Katalog

5 MAYIS 1982 KÖLTlİR YAŞAM Cumhuriyat 5 insanlar ve sanaî murar belge Cıplaklaşarak giyinme ve giyinerek cıplaklasma Striptiz yaparak soyunan kadın, sanki soyundukça giyinmekte, bir «ritüel» içinde erotizminden sıyrılarak. ten'in, kadın için en doğal giyim olduğunu kanıtlamaktadır. Roland BARTHES nın» en mükenunpl tffetlılik hahne varan çıplaklıgrn kadaı dogal gıyım olduğunu göstermektir Gerçek dışı çıplaklık MüzikholUn, hıçbıri ışe karışmaktan geri kalmayan Idasöc donanımlan çıplaklaştınlmış kadın vücudunu her an biraz daha uzaklara çekmekte, cıplak kadın vücudunu, o hep bıldjgımlz, biıjü ntuellerının dokunulamazlık havasına ıtmektedır Kürldef, yelpazeler, balıkağı çoraplar, kısacası bır tum olaraK bu ışı sü»Iejen donanımlar, kesıksız bır bıçımde yaşayan canlı kadm vücudunu msanın çevresım buyusel bır dekorla çevıren luk» nesne» ler kategorısme donuşmeye zorlamaktadır Renk renk tüyler takınnıiş, kollarına uzun eldıvenler geçırmış strıptızcı, kadm kimligmden soyunarak, muzıkholün hıçbıri öburunden ayrı kımliğe s»> hıp olmayan «stnptizcilerinden» bırı olnıakva, boylece, üzenndeö sozde gıysılerı, takıları ve suslen artık bunların hıçbırlnın gefçekten gıymmış olmakla lîgısının kalmaması oranında bir ritil»" lın nesnelen olarak uzeruıden bır bır çıkarıp ^oyunmaktadır. Kurkler, tüyler ve elaıvenler çıkanlıp Ustten atıldıklarmöa bıle, buyulu nıtelıklerıyle, kadını bır perdenm ardına velup ortaıeye devam etmekte, stnptızın bütıin bır kendısının zaten insanın ılle giysısı olarak sunulmakta oluşu kanıtlanmasına bıle gerek auyulmayan bır dogru savıldığı ıcın, bütun bunlar kadını erişilmez zengınlıkte luks bir ıstnds'e ıçındeymışcesme kapalı bır mekana çekıp konumlamaktadır «Çınli kadın » ya da «kurklu kadın» gös terılerınde olduğu gıbı stnptızın bunu gerçekleştıremedığı durumlarda ısp, hemen bunu ızleyen çıplak kalma sahnesmde çıplaklık artık o kadar gerçeklıkten uzaktır kı, taşkın guzellığl ve yuksek pahası ıle, ınsan ıçın kullanım dışı kalmış erışıtaıez, elde tutulmaz kıymeth taş gıbı bu çıplaklık da kendı erışılme/ilığı ıçıne hapsedılmış olmakta stnptızın son anı olan elmaslarla, payetlerle suslenmış \p ıncec'k bır kordonla tutturuımuş son uçgenın taşıdığı anlam aa bundan kaynaklanmaktadır Soyunmanın en sonunda kalan bu annınış ve geoınetıık bıçımli uçgen. katı ve parlak yapım malzeme&ıyle bır ıffet kılıcı gıbı vucudun cinsel kısmılanna varan yolUnn agzını tutmakla. kadını. hıçbır kuşku\a ypr bırakmamacasına madenı bır dunvava çekıp kapatmaKta; onu herhamn wr amaç ıçın kuüanılması butunuyle ımkansız bır mutldk nesne sımgesı olan kıynıetlı taşa donuşturmektedu. Türk Bohemi S Türk sanatçısınm bohemi, salaş meyhaneden, lüks ve batılı lokale doğru bir rota izledi. Böylece, Asmalunescît'ten Nişantası'na «ilerledik.» tinyanm her yerln df VP her çagında sanatla ugraşan insanlann ugraşmayan insanlardan farklı O7elliktprf olmuştur sanınm Duyarh^ın daha gelişkinleşmesine baglanabiItr bu durıım BeJkJ de sanatçılar tanındıgı tarlhe Reçtigi tçin onların sivrl yanlanm daha iyi biliyoTU7, aynı ozelliklerle ya3ami5, atna adı tarlhc gpç memlş