Katalog

CUMHURİYET 11 İkinciteşrin 1938 Oy fıtratın Başkumandan olmak için yarattığı Dâhi bir Şefti; bülün askerlik hayatında, hiç yenilmez ve daima muzaffer bir Başbıığ olmuştur Atatürk dâhi bir kumandandı. fırkayı yoktan var etti. Bu fırka, evvelâ vardı. Türk istiklâl ordusunun maneviyatı büyük serdann sahib olması lâzirn Başbuğ, başbuğ olarak doğar. Atatürk Çanakkalede, sonra bütün Umumî Harb ise Ankaranın önünde, arkasında harbet bütün fıtrî ve kisbî meziyetlere sahibdi. de, fıtratın kumanda etmek, insanları sevk içinde büyük bir şöhret kazanan kahra mekle kınlacak kadar zayıf değildi. Herşeyden evvel kumandan olmak için ve idare etmek, kumandan, başkumandan man 19 uncu fırka idi. Nihayet, maneviyat, iman kuvveti, yaratılmışb. Dâhiyane bir görüşü ve kavolmak için yarattığı büyük insanlardan 25 nisan 1915 te, îngiliz Fransız orkahramanlık Sakaryada da maddî kuv rayışı vardı. O, her zaman düşmanın ne biriydi. Filvaki, onun askerlik hayatını dusu Gelibolu ihracına başladığı gün, vetlere galebe çaldı. Yunan erkânıharbiye yapacağını sezer; bilirdi, sanırsınız. Çelik tetkik edince görürüz ki Atatürk, yalnız karşısmda 19 uncu fırkayı ve onun kah ikinci reisinin dediği gibi «Yunan azim ve menevişli mavi gözleri, güneşin ziyas, giasnmızm değil; tarihin en büyük kuman raman kumandanını buldu. Halbuki iradesi Mustafa Kemalin ve Türk milleti bi mesafeleri aşarak düşman karars^hıdanlanndan biridir. 19 uncu fırka ihtiyatta idi. Mustafa Kenin azim ve iradesine baş eğdi.» Yunan nın ve başkumandanının kafasının içine 31 mart vak'asından lonra Mahmud mal Bey, hiçbir emir beklemeden, kendi ordusu mağlub olarak Sakaryadan Eski girer, onun ne yapmak istedığini, ne yapaŞevket Pajanın kumandasında îstanbula teşebbüsile top seslerine doğru yürümüş; şehir Afyon hatına ricat etti. Sakarya cağını bilirdi. Hiçbir tahmini yanlış çıkgelen Hareket ordusunun erkânıharbiye onun ruhundaki «Büyük Asker», «Bü meydan muharebesi 23 ağustostan 13 ey mamıştır; meğer ki düşman, akıl ve manyük Kumandan» kendini göstermişti. reUi kolağası Mustafa Kemal Beydi. Bu lul 1921 e kadar devam etmişti. tıktan büsbütün aykırı, yanlış kararlar küçük ordu, niıamiye kıt'alarile, gönül Başka biri olsa, mafevkinden emir almaBu zaferimiz üzerine Yunanlılar, ar vermiş ola. Atatürk, o vakit de düşmanın lülerden mürekkebdi. Gönüllüler arasın dan harekete geçmez ve Çanakkale Boğatık harbi kaybetmişlerdi. Millet Meclisi, hatasından istifade etmeği bilmiştir. da Bulgar komitacılan da vardı. Bu iti • zına hâkim olan Kocaçimen tepesi düşbir müddet evvel başkumandanlığı kendiBir başkumandan, kendi millet ve barla Hareket ordusunun erkânıharbiye man eline düşer; ağlebi ihtimal, Boğaz da sine emanet ettiği Mustafa Kemale Ga memleketinin, bütün devletlerin ve bil » reisine mühim ve müjkül ifler düşüyor sukut ederdi. Halbuki Büyük Kumandan, zilik unvanile müşirlik rütbesi verdi. Pa hassa düşmanlann tarihlerini, siyasetîe du. Mustafa Kemal Bey, bu küçük, fa Arıburnuna çıkan Avustralya ve Yeni dişahm askerlikten tardedip «Mustafa rini, coğrafyalarını, kuvvetli ve zayıf takat sevk ve idaresi güç orduyu iyi işliyen Zelânda kuvvetlerini karşıladı ve bizzat Kemal efendi» dediği ve idama mahkum raflannı, sevkulceyşlerini