Katalog

Cumhuriyet Sahibi Cıımhurlyet Matbaaeıhk ve GKeteclHk T.AŞ. adına Nadir Nadi, © Genel Yayın Mudürü: Hasart Cemal. Muessese Mddürü: Emlne Uşaklıgil, Yazı Işlen Müdürii: Okay Gönensin, • Yazı Işleri Müdür Yardunc:st: Ahnıet Korulsan, Haber Merkezl MUdttril: Yalçın Bayer, Sayfa Düzeni Yönetmenl: Alj Acar TcmsUcner; ANKARA: Yaiçın Dflçan, ÎZMÎRÇetinkava, ADANA: Mehmet Mcnaıı, ® Servts . t:en: Istacbul Hdberlen: SelahaUin Güîer, Dış Huberler: Ergun Ealcı, Efconomi: Osman ülagay, Yurt Haberleri: Barbaros Gençak, KUltür: Aydın Emcç, Magazin: Yalçın Pekşen, Düzeltme: Konur Ertop, Araştırma: Şahln Alpay Bfircîar: • Anfcara: Komir Sokak No: 24/4 Yenişehir, Tel: 17 58 2517 5ü < * îc'arc: 18 33 35 • Iznıir: Hrüit Ziya Bıüvan No 63/3, • Tel: 25 47 üyU 12 3'i £ Adaca: Atalürk Caddesı, T.B U Işhanı Kat 2/13, Tel: 14 55019 731 • Easan ve Yayan: Ci'mhurıyet Matbaacılık ve Gazeteetthc T.A.Ş. Türkocağı Cad. 39/41, Cağaloğlu, PK: 24&tstanbul, Tel: 20 97 03 (5 Hat). Telex: 22246 TAKVİM: 25 Nisan 1983 tmsak: 4.17 Gttneş: 6.06 ögle: 13.12 tkindl: 17.00 Aksam: 19.59 Yatsı: 21.40 Video kasetlerini İcisleri Bakanlığı denetleyecek Başbakanhğa sunulan yasa tasarısına göre vîdeo kasetlerin denetlenmesinde, filmlerin denetlen. mesine benzer bir sistem getirihnesi öngörülüyor. BURT ABD Dışişlerl Bakan Yarduncısu ANKAKA (Cumhuriyet Bürosu) Video kasetlerinin denetlenmesl konusunda tçişlerl Bakanlığı'na yetki verilmesini öngören yasa tasansının Başbakanhğa sunulduğu öğrenlldi. Edinilen bilglye göre kullanvm alanı genişleyen video kasetlerinin denetlenmesi konusunda yasal düzenlemeler yapılması için îçiş'ert Bakanlığı'nda çalışmaîar sürdürülüyor. Bu çalışmalar sırasında video kasetlerinin denetimınde filmlerin denetlenmesine benzer bir sistem getirilmesi öngörüldü. Ancak bu uygulamaya geçilebilmesi İçin Bakanhğa yetki verilmesinin istenmesl kararlaştırıldı. Bu nedenle Içişleri Ba kunlığı'nın hazırladığı polıs yetki ve görevlerini yeniden dtizenleyen «Polis Vetki ve Selahiyetler Kanun Tasarısına» video kasetlerin denetlenmesl konusunda da hüküm konuldu. Tasarının aynen yasalaçarak video kasetlerin de Savdf yorguım Burt: Türkiye'den NATO d:sında yükümliiSük istemedik ANKARA, (a.a) Resmi bir ziyaret için Ankara'da bulunan ABD' nin Avrupa işlenyle görevli Dışişleri Bakan Yar d'rncısı Rıchard Burt, «Türkiye'nin askerj gücünün modernizasyonu, Washington'da üEerinde titizlikle durdugı.muz bir konudur» dedi. Mılli Savunma Bakanı Haluk Bayulken •arafmdan dun sabah kabul edi len ABD Dışişleri Bskan Yardımcısı Burt ga?eterılerın sorulannı cevaplandırırken, «Ulkesinin ne Türkiye'den, ne de haşka bir ülkeden, NATO dışında bir yükümlülük üstlenmelerini istemediğini» söyled'. BURT'UN SOZLERİ ABD'nin Avrupa işleriyle gorevli Dışi^îeri Ba kan Yardımcısı Burt şöy le konuştu: «Türkiye'ye yapılacak yardım ve Türkiye'nin as kerj gücünün modernizasyonu konusu VVashington' üzerinde titizlikle durduğumuz bir konudur. Türldye'nin NATO için (Arkası 11. Sayfada) netlenmesl İçin tçlşlerl Bakanlığı'na yetki verllmesı durumunda Bakanlık uygulama ilkelerinin belirlenmesi İçin bir tüzük hazırlayacak. Bu tüzük