Katalog

30 EKÎM 1982 KÜLTÜR YAŞAM Cumhuriyet 5 •] 1. Akdeniz Kültürleri Sinema Senliği'nin ardından "Yılanı Oldürseler,, ödül almadu ama Türkiye'yi başarıyla temsil etti Atillâ DORSAY feynep Oral'la birlikte bindigimiz uçakta 1 sevinçten ağzımız fculaklarımıza varıyordu. Elimıze tutuşturulan Le Figaro gazetesi. Del Duca ödülünü alan Yaşar Kemal'e tam yarım savfa ayırmîş, çok övucü bir yazı vayımlamıştı Yeşilkoy'den aldtğımız dünyanm en ünlü dergisi TIME'de Yılmaz Güney'e ve «Yol» filmîne aynlmış, göklere çıkartan bir eleştiri vaT dı. Ayagımızın tozuyla tam 4 uçak değiştirdıkten sonra îndiğimiz Korsıka'nm Bastia kentinde bizi karşılayanlar ise otel yerine hemen konsere Tidip gitmpk istemeve cesjimizi soruvorlardı Nasıl fritmezdik ki? 7ülfü LSvaneli'nin Marîa Farandurî ile birlikte verdısci Bastia'daki I. Akdeniz Kültürlpri Sinemf Senliği'ni açış konserivd' bu . Gittik VP unlü besteci/ voramcumu7un. bir hölümü tanınmış Yunpnlı sarkıcınm ag7indan snnulan bPstPİpnv le kocs salonu nasıi nvazn kaklırdı&ınfi fanık olduk O 15 ekim 19R2 erünfinu b\ç unutmayarnŞfirn ^nnkr rîfinyn csnınrîa bir «Tiîrk er»">nii». «Ttfrk sanatı siinü» idi o ve İÇİ1T1İ7İ ısıkla. umutla dol durmustu Hüvükteki Nar Aâacı YASAB KEMAt 5«Açmaz olsun», dedi Aşık Alî: «Nasıl olsa açar.> Adam: «Açılacak kapı kalmadı ki,» dedi. «Hepsi kaoandı. Aşık Ali: «Açar.> Adam: «Şuradan gelirken gör dünüz. Bir avrat var, döğen sürer tek başma.> Aşık Ali: «Gördük.> Adam: cKocasınm ayağını bundan üç yıl evvel Ağanın batozu aldı. Üç çocuklan fealdı avrat yazıda. Sıtmalı, veremlî çocuklan... Ağa ona da. çıksm toprağımdan, demiş. De açsm kapıyı... Kapı mı kaldı açılacak?^ Aşık Alî: Ne bîleyim.» dedi. <Deldiğl boğazı boş koynıaz.» Adam: <vKoymaz olsun,> dedi. Hösük: «Öyle kor kî...> Yanda bir telis çuvalm altında uyumakta olan bebe ağlamaya başladı. Adam: «Avrat,» dedi, «gelin de azıcık yornuğunuzu alm. > Kadın, iki kızı ellerlndeki dirgenı bırakıp havmava doğru geldiler. Kız ların yüzleri kös gibl kı?armıştı. Uzun uzun su ictikten sonra gelip otur dular. Kadm bebeği aîdı. arkasını dönüp meme vermeğe başladı Aşık Ali: «Kalkm çocuklar,* dedi. »Yardım edelltn ağaya.s. Yusuftan başka hepsl kalktı. Bir saat ieınde harmanın sapmı atıp. ge Hp haymanm altına otur dular. Adam: ^Eksik olmayın kardaşlar.> dedi. Haymanın dîreğinde ası'ı bir torbadan kadm ayran çıkarıp özedi. Hep si içtiler. Avnhrken adam: <Eksik olmayın,»' fifedî. <lnşallah iş bulursunuz.» Adamdan aynldıktan bir saat sonraydı. Güneş batıya yıkılmıştı ya. gene ortalıgı cayır cayır kavuruyordu. Yolun kıyısmda yaprakları tozdan apak olmuş tek bir yaşlı dut vardı. Dutun gölgesinde toza batmış, arkasına da Karşüanndan şayak Hösük kızdı: şalvarı dizlerine kadar *Bu göt ilen Çukuropüskül püskül yırtılmış. va'ya gelinlr mi? Dell yalınayak, başına bır gavur, atar atar Çukuromendil eskisl sarmış, sırva'nm hakkmda, gene dü tındaki yorganın altında şer arkamıza. İt oğlu it!» iki büklüm, ayagmı yere Aşık Ali: dpgdikçe kızgın saça bas«Hösük. etme kardaş,» mış gibi birden kaldıran, dedi, «etme. Ekmek kapı bir tuhaf yürüyüşlü, kupsi. Bir iki kuruş kazanakuru bir adam geliyordu. maz mıyım diye carunı Adam yanlanndan geçer dişine taktı da geldi. Ken ken onlann f arkında bile di bilmiyor mu ne halde olmadı. Ne selam verdi. olduğunu? Ne bok yesin, ne btr şey söyledi. yokluk... Yokluk ateşten Hösük: gömlek.» «.Nereye böyle kardaş?» Hösük: dedi. «Gelmeseydî, it oğlu Adam uykudan uyatıır it...» gibi, bezgln: Yusuf'un başına vardı•rCehennemin dibine,> lar. dedi. Hösük: Aşık Ali: «îyi bildln, îşte bu yol «Kalk kardaş,» dedi. dogru oraya gider.* «Noldu sana?» Adam ya duymadı, ya bır naylon araba takılmış Yusuf inledi: da duydu aldırmadı, geçbır traktör duruyordu. . oDizimin dermanı keU gitti. Traktorün yanında da siliverdi. Yürüyemez olAşık Ali: kimsecikler yoktu. Gelip dum. Yüreğim bir atıyor <'Etme bunu, Hösük,» traktorün fcarşısına sıraki...» dedi. «Günah kardaşım. lanıp durdular. Aşık Ali vardı, onu oGörmedin mi adamm haHösük motora yaklaşıp muzlarından tuttu. lini? Hık dese cam burelini değdirecek oldu, A«Kalk kardaş,» dedi. nundan çıkacak. Ne isşık Ali hemen: Geçer şimdi. Böyle yutersin elin tıkarasmdan? «Etme Hosük». dedi. muşak olma.» Görmedin mi yüzünü? «Yaklaşma. Kolur nolYusuf da: Kahrolmuş, bitmiş.» maz!» Hösük: «Geçer,» dedî. «Her zaHösük geri çekildi. «Bir şey demedim ki...» man olur böyle, her zaUzun zaman motorun Aşık Ali: man insan...» yanmı yönünü dönüp o«Yazık,» dedî. «öyle arasına burasma baktılar. Aradan epey geçtîkten damlara kardaş desen, Memet çocuk: sonra kalktı. anasına sövmüşe geçer.> «Bakm, bakın,» dedî. Akşam oluyordu. Gün Az sonra, o başında du«Kocaman kocaman gö^:dağların arkasına doğru rup da bakıştıklan moleri de var. Bakın nasıl iniyordu. Batıdaki ak butor arkalarmdan geldî. yıldır yıldır ediyor'* lutların kenarlan sırmatozu dumana katıp geçHbsük: lanmıştı. Az ötede bir çel ti. olsun.» dedi tık salağı görünüyordu. Çeltik salağı içinde tek bacakları üstüne dikelmiş leylekler düşünüyorHösük, etme kardaş, etmc. Ekmek kapısı. lardı. Belki de uyuyorlarBir iki kuruş kazanamaz mıyun diye canıdı. Yeşil çeltik fllizleri bir nı disine taktı da geldi. Kendi bilmiyor mu parmak uzunluktaydı. Altlarmdan san bir su ane halde olduğunu? Yokluk ateşten gömlek. kıyor, salağm kıyısındaki lıendeğe toplanıyordu. San, iğrenç bir su... 1 Hösük dişlerîni gıcırAşık Ali, kızgıu