kişilpri tanimadigımız için bovlp örneğin, hprhalde valnız Wagner de ftiidl kadm elbHesi giymek ten hoşlanan Bunu Isteyen ya da yapan binlerce klsiyi. adlan Richard Wagner olmadıgı için tanimıvoruz. Gene de. hlç değiHe bJr kolayhk sağlıyor <sanarçı uğraşı, bu gıbi olaganm dışında bilinen özelllkJere Sanatım ispat eden btrey garipliklerinl yaşamakta daha ozgür veya hakh hissediyor kendJni Geçen hafta de£indi£im gibi 07el]ik1e ondokuzuncu vtizyıidan beri sanatcilar toplumda kendılerine farklı bir mekân aramışlardı Aynı ihtıyacı Türkıye'de de g6rürtiz Bizim de. aynı cağda yaşayan «harabatî» yazarlarımız vardır, örneğin. îçki, Türkiye'de sanatçılann en yakın can voldaşlarından biri olmuştur dteden beri Aşırı duvarlıgı yatıştırmak ya da dünyaya degişik bir gozle bakmayt saglamak gibi bireysel yararlanmn vanın<*a, btr ortaklık zeminl hazırlaması gibi toplumsal işlevlerinin olduğtı da düSünütebilir Buna benzer ne denlerle, Nedlmi şeyda*dan beri Türk sanatçılart meyhanenm içtadekt <rterab» ve «tfetafet»* iyi tanır lar. D Batıdakinin tersine bu durum Orada. saygıdeger buriuva ortamında cinsel serbe^tllk ve rahatlik güçtür Hoşgorü. «avamı» ara«;mda daha yaygmdır Bi7de isp. halk daha gelenek•e olduğu için, ornegın sl Bodrum ortammda mesrulaşan sivrHıkler başka yerde tepkı çekebılivor Belkt de o7elllkle bunun için sanatçı larımız yoksul mekânlardan kaçıp <r«nodern» mu hıtlere doluştular yetnnşlerden bu yana Aynı ?amanda, ekonomık bir dü7elmenin de rolü olmalı Ne de olsa sanat yirmi vıl onresıne gore daha lyi para Pdiyor şimdi Sonuç olarak hep blrlikte. burjuvalaştık BelH ki, toplumca açmışız Bodrum'a Papırtis e Onun içîn onoe toplumca kutsallaştırdık bu mpkânlan «Bodrum'a jritmek». «Papirus'e gittnpk» gibi büyülü çağrışımlarla dolu kavramlar yarattık övle kı bunlardan bırıne «gittik» tnı. hayatın arnacı 37 çok gerçeklesmiş oluvor ?aten «îşte oradayım» demenin güvenliği tç rahatlığıyla oturuyoruz «Aa, onlar da burada!» dtyoruz Bıisbütün rahatliyoruz o 7aman «fyl ki gelmişiz. boşa gitmedî gplmemiz: işte herkes burada, hepimijs buradayız. tripfız hiç değılse aneak Pans'te görülebılccek türden striptiz gosterısı bır çehşkıye dayanır mantıkı Kurgusunda Kadın tam da kabuğu soyıılmuş bır meyva gibi çmlçıplak Kaldıgında, cınsellıkdjşı bırakılıverır. Bu ne cîenle, dıyebılınz kı, stnptız, bir anlamda, korkuvu ya da öykünme bır korkuju, urkuntuyu kentüsıne temel almış seyırhk bır oyun, bır fem^adır Erouzm, stnptız g&sterıstnın seyrlnde, aynı anda, hem cın^elhk duşuncesını hem de, onun «okuvup ufleyip» cmsellık duşuncesırun havatımızdan çıkarılmasını, uzaklaştınlmasını sağlayan rıtuel lestlerle dansla, nesnelerle dorıatılmış buyu leyıcı ve füsunktr bn jiddet olup çıkar. Seyırcmm sovunan hır kadını cinsel bır hazla seyretmesıni sağlayan, yalnızca soyunan kadının üzerınden sıyınp attığı gıysilerın, gıysı parçacıklarırun vakit alışı olmaktadır. Ovsa, ışta tarn bu ış yapılırkpn tıaroı alem bir ayin göstensınde olduğu gıbı, dpkor, sahnenın donanımlan ve gcSstermin basmakalıp hale getınlmış tum «kışılıl»» ogeleri, stnptız gostensınin başlangıç ogesı olan curetkar