video kasetler için de filmlerin denetlenmesinde olduğu gibi bir sistem getirilecek. Ancak video kasetlerin ön denetimi ile halen filmlerin denetlenmesi görevinl yürüten sansür kurullarının mı görevlendirileceği yoksa yeni kurul mu oluşturulacağı henüz belirlenmedi. Sansür kurulları ve benzer ön denetim sisteminin ayrıntılarının belirlenmesi ve tüzük hazırlanması çalışmalan halen İçişleri Ba kanllgı'nda sOrdürülüyor. Içişleri Bakanlığı yetkililerı video kasetler o'aymın ticari denetimi telif haklan gibi birçok yonü olduğu nu ancak bunlardan sadece öndenetim konusunun İçişleri Bakanhğı'nı ilgilendirdiğini düşündüklerıni söylediler. Yetkililer «Video da çağırnızın etkili iletişim araçlarından biridir. Toplu mun bu aracın olumsuz yönlerinden korunnıası gerekir. Biz de toplumun videonun olumsuz eserlerinden korunması için İçişleri Bakanlığı tarafından öndenetim yapılmasını öngörüyoruz» biçiminde konuştular. Eurovision'da Opera nicin "()„ cıktı? Sonuc elenen sanafcslara göre normal, TRT jüri üyelerine göre politik Yalçın PEKŞEN Almanya'nın Münih ken tlnde öncekl gece yapılan Eurovlsion Şarkı Yarışmasmda «Opera» şarkısı tle aldığımız sonunculuk müzik çevrelerinde anormal» olarak karşılanırken. TRT adına jürl göre"i yapan ve Opera'nm seçilmesinde rol oynayan üyelerden bazıları sonucu «politik bir oyun ola rak» nitelediler. Eurovlsion Türklye Yarışmasında elenen besteci ve sarkıcılar Münih'te hiç puan alamayan «Operasnın yanlış bir seçim olduğunu, bu parçanm halk tarafından da tutulmadığmı ve a lınan derecenin normal bir sonuç olduğu görüşünü yinelediler. Örneğin, «Heyamola» adh şarkıyla dereceye giremeyen Ali Kocatepe, «Türkiye'nin katılacağı par çayı balk jürisinin seçmesi gerektiği» yolundaki görü şünü yinelerken şunlan söyledi: «Parçayı halk seçmeliydi. Çünkü Münih'te yapılan yarışmada da oyları miizikçiler degil, mUzikie üişkisi oimayan klşilcr verecekti.» «Atlantis» adh parçalanyla Türkiye yanşmasmda ikinci olan «Beş Yıl Önce On Yıl Sonra» grubundan Atakan Ünüvar da aynı gö rüşe katıldığını belirttl ve şunlan söyledi: «Tamtma filmlerint seyrettikten son ra tsrail ve Lüksembnrg'u favori olarak seçmiştim. Çok bariz bir tistiinlüklcri vardı. Neticede onlar kazandı. Opera'nın sonunculuğuna gelince; çok normal. Bundan daha iyi neti ce beklenemezdi ama, üziil dük. Hiç olmazsa birkaç puan alsaydı. Yine de bir faydası oldu. Bu işi düzen leyenlerin ne kadar yanlış saplantılar içinde olduklarını ortaya çıkardı.» Öte yandan Eurovision Türkiye jürisi üyçlerinden bazıları seçimlerinin doğru olduğunu savunarak, «Müziğe politika karıştırıi dığını» vurguladılar. Türki ye seçmelerınde jüri üyesl olan müzikçi Süheyl Denizci, konuyla ilgili olarak şunlan söyledi: «Bu sonuç tanıamen poli tik bir oyun. Herkesin gfizü öniinde bizden çok daha rezil, modası geçmiş ve basit parçalara puanlar ve rildi. Bizimkller çok iyi per formans gösterdi. Vokaller çok iyiydi. Buna karşıhk oy lamalardaki tutarsız puan lamaları herkes gördü. Bir ülkenin 12 puan verdiğine, digeri bir puan verdi. tsrail üç yüdan beri aynı şe yi çalıyor. Eurovlsion'un müzikal yanmı tartışmayı artık saçnıa