Hösük agzı aşağı hendattı. Yıkılıp virau kalası.» değin kıyısına uzanıp su «•Yürü,» dedi. «yürü. dedi. «Tuuu...» dan pança pança îçmeye Ekmek kesen, evler yıkan, Tozlu motora koca bır başladı. yürü.» tükrük attı. Tükrük kırYusuf hemen atıldı: Memet: mızı bir yol açarak ta a«Hösük, Hösük,» dedi. <lş buluruz îşşallah.» şağılara kadar aktı. «îçme kardaş! Bu su tüm dedi. «Benim yüregim öyYusuf: zehir, içme. Hemen ölürle hükmediyor. İş bula«.'Çukurova batsın. mosün. Aman kardaş, etme mazsak hiç olmaz. Bultor batsın,» dedi. «Tuuu..» kardaş. Ben içtim de bu malıyız mutlak.» Memet: hale geldim.» Yusuf. ta gerilerde kaî «Parça parca olup da ll Hösük aldırmadı. Domıştı. Memet arkasına rier böîüğü Wr diyarda yuncaya badar içti. Sondonüp baktı. Yusuf yokalası.» dedi. «Tuuu...» ra Aşık Ali, Memet, Melun tozlarına oturmuş. na Memet çoeuk motordai met çocuk, hepsl İçtiler. maz kılar gibî egilîp eğibıraz uzaklaştıktan sonYusuf boyuna yalvardı. hp kalkıyordu. ra geri dönüp: «Zehir,» dedi, «ölüm,* deMemet: «Ölesîce, olesîce, işşaldi. «.Çoluk çocuğumuz «Noldu şu Yusufa?» di lalı ölürsün.» dedi. var.» dedi. Para ettireye sordu. «Tuuu...» medi. Aşık Ali: Memet cocuğun tükrü«Keşke gelmeseydî. Ha ğü traktöre kadar ulaşa(SÜRECEK) U iyi değll fıkaranm.» rncdı. I nuyordu. Is>panyol kadın yö netmeni Pilar Miro'nun 2 yıl once Berlın'de izledıgimiz «Cuenca Cinayeti» filmi, 1910'lardaki bır «adli hata» cerçevesinde vönetimm vatandaşa karşı ne denlı zalim leşebileceğinı ortaya koyuyordu .. Yunan filmi. Yannis Fafutis'in «Silahımdan Çiçekler Fışkınyor»u ise Yu nan yakın . tarihine ve Albaylar Cuntası'na açık bir eleştiriyi dolaylı bir yoldan (bir 'modern hırsiz'm öyküsu, yukselişi ve duşüşünü anlatarak) getiren sevimll. ilgınç bır filmdi. (P Türkiye'nin önemi Şenliğin Faslı yazar Tahar Ben Cellun. Abidin Dino, Korsikalı ressam Jose Lorenzi. Yunanlı sinemacı Nikos Papatakis. Yugoslav sinemacı Kristo Papic. Korsikalı yönetmen Mîc hel Raffaelli. Mısırlı sinemacı Şadi Abdülselam'dan oluşan iürisi îspanyol filmi «Cuenca Cinayetî»ni birinci seçtî. iüri Ö7el ödülünü Ttalvan «Maria Zeffp» ve Tunuslu «Topra*m Göleresi» arasmda paylastırdı Sinema va zarlan ise Fas filmi «Gerişler»i en ivi film spçti'er «Maria Zeff» ise ikinci peldi Ama bu secimlerin ve gosterilerin dısında. birbirle rino onca vakm olduk'an haldp birbirlerini tanımaIıalkı van. hensi avnı ıdenloi'nin ve sinema benzpr urünlenvle do^uma ulaşmak zorunda bırak^an Bastia'dakî şenlık, tüm bu ulkeler ve sanatlan fince başlamıs ciddi bir baarasındaki yaklaşım. asıl zrriığın urunu îdi Nive Kor önemlisiydî. Tartısmalarda sıkalılar böyle bir şenliğp bu vaklasımm crereği ve bu srereksinme duvmuslardı? Bu guzelim arîadaki 250 