Katalog

11 îkincitesrin 1938 CUMHURİYET Şimdi yaşıyan, lâkin kendisi küstıfa uğrayan bir güneşin hicranı kanıyor Atatürk yüksck bir askerdi: Ordulan zaferden zafere götümıeğe alışkın bir asker!.. Büyük büyiik kütlelcr onun «OI!» dediği yerde sevine sevine ölürlerdi. «Kal!» dediği yerde çelik bir siper gibi dimdik dururlardı. Bu kudretinden dolayı daima galib geldi, hiçbir harbde mağlub olmak acısmı tatmadı. Gene Atatürk, dâhî bir diplcmattı. Medeniyet âlemini idare eden âmillerin birbirile mütecanis veya birbirile zıd mahiyetlerini görmekte ve o tecanüslerle o tezadlardan Türk yurdu için faydah olacak cereyanlar yaratroakta bütün dünyayı hayran eden bir kiyaset gösterdi, ateşj su ve suyu ateş yapmak kabilinden mu vaffakiyetler elde etti. inkılâbcı içimizde, ışığı lâhzada hahrladığımız sima, Harbiye mektebindeki genc Mustafa Kemal oluyor. Çünkü inkılâbcı Atatürkün nüvesi o çok zeki, o çok hassas ve o çok cesur gencdir. Fakat yalnız zekâ, yalnız hassasiyet, yalnız cesaret bu ayaıda bir inkılâbcının tarih sahnesine doğabilmesi için kâfi değildir. O halde Harbiyeli Mustafa Kemalin şahsiyetinde istikbalin Atatürkünü bulmak için bu gencin daha ne gibi meziyetler, hasletler ve kıymetler taşıdığmı araştırmak lâzım gelir. Biz bu yolda tarihî vesikalara dayanarak bir incelemeye girişince Harbiyeli Mustafa Kemalin riyaziyeye, ve felsefeye çok merakh, edebiyata candan bağh ve hitabete son derece müstaid bir genc olduğunu görüyoruz. BunJar zekâ, hassasiyet ve cür'etle birleşince büyük bir inkılâbcı olabibnek imkânını müjdeler. Çünkü riyaziyede kâmil bir ihtisas realistliği, edebiyat zevki beşerî duygularla ve muhitle samimî alâkayı, hitabet sevgisi de ruha hitab etmek melekesini doğurur. Yazan: M. Turhan Tan tatürk yaratBiz Türkîer, onun tığı harikalan minnetle yad etmekten geri kalmıyacağız mek istiyordu. Bu düşünce ile, ansızın kalktı, Mısıra ve oradan Yunanistana geç« ti, gizlice Selâniğe geldi, tanıyıp güvendiği kknselerle görüştü, Vatan ve Hürriyet Cemiyetinis bir şubesini de orada kurdu. Saray, zekâsındaki keskinliği ve talâkatindeki enginliği yakmdan görüp anladığı çünkü Mustafa Kemal Abdülhamidin iradesile Yıldız sarayında bir müddet hapsolunmuştu genc erkânıharb yüzbaşısmın Suriyeden uzaklaştığmı haber alınca telâşa düştü, her tarafa telgraflar yağdırdı ve bu meyanda Selânik'teki ordu kumandanlığma da tebliğler yaptı, Mustafa Kemal büyük bir tehlike geçiriyordu, fakat onun yüksek şahsiyetine meftun olanar iyi bir plân çevirdiler, kendisini bir badireye uğramaktan kurtardılar. Mustafa Kemal biraz sonra gene Seâniğe gelmek imkânını buldu, Hürriyet ve Vatan Cemiyetinin tttihad ve Terakki adı altında çalışmasına muvafakat gös erdi ve Meşrutiyet inkılâbmı yaratanlann başmda bulundu. Demek ki genc zabit, büyük bir inkılâbcı olmak yolunda pek kuvvetli ve pek şerefli hamleler yapmıştî, büyük bir eserin vücude gelmesinde âmı! olmuştu. Fakat o, müstebid îdarenin Meşruti yete çevrilmesile Türk yurdunun kurtulacağına inananlardan değildi, bu değişikliği ancak «büyük inkılâblar» a