buluyorum. Bu griine kadar herşeye rağmen katılma taraftarıydım. Ancak bu sonuçtan sonra fikrim değişti. Katü masak da olur.» Jüri üyelerinden îstanbul Radyosu Çok Sesli Mü zik Şubesi Müdürü tlkin Aktüre de şunlan söyledi: «Türkiye'nin hiç puan almayışı şaşırtıcı bir sonuç. Daba önce de sonuncu olduğumuz yanşmalar obnuş tu ama, bu sefer olmanıalıydı. Sonuçların politik olduğunu sanıyorum. Bizim parça, bir defa dinlenip ça bıık ahşılabilen bir parça değil. Birkaç kez dinlentHk ten sonra beğenilen bir parça. Final gecesi bir defa dinleyenlerden iyi puan almasını beklemiyorduk. Ancak, yine de sıfır puan şaşırtıcı, bence politik etkiler bu sonucu doğurmuş tur.» ÇÖLÜN TUZU YIKANIP SULANIYOR Türk firmaları geliştirdikleri yöntemle önce çölü tuzdan arındınp daha sonra döşedikleri dev kanaletlerle julamayı gerçekleştiriyorlar. Irak'ta şimdi çölün büyük bir bölünıü ekilmeye hazır... Türk firmaları Irak'ta çölü yesile boyuyor Mehmet YAŞİN Helikopterle Bağdat'tan savaşın en yoğım olduğu Meısan bölgesme doğru uçaıken altımızoa uzanan çolü seyrettık. Seyrettıkçs de hayretımız arttı. Çöl yavaş yavaş yeşıllenmeye başlamış. San çolü oyeşile boyayan ların» çoğu TUrkleı. Tıirk müteahlütlerı çolün ortasuı da açtıklan iıanaletlere, Dic le nehrinm suyunu pompa layarak, çorak araziye De reket getırîyorlar. Irak'ta çolü sulayan ve ıslah eden firmaların bazı lan şunlar: Bahattin Gören özgu Baytur, Haydar So ncr Görker, Z. D. K. Gru bu, Kıska Inşaat, Bonama kina Sanayi, Hasan Canpoyraz, D H Inşaat, Fuat Sussa. Bunlar blze verilen resml bilgilerde adı geçen firmalar. Irak hükümeti bu ıslah edilen topraklaruı bir bölü rnüne jüt, bir bölümüne de çavdar ekmiş. Çavdar sarar mış, nisan ayımn ortasında hasat bıle başlamış. Islah edilmeslne rağmen eldm ya pümamış dönümlerce toprak ilgimizi çekıyor. Nedenmi sulama işlenni yürüten bir îirmanın yetldlisi şöyle anlatıyor: «Biz işlmiri bitirip toprağı (eslim edlyonız. Ama Irakta tarımdan anlayan, tarlada çalışa cak lnsan gücü az olduğu için ekim yapılamıyor. Tar lalarda çalışanlann çoğ^ı Hintlı ve Koreli. Iraklı yet klliler ıslah ettiğimlz topra ğı ekip biçme işinl de blze vermek istiyorlar. Bu işi planlamak için Türkiye'den Ziraat mühendisleri ge tirdik. Onlann hazırlayacağı programdan sonra ekip, biçme işlerini de yüklenece ğiz.» Yetküi bunlan yapmak için gereken insan gil cünün Türkiye'den sağlana cağını sözlerine ekliyor. Bu da gelecekte Irak'ın bir çok Türk tarım işçisine ekmek kapısı olacağı anla şüıyor. de bulunduran Enka Holding. Musul'daki çimento tabrikasını bitiren ve işletmesini yüklenen Enka, Ker beiada da büyük bir çimento fabrikasına başlamış. Bu lırma ayrıca Japonlar la ortak olarak mevcut petrol boru hattmın genış letilmesı çalışmalarım sür dürüyor. Çolünü suladığımız, fabri kasını yaptığımız Irak'ın gı da maddelerinin çoğunı da biz veriyoruz. Son zamanlarda gıda maddeleri dışsatımcılarımızı cazip kı>3 di teklifleri ile gelen ABD firmalan zorlamaya başlamış. Bu yıl 4 bin 500 ton tuz, 13 bin ton patates, 3 bin 300 ton soğan, 9 bin ton mercimek 11 bin 500 ton nohut satışı için yaklaşık 10 milyon dolarhk anlaşma yapan Hüseyin