bin EN IY1 OYUNCULAR Tunus filmi «Toprağın Gölgesin tür foiTimların onemi vursukişilik sonıniu topluluk. cede başrolü Yunanlı kadın oyuncu Despina oynuyordu ve 'andı Sö7»e]imi bir sinema cen aylarda FraiTîiz hükü şenlikto en iyi kadın oyuncu ödülünü başka bir Yunanlı ilo vazan «Sürü» ve Cpzavir metine karsı vıllardır verdi paylaştı. Erkek oyuncu olarak ise, «Geçişler» adlı Fas fil filmi «Bir Catı, Bir Aile»nin pi savasımı ka^anmıs. kendi rmndeki Polonyalı göçmen rolünde olaganüstü bir kompo «arkaik kültürden cıkıt) r a * das tüketim toplumuna ulaş parlampnfosnna sihio ÎÇISIP veren Fransız oyuncusu Julien Negulesco seçildî.. ma serüveninin arıklı vanrinde Ö7erk bir poliHk «5talannı verme« acıstndan tatüye kavusmustu Ama Fran gemide hapis kalan, 2 ülke sıdıklan benzerliğe i^arpt mî Fransız Kültür Bakanlıği sız hükfimpHprinin ytllar vı nin de kabuî etmedığı. güm nın temsılrisi tarafınrtan sen h ihmal etHkleri. sanki u pderken, bir başka'îi (ıınlü Uğin en iyî filmi olarak nı rüklerdo aşagıladığı 2 gciç Mısırlı eleştirmen Ali Subanutruklan Korsîka ba7i'«n raenın, bir Polonyalı ile bir sı, bıze «Surü»nun Alain Napolyon döneminden fcs! telendi Bîzim içîn şenliğin ma özel vasalan ile kend' en heyecan verici keşfi, A Arabm serüvenini çok ol Resnais'nın «Prov'rfencp»! prun. eleştiriyle alaym, ger iîe birlikte son vıllarda eörrap ülkeleri sineması örnek sessîz. sakin vasamını ffır leri oldu Rafet El Mihi'nin çekçilikle fantastigin birbi duğü en ivl film oldugunu dörmeye caiısırkpn. ekonr» Eugene O*Neil! uyarlaması rine kanştığı çarpıcı bir dil belirtiyor bir başka ülkemiV ffpriV»imı=!İ'iŞrın kültvt «Açık GÖ7İpr, «Khary Be le anlatıyordu. «Geçişler», den bir baska sinemfi adarel srerikalmıslıMa atbası s' f tiiHni farketmi<5 kpnriîne kfi' şara'nın «Yüzen Ev. adlt vepyeni bir kişiligi'haber'e mı ı<,e «Akdenİ7 ülVelpri Mısır filmleri. ilginç özellik ven önemli bir filmdi ve artürel bir Virril'k aramr ere filmleri arasındaki ortak tereksinmesîn? duynujsîu Si ,* leri olan orta karar,yapıtlar tık Arap yönetmeni, 3. Dün ma'ları, ortak v temel soP dı.Michel Waleyfi"nin «Ve va shıemacısı gibi kavramnemanın bu alanda rn» den rimü Bellek» filmi. genç Fi lann tanımlamalann aşıl ruları. sorgulamaları ortava îi önemli bîr alan nlrtu&u çıkarmanın önemi» ni işllnun bflinrindeki yönetîriler listinli yönetmenin farklı nıak üzere olduğunu. bu ul yordu. Türkiye'nin, özellikle yaşlarda 2 Filistlnli kadmı kelerden gelen sinemacılann fdansı bi7imkilp.rin basınai Sinemasmm son yıllardaki ahem Ö7gün bir Korsika «ine konuşturarak, Filistin soru f'ırsat verildiğinde Bah'nın şamasıyla bu tür tartışmalanuna değişik açıdan yaklaş en olgun ürünleriyle ve en masi kurma