bilmelidir. bir makine haline getirdi ve îstanbulun i§ ateşe sürdüğü kahraman askerlerile sayı ettiği bu kahraman ve muzaffer Kuman Atatürk, bunlan çok iyi bilirdi. gali, Hassa ordusunun silâhlarından tecri ca çok üstün düşmanı sahile mıhladı. dana, millet, «Büyük Millet Meclisi ReBir başkumandan, kendi elindeki ordi işlerini muvaffakiyetle başardı. Bu, o Kaymakam Mustafa Kemal Bey Kocaisi, Başkumandan ve Müşir Gazi Mustafa dunun ve bu ordunun kaynağı olan milnun sevk ve idare bakımından, ilk mu çimen tepesini de, Boğazı da, îstanbulu Kemal Pasa» diyordu. letin nıhuna nüfuz etmiş olmahdır. Atavaffakiyeti idi ve o zamana kadar hazarî da, memleketi de kurtarmıştı. Bu, onun Galib Türk ordusu ile mağlub Yunan türk, Türk ordusunun ve Türk milletinin kuvvetlerin talim ve terbiyesind* ve tat birinci kurtanşı idi; bu büyük kumanda ordusu Eskişehir Afyon hattında karşı ruhunu herkesten iyi bilirdi. Onun için bikatlarda gösterdiği yüksek kabiliyeti, nın, sonra daha kaç defa memleketi kurnin tasavvurlarını, yaptıklanm ve aşiret silâh ve siyaset kuvvetile millî hükumet karşıya kaldıklan zaman, Başkumandan, dir ki orduya her istediğini yaptırmış, ve seferî vaziyetlerde ve harbde de göstere tarması mukarrer ve mukadderdi. lerle temaslarını ve memleketin yalnız as resmen tanıtılmıştı. Fransız kuvvetleri Ki düşmanı son bir darbe ile denize dökmeyi kendisi de milletin her istediğini yapmışceğini ispat etmijti. Mustafa Kemal Bey, Mustafa Kemal Beyin fırkası, Arıkerî değil; dahilî işlerine de tahakkümünü likyayı tahliye etmişlerdi. Bir taraftan ha daha doğrusu kendi tabirile «vatanın ha tır. daha Erkânıharbiye mektebinde iken burnu siperlerinde geçilmez bir kale olricî düşmanla çarpışılırken diğer taraftan rimi ismetinde boğmayı» kararlaştırmıştı. Bir başkumandanm çelik gibi bir iravadettiklerini, iş başmda, vermeğe başja muştu. O fırkanm, herkes gibi et ve ke beğenmiyordu. Paşa, Irakın istirdadı imOrduyu. 1921 eylulünden 1922 ağustokânsızhğını görüyor, üste Filistin ve Suri padişah ve halifenin musallat ettiği kuv mışü. mikten ibaret olan askerleri, onun irade suna kadar bu gaye için hazırladı. O, bir deye sahib olması ve bir kere yapmağa yenin d< gideceğinden bihakkin endişe e vetler mağlub edildi. Dahilî isyanlar bas1911 sonbaharmda, ttalya, siyasî bir sile çelikleşmijti. Işte, büyük kumandan taraftan yeni bir devlet kurarken diğer ta karar verdiği şeyleri mutlaka yapmasl, diyordu. Verdiği lâyihalarla kimseye söz tırıldı. Garb cephesi kumandanı miralay raftan da her müstakil devletin ilk ve ye fakat bu azim ve irade kuvvetinin taş gibi baskın yaparak Osmanlı saltanatını gafil budur; taarruzda olduğu gibi müdafaada îsmet Beyin kumandasındaki ordu Yu avladı ve Trablusgarb harbini açtı. 20 n da insanları düşmana değil, ölüme dahi anlatamadığını görünce 7 nci ordu ku nanlılara karşı Birinci, İkinci înönü mu gâne istinadgâhı olan orduyu kuruyor katı ve cahilâne bir inad değil; hâdiselemandanlığından istifa etti. Bundan sonra rin icablarına uymağı bilen çelik gibi kıci asrın ilk çeyreğinde vuku bulan kanlı hâkim kılar. du. harebelerini kazandı. hâdiseler onun ne kadar doğru düşün 1915 ağustosunda, düşman, büyük boğuşmaların başlangıcı ve müjebbibi oNihayet 