Selek, cep he ddnüşü yorgunluğumuBU gidermek için oturduğumuz otel lobisinde ilginç şeyter anlatıyor: «Beylm bu «Yunanhlar İhaleyi alınca bizim satışlar tamamen dur du. Çimento Birliği 114.5 dolarda dlrendiğt tiyatı şim di 35 dolara kadar diişürdü. Ama geçmiş o'.sun atı alan Usküdarı çoktan geçti.». Selek, Iraklüarın siparış et tıklerl malların eksık çıkma sından da şıkayetçı olduklannı söylüyor va ekliyor: «Adamlar 3 milyon ton mal sipariş etmişler. Gelen mal 150 bin ton eksik.' Ya yüklenlrken eksik yükleniyor ya ıia şöförler yolda sa tıyor. Ayrıca (abrikadan ta ze çimento yüklüyorlar, bu nu yurt içinde satıp yükledikleri bayat çimentoyu bu raya getiriyorlar.» Prens Abdülaziz Ankara'y^ geldi ANKABA, (ANKA) Su udi Arabistan Başbakanı' nın tkinci Yardımcısı, Savunma Havacılık Bakan ve genel müfettişi Prens Sultan Bin Abdülaziz res mi görüşmelerde bulunmak üzere dün Ankara'ya geldi. Sultan Abdülaziz Esenbo ğa Havaalanında Başbakan Bülend Ulusu. Dışişle rl Bakanı tlter Türkmen ve Milll Savunma Bakanı Haluk Bayulken tarafından karşılandı. Ulusu, kar şılama töreninde yaptığı açıklamada, Suudi heyetinm ziyaretini tkili ilişkile rin gelişmesinde önemli bir adım olarak nitelendirildiğini söyledi. Başbakan Ulusu, iki ülke arasında Or tadoğu ve uluslararası konularda görüş yakınlığı bu lunduğunu belirtti. Prens Sultan Bin Abdüla ziz de yaptığı açıklamada, Türk yetkilileri ile yapaca ğı görüşmelere büyük önem verdiklerini bellrterek, «Bu ziyaret iki ulus arasın daki ilJşkilerin daha da güç lenmesinde önemli rol oynamaktadır. Ziyaretimin önemli sonuçlara vesile olacağt umidindeyun. Bütün temennim bu ümidin gerçekleşmesidir» dedi. Portekiz Cumhurbaşkani Eanes, ülkede siyasal istikrarın temel direği Halkın geniş desteğine sahip olan Ramalho Eanes, demokratik rejimin işleminde önemli rol oynuyor. Dış Haberler Servisi «Eger o olruasaydı nasıl bir felaket içinde olurduk bilenıiyoruz..» Portekizll bir siyasal gözlemci Cumhurbaş kanı Antonlo dos Santos Ramalho Eanes için söylüyor bu sözleri. Portekiz'de bugün yapılacak seçimlerl kimin kazanacağma ilişkin tahminler yapılırken, Cum hurbaşkanı Eanes Kraliyet Sarayı Belem'de gelişmeleri ilgiyle izliyor. «Wall Street Journal» gazeteslnin haberine göre, 1976 yılından bu yana Cumhurbaşkanlığı görevlni sürdüren 48 yaşındakl Eanes Portekiz'in hâlâ en güçlü ve en seviien siyaset adamı. Seçim sonucunda kurulacak hükümet, Eanes'in iktldan boyunca dokuzuncu hükümet olacak. Cumhurbaşkanı, lktldara geldiği günden bu yana birçok «düsman» kazandı. Bunlarm başında Sosyalist Partl liderl Marlo Soares ve Sosyal Demokratlarm lideri Carios Mota Pinto geliyor. Bu İki llderln kurdugu hükümetler Eanes ta rafından lağvedildiğl için Cumhurbaşkanıyla lllşklleri gergin. Başkanı oldu. Eanes ayrıca Genelkurmay Başkanhğı ve Silahlı Kuvvetler Komu tanlığı görevlerini de üstlendi. Devrlm Konseyl geçen yıl, Pinto Balsameo başkanlığındaki hükümet tarafından kaldırıldı. Yerlne sivil bir Anayasa Mahkemesl kuruldu. Ayrıca, Cumhurbaşkanı'nm ordu 1çindekl görevlerine son verildL Eanes'e lktldarı boyunca birçok eleştlrl yöneltlldl. Bunlann basmda, Cumhurbaşkanınm ve «ekibinln» hükümetlerin zayıflığmdan yararlanarak, Anayasa'da yasaklanan bazı alanlara müdahale ettiklert yolunda eleştlriler geliyordu. ö r neğin Eanes, hükümete ha ber venneden, bazı yabancı bakanlarla görüşmüştü. Ancak tüm bu elestirllere rağmen, Cumhurbaşkanı halkmın desteğlni yltlrmedi. 