Katalog

ÇAĞDAŞ YAYINLARI ILHAN SELÇUK Atatürkçülügün Alfabesİ 2. Bası. Ederi: 200 Ura tsteme Adresi: Çağdaş Yaymlan Turkocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu <• istanbul Cumhuriy 59. Yıl; Sayı: 21070 Kurucusu: Yunus NADİ 40 TL. 25 Nisan 1983 Pazartesi ÇAĞDAŞ YAYINLARr Prof. MACİT CORBERK Degisen Dünya Degîşen Dil Gerçek bir kultür kitabı EDERt: 150 LtRA lsteme Adresi: Çağdaş Yaymlan Turkocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu İstanbul Siyasi Partiler Yasası yürürlüğe girdi Siyasi takvim nasıl isleyecek Siyasi partiler, 16 mayıstan itlbâren knruluş bildirllerinl tçişlerl Bakanlığma vcrebilecekler. tçişleri Bakanhğı, parti kuruluş ve blldirilerlnl 24 saat Içinde MGK Başkanlıgı'na iletecek. IV1GK, inceleme sonucu ilgili partiye iletmek üzere tçişleri Bakanlığı'na ve Cumhuriyet Başsavcılı£ı'na 20 gün içinde bildirecek, teblig tarihinden itibaren S gün İçinde MGK kararını yerine getirmeyen siyasi partiler hakkmda kapatma davası açılacak. Siyasi partiler llk genel seçimler sonucu TBMM Başkanlık Divanı oluşuncaya dek organlar, Kurucular Kurulu tarafından oluşturulacak, Partiler kongrelerini, TBMM Başkanlık Divanı oluştuktan sonraki iki yıl içinde yapabilecekler. Önseçim yapılmayacak olan ilk genel seçimlerde mllletvekili adayları 16 ekimden en az 70 gün önce saptanacak. Seçlm Yasası'nda ekim ayının ikinci pazar günü seçün yapılacağı hükmü var, buna göre. 16 ekimde seçlm yapıldığı takdirde milletvekili adaylan 6 ağustos cumartesl günü belirlenmiş olacak. tönem Milli Güvenlik Konseyintn kabul ettiği Siyasi Partiler Yasası dün Resmi Gazete'de yayınlanarah yürürlüğe gir. di. Yasa, 124 esas ve 12 geçici maddeden oluşuyor. Geçi ci maddelere göre, siyasi partiler ld maytstan itibaren kuruluş tçtn tçi$leri Ba kanhğına basvurabilecekler. Bu tarihe dek parti kurmah için hazırhk çahşmalan yapılacak, temaslarda bulunulacak. İlk genel seçimlerde önse çim yapılmayacak, milletvekili adayları doğrudan Kurucular Kurulu üyelerinin en az üçte iki çoğunluğu ta rafından seçim bölgelerine göre, bunların çıharacağı milletvekili saymnm iki katı olarak seçimden en az 70 gün önce bellrleneceh. Siyaset yasağı kapsamına girenlerin listesi 1 mayısa kadar Resmi Cazete'de ilan edilecek. MGK Parti kurucu larını inceleme yetkisine sa hip hüındı. Konseyin Itararı nı yerine getirmeyen partiler hakkında hapatma davas» açılabileceh. Kimler parti kuracak ? Yieni kosuiiar ve kısıtlamalar Bugünden itibaren 7 gün içinde yani 30 nlsana dek yasayla kendilerine yasak getirilen ve getirilecek kişilerin kimlikleri, statüleri ile hukuki duromları tçişleri Bakanlığı'nca saptanarak Resmi Oazete'de ilân edilecek. îlân tariîıinden İtibaren 15 gün içinde ilglliler îçişleri Bakanlığı'na itiraz edebilecekler. En az 30 Türk vatandaşı tarafından kurulacak partiler en az 34 11de Örgütlenecekler. Aym klşl altı dönemden fazla Genel