cabalarına Eiris nn tam içinde ve vazgeçîlmişier tsenlikte buna ilk a tığı ilginç bir belgeseldı .. önemli sinfimacilanyla aşıl? mez bir üye olarak yer alAma asıl sürpriz. Ktirev Af atabilecek yapıtlar verecekdım oiarak birkac kısa film Iprini haberlivordu Tunu<;Hı masmın geregi ve onemi ıse îziedlk). hem âp Akdenİ7 iıi nka ülkeİPrinden srelîvordu kelorinin son dönemde ulu Cezayırii Babah Larari. «Bir Taveb Luhisi'nin «Toprağın açıktı. sai kimliklerini bulma. kül Catı, Bir Aile» filmindp ko Gölgesi» vaoıti, nrı, ş'irsel nut sorununa inre. alavo bir bir dille çölde vitip gitmîş türel çabalannı coğaltma KÎ rişimlerine koşut olarak bu dille yaklasıyordu Fas filmi bir kucük Köçmen topluluğu kültürleri sinema aranlignv «Gecenin Öykfileri»n(1p Mu nun. modern vasamla ve ola temasa eetirecek bir fo men Semih!. Fas yakin ta nun araç gerecleriyle karrum dfl7enlpmeyl düsfinmü*? rihine b'r aiienin serüvpni ^ılasmasmın öyküsüny anla, lerdî Tüm Akdeniz ulkeleri ve bu tarihin en Snemli an fivordu EmpVtfir Ttalvan vö Sentikte hazırdı fsraîl'in di lannı vursrulavan bir drama netmeni Vîtforio Cottafavi, şmda... fsrail oimadan bir tize bei^esellp vaklasıvor «Maria Zeff»de Italva'nın v BAK Akdeniz fnrumunun na<nl dü du Yinp <*<\i Mahmnd Bin aeri kalmıs yörelermde gePARE5İ. SEWiN SU Mahmud. saşırtıeı «Gerislpr <~pn bir ii'o dramın' etrnzenlenebildiği konusundakî Ğ İŞ COK loiik dpgerler tasTvnn Hr bazı sorulan. şenlik yöneti Traverspes» filtnivle înpılŞACMA BlR tere ile Belçika arasmda bir belgesel gözlem halınde &uciler! pek yamtlamak Istemi yoriardı Anlaşılan şenlikte önemli agırlık oluşturan Arap ülkeleri. Beyrut kıyımi NEOENMIŞ) [CT olayından sonra agirlıklannı koyarak Israîl'in katılma sını önlemişlerdi Resmi agı? Iardaki suskunlufta karşiî'k, bu konuda bir Reureteci sövle diyordu: «Korsfka halkı, ^dnetırıcn: Vincente TIinelH ba&ımsi7İı§ını özleyen bîr Ojnayanlar Frert Astairc, G«ne Kelly, Red .Skelton, Esther halk. Tıpkı Fillstin halkı gi V'illarns, Judy Garland, Lucillo liall, C>d C3ians.se DÜSÜN3ENE KANAUıZASVON VERDE HANGİ İLGINÇ AMIM OLACAK Kİ fV'de Sinema / ÖİZ. KANALlZASYON TUTSAG» FAREL.ER BİR GÜN OZGuRLUĞUMÜZE KAVUŞUP TÜM KEDİLERE VE SONRA ÜA HADDİNİ V BlLMEZ KOPE.KLE. \ RE MAODlNIİ BlL X DİRECEĞİZ. / / I AAüzikailerin Altın Cagı Akdeniz Kültürleri Şenlig t çeşitli gösteriier v e tartışmalarla 6 gün boyunca etkin biçimde sürdü Filmler. çok genel bir bağlamda da olsa «Költür» temeline davah yapıtlar arasmdan seçlimlşti. Yanşmali bölümde 13 ülkeden gelme 16 film gösterild! «Ça&ınlı filmler» bölümünde. aralannda bizden «SOrO», «Ha7al» ve «Maden» ln de bulunduğu bir avuç ilgl çekid film sevrettik Aralannda Carlo Lfzzant'nln ünlü «Fontamara»sı. Renâ AHİo'nun «L'Heure Exqu!se»l. Yugoslav Paplc'în «KeIençe1er»i. Yusuf SaMn'in •Harikâ Çocuğun DSnüsü», Wertmöller'in «Kan Davan> Krbi ünlü fflmler de vardı. Paoio ve Vittorîo Tavîanî" ye ayrılmış bir toplu ES«tpriye gelen Vfttorio Tavianl İle taniçin konuşruk. ünlü «Çayır îl Prato» filmierini Sayranlıkla izledik Fâs sine masma avnimıg btr toolu göstertde b«fi1n«>mayıtanıma fırsahm bulduk. Konusu 1930'larda geoen yan belgesel mıizılcal bır film ekra na gelıyor. Muzıkallenn altın çağını yaşadığı 20 'mcı yuzyıhıı ılk yarılarmdu. Amerıka'nm tı yatro merkezi Broadway da o İay yaratan oyunlar pes peşe sergılenmektedır. Zıea;fıeld T yatrosu da Broadway'ın en ün lü ve eSIence merkezlerınden biridir. Bu akşam izleyeceğı mız filmde bu tıyatroda sahne lenen oyunlardan bölümler yeı alıyor. Pılmde muzikallerle ün vapmış sınema dünyasmın bır çok unlü yıldızı 'ol alıyor. Bazıla rı konuk sanatçı olarak küçük rolİPrde şörünecek bu sanatçı lar. dans edece*, şarkı soyle yecek göz alıcı dekorlar önün de nefis gösteriler sunacaklaı. DUM DUMA uovruml Unyfrno k\ Buk navrum eger ki Italyan film yönetmeni Valerio Zurlini öldü Kültür Servisi Italyan sinemasının ünlü yönetmenlerınden Valerio Zurlini, 27 ekim gunü Verona'da oldu. 1926 da doğan Zurlini, Vasco Pratolıni'nin romanından uyarlanan «San Frediano'nun Çocuklan» (1954) fılmiyle üne erdı. 1960'da çevirdiği «Valizli Kız» ulkemizde de gösterildı. Yine Pratolini'den uyarladıgı «Aile Günlüğ;ü» adlı filmiyle Veredık Film Şenliğinde Altın Arslan ödülünü aldı. Son başan bi. Dino Buzzati'den uyarladıgı Tatarlar Çölü» filmiydi Vanessa Redgrave, Boston Senfoni'yi mahkemeye verdi Kültür Servisi Olkemizde de «Cinayetl Gördüo» ve «Jnlia» filmlerlyle tanınan ünlü sinema oyuncusu Vanessa Redgrave, Boston Senfonl Orkestrası aleyhlne beş milyon dolarlık bir tazmlnat davası açtı. Bllindiği gibl Vanessa Redgrave son Lübnan olayları sırasmda FUistin halbmı açıfeça desteklemlş, tsrall'ln Arap halklarma kar şı surdürdügu saldırgan tutumu yeren açıklamala > yapmış, bunun Üzerine yet kilUer sanatçınuı ABD'df çaüşmasım yasaklamışlar dı. Bu karardan sonra Bos ton Senfoni Orkestrası yö netlcileri Vanessa Redgra ve'le imzaladıklan bir sö? leşmeyl feshetmlşlerdi. Re< prave, Boston Senfonl Or kestrası'nın Stravtnsky'nu. opera oratoryosu «Oedipus Rex»l sunacağı feonsere anlatıcı olarak katılacaktı. daha i" saatlık ita sabred^j kiye yelene ne kadar • £ee. ananın fcarnındq tin? if| Yansmab bölümün fümleri Yanşmalı bölümdo bizi Turkân Şoray'ın «Yılanı Oldürseler>i temsil edtyordu Film ödül aJmamasına karşın ilgiyle lzlbndi. genelde olumlu eleştînler aldı. Bizîm de katıldığımız Sinema Yajîarlannın Seçimi'nde ilk 6 film arasına girdi, sözgelî