nıyetı tersıne çevırmek ve sonunda bu curetkarlıgı ezıp unutak edıp onemsızleştırmek için duruma müdahele etmeye başlarlar Tıpkı bir kez ortaya çıkartıldıktan sonra pzılmesı zararsiz hale getırılmesi, bedenden sokulup atılması kolaylaşacagı ıçın kendısıne bınbır bela OKuyan dualarla değıl de, kırk turlu yaltaklanmavla seslenilen Şeytamn İKonumundadır «tnptızde "îeyrettıgıtni7 cmsellık, Fransız t a r a stnptız, bundan oncekı yazılanmdan b'rınde «Marjjarın Operasyonu» dediğim şeyden vucud bulmuş gıbıdır Bu ışleıue, tıpkı behrh bir hastaugın aşısmı yaptırıp o habtalığa karşı bağışıklık kazanmayı ıswr gıbı, halka, surekh bır ıvı ahlak kazandırmak ıçın yarı «ol(fim» bır ahIaksi7lığm şoyle uçcağızından dokunduruluvermesı gözuyle de bakabilin? Gdsterının çerçevesi ıçıne kapatılroış şoyle minicılc bırkaç parça pıotızm ogesı bıle, işın aslında, hayattaki her ?eyı 5enıden verlı jerıne konulmayan ritüel tarafından Ozumsenıp yok Pdılmek uzere ortava çıkarümıştır Striptizdek! nmel, bu nedenie, kolumuza vurdurdugumuz aşının korktugumuz hastalıgı bır tabu nun ısc oU^ı suçları peşınen denetira aîtıııa alıp bu hastalıklan onlemesi çıbı, dupeduz, tenimizdekı canımız oloa cmsellığumzın, «etımizın» ınkân ve ortadan kaldırılmasıdır. Bütün bunların olabılmesi için, doğal olarak, strtptızde kadın bedeninın uzerıne, strıptızcmın vücudunu sozum ona çınlçıplak bırakmak tutkusundan hiç de geri kalmayacak derecede bınbır turlu gıysılerın takılann, nesnelerm takılması, sanlması, gıvdırılmesı, ortülmesı gerekmektedu". Bu örtülerın, bu nesnelenn ışlevı çıplaklaştırılacak olan kadın vücudunu gozlerden esır«eyıp muhafaza etmek, gozle kadm vücudu arasmda bır «perde » bır «sınır» koymaktır Egzotızm, striptızcılıkte çıplaklaştmlacas olan kadm vücudunu bır perde arkasına çeken sınır ya da engel lerden en başta frelensdır Egzotık alandaki «tbüinmezHğin» varatfrıgı heyecan, hajTPt ve saşkınlık soyunup çıplaklaşacak olan kadın vücudunu romanslar ve rnasallar alemıne taşımaktadır ifyon çubuğu ıle donanımım tamamlamış Çınlı kadın gorunümun Erotik olmayan dans Desen ı Mine GÖZEN Sanıldığmm tersme, ba^layışmdan sonuna kactar stnptiza eşlüt eden aans hiç de erotik bır oge degıldir Belkı de, tam teısme bır konumdadır bellı belırsız denecek kadar hafıf kıpırdanmalar vs sallanmalar şeklındekı bu dans narPKetsız kalma korkusunun uzaklaştırılmasma yarayacak kadardır ancak, cansızdır Bu hafıtten dalgalanmalar şeklmdekı dans yplaklaşma gostensıne bır sanat gorunümu kazandırarak dokunulmazliK sagUmakla da kalmaz (stnptiz gosterılerındekı dansmr zaten hep «artıstık» dıye sunulmaktadu), çıplaklıktakı cınsellıgın ontrndpkı en son ve en etkılı «duv«»n» oluşturur Bınlerce geçmıs örnektp hep goruldugu gıbı rıfuej nıteUKtP ıesfîerle yuklu bu cıans çıplak kadm vucudunun harekellennı bır kozrnetık gıbı ^a^p kuşaür, («ıplaklıgı go?aeıı uzaxlaşlırır, seyır edımmı yapmacıklı, ama en aza ındırgenmış hAreKetlerderı oluşan camdan bır sırla kapjaı, kenaı baskısı altına alır Boylece, ioyunup kendını çıplaklaştırmış kadının gorunumunü hayatta bulunması j a da rastlanması ımkansız bır lon Uzerme