1980 yılmda, Cumhurbaşkanlığı seçiminde kazan dığı oylar devrlmden sonra herhangi bir partinin kazan dığı oydan % 10 fazla idi. şan bir lşçl. Bu nedenle kırsal keslm insanlarmı oldukça iyi tanıyor. Bu bölgelere yaptığı gezilerde büyük coşkuyla karşılanıyor. Eanes, «Kırsal keslmin insanları» hakkmda şunlan söylüyor: «Güvenden yoksundurlar ve eğitibnemişler dir. Ancak, değerlerine sıkı sıkıya bağbdırlar. Düşüncelerbnln şekillenmeslnde anne ve babamm büyük et kisi oldu. lyl bir grelecek için hiçbir garantilerl yoktu. Babam köle gibi çalışır dı. Biz çocukların eline bazen fırsat geçerdi. Ben de, Portekiz'de herkese bir fır sat tanınması elde etmesine çalıştım» diyor. Ordu lçlnden gelmesine rağmen, Eanes, slvil bir ya şantı kurmayı başardı. 1985'de, görevinln bitmeslne kadar yapacak çok şey olduğunu söylüyor: «Bazı işler düzstin gidiyor, demokrasi, varlıgım sürdürüyor. Ancak hâlâ yapacak çok sey var» diyor. Sade yaşantı Eanes'in halk tarafından sevilmesi, kişiliği ve yaşan tısı ile ilgili. Eanes genellik le birçok fıkraya konu olan «köylü» tavırlarını gizleme ye çalışmıyor. Belem Sarayı'ndaki görkemli toplantı odalarından ve bürolardan rahatsız oluyor. Eanes1 in yaşantısı da oldukça sade. Maagı devrimden bu yana değişmemlş; Ayda 632 dolar. «Kuşkusuz» diyor Eanes, «birçok ayrıcabklarım var. Ev kirası, su ve elektrlk parası vermlyorum. Lokantalarda yemek zorunda kalmıyorum. Kitaplarımı da devletin basımevinden gönderiyorlar». Cumhurbaşkanı Eanes, bir dağ köyünde doğmuş. Babası yol inşaatında çah Türk müteahhitle. ri açtıklan kanalet. lere Dicle nehrin. den su pompalaya. rak çölü suluyorlar. Çölün büyük bir bö. lümünden verim a. lmmaya başlanmış. rası lyl pazar ama vur kaç çdar yflzünden milletçe za rara uğrnyonız. Mercimek yerine taş, tuz yeritıe kaya gönderirsen adamlar bir da ha seninle iş yapmaz.» Hüseyin Selek çimento ihracatına da değın yor ve şun ları söylüyor: «Çimento Bir liği ton başma 114,5 dolar istedi. Iraklılar 113'e düşürün alalım dediler. Çimento Birliği fiyatında diretti. Bu arada Yunan ve Japon firmaları 109 dolar teklif ettiler. Irakular bizi bir kena ra çeklp: «Bakın onlann tekliö bu. Siz 110 dolara dü şün, 1 dolar pahalısına siz den alalım» dedller. Blzim ldler 1145 tan aşağı bir Eent inmiyor. Yonanh fiyatını 99 dolara kadar üıdirdi ve ihaleyi aldı.» Devlet parasız yatılı sınav sonuçları bugün belli oluyor ANKARA (Cumhuriyei Büro •u) Devlet parasız yatılı ilkokul sınav sonuçlan bugün belli olacak. Devlet parasız yatılı İlkokul sınavlan 29 martta 155 bin do layında adayın katümasıyla yapılnuştı. Hem inşaat, hem işletme Portekiz'de bugün 7,2 müyon seçmen sandık basına gîdîyor Kamuoyn yoklamalannın sonucuna göre, en çok oyu sosyalistlerin alması bekleniyor. Dış Haberler Servisi Portekiz'de 7.2 milyon seçmen bu sabah 6'den itibaren sandık ba şına