26 ağustos 1922 günü, Türk rılmadan yaylarur, bilgili ve zeki olmaa îsmet înönü Atatürkün kendisine çekşarttır. Atatürkün azim ve iradesi işte bu lan o harb patladığı zaman, vatanm uğ kuvvetlerle Arıburnunun yanını ve gerisi düğünü gösterdi. Ingilizlerin Filistinde tatiği telgrafta söylediği gibi yalnız düş ordusu büyük taarruza başladı. Arada genevidendi. ni çevirmek üzere karaya yeniden 60,000 arruza geçmesi üzerine Irak seferi yapıJa'l tadığı bu taarruz karşısında, Mustafa Kemanı değil, milletin makus talihini de çtn bu* seneden" az bir zamanda îstiklâl madı; fakat Yıldırım ordusunun kıt'aları mal Beyin seyirci kalmasma imkân yoktu. asker döktü. Mustafa Kemal, daha evBir başkumandanm milletine, ordusuyenmişti. Çünkü bunlar millî ordunun ilk harbinin kahraman ordusu sayıca üç misli Anası onu, böyle günler için doğurmuştu. vel, Alman Generali Liman von Sanderse da vaktinde cepheye gönderilemediğin zaferleri idi. artmıştı: 98,670 tüfek, 2864 makineli na ve kendi kendisine inanmış olması lâMısır tarikile gizlice hududu aşarak Bin yeni ihrac ve taarruzun buradan yapıla den Filistin de elden çıktı. Siyasî ve askerî uzun hazırlıklardan tüfek, 323 top, 5286 kılc. Yunan ordusu zımdır. Atatürk Türk milletinin, Türk gaziye geçti. Tobruk mevkiinde tesadüf cağını söylemiş, fakat fikrini ona kabul Mustafa Kemal Paşa, o zaman Veli sonra, Yunan Kralı Kostantin büyük bir da 130,000 tüfek, 8060 makinelitüfek, ordusunun ve kendinın kuvvetine iman ettiği Türk kuvvetleri kumandanını taar ettirememişti. Liman von Sanders, vazi ahd olan Vahideddinle Almanyada bir ordu ile 10 temmuzda taarruza geçti. 348 top, 1300 kılıc idi. Sakaryada oldu etmis bir başkumandandı. Öyle olmasayruza geçmeğe ikna etti. 9 ikincikânun yeti kendisinden daha iyi gören genc kay seyahat yaptıktan sonra, memleketine dö Yunan Kralınm taarruz emri «Anka ğu gibi gene sayı üstünlüğü süvari müs dı, Mütareke senelerinde, şairin 1912 de yapılan Tobruk muharebesi o makamı, son derece tehlikeli olan düşman nünce, Yıldırım ordular grupu kuman raya!» idi. Düşman ordusu, henüz teşek tesna düşmanda idi. Fakat manevlyat, Derd çok, hemderd yok, düşman kavi, talt havalide ilk ciddî muharebe ve kazamlan taarruzunu durdurmağa memur etti. Kay danlığına geçmiş olan Liman von San kül halinde bulunan Türk ordusundan iman üstünlüğü Sakaryadakinden çok dazebun ilk muvaffakiyet oldu. Mustafa Kemal makam Mustafa Kemal Bey, elindeki ders'in ricası ve padişah olan Vahideddi top ve tüfek hesabile iki^misli, makineli ha fazla olarak Türk ordusunda idi. mısraına tarnamen uygun bir vaziyette, binbaşılığa terfii haberini de Tobrukta yorgun ve mahdud kuvvetlerle düşmana nin ısrarı üzerine tekrar 7 nci ordu kuman tüfek ve tayyare bakımından on defa fazTürk ordusunun taarruz plânı ve bu bütün maddî ve manevî varlığını tehîiketaarruz ederek 9 ağustos günü Anafarta danlığını kabul etti. Fakat, artık çok za la idi. Yalnız süvarice Türk ordusu üs plânın tatbiki, askerlik ve harb san'ati ba ye koyup milletin başma geçer ve onu aldı. Mustafa Kemal Beyi bundan sonra larda galib geldi. Ertesi gün, 10 ağustos yıflamış olan Yıldırım ordular grupu, în tündü. Kuvvetler şöyle idi: kımından bir şaheserdir. Büyük asker, dâ ölümden