Başkan seçilemeyecek. fl ve ilçe başkanları en çok 5 kez ttstüste seçilebilecek. Yeniden seçilebilaıek için aradan 4 yıl grececek. Partiler, 12 Eylül Harekâtı'na ve MGK kararlan ve lcraatma karşı herhangi blr tutum, beyan ve davranış içinde olamayacaklar. Eski siyasilerden 10 yıllık yasağa uymayanlar 15 yıl, 3 yıllık yasaga uymayanlar 6 ay2 yd hapislc cezalandırılacaklar. Partilerin kurulu? ve faaliyetlerfni destekleyenlere de 6 ay1 yı! hapis verilecek. Siyasi partiler ilk genel seçimler sonucu TBMM Baş kanlıh Divanı oluşuncaya deh organlar, Kurucular Ku ntlu tarafından oluşturulacak. Partiler, kongresini TBMM Başkanlık Divanı oluştuktan sonraki iki yıl içinde yapabilecekler. önseçimde en az yüzde 75 oy alan adayın üzerine kon tenjan adayı konulmayacak. Parti Genel Başkanları en çok 12 yıl görev yapabilecek. 4 yıl aradan sonra yeniden seçüebilecekler. tl ve ilçe başkanları üst üste en çok beş kez seçilebilecehler. En az 30 kişi tarafından kurulabilecek partiler, seçimlere kattktbilmek için en az 34 ilde örgütlenecekler. Uh seçimlerde adaylar merkez yoklamasıyla belirlenecek. Partilere aym yıl içinde ı milyon liradan fazla ayni veya nakdi bağışta bulunulamayacak. Tedbirli ve ihtiyatlı geciş.. Yalçm DOĞAN ANKARA Siyasal yaşamm aşamalı olarak yeniden düzenlenmesine ilişkin bir dizi kural Uk anda şu çarpıcı mesajı veriyordu. »Demokrasiye geçiş çok tedbirh ve çok ihtiyath bir süreç içinde gerçekleseceh...* Siyasal partiler yasası ile birlikte MGK'nin dun yayınlanan bildirisi demokrasiye geçiş süreci İçinde yeni bir kilometre taşı niteliğini taşıyor. Dün yayınlanarak yürürlüğe giren siyasal partiler yasasmm geçiş dönemi açısmdan asıl belirleyici yani, tıpkı Anayasada olduğu gibi, geçici maddelerde toplanıyor. Çünkü, geçici maddeler ilk seçimle olusacak yeni Mcclis'in kapısma uzanan yolun niteUklerini sergiliyor Ceçici maddeler arasında en çok onem taşıyan ilkelerden biri ise, dördüncü maddede dile geliyor. Buna göre, «Milli Güvenlik Konseyi, İçişleri Bahanlığı'na verilen partilerin kuruluş bildirisinde adı yazüı bulunan parti kurucuları üzerinde inceleme yetkisine sahiptir.» Geçici madde devam ediyon «Bu inceleme sonunda bu görevler için uygun görülmeyenler...» Parti kurucrulan arasında yer alamayacaklar. Dolayısıyla, yeni partilerin kurucuları MGK'nın onaymdan geçmek zorunlugu ile karaı karşıya bulunuyorlar. Herkesin parti kuramayacağı ilkesi ve MGK'uın onayı aslmda üçüncü geçici maddede de bir baska biçimde dile getiriliyor. Üçüncü geçici madde. parti kuramayacaklarm kimliklerinin ve hukuki durumlanmn Resmi Gazete'de yayınlanacağını öngörüyor. Aym zamanda Anayasa'nın geçici maddelerinde yer alan kısıtlamaya gönderme yapıyor. V* aynca şöyle deniyor. «Ozel yasaklamaya tabi oU duğu 8onradan anlaşılanlar hakkında da» bunların isımîerinin Resmi Gazete'de yayınlanması kuraluü öngörüyor. Dolayısıyla, goçicl maddelore «Öz«J yo(Arkası Sa. U. Sü. Vde) Haberleri 7. Sayfada MGK siyaset yasağım kaldırdı MGK'nin 70 sayılı kararının yerini alan 76 sayılı kararı 4 yasagı sürdürüyor 1 Feshedifmiş partilerin eski mensupları partilerini ve kendilerini savunacak beyanda bulunamayacak. 