jerleştııerek, soyunmayı hıçbır yaran olmayan parazıt nıtelıklı ışlemlerden bırı olma neıecesıne du^muı Bu «.ayede, profesyonel strıptızcuer, kendılerını, kadını hiç çıplak bırakmayan mucızevı bır doğalhk va rahatlık aracılıgı ıle ortuler, bu doğallık ve bu çıplaklaşma ıçinoeıtı raha.tlıklarıyla kendılerıru onlan seyredenlerden ırak kılar; gurur içinde, ışlerını ıcıa teknıklerının guvenlıklı dunyasına çekılırler stnptız büımı, gerçek bır elbıse gıbı, orüarı donatar, gi>ındınr. deki stıiptizci ki, bu afyon içilen çubuk hep Itici ve körü saydığımız ÇınlıUkle ilgılı bır sımge olagelmıştır kulturümuzde, pabuç kadar bır agızJjkla sıgara ıçen ve bır o yana bır bu yana kulhaai bır edayla sallanarak yüruyen vamp kadm; ıle serenad sbyleyen bırının, bır gondolun ve ıçme tutturulmuş balenden kafeslerle eteklerı kabartılmış fıstanlar, etekler gıymmış kadmlar)a tamamlannîiş harcı alem bır Venedik dekoru, hep bırlıkte, soyunan kadını striptiz gosterlsının daha en başından ıtıbareh gerçeklığmı gozierden saklayan bir nesne kılmayı amaçıayan du zenlemelerdır Bu nedenie, stnptızın amacı, saklı kalmış bır şe^i görJenmızm onune sermek olmayıp, bîrbırıyle hiç baglanfiM oi mayan duzmece giysılerm çıkanlıp fırlatılmasıyla, sonunaa, ««te Gazeteci Ümit'i adlandırmak Ü Nejat OZYEĞIN nsanJar ve Sanat sayfasmda senaryosunu Atti la tlhan'm yazdığı 8 Sü tuna Manşet adlı TV dı zısi Uzerme Ünsal Oskay'ın «kadın sorunuyla» uğraşanlara hayli ilginç geldığml sandığım bır yazısı yayınlandı Burada amacım, Ünsal Oskav'ın bu yazısıyla eleştırel bır dıyalog kurarak dızıdeki «Ümit tipl» Uzerınde bır şeyler soylemek. «Populer kultfir» denen şeye atfedılen tum kotülükler 8 Sütuna Manşet dızısmde de bu lunmakta Bızi «acdannuza ahştınnayı iıstlenmesi», «anndıncdığı • kathartiklijK», «düzenın knrailannı vnreulaması» gıbl Daha ozgul bıçımde, TV'dekı bır «suçluyu kovalama» di zısi olarak alındığında ise, benzeri dizılerde (Colnmbo, TathSert, Baretta, Çarlinin Melekleri ) saptanabılecek ozelhkler burada da bulunuyor: «Tek klşi iik Haçlı seferleri», «kötulerin» hep kural dışı tıpler olup, «bir ayıklanırsa, pekaîa. olduğa balivle içinde vaşanabillr bir dunranra oldngunun» söylenmesı, kahramanın gerçekte «ahlaJd bir cibad» sürdürmesi. Dilencilik sanatında degisim ürkıye'de beş altı ayrı tarih donemini bir arada ve üs tüste yaşıyoruz ya (goçebelıkten yerleşiklıge, boyden kente. feodohzm den kapıtalızme ve Asya'dan Avrupa'ya geçlş lerl aynı anda gerçekleştiren bir toplumuz), geçenlerde tki farklı «dilpnci tavrı»nın varolduğu dıkkatıml çekti Bırı gelenekspl olanı: dilpnri <ii7e «hayır dua» edıyor Yani vereceginİ7 sadakava karşıhk si7e bir «hizmpt sıınuyor» Kapıtalızm oncet,ı bir ihtiyaç bu Sizm için dua eden blrlnln bulunması Bir çegıt ihret yatırımı I EskJ donemi hirakahm SimdiHfc GençlikİPrinde «ka fe santan»)ara. beyaz Rus lokallerine Rum mevhanele r!ne dpvam eden ya7arlar dpvletle ilfşkllerint düzeltip *07ge!1şf Anadolu Kulttbn'ne Hve olur ve «kibar so«VPtp» U $ i n 1 rp|d$Hr1rkPn kırklarda vp Pllilerdp Salt Faık'İPr Orhan VplI'İPrle baslavan hilkçı bir priphivat akımi gorfllOr Orhan