doğru ablmış bir adım sayıyordu. Şu kadar ki hâdiseler onu, inkılâb düşüncelerinde uzun bîr zaman uzak kalarak milletine askerî dehâsile hizmette bulunmağa icbar ettiğinden kendisindeki inkılâbcı ruh bir hayli müddet intizar vaziyetinde kaldı. Trablusgarb, Balkan harblerile Büyük Savaş sırasında genc inkılâbcı yalnız asker olarak rol oynadı ve birçok harikalar yaratarak milleti kendine hem hayran, hem minnettar bıraktı. tünde yeni rejimin kurulması inkılâb hamlelerinin en mühimmini teşkil ve bu pek büyük hâdisenin vukuu malum olduğu veçhile 29 teşrinievvel 1923 tarihine tesadüf eder. Asırlarca devam eden saltanat usulü nün bir çırpıda kaldmlması dile kolay gelir. Lâkin Avrupada buna benzer inkılâblann ne sürekli ve kanlı mücadelelerle vukua getirilebildiğini ve meselâ Fransada cumhuriyetin ne şekide kurulup yaşatıldığını düşünürsek, lspanyada kurulmak istenilen, yahud kurulmuş görünea cumhuriyetin geçirdiği ve geçirmekte olduğu safhalan gözönüne getirirsek Mustafa Kemalin yaptığı inkılâbın azametini kavrıyabiliriz. Büyük inkılâbcı bu büyük 15i başanrken ancak dehasından ilham ve cür'et aldı, altı yüz yıllık saltanat müessesesini parmağınm bir işaretile ortadan kaldırdu Çünkü o müessesenin tefessüh ettiğini çoktan anlamı; ve bu anlayışını Tük milletine de vuzuhla anlatmağa muvaffak olmuştu. O yalnız «gerekli» olan şeyi söyledı ve millet kendisine inandığı için pek müşkül görünen bu inkılâb pek kolaylıkla tahakkuk etti. Fakat onu tarihten evvel ve scnraki devirlerin yegânesi olarak teşhis ettiren, gelecek asırlara da o suretle tanıttıracak olan karakteristik tarafı inkılâbcılığıdır. Biz Türkler, bu, büyüklerden büyük, dâhilerden dâhî, yükseklerden yüksek adamın askeri ve siyasî cephelerde yarattığı harikalan daima hayretle, minnetle yad îşte Mustafa Kemal tahsil âleminden etmekten geri kalmıyacağız. Tarih de hayat merhalelerine bu yüksek kabiüyetkendisini pek mümtaz bir kımandan, çok ler ve kıymetlerle geçti. Müspet ilimlerle mahir bir diplooıat olarak kaydetmeği va çok meşgul olduğu için hayale tamamile zife tanıyacaktır. Lâkin biz ve tarih onun bigâne idi, hurafelere düşmandı, yalnız inkılâbcı şahsiyeti önünde bilhassa riikua hakikati seviyor, hakikati düşünüyor ve varacağız. Çünkü Atatürk adının daima hakikati arryordu. Edebiyatı candan sevmuzaffer bir askeri, daima muvaffak ol diği için çirkinlikten müteneffirdi. Muhiti m 1 5 bir siyasiyi teşhis ettirmekten çok da ve muhit ile ilgili olan herşeyi güzel gör1 ha ziyade inkılâbcı bir dehayı temsı! etti mek istiyordu. Zulüm, riya, yalan, hırsızğine şüphe yoktur. Iık, meskenet ve bunlara benzer herşey onu iğrendiriyordu. Şiirde, nesirde olduğu tnkılâbcı, sakkni müstakim, aczi kudret, zukneti nur, füturu ümid yapan, ya gibi hayatta da bediî denilecek faziletler pabilen insan demektir. Bu iş, ne sıva, ne bulmak iştiyakmt tafrrord». Hitabet zevboyadır. Kalıba kalb, damara kan, öliiyc ki ve merakı, onda düşündüklerini haracan vermek gibi birşey olduğu için her in retle, beyecanla açığa vunnak ve muha kılâbada tabir caizse bir hâlik kudreti tablannı kendi emellerine, elemlerine, ülkülerine ortak etmek kudretini temin edibulunmak lâzım gelir. yordu. İşte Atatürk milyonda değil, milyardd Mustafa Kemal böyle bir hüviyetle bir adama nasîb oknıyan o kudretm azahayata kanştı. Daha ilk adımda isitbdamî derecesine sahib bulunuyordu. Tarihte hiçbir inkılâbcı onunla eşit olamaz. Çün dın darbesine uğnyarak sürgüne gittiği kü tarihin kaydettiği inkılâblar, ekseriyet için fazilete, adalete ve hürriyete aşkı gele içtknaî şartlann ve zaruretlerin muhas ne ilk adımda coşup taştı ve o, henüz genc sılası olup atılgan bir zekânm o muhassı bir yüzbaşı iken rezileti fazilete, zulmü alayı benknsemesile tahakkuk etmiş veya dalete, esareti hürriyete kalbedecek şüişlek bir dimağın, cesur bir iradenin ham mullü bir inkılâbın temellerini kuımağa lesi halinde tezahür etmekle beraber tek basladı. bir mevzua inhisar eylemiştir. tçtimaî hakikatleri bütün çıplakhğile görebilen bu çok değerli Türkün bnünHalbuki Atatürk muhitten istifade ederek değil, muhiti meramına ram ederek de büyük ve çok büyük bir mevzu vardı: inkılâblannı yapmış, yaşatauş ve o inkı Türklüğün istikbali!.. Müstebid sultanlar, lâblann herbirini coşkun bir hayatiyet i Türkün yalnız hakkını, şerefini değil, asçinde istikbale yadigâr bırakmıştır. lnkı lını ve tarıhini de inkâr ediyorlardı. Türk lâblar diyoruz. Çünkü Atatürk bir inkı kendi yurdunda esirdi. Ondan yalnız verlâb yapmadı, birçok inkılâb yaptı ve bun gi alıyorlar ve şu hududda, bu hududda lan güneşe bağh yıldızlar âlemi gibi hay sık sık kanını dökmesini istiyorlardı. Bu rete değer bir insicam içinde Cumhuriyet vaziyette Türkün istikbali olmak şöyle dursun, o masum ve mazlum milletın halı rejimine raptetti. de mevcud sayılamazdı. Biz Türkler, bu inkılâb manzumesinin İnkılâbın ilk müjdesi içinde yaşadığvnız için nasıl dâhiyane kuMustafa Kemal bu elim hakikati hertürrulmuş bir insicam âleminde bulunduğumuzu hakkile idrak ve ihata edemeyiz. lü acılıklarile kavradıktan sonra en doğru Fakat gelecek nesiller înkılâbcı Atatür yolu seçti, sultanları ve saltanatı yıkmak kün yarattığı kâinatı çok büyük bir hay karannı alarak geniş bir programa müsretle temaşa edecekler ve onu, belki bizim tenid siyasî bir ihtilâl cemiyeti kurdu. Bu duyduğumuzdan daha büyük bir heye teşekkülün adı «Hürriyet ve Vatan Cecanla takdis edebileceklerdir. miyeti» olup Mustafa Kemalin ileride Bir şükran borcu yaratacağı inkılâblann müjdesi bu cemıBununla beraber inkılâbcı A f atürkü yetin adında pırıldar. Genc inkılâbcı Şamda temelini attığı anlıyabildiğimiz kadar tasvir etmek bir şükran borcudur. Bu borcu onu Laybet cemiyetin bir şubesini de Yafada açtı. Fatiğitniz şu kara günlerde gözlerimizden kat Suriyedeki faaliyeti kendi arzusuna ya§ döke döke ödemeğe çalışırken ilk göre kâfi bulamıyordu. Teskilâtı genislet Inktlâblar manzumen Büyük inkılâbcının bir inkılâblar manzumesi yaratmaya karar verdiğini söylemiştik. Saltanatın ilgası o manzumenin kuvvetli bir dıl'ı oknakla beraber daha yapılacak çok işler vardı. Mustafa