sözleşmenin uygulanması sıra sınüa, keşif ve sözleşmede öngörülmeyen iş artışı veya eKsilişl zorunlu hale eeiırse muteahhit, keşif bedelınin yüzde 30 oram kadar olan işleri zorunlu yapacak. Keşif bedeli artıçı nın yüzde 30'u geçmesı halinde, sözleşme feshedllecek. Bu durumda muteahhit işin keşif bedeli ve yüzde 30 keşif artişın'jı knrsıhğı işleri, sflzlesme ve şartn?mesınr?ekı hüktim ler çerçevesinde yerine getlrecek. Taahhüdün yüzde 30 keşif artısı ile bitmemesi ve tasfiye edılmesi halinde müteahhit ldareden hiçbir masraf ve tazrmnat ıstemeyecek. İşin keşif bedellnden yüade 30 daha düşük bedelle tamamlanacağının anlaşılınası durumunda, mllteahhit işi bitırmeye zorunlu olacak Bu durumda müteahhide, belgelemek şartı ile yapmış oldugu perçek glderlerins karşılık olarak, yaptığı işin tutarı İle ihale bedelinin yüzde 70'i arasındakı bedel farkmın yüzde 6'lne kadar ödeme yapılabilecek. Biz bankerler meselesini 1981 ağustosunda sert bir kanunla bitirmek istedik. Ama yumuşak iniş fikri ağır bastı ve iş o noktada bitirilemedi. kademe kademe, temposu 19S5'e dogru yükselen şekllde borçlanacaktı. Tabll borçlanmada akıllı hareket etmek, kendisini ödeyecek projeler İçin borçlanmak lâzımdır. Türkiye gellşme hızmı ancak böyle artırabilir. Yoksa içerde halkı daha fazla sıkarak blr netice alamayız. En akıllı yol dışa borçlanmaktır. Bu belkl içerdekl tasarruf kabiliyetinl de artırabilir. SORU Anladığun kadar dış borç alabilmek için kredlbilite önemli, bunun içinse ihracattaki atılımın sürmesi.. ÖZAL Gayet tabll. Bn önemli nokta lhracatm yukan doğru çıkması. çünkü kalıcı olan odur. Mesela turizm ondan sonra gelir. bu mesele öyle söylendlğl glbl rahat değll. îşçl dövlzlne gene çok fazla bel bağlayamazsmız. Gene gelecektlr ama öneml azalacaktır; lhracat yarm 15 milyar dolara çıkarsa işçi dövlzl gene 3 mllyar olacaktır. Bence Türkiye lhracatı artırmada fevkalâde şanslıdır, ama devletin destekçi olması lâzım. Aynca dövlz kuruna çok dikkat etmek şart, karaborsa kurla öbürü arasındakl fark açılıyorsa ihracat İçin büyük tehlike var demektir. SORU Yabancı yatınm sermayeslnden ne bekienebUlr Saym özal? ÖZAL Aslında biz yabancı sermaye konusunu bu progranıda önemli blr kalem olarak düşünmedlk. Kısa vade Yabancı sermaye kısa vadede, orta vadede neti. ce ahnacak bir konu değildir. Türk parasını ko. ruma mevzuatı değişmeden, daha geniş serbesti. ye geçmeden bu konuda büyük netice bekleneraez. nı, gerekse yatırımların artması nedeniyle ödemeler dengesinde meydana gelebilecek olan açığı kapatmak için Türkiye önümüzdeki iklüç sene. beş sene. yedi sene, belki daha uzun seneler borçlanmak mecburiyetlndedlr Burada hemen şunu söylemek lâzım; borçlanma artık devletten devlete olmuyor. Dünya çok değişti, şimdl paranm çok