gidiyor. Katılma oranının yüksek ohnası beklenen seçimlerda, diktatörlük sonrasının onuncu hükUmetl belirlenecek. Kamuoyu yoklamalannın sonucuna göre, en çok oyu sosyalistlerin alması bekleniyor. Sosyalist Parti lideri Marlo Suares partisinin bu orancla oy alması halinde Sosyal Demokratlarla koalisyon yollannı arayacağını söyledi. Sosyalistler kampanya sırasmda, oylann yüzde 15 • 20'sine sahip komünistlerla ittifaka girmeyeceklerini belirtmişlerdi. Komünistler ülkenin en büyük sendikasını ellerinde tutuyorlar. Portekiz seçimlerinda başhca dört parti mücadele ediyor. Carios Mota Pmto'nun Sosyal Demokrat Partisinin, sosya listlerden sonra ikinci sıraya oturması bekleniyor. Üçüncü bü yük partl olan komünistlerin dışuıaa, Hristiyan Demokratlarda seçimlere dördüncü bü yük parti olarak katılıyor. Portekiz Cumhurbaşkanı An* tonlo Ramalha Eanes, Francisto Pinto Balsameo Başbakanlığı'ndaki Uç partili Demokratık ittitakin geçtiğimiz aralık ayında çökmesi üzerine seçimlerin, 25 nisan 1974 darbesinin dokuzuncu yıldönümünde yapılacağını açıklamıştı. 1974 nisanında, genç solcu subaylann düzenledıği darbe ile 48 yülüs diktatörlük dönemine son verilmişti. Türk müteahhitlert yalnıa sulamakla, fabrika binaları inşa etmekle kalmıyor. Yapılan dev tesislerin işletme sini yükleniyorlar. Bu flf maların biri Irak'a yapılan üıracatuı yüzde 70'tal elin Dışsatımcı Huseyin Selek konuşmasını sürdürüyor: Gelen mal miktan eksik Hüseyin Selek bu kez de tuz komısuna değiniyor: alrak'a 3 bin ton tuz yükledim. Sağlık Bakanlığı'na gidip tuzlann sağlığa zarat h olmadığına dair rapor aldım. Akşam televizyonda benun tuzlarına sağlam raporu veren Bakanın, Tür kiye'deki tuzlann sağhğa za rarlı olduğu yolunüa söylediklerini duyunca sabahı zor ettlm. Aldığun cevap: «Senın tuzların sağlam» oldu. nasü olur, aynı gblden çıkan aynı fabrıkada işlenen tuz bunlar. Bir şey varsa söyleyin kamyonlan durdurayım. Yoksa yananm» dedun. Yine benlm tuzlann sağlıklı olduğunda ı» rar ettiler. Gerçekten de Irak'ta yapılan incelemede de sağlıkh çıktı. Aına bugüne kadar 233 dolara sattı ğıra tuzun tonu Bakanuı de mecinden sonra 225 dolara düştü.» Biz bunlan not alırken Huseyin Selek güldü. «Yazacak mısınız?» diye sordu. «Evet» dedik. «Bunlann hep sini iİRİHltre anlattım. Kulak arkası ectildi. Bakalım sizîn yazılar bir ses getirecek mi?» deyip Kuweyt'teki bir ihaleye katümak için oteli terketti. Daha önce de vurguladı ğımiz gibi Irak Türkiys için oldukça iyi pazar. Bizim duyup yazdığımız, bl lemedığimız için yazamadığı mız aksaklıklar giderilirse daha da iyi olabilir. Savaş yorgmıu komşu tilke Irak'ı gözardı etmemeyl bir kez daha vurgulamakta fayda görüyoruz. Bakanın demecinden sonra Perde arkasındaki lider orduda geçlrdiği 30 yıllık sürede, «perde arkasındaki lider» olarak tamnıyor. 25 nisan 1974 yılmda, 48 yıllık dikta rejiminl yıkan darbe den sonra solcu genç subay ve askerler süngülerin de kırmızı karanflllerle sabahlara kadar kahvelerde siyasal tartışmalar yapıyor. Sağcılar ise kaynaşıyordu. General Eanes, gerek sağı, gerekse solu dengeye getirerek, hükümetln çalışabileceği ortamı sağla dı. Bir gözlemci şöyle dlyor: «Eanes, devrfml sokaktan çıkardı. O olmasaydı Porte kiz kargaşaya yuvarlanırdı.» 