Rpyft Anadolu KuHtbtrnde otururKp Orhan VP!1 Ada'nın SAn la? b?r mpvhanpsinp eider Boylece Bpvoglu Kumkapı Rib1, «kibarlardan u/ak» kUcük voksulca =anatnlann us rafiı ohır O donemi vaşamış "nstoiiar amlannı va?dikca dsha EPnr1 ku^klnr da sohmbıliyor bu atmosfert Altmışlann başlannda bu geîpnek ppk fs7İa dpırışmpmişti Sanatçılann çevreslnde. sayıca daha kalabalık bir grup daha olıır her 7aman. Bunlar sanst sever, daha dogrusu sanatçı sever grubudur Bir yerln adı Çikmea, onlar da oraya doluşmaya başlar Ba7i yazarlar rakılarını «Refik»te mi lçlyor. kısa sörede «Refik» dolmaya başlar, sonunda orayı Onlfl kılan yazartar FJttıklerinde yer bulamaya bılirler. Nitekim onlar da rotayı değiştiHr bir başka •rmfp bir haçlcs meyhaneve «tpvprcuh» edPrler Zamanla buraçi da kalabalık laşir Vptmtşlerde hu îanatçı mPkAnlarmın yapısmda an\ btr dp?işlklik oldu Ss!a$ mpvhanp modası bittl Kk ? l< Inkal modasi ba^iadı «Rpfrk», «^srop» «Tr>dori»n)n i'prlnp «Panirfis». «Tlrue Steorp», «Bebpk Bar» geçti Halen de b» modanın ıçındpyı? Sanatcılarla sanatçı sevpnlpr amsindaki rruhabbpt rjp arttı Oo?)p sorfiıor ntr ba^ka rip*)sikHk dp bu stbt VPFİPrdpki kariın nüfuiu oranındski artış EIDİprrJe ve altmıjlann başlarında hSlâ bflvuk o!ç(idp «erkek bir toplulub» eo7e çarpardı sanatçı ugraklarında Bu mpvhanplprp yanınızda kadınla gitsenl?. «halkımız» bu dunjma ppk ahşıîr olmadıgı icin blra7 yıdirgaticı nluidu dtırıım Klm>8en1n sataştıgı fılan yoktu da mek^nı pavlaşan Mr kadın nlunca insanlar rahat konu"îTma7dı orneSin Çdnkü kadm yar!ı*ında olusrnamr^tı mpvhane konugması. kOfflrİPtıvlP, açık saçık kon'ilarıyla. T Hanı resngınler olüle rine aglaması lcln parayla adam (<askatçı» denılen) tutarlardı ya, dılenclnm dua^ının da aşagı yukan boyle bir işlevi oluyordu «tyılık tasarruflan» nm cennetteki kumbarasrada birıkirdı bu du alar Bu dilencllık tekniSl gelışen kentleşmeyle es kldi «Modern» dtlenciler hiç hızmet sunmuyor Sl?e kendllerıni acındırmaya çalıştvorlar. Anlattıkları «actklı» hikaveler bu çagdaş dün yada bazı bireylerin ba şına gelebllecek felâketler Modern hayatın saldırısına yenık dü5mılş binne yardım ederek, felaket asıs» yapıyorsunu? Eskıden «goygovcular» varmış yılın belll zamanlarında ev ev do laşarak btr çeşıt dılencılık yaparlarmi!? Orne ğın Ramazan'da, Bayram'da Şimdl boyle mevsun beklemeden «e ve sprvıs» yapan dtlencıler çogaldi Bazan ıyı ce Mklaşıj.or bu 7iyaret ler gıinde ikı fcismm geldigı oluyor Boyle 7a manlarda, bir sabah gardrobu acınca dıleneıyle vuzyü^e gelecpgim duygusuna kapılıyorum. Bir de «okuınak KHyorum» dlve para Isteyen çocuklar var Bu t«knık bösbütün modern Dflenmenin «top lutmal Içerîkli» tarzt Atna gerçek fcapitall7m benciîdlr Belkl bundan sonra Batı'dakl htpıler gibi sadaka karsılıgi hi7met olaralc «e« lence» sunan ditencilerlmiz de ortaya çıkar Deseıı: tsmafl GÜLGEÇ dan kadınsıdır. Daha genelds bakarsak. kaduüık normlanna gore «rfahişe», ealdatan kadın», «akıi hastası» (Cennetin Doğnsu'ndakı Cathy) gibi adlandırabildiğimız sürece hiçbir kadın kahraman bızi pek rahatsız etmez. Oysa 8 Sntuna Manset'te Ümit'in cinsel klmbgi, basında