çok büyük kısmı artık bankalarda. Bu bakımdan Türkiye'nin bundan sonra devletlerden alabileceğl borç çok mahdut miktarlarda kalacaktır. Demek kl TUrkiye bundan sonra beynelmilel piyasadan, bankalardan borçlanmak zorunda.. SORU Bu açıdan hangl noktadayız? Bankalardan borçlanma noktasına «eldfk mi? ÖZAL Aslında biz daha buna hazır değillz. Buna göre organlze olmamız, bu konuda teknik yardım almamız lâ Banka sisteminde mevduat sigortası getiribnesi, standart bilanço düzenlenmesi ve rekabetin sağ. lanması önemlidir. Bunların dışında Maliye'nin aşm müdahalesiyle hiç bir şey sağlanamaz. ÖZAL Evet, ödünç Para Verme Kanunu. Bu dedlglm olay 1981'in ağustosunda oluyor. Bu kanunu müzakere etmeye başladık, ancak çok kimsede «bu çok sert bir kanun, bunu koyarsanız hepsl batar», korkusu var. Hatta Bakanlar Kurulu'nda bu konu konuşulurken Bakan arkadaşlarımız «Böyle sert blr kanunu koyduğunuz anda hepsinl batırırsınız» dedller. Ben aslında buna taraftardım. Yani sert kanun gelmell, bu iş bltecekse o noktada bltmeliydl. Çünkü daha büyürse daha büyük tehlike var. Ama neticede yumusak inlş yapüsın fikri ağır bastı, kanun öyle çıktı. O anormal faizlerie bunun çıkış yolu olmadıgı o zamandan belliydi, ama kanun böyle olunca başka türlü müdahale edemiyorsunuz. Yalnız burada şunu da açıkça söyleyeyim ki bütün dünyada sermaye plyasasmda, mall piyasada birçok hadise tecrübeyle öğre(Arkası 11. Sayfada)j A2T ile konfeksiyon üzerine pazarlık yeniden basLyor Elîbcr Merkezi Türkiye'nın AET komisyonuyla konfeksiyon pazarlığı bu61in yenıden başlıyor. GörUşmelere katılmak Uzere Brüksel'e gelen Türk özel sektdr heyeti başkanı Selahattin Akdogan. Cumhuriyet'e yaptıftı açıklamada, «görüşmeler yoluyla Türk sanaviini etkilemevecek blr rakam (Uerinde anlaşmaya çnlışacagra» dedi tki günlük Körüşmelere Devlet Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı AET ışlerı «jenel müdürlügü teîcnisyenleri gösslemci sıfatıyla katüırken, AET komisyonu adına Körüşmelere dönem başkanı Alman Kaiser başkanlık ediyor. GörUşmelere katılacak TUrk özel sektörü heyeti, öncelikle AET'nin 9 mart 1983 tarihinde kontenjanlarm dolduğu geıekçesiyle getirmiş olduğu ambargonun kaldmlmasmı isteyecek. öte yandan, görüşme öncesi önemli bir uzlaşma zemini sağlandığj ve AET'nin tüm tekstil ürünlerine dönük görüşme talebine kar şılık iki günluk müzakerelerin salt konfeksiyon ürünlerine dönük yapılacagı anlaşıldı. 