1976'da Cumhurbaşkanüğı'na seçilen Eanes, devlrdi ğt diktatör AntonJo de Oli viera Salazar'ın lktidanm aratmavacak yetkllerle donandı. Hükümetlerl onay lama, yasaları veto etme yetkilerine sahlp Cumhur başkanlığı'nm yanı sıra, «Dewim Konseyl»nln de Beyrut, her türlü gelişmeye gebe Cengiz ÇANPAR BEYRBT Bundan bir yıl kadar önce, Beyrut, dünyanın kuşkusuz en açık kentiydi. Gerek siyasi, gerek iktısadi, gerek se kültürel anlamda, tümüyle «açık» bir kentti. Bu gizemli kentl bugün bir yıl öncesinden de Pilistin Kurtu luş örgütü kadrolarmın ve savaşçılaruun boşaltmalannın ar âmdan aynldığımız, sekiz ay öncesinden de çoS farklı bulduk. ABD BüyukelçiUği'ndekl patlama bir yana bırakıhrsa, Beyrut, artık her gece şiddetü infılaklarla sarsılan bir şehir değil. Kimse artık arabasını koyduğu yerde bulup bulama^ yacağından kuşkulanmıyor. Bir gece vakti, ya da gündüz tenha bir sokakta yürürken parası nın soyulacağmdan, ya da canının alınacağmdan korkmuyor. Sokaklannda Lübnan askerlerinin yamsıra Fransız, îtalyan konvoylan ve tabü, Amerikan deniz piyadeleri gezıyor. Mütareke yıilarındaki Istanbul'a benziyor olmalı. Gerçi lnsanı bıktıracak derecede kentin orasına burasuıa yayılmış Suriye barikatları artık yok, kentin belli kesimlerlndeki FKÖ denetuni de ortadan kalkmış ama, meşru dev let otoritesi de ancak yabancı üniformaların varlığma sığuıılarak sağlanmaya çahşıhyor. Aslında çok uluslu kuvvet gü venlik gdrevi yapmıyor. Siyasi bir işlevı yerine getırıyor. Onun varlığı Israil'in kente girmesi ni önlemek için. Ne var ki, Isra il askerleri Beyrut sokaklannda dolaşmıyorlarsa da, İsraüliler, Beyrut'a girip çıkıyorlar. Kentin Hıristi"an kesimine sivil gi yimli tsraillilerüı girmesi kolay Artık Beyrut'un iki kesimi bırleştirilmiş olduğu için de eski batı yani çoğunlukla MUslüman Beyrut'a geçebilmeleri ve dolaşaoilmeleri de elbette ki mUmkün. Beyrut'a devlet otoritesi yerlesmis. Ama devlet otoritesi Beyrutlularda sadece günluk yaşama ilişkin güvenük duygul&nnı yerleştirebiimiş. Mutluluğu sağlayamamış. Beyrut, kendisinı 12 yıldır tanıdığımız Beyrut, hiç bir zaman bu kadar donuk olmamıştı. Hiç bir zaman olmadığı ölçüde tatsız, anlamsız, zevksız bir kent. Bir arkadaşımızı soracak oluyoruz, «Parls'te galiba da dönmeyecek» yanıtmı alıyoruz. Bir başkası, «o Fildi?i Sahill'ne gitti. Yok yok, Senegal'e yerleştî» diyor. Kimisi ülkeyi terketmeyi düşünüyor. Bir nereye gidebıleoeğıni ve ne yapmak üzere gıdebileceğıni bilebilse. Herhangi bir tanıdıkla karşılaşmca, «Merbaba, nasüsuuz?» sorusunu sorauğumuzda, neredeyse değışmeyen tepki, «nasıl olmamızı bekliyorsunuz?» yanıtı ile karşüaşmak oluyor. Boş ver dercesine elini şöyle bir sallıyor. Beyrut, mutsuz ve ruhsuz insanların kenti olmuş. Kimse kimseye güvenmez durumda. «Aman, filancanın öniinde fazla konuşma, şu şu meselelerden bahsetme. Az konuş. Daha çok dinle. Fazla ortahkta görünme» sözleri sık sık duyulan «dostça» bir tavsiye. însanlar arası ilişki hayll aehirlenmış, kirlenmiş halde. 1982 yazındaki savaşm travma (Arkası U. Sayfada' Cumhurbaşkanı Eanes,