2 Yeni partiler, eski parti ve siyasileri suçlayıcı ya da savunucu beyanda bulunamayacak. 3 1 2 EyfüTden itibaren MGK icraatı, Cumhurbaşkanmm beyanları ve Sıkıyönetim Komutanlarmın yasakları ve kararları tartışılmayacak. 4 Anayasa'da özel yasak getirilmiş eski siyasilerin durumu değişmiyor. ASKAltA (Ctunhuriyet BGrosu) MGK'nin siyasi parti faallyetlerinde bulun mayı yasaklayan 70 numarah kararı yürürlükten kaldınldı. Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayınlanan 76 nu maralı MGK bildirisinde «MlUetçe taribimizin güven ve buzur doln dönemi devam ettirme kararlıhğı için deyiz» deniliyor. MGK kararında feshedilen siyasi partilerin eski mensupları ile Anayasa'nın geçicl 4. maddeslnde kendilerine 6zel yasak getirilen kisilera siyasi demeç verme yasağı getiriliyor. MGK'nm 76 numaralı ka rarı aynen söyle: «1 Siyasi Partiler Kanu nunu 24 nisan 1983 günü Resmi Gazete'de yayınlana rak yürürlüğe girmis bulunmaktadır. Bu itibarla siyasi parti faallyetlerinde bulunmayı yasaklayan MGK'nin 70 numaralı kara n yürürlükten kaldırılmışt|r. Bundan sonrs vatandsslar kurulacak ve tercihlerine göre girecekleri siyasi partiler içinde siyasi faaliyette bulunma bakkına sahip olacak, seçme ve seçilme hakkını Seçim Kanunu nun yayınlantnasmı nıüteakip yapılacak ilk mlUetvekili genel seçim çahşmalan Ue kullanmaya başlayacaklardır. 2 Mllletçe tarihünizin güven ve huzur dolu dönemlni devam ettirme kararlıhğı içindeyiz. Devletln ko 76 sayılı Konsey kararıyla parti kurma çahşmalan acıldı rnnmasn, mtlletln biUttnmez bütünlüğünün devam ettlrihnesi ve demokrasiye geçisin kesinleşmesl temel hedefhnize ulaşabihnemiz için aşağıdaki yasaklann devamı zorunla görülmektedir. a 2553 Sayılı Kanunla fesbedilmiş bulunan siyasi partilerin eski mensuplarınca partilerini veya şahıs lannı savunma amaçlı da olsa 12 Eylül 1980 Önceslne benzer çekişme ve çatışma(Arkası Sa. 11. Sü. 4de) DM üyeleri siyaset için ne diyor? Ogünç, Alpdündar ve Güvenç bir sosyaL demokrat parti için temaslara başhyor. ANKARA, (Cumhuriyet Bfirosu) Damşma Meclisi'nin bazı Üyeleri politikaya atuacaklanm büdirirken, bazolan da eski görevlerine dönecekler. DM'nin işçi kökenli üyelerinin ise, blr sosyal demokrat partinln kurulması için DM içerisinde bugünden itibaren temaslara başlayacaklan öğrenildt Siyasi Partiter Yasasmm geçici 9. maddesl ile DM Üyelerinin kurulacak siyasi partilerin kontenjan adayı olabilecekleri JıütonU getirildi DM'nin isçi kökenli üyelerinden Feridun Şaklr öpnç, Mustafa Alpdündar ve Vahap Güvenç ile birlikte bir sosyal demokrat partinin oluşturulması için mec. lis içinde çalışmaya başlayacaklarını