2526 mart tarihlerin de yapılan ve sonuçsuz nok talanan ilk nöriLşmelerde Türk özel sektör heyeti kon feksivon kontenianımn asgari 35 milyon adet olmcsmı isterken, AET komisyonu Türkive'nin bir gönüllü kota anlaşmasma imza vermesini ve çift taraflı srümrük kontrol sisteminl uygulamasını lstemiştl. Bu kez. Rörüş melerin konfeksiyon konusunda yapılması nedenlyle bir gönUHU kota anlaşmaH* na İmza atılmasının sözkonusu olmayacagı sanılıyor. Dışsatımcılara 2 uyarı •",,/•',' ,r tZMÎR, (CumhurJyet Ege Bürostı) Irak' ta yeni çıkanlan blr yasa gereği bu Olkede özel sektör firmalarmın bundan böyle yaban cı firmalar adına Irak devlet kuruluşları nea dinde ihalelelerl ve Işlerl taklp edemeyeceklerl belirtilerek Türk ihracatçıları uyarıldı. Bağ dat Ticaret Müsavirliği'nin odalara gönderdiği llgtli yazıda. «Yabancı ülkelerin ihracatc» flrınaların kendi adına Iraklı Ithalatcı ve sa« nayici devlet kuruluşlarına, karma veya Azel sektör Fabrikalarına sanayi hammaddeleri, ya rı mamul ve sanayi mamulleri satma şansları tamameo ortadau Ualkmış bulunmaktadır» deniliyor. Sınırlı ve tasarruflu blr Ithal politlkası izleyen Irak'ın devlet kuruluşlarının olası olan en düşüfc flyatla mah alma eabası lçlnde oldukları kaydedilen yazıda Türk flrmalarının zarara glrmemeleri içln flyat tekliflerinde dikkatli olmaları anımsatıldı Irak'ta ihalelerde özel firmalar devreden çıkanldı Servet beyanı i(in bloke ettirilen paralar şimdi nasıl kullamlmalı? 15 Nisan 1983 tarîhinde servet beyanı için bloke ettirilen paralar, sahiplerine yepyeni bir imkân kazandırdı: Uluslararası'yla tanışma ve çalışma imkânı. Nakdi daha verimli kullanma imkânı. Bu imkâm değerîendirin.TJluslararâsı'yîa çalışın. Uluslararası, Nakit Yönetimi "Cash Management" kavramını ulkemize getiren bankadır. Nakdiniz Uluslararası'nda daha verimli çalışır, size yasal yuksek faiz ve çeşitli avantajlar sağlar. Uluslararası, ticari müşterilerinden, çoğu banka hizmetlerinin masraf ve komisyonlarını hiç almaz, Bir kısım hizmetlerin masraf ve komisyonlannda ise önemli indirimler yapar. İZMÎR, (Cumhuriyet Bge Bürosu) Suudi Arabistan hükümetlnce bazı temel gıda maddeleri ithalatında uygulanan sübvanslyonun kaldırıldığı anımsatılarak Türk ihracatçı ları uyarıldı Suudi Arabistan'ın temel gıda maddeleri ithalatında uyguladığı sübvanslyon larla ilgill düzenlemeler şöyle: «13 Nıaan 1983 tarihinden geçerll olmak üzere sogutulmtış ve dondurulmuş koyun eti ithalatında ithalatcıya ödenmekte olan 2.50 sar'lık sübvanslyon kaldınlmıştır Verll Üretlml korumak üzere bir yıl süre ile yemeklik yumurtanın Ithalatın dan maksimum yüzde 20 oranında veya yumurta başına mlnimum 6 halal (100 halal = 1 Rlyal) vergl alınmasıni kararlaştırmı?tır. Tl caret vezareti 29 Mart 1983 tarihinden itlbaren uygulanmak ü?ere ABD'den ithal edilen mısır yaftının 1 kilosuna ödenmekte olan 2 50 sar'lık sübvanstyonun 1 50 sar'a indlrlldlğlni açıklamıştır > S. Arabistan bazı gıda maddeleri dışalıni'nda sübvarısiyonu kaldırdı Tekfsn, IspanyoHardan 66 milyon dvfer krsdi aldı MAÜK1O, (Cumhunyeî) Teiîfen Hoidınge aıt bır müteahhıtlik fırması