kurtarabilir miydi? O Türk Dernede ve buradaki bir avuc Türkün ta da Conk bayırı Kocaçimen tepesi gilizlerin büyük taarruzu karşısında mağhi serdar, bütün askerlik hayatınm en gü milletinin damarlanndaki harikalı kanm Yunanlılar Türkler başmda görürüz. Orada, bir sene süren hattmda muzaffer oldu. Düşmanı tekrar lub ve münhezim oldu. Yalnız 7 nci ordu zel ve muhteşem eserini 26 ağustostan 30 mucizeler yaratacağma ve Türk milletiTüfek: 88,000 40,000 kumandanlığı esnasmda, îtalyanların kar geri atarak deniz kenarına mıhladı. ağustosa kadar geçen 5 gün içinde vermiş nin başına geçerse bu mucizelerin yara * kahraman kumandanınm yüksek sevk ve Makinelitüfek: 7,000 700 fisına bir kale gibi dikildi ve büyük bir tir. Bu beş gün içinde, ordu tarihin en tılacağına inanmışü. Bu inanc onu ve milBuhranlı günlerde, Mustafa Kemal, idaresi altında inhilâlden kurtuldu. Top: 300 177 kumandanın küçük kuvvetlerle büyük iş Kocaçimen tepesini, Çanakkale Boğazmı, der kaydettiği muazzam bir tabiye ve sev leti muzaffer etti. Kıhc: 1,300 2,745 Mustafa Kemal Paşa ordusunu Haleler görebileceğini ispat etti. külceyş zaferi kazarmıştır. Gazi Mustaİstanbulu ve memleketi birbiri peşinden be kadar getirdi. Haleb cenubunda îngiTayyare: 1520 2 Bir başkumandan otoriter olmah, Binbaşı Mustafa Kemal Bey, Dernede iki defa daha kurtarmıştı. Onun, sonra liz süvari fırkasını ve Arabları son bir Teçhizatı da, cepanesi de, erzakı da, fa Kemalin idare ettiği ordumuz, sayıca herkesi kendine itaat ettirmeli, herkese düşman kuvvetlerini durdururken anava ları Türkiyeyi daha büyük felâketlerden mağlubîyete uğrattı. Arkasmdan da mümalzemesi de, nakil vasıtaları da noksan üstün bir düşmanın cephesini evvelâ yarkendisinin büyük şef olduğunu kabul ettan Balkan ittifakının taarruzuna uğramış kurtarması mukarrer ve mukadder oldu tareke imzalandı. olan Türk ordusu, bu üstün düşmanla mış, sonra onu her tarafından çevirip kıskıv tirmelidir. Bir başkumandanm otoritesi, tı. îtalyanlarla sulh imzalandığı için ğu için, 10 ağusto günü göğsüne isabet eçarpışa çarpışa, Sakaryaya kadar çekildi. rak yakalamış, son bir meydan muharebeTrablusgarb Bingazi havalisinde yapı den bir mermi parçası kalbine değil sa Mütarekede îstanbula gelen Mustafa Büyük Millet Meclisi, düşmanı durdur sile ezip kahretmiştir. Neticede koca bir onun benliğinden yayılan, muhitini saran lacak iş de kalmamıştı. Mısır yolile Tür atine girmiş; Allah, o Büyük Adamı, bu Kemal Paşayı, bundan sonra, mukadde mak ve mağlub etmek vazifesini 5 ağus dü=™^n ordusu kısmen esir düşmüş, kıs esrarlı havada mündemiçtir. Atatürk tekiyeye gelirken mütevali felâket haberle güne kadar büyük vazifesini yapmak için ratın kendisine verdığı asıl büyük vazife tos günü Mustafa Kemal Paşaya verdi men de yo'=uz dağ'ara atılıp darmadağm peden tırnağa kadar otorite, otoritenin n" başmda görürüz. O, İstanbulda birşey Mustafa Kemal şekline girmiş timsali idL rini aldı ve yüreği yandı. Istanbula gelin Türk milletine bağışlamıştı. ve onu vâsi salâhiyetle Başkumandan ta o'mu^ur. Ihata çemberimizin dışında kayapılamıyacağını görünce 19 mayıs 1919 Bir başkumandan, etrafındakilere emce, hemen cepheye koşarak Akdeniz BoDüşman bundan sonra Gelibolu yarımyin etti. îki hafta sonra