Kemal hilâfet müessesesini kaldırmakla manzumeyi ve cumhuriyet rejimini kuvvetlendirdi. Sıra şimdi içtknaî, ıktısadî ve harsî inkılâblara gelmişu" ve bunlann yapılmasile o mubarek manzume tekemmül etmiş olacakü. Atatürk, ölümden kurtardığı, hürriyete kavuşturduğu milletini emin bir istikbale, mutlak bir refaha ve ikbale de mazhar etmek için inkılâb plânınm hızla tatbik edilmesini gerekli gördüğünden tek mekteb ve tek mahkeme, şapka, kadının hürriyeti ve umumî hayata iştiraki, yeni Türk alfabesi gibi binbirinden mühim ve her birinin yapılması uzun emekler sarfını müstelzim inkılâbları vücude getirdL Arkasından dil ve tarih inkılâblannı yarattı. Bu değişikliklerin her birini Atatürke candan bağh ve onun mutlaka iyi gördüğüne, iyi düşündüğüne, iyi yaptığına mutekid ol maktan dolayı şevkle, sevinde alkışlıyanbizler, benliğimize şöyle bir göz gezdirdiğimiz zaman müphem, kanşık ve uhrevî denilecek kadar rertksiz bir hayattan ışıklı, vazıh ve mes'ud bir âleme intikal ettiğimizi anhyoruz ve Atatürkün bir inkılâb manzumesi için yeni bir devlet yarattığı na kendimizi şahid tutarak iman ediyoruz. Fakat ne bedbahtız kî bîzi zulmetten nura, hiçlikten varlığa götüren Büyük Adamın aratnızdan çekilip gittiğini gör " dük. Şimdi içimizde ışığı yaşıyan, lâkin kendi küsufa uğnyan bir güneşin hicranı kanıyor. Bizim gözlerimiz o güneşe ba ka baka kapanmalıydı. Ne yazık ki o güneş kapandı ve bizim gözlerimiz şimdi kanlı yaşlar döke döke onun aziz hayalini, matemli ufuklarda boş yere arayıp duruyor. Atamızm son portrelermden hufc Acar motöründe Cihan, Tarkei düşmanken . . . Büyük Savaş, Türk yurdunu perişanığa ve Türk milletini esarete sürükliyecek bir şekilde bitip de galib milletler, istilâ görtniyen topraklarımızı da paylaşmak hırsile harekete geçince dâhî asker, yenibaştan inkılâbcı hüviyetini takındı, yıllardanberi tasarladığı plân dairesinde iş görmeğe koyuldu. Fakat bu sefer, çifte ve harta üç cepheli hüviyetle hareket etmek lâzımdı, çünkü Türk yurdunu düsman ordulan çiğniyordu, bütün cihan Türke düsman görünüyordu, padişah pcshınu kurtarmak hulyasile düşmanlara yardakçılıkta bulunuyordu. Mustafa Kemal bu vaziyette hem askerî, hem siyasî, hem de inkılâbcı dehâsını zemin zemin ve zaman zaman kullandı. Hiç yoktan var ettiği ordularla düsman ordulanm denize döktü, siyasetteki kiya»etile dostlar ve müttefikler elde etti, yurdu felâketten ve milleti esaretten kurtardıktan sonra inkılâbcı ruhunun bütün kudretile Türk milletinin önüne geçerek hiçbir devirde görülmiyen, hiçbir inkılâbcıya nasib olmıyan inkılâblar yaıattı. Bu inkılâblann başmda saltanatın ilgası vardır. Bizzat Mustafa Kemalin Büyük Mıllet Meclisine verdiği takrir üzerine 2 teşrinisani 1922 de verilen bir kararla bu ilga keyfıyeti tahakkuk etmiş ve saltanatın lâğvi Cumhuriyetin kurul masma zemin hazırlamıştır. O zemin üs Büyük Şef seyahatlerinden birinde M. TURHAN TAN Atatürk Dil Kurultayı içtimalannda Büyük Ata, Meclis kürsüsünde tarihî nntuklanndan birini okurken.=. Ulu Önder, General İsmet İnönü ile bir musafahada