okuyabıldığımiz ve tahmuı edebıldığımız kadanyla birçok izleyıcıyı rahatsız etmekteydı. Ümit'i birçoğumuz ahşkın olduğumuz kategorılere uygun bır kadın olarak tanımlayamaymca / tanıyamayınca / verine oturtamayınca biraz rahatsız olduk. (TUm izleyıciler mi, yoksa, daha çok erkekler mi') Omifln cinsel kimlıgi biraz beIırsız, biraz garlp kaldı; öteki dızi fılm kadınlan sozkonusu oldugunda hiç farketmeden yaptıgımız gıbı doğallaştmp, normaUeştiremedik. Bunun bır nedenı, bu dizlnin (Ünut dışında) tüm tip ve olaylannın «bızden» ögeler taşıması, üstelık bunlan «gerçeklik etkisi» kurmada başanyla kullanması, dolayısıyla Ümıt'e de kolayca bir yapınü, bir hayal Orlmli devıp geçemeyışimizdtr. îkıncisi ise, Ümıfin kılık kıvafeti, yalnız yaşaması, argo konuşması sayesinde egemen normlara göre adlandınlması güç bir kımlik kazanması, girdıği ilişkılerde de bu kımlige paralel biçim de tıpık bir drafüm kadını olarak davranmamasıydı. Populer basın bu ganpliği duzeltmenin en kolay yolunu buldu yazarla roportajlar yapılarak entellektüel kadınlann ne kadar çekılmez olduğu fıkri kendl ağzından almdı; «Grr çek Ümitlerie», yani kadın gazetecılerle konuşularak, Ümit' in ne deıüi gerçek dısı bır tip olduğu gostenlmeye çalışıldı Ümit'e «erkeksi» bir kadın, «prkPkle^meye beş daldkası katmış» bır kadın demek de <^nu en kısa yoldan normallere, normlara göra tanımlayıver mekdir. Belırlı tiır davranışlar, kışılık ozellıkleri, konuşma bıçımleri sankı doğai olarak «erkekçeıdır (serüvencılık, raeydaa okuyuculuk, argo konuşma, teklilsızlık vb.). Oy Tum bu nedenlerle 8 Sfitnns Manşrt dızısi, Unsal Oskay'ın beürttığı gibi, olumsuz sayıünalıdır. Aslında, biraz dıkkatle bakınca, bu dızıde ahskın oldu ğumuz «suçluyu kovalama» dızılennden aynlan bır oge görebılıyoruz Ümit'ın Ustunlük kur madıgı tek kışı olan kadm arkadaşı Suat, Umıt'ın şovalvehginı sık sık eleştırır («Agaçlarİa uğraşmaktan ormanı goremıyorsun», «Oncelen sen ışıni bıçımlendırıyordun, sımdıyse o senı»). Ümit de kendını avm açıdan sorgular («Bunlan nıçın vapıyorum? Nerede toplumsal hareket olmaktan çıkıp seruven başhvor, ayırdedemıvorum») Ama bu konuşmalar hem dizmın genel yapısı tarafından, hem de TV djzilennın nasıl izlenmesı gerektıgını bılen bızler tarafmdan önemsızleştınhr, üzen ortulür Bu eleş tirı/ozeleştırılerden dolayı Umıt'te hiç bır aegışıklık olmak sızm dızi devam ettıgıne gore bunlan da «olaganlaştırarak» ızlenz . Bu dıziyl oteicılerden avu*an bır öaşka ozeUık de Umıt'ın cın SPI kımligıdır. Ümit Çarlinin Melekieri veya Tatlı Sarfın Bayan Pordı'si gıbı tum kadınlıgına rağznen veya tam da ondan dolayı haydutlan haklayan bır tip değildır. On u herhalde ötekı dızılerdekı aslmda ttım televızyondakı kadınlardan aynlıgı bakunından değerlendırmek gerekır Türkıve'de yaşavan kadınlardan aynlıgı bakımından popüler basmda yetennce degerlendırmesı yapıldı 1 Ahştem oiduğumuz dızilerde kadınlar kadıniıkian bakunından tam da egemen beklenüye ve gerçeğe uygundur. Hiçbırinin cinsel kimlıgi, davranıslannın cinsının «normal» davranışlanna uvgunluğu şikayet konusu edılmez. Suçlulan kovalamak, pataklamak fılan bun lann