belirtti. Bu girlşimda bulunan DM üyelerinin leshedilen CHP'nin Gençlik Kollan eski Başkanlanndan Dr. Çağlar Kırçak iie yakm temas içinde bulundukları da bildirillyor. Mustafa Alpdündar ise, önümüzdeki dönem içinde bir sosyal demokrat partide yer almayn düşündüğünü belirterek Türkîş eski Genel Başkanlanndan HalU Tunç*un önderliğinde çalışmalar yaptıklannı ifade etti. Alpdündar, «özeilikle çalışanlara yıllarca hizmet vermlş, mazlsl temiz klşller tarafından oluşturulscak sosyal demokrat partiuen halkın seçmesi koşuluyla siyasete atılabilirlm» dedi. DM ÜYELERİ NE DtYOR? DM üyelert, «Cumhuriyet» muhabirinin «siyasete atılmayı düşünfiyor musunuz?» biçimtndeki sorusunu şöyle (Arkası Sa. U. Sü 5'de) Çok sayıda grup ve kişi siyasi parti kurma temasları içinde Parti kurma çahşmalan, merkez, liberal ve sosyal demokrat görüşleri yansıtacak 3 ayn noktada o. daklaşıyor. Sosyal. demokrat gruplann tek parti olarak örgütlenmesi için çaba harcayanlar var. ANKARA, (CDmhurlyet Bürosn) MiUi Güvenlik Konseyi' nın siyasi parti kurma çalışmalanru serbest bırakması üzerlne bu hafta politik calıştnalann hUs kazanacağı bildiriliyor. Saglanan bilgilere göre, parti kurma çalışmalanmn genel olarak üç ana görüş çerçevesinde yoğunlaştığı belirtiliyor: Morkez Partisi nlteliğinde «mll. liyetçi v« muhafazakâı» bir partioin kuruluş çalışmalan bu ana görüşlerden Ukini oluşturuyor. Ikinoi çalışma «sosyal demokrat tabana dayab biı partinfn» kurulmasuıa yönelik. Üçüncü parti çaüşması ise «IIberal» nitelikli siyasi aturun temsilciliğjni Usüeniyor. Bu ilç ana düşünce aynca, kendi içinde ve fakat aynı siyasi doğrultuda olmak üzere farkü akunlar biçiminde kendini gösteren faaliyetlere aynlıyor. MERKEZ PARTİSİ Oenelkurmay eski ikinci başkanlanndan emekll Orgeneral Turgut Sunalp'in kurucu heyet başkanlığını yükleneceği ve müstakbel kurucuları tarafından «milllyetçl ve muhafazakâr parti» olarak nitelenon Merkez Partisi için temasJar önc8 Ankara'da, sonra îstanbul'da yiirütüldü. tki gun önce İstanbul'da Celal Bayar'la görüşen Turgut Sunalp bu hafta Ankara'da bazı eski milletvekiUeri baa Danışma Meclisi üyeleri ve bazı bürokratlardan olusan bir heyeü e toplantı yapacak Sunalp'in birlikte çalıstığı isimler şöyle belirleniyor. Ahmet ihsaa Kırunij, Macit Zeren, Vılmaz Öztuna, Fevzi Fırat, Yılmaz Hocaoğlu, Abdurrahman Demirtaş (MiUi Eğitün JBakanlığı eski müsteşaılanndan) Prof. Kemal Bıyıkoğlu (Atatürk Üniversitesi rektörü), Rona Yırcalı (Balıkesir Sanayi Odası Başkanı), Şinasl Ertan (Izmlr Sanayi Odası Başkam), Prof. Süleymaa Sağlam (Hacettepe Üniversitesi Rektörü), Cemal Tarlan, Fanık Ilgaz, Cengiz Ekinci, Misbab Ongan, Servet Sezgin, Sabri Keskin, Mehdi Keskin, AJİ Rıza Çeti(Arkası Sa. 11, Sü. 2de) Avusturya'da çoğunlu ğu kaybeden Sosyalist Parti Başkanı Krcısky istifa ctti. 3. Sayfada I üsman Dlagay'm Turgut özal'la sdyleşisinin ikinci böliimü: Uaha luzlı büyihnek için dış borçlanmadan baş ka yol yok. 9. Sayfada • Atletlerimiz Berlin'de 1 hirincilik. 