ontvkı gün Yumurtalık Kınkkale ara sında doşenecek ooru battı lçm tspanyoilarİH 9 miiyon K dolarlık bir kredt anlaşması imzBladı 2 yıl ıçındf tamam lanacak 45d kılometrelik bo ru hattı Uk aşamada 5 mil yon tonluk blr yıllık siteye sahıp olacak. Bu kapasıtemn öaümüzdeki yıllarda önce yılda 7,5 milyon tona daha sonra 10 milyon tona çıkarılmasi dUşünülüyor. Projenln flnansmaiünı bır fspanyol Arap firması ile Yugoslavlar yükleniyor. I 2 3 4 UlusIararası'nm müşteri listesme bir balcmr Ülkemizin önde gelen bütün kişi ve kuruluşlarım bu listede bulacaksınız. Onlar, Uluslararası'nı bilerek seçtüer. Siz de bu listeye girin. Size ve kuruluşunuza ihtisas bankası hizmeti gerekiyorsa, bunu Türkiye'de Uluslararası sağlar. Uluslararası'nın emsalsiz imkânlarından hem kendinizi, hem kuruluşunuzu yararlandırın. Uîuslararası, ticari mevduatınıza talip. Uluslararası, bütün bankacılık işlerinize talip. Uluslararası, sizin de bankanız olmaya talip. Siz de Uluslararası'na talip olun. m DCMZ KUFİL^R m DÖVİZÎN CİNSİ 1 ABD Doları 1 Avustralya Dolar» 1 Avusturya Şilırü 1 B. Alman Markı 1 Belçıka Prangî 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Prangı 1 Hollanda Florınj 1 îsveç Kronu 1 tsviçre Frangı 100 ttalyan Liretı 100 Japon Yenı 1 Kanada Dolarl 1 Kuyeyt Dinarı 1 Norveç Kronn Alı? 206,75 179.56 12.03 84.50 42i 23.80 28.20 75.05 27.63 100.51 14.19 87.51 168.23 708,53 29.02 319.95 59.93 Dö vtz Satı? 210 89 183,15 12.27 86.19 4.33 24.27 28.76 76.55 28.18 102.52 14.47 89.26 171.59 722,70 29.60 326.34 61.13 1 Sterlin X S. Arabistan Riyali 206,75 170,58 12.03 84,50 4.03 23 80 28.20 75.05 27.63 100.51 13.48 83.14 159.81 673.11 27.57 319.95 56.93 EPEKTİP AI19 Sstış 212.95 184.95 12.39 87.04 4.37 24 51 29.14 77.30 28.46 103.53 14.62 90.14 173.27 729.79 29.89 329.54 61.73 FAİZ ORANLARI TABLOSU 1 yıl vadeli 6 ay vadeli 1 yü vadeli aylık odeme 6 ay vadeh aylık ödeme Tasarruf mevduatı vadesiz %45 %40 %38 %34 ULUSIARARASI bir dünya bankasıdır. CEMİLAKYÜZLÜ kcz Şubeal MOdfirfl 2<261ıbkr HÜSEYİN POLAT ı Şubesı Mttddtfl LEM!BAŞOUT Tdulm Şubeal MUdUrü AbdL'lhıkh.mit C.d 2T.k»im Ttl. elek» 22 722 NECATt DOLUORMAK hmır Marku Şutnaı MUdUrO Cumhuriyet Bulvtn 41 tımir, Tel SAİTBİLGK K.dıkCy Şubesı Müdliril Altıjol K.dıkoy taunbul. Tel 37 84 05Tdcis 23 763 JCRKANSE2ER Sı)lı Şubesı Mudurfl Halısktrgui Cad. 336 9JIII Te! 46 7177Teleks 23 7M Bakırkey Şubea. MUdtlrd HalkçıSok 10B«kırkgy T.İ. 70 17 33 34 T«l*k; 13 662 ÜNVFRÜÜLTEMİR Ankara Merkez Şubcı tzmırCad 26 Kttday Anktrt. T.I ONDEBSARIGÜL S«n.)i SIUMI Şubtsı Modüril 2S16S<ık 4 Mtninlı Umır, Tel 16 4150 A. AZIZ YAYLA Adanı Merkez Şulje»i Müdüf V. AMttlrkCad I I I Sok 2 Adtna, 62Z75ıbad ALtSED^TÜNAL Duna. Mtrku Şubeaı Müdüril YeıılC.d 24 BUM*. Tel 24 034Teteba 321S4ibbu