cinsellığtne hiç halel getirmez. Çünku bunlar ««dızi film» kahramanıdır. gerçek degıldır; çünkü bunlar biraz k<v medivle kanşıktır: ve en onem11si bu kadınlar ve cinsel davıaıusları h" \ sa Ümit bu davranışlann peka lâ da erkek oimayan bırı tarafından takınılabıleceğını gos termekle o davranışlann dogal olarak erkeklere aıt kabui edılışmı, kadınlann gene do ğal olarak belırlı davranışlarda bulunması gere<üılıgını sorguya çekmeyı mumkün kıl maktadır Bu üpe «erkeksı» cıe mek onu egemen ıdeolojık ve kultüre perspektıftan adlandır maktır. Aslında Umıt tıpı ba perspektıfı sarsıcı nıtelıktedır Umıt erkeklere ılgı duyabüen (bır A Ilhan romanında olsa kadınlara da ılgı duyabılecek). kendısıne erkeklerce ılgı gostenlebılen bır cınsellığe sahıp tır. Bu nedenie basıtçe «erkeksıdir» denüemez Ote yandan bazı Fatma Gırık fılmlenn dekı gıbı, başındaki kasket dü şıınce saçlan açılıp «kjdın» (bıldığımız «dışı») olduğunu oğrenecegımız veya fılmın sonunda «normal kadına» donuşe ceguıi onceden bıldığımız sempatık ve eğretı «erkek Fatma» da değildır Umıt. Onun sağau yuya teslım olup «normal» itadına donu$meyeceğmı bılıriz Zaten Ünsal Oskay da yalnızca «erkekleşmeye beş dakikası kalmış» demıyor Umıt tipı ıçın. Bu kadar basıt degıl. Onun cinsel kımligı «bulaaık» gelıyor izleyıcıve / yazara. bu kımlıkte, anla^Uması güç bır cmsellık yüklu Ünsal Oskay' m tanımlamasına gore «erostan yoksunlaşnuş marazi bır cuosellik yuklu». Nıye marazi? Boyle bir nıtelendırmeyı cinsel konumları (ve tum toplumu) nonnalleştırmeye, yani egemen normlara gore duzenlemeye çalışanlara bırakmak daha uygun olmaz a u ' Varolan «kadın»ın ve «erkek» ın değışmesıne çalışanlar açısından Umıt öpı egemen kadın / erkek konumlanm sorguya çekmeyi mumkun kılabıleceğı ıçın olumludur, veva hiç değılse, btekı «TV kadınla n» gıbı hemen eleştırüebılecek bır tip degıldir. Başta belırttığim gıbl, » Sütuna Manşet bır «suçluyu kovalama» dızısi yspısına, işleyış mekanızmalarına sahıp olduğu sürece, ıçmde olumlu konuşmalar (Suat) ve olumlu tip ler (Umit, Suat) taşımakla olumlu bır dızi haltae gelemez. Ama gene de «saırin loncasımn goreneğini» Türk TV'sınde bır ünut sunmaya değişmesi olayına biraz daha serapatıic yaklaşılabıleceği kanısmdayım. Soyunmanın sanatkârcası Eütün bunlar, bu ozenli, kılı kırk yararcasma düzenlenmış cinsellığın bedenden kovulmeısı aymı, kendınm tam tersı olan amator jtrıptız meraklılannın katıldığı «populer» striptlz yanşmalanndakı durumla yanyana getırildiğınde, kendısırun gerçelc nıtelıgmı, kendısının b u karşıtı ıle Kanıtlamış olur Ba amator s'rıptız varışmaiarında «yem başlaımş» meraklılar bırkaç yua seyırcmm bakışlan onunde buyunun ortusune ya hiç sıgmmaksızm va da bu ışı layıkı ıle beceıemeden soyunduKça soyunurlar, çıplaklaşma temaşasına erotik guounu ypn den kayandırmış olurUr Bu tur sfcrıptız gosterıierınde gostenrun baş,laııgıcuıtid. kadırun Çınlı ya da Ispanyol kadını gıbı sahneje vuviıidsı fılan da ortadan kalkmıştır (AkU uygun, olagan gıysılerle, oıağan bır manto ıledır kadın gosterı başladıgında) Yapmacık ogeler aıabıldığıne azatauştır Çaylakça bır yuruyuş, hiç de