3 iklncilik aldı. 12. saylada Video basetlerini tçişleri Bakanhğı denetleyecek. 14. Sayfada Lübnan'da 200 bin Ermeni bugün genel greve gidiyor Atina, Marsilya ve Tahran'da soykırımın 68. yıldönümünü andıklarıru ileri süren Ermeni gruplan çeşitli gösteriler düzenledl BEYRUT (Cumhuriyet) Lübnan'da yaşayan 200 bin do laymdaki Ermeni, «Çağdaş ta* rihin ilk soykınmı» olarak iddia ettikleri 1915 olaylannın 68. yıldönümü nedeniyle bugün ge nel greve gidiyorlar. Lübnan'da Ermenilerin toplu olarak bulunduğu her yerde çalışma yaşamı duracak. Ermenller tarafından her yü «Soykmmın yıldöntimü» olarak aralan 24 nisarun bu yıl pa zara rastlaması nedeniyle Ltibnan'daki Ermeni pı Dtesto gre vi bugüne bırakıldı. Bununla birlikte dün Ermenilerin Beyrut'ta toplu olarak yaşadıklan Burç Hammud kentinde gösteri ter yapıldı. TUrkiye aleyhinde sloganlar atıldı, Türk bayragı yaküd. 34 Nisan yıldönUmu nedeniyle, Lubnan, birkaç gündür Türkiye aleyhtan Ermeni toplantı larına sahne oluyor. önceki gün Beyrufun Hristiyan doğu kesi mindeki Ermeni semti Burç Hammud'da bir dini toplantı (Mess) düzenlendi. Lübnan bay raklarıyla donatılan belediye steduıda Ermeni marşuıın okunmasmdan sonra mavi üniformalı Ermeni kızlarmdan olu şan koro ağıtlar söyledi. Burç Hammud'daki toplantı ya Ermeni Ortodoks Patriği Aram Keşişyan, Ermeni Katolik Patriği Andreyan BadogUyan, Lübnan Parlamentosunda ki Ermeni gumbu başkanı Mel kon Ebligatyan ve Burç Hammud Belediye Başkanı Sulak Tuyalyan ile kalabalık bir Ermeni topluluğu katıldı. Toplantıda bir konuşma yapan Ermeni Ortodoks Patriği Keşişyan, «Türldye'nin snratına insanhğın ezeli düşmanı olduğunu, haklannı ve topraklannı istemeye devam eden halkunızı yoketmeye başaramadığı nı haykırrnak için Ermeniler birlesmişlerdir» dedi. Keşişyau, Ermeni gençliğinin dünyayı Er meni davasuu kabulş zorlamak için «Fedakârlık, ölürn ve kan yolunda yfirümeye karar vermiş olduğtuıu» bildirerek. «Hiç blr Ermeni baslamıs olan ve (Arkası Sa. U, SÜ. 2'de) ABD Ortodoks Bcsspiskoposu: "İstanbul'da Patrikhanenin seyahat özgürlügü Seçim Yasası bugün DM'de görüsülüyor ANKARA (Cumhuriyet Bü rosu) Milletvekili Seçlml Yasa Tasarısı'mn görü şülmesine bugün DM Genel Kurulu'nda başlanacak. Tasarının tümü üzerinde 45 üye sdz aldı. Genel Kurul'un bugün saat 14.00'de başlayacak toplanüsında tasarının tü mü üzerinde üyeler görüşlerini açıkiayacaklar. Başkanlık Divanı'nın kararı u yarmca tasarının tümü üzerindeki konuşmalar 20 dakika, maddelerl üzerindeki konuşmalar ise 10 dakika ile sınırlı bulunuyor. cekler. Seçmenler istedikleri takdirde üçüncü yol olarak karma liste yapabile cekler. İlçe bütünlügü korunmak kaydıyla 7'den fazla mliletvekili çıkaran 111er se çim çevrelerine ayrılacak. Buna göre şu anda 7'den fazla milletvekili çıkaran 12 