Sakarya meydan lan dvi«man kuvvetleri ise iki istikamette takib ed'lerek masrlub, perişan, esir edil niyet, itimad, sevgi telkin etmelidir; herğazı Kuvayi Mürettibesi erkânıharbiyesin adasını tahliyeye mecbur kaldı. Bu, Türk da Anadoluya geçti. muharebesi başladı. miş, 200,000 ki'ilik bir düşman ordusu kes, onun kendisinden yüksek olduğunu O sıralarda 39 yaşında bulunan Bü de, Harekât şubesi müdürlüğünü deruhde ordusu için büyük bir zaferdi ve bu zafeİsmet ve Fevzi Paşalar gibi hep harb ve «vatanm harimi ismetinde» boğulmuştur. kabul etmeli, büyük küçük herkes onun etti. Bulayır kolordusunun harekâtını, ko ri kazanan küçük rütbeli büyük Türk yük Adam, artık bütün kmvetile kurtuluş ateş içinde yetişmiş kumandanlan, zabit Bu dâhiyane darbe öyle yaman bir tarzda tuttuğunu mutlaka koparacağına, el athlordu erkânıharbiye reisi sıfatile tanzim ve Serdarı Mustafa Kemaldi. Kendi kendi mücadelesine başlıyordu. Memlekette idare eden odur. Edirneye ilk giren kıt'a, sini binbaşılıktan birinci ferikliğe kadar 100,000 Fransız, Îngiliz, İtalyan askeri, leri ve askerlerile kahraman Türk ordusu, indirilmi«tir ki 26 ağustos sabahı şafakla ğı işi kat'iyyen başaracağına iman etmebu kolordunun süvari livası idi. Binbaşı terfi ettirmiş ve Sankamışta koca bir or şarkta bir Ermeni ordusu, ayrıca Ermeni, Mustafa Kemalin askerî dehası, çelik ira beraber kocaman ve saqlam bir düşman lidir. Atatürk, bu imanı, yalnız etrafınMustafa Kemal Bey, bu kolorduya yeni duyu erirmiş olan Enver Paşa, beş ayda, Rum çeteleri, İzmirde bir Yunan ordu desi altında 22 gün 22 gece Sakaryada ordusu, memlekette binlerce kilometre dakilere, maiyetindekilere, kumandası alharbetti. 100 kilometrelik uzun bir cephe murabbaı araziyi iseal ederken 18 eylulde, tmda harbedenlere değil; bütün miMete bir ruh aşılamıştı. en az beş kere Boğazı ve îstanbulu kurta su vardı. Düşman donanmaları kıyılarımıüzerinde cereyan eden bu meydan muha yani üç hafta içinde Anadoluda esirler aşîlamıştı. Onun içindir ki kamçısının Mustafa Kemal Bey, Balkan harbi ran Mustafa Kemali nihayet miralay ya zı sarmıştı. Dahılde, milletin maneviyatı rebesinde düşman Ankaranın 50 kilomet den ve ölülerden başka düşman kalma ucile düşmanı gösterdiği zaman alaylar, kırılmıştı, hükumet ve padişah tam ma bittikten sonra, Sofya ataşemiliteri oldu. pabilmişti. re cenubuna kadar yaklaştı. Yunanlılann mıstır. ölüme atılmakta tereddüd etmediler. OBüyük Harb patlayıp da Türkiye de se Düşman Çanakkaleden çekildikten son nasile bozguncu idi. Mustafa Kemal Paferber olunca, vatana hizmet yolunda içi ra, miralay Mustafa Kemal Bey, Enver şa ve mahdud miktarda arkadaşları, so mütemadiyen sol cenahımızı sarmak isteBu bir taarruz değil; bir yıldırımdır nun içindir ki bir yaverile Samsuna ayak içine sığmıyan bu büyük ruhun Sofyada Paşanın Sarıkamış hezimetinden sonra nuna kadar silâhla mukavemet taraftarı mesi yüzünden ordumuzun cephesi evvelâ ve bu yıldırımıindiren de gene Başkuman bastıktan sonra, bütün Türk milleti, ogarba müteveccih iken sonra tedricen ceoturmasma imkân mı vardı? Türkiye, ilerliyen Rus ordusuna karşı Kafkas cep idiler. danın Birinci Dumlupmar muharebesin nun bayrağı altında toplandı, döğüştü ve malum şekilde harbe sürüklendiği halde, hesine gönderildi. 