buyuleyıcl olmayan bır dans edış, hareketsızleşıverme tehlıkesı ıle her an karşı karşıyaymış gıbı gorunen hemız amator kızUr. soıunup çıplaklaşma edımıne beklenmedık oır onem kazandırıveren, soyunan kadım sanatsallığm dokunulmazlığından alıkoyan vp onu bir nesneye donuşerek kendıne sıgınacak bjr konunı oulmaktan yoksun kılan «teknık» acemılık ve sakarlıklar (bir turlü kopçası açılamayan sutyenler, bacaktan sıvrılaınayan çoraplar, fartıyerler, jüponlar, kulotiar gıbı) sahnedekı kadını acınası bır gorünurmi ıçıne alıverır. Fransız usulü soyunma Dahası da var. Moulin Rouge'a gıdersek, orada, dlkkat edersek, bu anlattığımız ıkı tur striptızden de değışÛ£ >anlan olan apayn bır «şeytan çıkarma» ayuuyle karşılaşınz. Moulin Rouge'dakl striptiz belkı de tam Pransız stnptızı OJyeceğimıa cınsten Bu tarz strıptizde amaç erotızmm kullanım dışı bırakıl ması ve değersızleştinlmesi olmayıp, evcilleştirilmiş bır erotıame donüşturülmesıdır. Buradakı stnptız gosterisınm amacı stripv tizı kuçuk burjuvanın güvenlıkli statüsüne kavuşturmaktır HU ttır stnptızın başta gelen ozelhğı ise, spora evnmlendırilmiş bulunmasıdır Kurulmuş bir Striptiz Kulübü de var Bu Kulüp sağlıklı striptiz yanşmalan düzenlemekte, kazananlarh taç gıydınp onlara yüreklendınci, eğıtıcı armağanlar (vucud gehştırme ve güzelleşürme kurslarına bedava devam hakkı gibi), romanlar (nedense bu hediye roman da hep Robbe Gnllet'ın Voyeur adlı romanı olur). ya da ışe yarayan şeyler rbir çıffc naylon çorap, olmazsa beş yuz frank bir para) vennektedır. Bunlarm yamsıra, bir de, striptızin bir meslek sayılması, artık bır kanyer olarak kabui edılmeye başlaması olgusu var Meslege yenı girenler, yan profesyoneller ve nıhayet profesyoneller dive bir sıralama yapılıyor kanyerde de Uzmanlaşmanın jereOı gereklermden bun olarak strıptızcıler nitelikll işçi aayılıyor Bu kadınlara «çalışmanın dokunulmazlığı tanımyor kariyerdekı, ısteki aurumlanna gore, işiıun ehlı, ıstıkbal vaadedı^or, ya da strıptizcilığın sarp yollannda adam olması için oıiunda daha zamanı var gıbı sozler edılıyor Son olarak ve asıl Önemhsi, b u yanşmalara katılan kızlar, kadınlar toplumsal statuler ıçmde takdım edıliyor bınne tezgahtar kız, bir başkasma sekreter Inz (zaten, Striptiz Kulubtoıde de bır yığm seıtreter kız bulunuyor) deniyor. Boylece, stnptız buralardan toplumun olagan hayatına katalmakta, halk bu ışe alıştınlmakta, stnptız burjuvalaştınlmakta; sanki Fransızlar Amerıkalılardan (hiç değilse, duyduklarımıza gore dufundugumüz Ampnkaulardan) farklı bır bıçımde, toplumsal konumlanna bağlı olarak, karşı konulmaz bır eğıümle, erotızmı, ancak bır ev eşyasına donuştürüldüğü 7aman farkedıp hayatlannda ver verebıliyorlarmış gıbı. bu stnptız yanşmalanyla striptiz füsünkar bir gbsteri olmaktan çıkanlarak hafta sonu tatillerindekı spora dönüştürülmektedır. Stnptizta Fransa'da mıllıleştirilmesi de bbyle oldu. [Çev. Ünsal OSKAT] BU ĞÖtDÜĞUNUZ rl aUDU VE KOLil L r OTIA BESLENTC BURiVSI »CAFASJOIC. > UMİJ6 BOMPLE ..VEAAESlHEFISTlPtt&UNIZ ^ *' yE^EDEN OKJCE ÖLDÜOMEUSINİZ BlJvlUVJ . TUPEK. NER4LM ^ ~AN KULLAMA BiUCSİNlZ. 1 ÛMUB VALlMİ. DU5MANIM) \