il seçim çevrelerine ayrı lacak. kısıtlanıyor,, LOS ANGELES (AP) ABD'de&i Bumlann dini liderl Başpiskopos İakovos, «TürMye'dekl Ortodokslann destekienmesi ko nusunda 17 Idşilik bir komlsyon oluşturnlacağım, bunlann içindo Demokrat Parti Senatörü Paul Sarbanes'in de bulondnğunu» söyledi. ABD'dekl Rum Ortodoks kiliseterinden 500'ünün tem silcUeri, Los Angeles'te yaptıklan açıklamada, Türk resmt makamlarının Istanbul'daki Patrikhanenin «Seyahat özgürlüğiinü» kısıtladıklanm, dinsel amaçh ziyaret »e incelemelere izin vermediklerini öne sürdüler. Temsücilerden, Belmont Piskoposu Leonidas Contus, Türkiye'nin Lozan Andlaşması ve Helsinki sözleşmesindeki lnsan hafc larıyla ügili maddelers uy (Arkası Sa. 11. Sft. 7'de) ardııtdaki Yeni Döneme Doğru.. obylann Ülkemizdeki politika yaşanunı ügilendiren önemli adımlar atıldı. Milli Guvenlih Konseyi'nin 70 numaralı bildirisi yürürlühten haldırıldı. Siyasal Partiler Kanunu yürürlüğe girdi. Parti girişimleri serbest bırakıldı. Siyasal partiler 16 Mayıs gününden başlayarah kurulabilecekler. Bugün DM'de seçim yasası görüşulmcpe başîanacak. Bu gelişmelere bakarah politika alanının yeniden canlanacağmı umabiliriz., Ne var ki içinde yaşadığımız özel koşuüarda yeni düzenlemeleri incelerseh, ho nuya daha dihkatli bir yaklaşımla eğilmek gerekiyor. Çünkü yeni düzenlemelerle bir yandan politikaya açir lış öngörülürhen, öte yandan da siyasal yaşama getirilen kimi yasaklann sürmesi gözetümiştir. Bu yasaklann şimdiye değin belirli kişilere ilişkin yanlart bilinmektedir. Ol••* (Arkaa Sa. 11. Sft. 4'de) MGK'dan cıkan metinle Komisyon metni birbirine yakın Tasanya göre, siyasi par genelinde ANKARA, (Cumhuriyet Buro tiler Türklye su) 648 sayılı Siyasi Partiler yüzde 10 barajı aşmak zoYasası bundan böyle «2820 Sayı rundalar. Ayrıca partilerin h Siyasi Partiler Yasası» olarak illerde aldıkları oy sayısıanüacak. üzun süreden beri nın toplammm o İlde çıka MGK'da görüşülen ve ilgiyle cak milletvekili sayısma beklenen yasamn, Anayasa Ko bölünmesi ile çıkacak raka misyonunun hazırladığı metinie mın altında alınan oyları büyük benzerlikleri bulımuyor. hesaba katılmayacak. SeçKomisyondan 124 esas, 2 geçici menler isterlerse partilere madde olarak DM'ye sunulan ta oy verecekler, isterlerse oy san MGK'da 124 esas, 12 geçici madde olarak benimsendi. verdikleri partinln o ilde DM'den çıkan tasan, MGK'da çıkacak milletvekili sayısınm iki katı aday arasınönemli değişilüiklere ugradı. Anayasa Komisyunu iıasıriadı dan çıkacak milletvekili sa (Arkaaı Sa. U. Sü. 4'de) yısı kadar adayı isaretleye Dikmener Ödülunü arkadaşımız Cengiz Candar kazandı tstanbul Haber Servlsi Genç yaşta ölen Cumhurt" yet Gazetesi Yazı Işleri MU dürü ve TGS Yönetim Kurulu üyesi Bülent Dikmener'ın anısım yaşatmak amacıyla düzenlenen «Bülent Dikmener Haber ödtt lü» yarışmasmı bu yıl gazetemiz dış politika muha (Arkası Sa. U. Şu. 6'ıW