78 ağustos 1916 da Onun çelik iradesi, yavaş yavaş Ana nuba döndü. Ordu, arkasını Ankaraya de söylediği gibi «Gök gürüllülerim an muzaffer oldu. Şairin dediği gibi ona orduda bir vazife verilmemiş, rütbesi Rusları bir ricat manevrasile aldatarak doluyu canlandırdı, millet, her tarafta si vermişken yavaş yavaş şimale çevirdi ve dıran bir veloele ve heybetle sahnei tarihe Tarifi yerde bitmez Arşa çıkan kibann kaymakamhğa terfi edilerek gene Sofya istediği noktaya çekti ve orada taarruz? lâha sarıldı. Silâhları elirden alınan or meydan muharebesi askerlıkte «ters cep ueniden doğan» Türk ordusu ve onun dâOnun için yazımı bitiriyorum. da bırakılmıştı. Müteaddid filî hizmet ta geçerek mağlub etti. Bitlisi ve Muşu geri dunun bakiyyesi de tekrar harbe başladı. he» denilen şekli aldı. Fakat Başkuman hi başkumandanıdır. leblerine rağmen, 1914 kânunuevveli so aldı. Harbiye Nazırı ve Başkumandan 28 mayıs 1919 da Ayvalıkta 600 kişiye dan ters cephe ile harbetmekten endişe etBüyük Mustafa Kemalin harb san'aOnun ölümüne ağlarken bir hakikati nuna kadar, orada kalmağa mecbur ol vekili, artık, genc kumandana Iivalık ve kumanda eden Ali Çetinkayanm açtığı a miyordu. Mustafa Ketnal, «Hattı mü tmdaki dehası, îstikiâl Harbini zaferle unutmamalıyız. Bu büyük kumandanı, du. paşalık vermek mecburiyetinde kalmıştı. teşle başhyan îstiklâl Harbinin, ilk safha dafaa yoktnr, sathı müdafaa var bitiren ve tarihe «Başkumandan meydan Türk milleti yetiştirmiştir ve milletiaıizin Başkumandan vekili Enver Paşa, MusMustafa Kemal Paşa, Kafkas cephe sı olan millî müdafaa, tedricen bütün cep dır. O satıh bütün vatandır. Vata muharebesi» diye geçen büyük zaferle büyüklüğünü bize herkesten iyi tanıtan tafa Kemal Beyden çekiniyordu. Niha sinde ikinci ordu kumandanlığını ifa e helerde muvaffak olmağa başladı. 23 ni nm her karıs toprağı vatandaş ka son jaheserini vermiştir. Büyük kuman yet genc ve ateşli askerin mütemadi ısrar derken Bağdadı istirdad için teşkil edilen san 1920 de Büyük Millet Meclisi hüku nile ıslanmadıkça terkolunmaz.» dan ve büyük halâskâr bundan sonra, Atatürk, Türk milletinin, büyük insanlar ve büyük kumandanlar yetiştirmekte eşsiz ları üzerine kendisini Tekirdağmda teşek Yıldırım ordular grupuna dahil 7 ordu meti kurularak ayni senenin eylulü ile bi diyordu. büyük inkılâbcı ve büyük devlet kurucuolduğunu da bize öğretmiştir. Türk milkül edecek olan yeni bir fırkanm kuman ya kumandan tayin edildi. Onu, bu vazi rinciteşrininde şarkta Ermeni ordusu mağOrdu, icab ederse Ankaranın ötesine de su olmak üzere, muzaffer kılıcmı kınma leti ve Türk ordusu Dâhi ve Kurtarıcı danhğına tayin ettiler. Ortada, dağınık fede, Yıldırım ordular grupu kumandanı lub edildi; ordumuz, Sarıkamışa ve Kar çekilecek, fakat nihayet düşmanı yene koymuştu. Başbuğile ebediyen iftihar edecektir. kıt'alar vardı. Fakat fırkadan eser yoktu. Alman Orgenerali Falkenhayn ile müca sa girdi. Mağlub Ermenilerle Gümrii mu cekti. O emsalsiz müdafaa harbinde, An*** ABİDİN DAVER Mustafa Kemal Bey, bir ay içinde, bu dele eder buluvoruz. O, Alman Generali ahedesi akdedildi. Cenubda, Fransızlara karanın yalnız manevî bir ehemmiyeti Gazi Mustafa Kemal, büyük askerin, Asker Atatflr Abidin Daver