Catalog

Seçeneğiniz sokak sütü nıii? Dr. Yaşar Kemal ERDEM (Maceftepe Ûrmtırsiteai Ctda MühendisHğl BflBmuJ ••• ••••!•••••*••••••»•••••••••••••••t M ırirupol yerleşımlenle gt\lc gclcn. hcrşcyını ılc hcrabcnndc gctınnişlir. Dilini. mutfagını, tbikJnnınu. tiim nitclıklcriiıi. O/km vc alışkanlıkliir, M İHir*larda" ıl.ı "urahırda" gibt yaşamayı /urunlıı kılmakfcıdır Sokak sötü tk bu "orabrda olnuı" ulgusuııun bır Konucudtır Yukın çevreıleiı toplanan ciğ sül, sosyal komımu degişnuşolsa da,o/clliklcgcldiği ycri ö/Jcyen aılelcrın,cvhanımlannın yogunlaştıgı mahallc vc scmrlcnic pa/arlanmaktadır. Uirdenciımc tabî dcgildıı, ııtaliyc dıgııufa luı insanlanı nıusallal olan kinısc yoktur vc o da gürccc kolay vtt'ümlcnır bir sonındur. Amhulaj. ışlcnıc vc kıra malıycıkıırıiıı hıvbınnc sahıp olınatııası ncdcniylc dc gonccc ucuzdıır. Ayrıca artık kornasından uııınan "sütçü", altşvvnsı yapan hanımlarla hcnıcn hcı koinıyu konuşacak hir HeDteÜeklfieln binkimc dc sahiptir Onlara o bölgc» nın ıncşhur dıger tanın ürijnkTinden dc mcvsimine görc jKtirir: bıı kınıi /aman AY:IJ> domatcsi. kinı/ı olur. kinıi /aıuan (, cngclkoy hıyan, kıını /aııian da M koy" ta\ugu, vs. Alıtian süı dc ak$am ycmcgine yııgurt nlur, sutlaç (dur. Oncc laşırmüdan iyîuc kaynatılır dn k.iynatı1ır. Sonra üriinc görcsıtfuiulıır,ömcgîn yoguri ıvııı MmayasıM katıldıkian Minnı u/un ıı/ıın bckleiîlır. Iv/lcre vs. siuılurak. Vc Imnc halkı, kcscsinı yımnay.ın bir ühinü o akgam ya da cricsi gün mfrasHkkı bulur. Sül. do^ada buluıiiiıı cn diıiamîk iki sıviıLııı bıridir (digcri ihc kan). Sa^ıldığı andan ha^lamak ü/crc süa*klı dc£işimc ugrar. IVfal yapısında bıılunan bilcşen vc mikr<>orjiaııı/ıııalar duını:ıkM/ın clkılcşim K'cıisindcdir Ilelc bu ciıncnlcr ıvcnsine v^vrcscl ctkıkrı ılc kalacak olursaııı A kurunmak /orutuiadır. Sümcrlcrtlen hugünc ınsaıiiiglu sulü, çok oldııgu /anunlanlaıı a/ oldııptı /anıanlanı kadar dayaııdınnaııııı ynllannı kullanmakıadır Cagıını/da mülıcııdi.slık yakla^ıııılan ılc sajtlanan bu olguntın asal hcdctl: Hulîiıı dıt£U| yapısinda ctı m dcgiüimc yol av*arak cn Naglıklı ürünü sofmııu/a ula^iııınakıır Tıcarclinı dc gt'r/ uıuînc aldıgıtnı/da. lıcrkcsin ııasil nluısa okun ar/u ctiıgı v^itldiktc üriiiK ıılaşınası saglanarak sül lükclmcsi hcdcllcnmcklcdıı Buıııııı is'in lıcr ya$grobuna yöıiclık üriîn vcşılliliklcrı hüytık huvııtlaraıılaşlımnktadır. Hııgün saglıklı hıı sııiu. ıkı jiuıiılayajulımiük İMciM.'111/iKnıcsülü olarak J pasiî>ri7c cdcrsmi/ (bu kaynalınak dcpildir), 3day ı^ınc süıüolarak konıınak istcrscni/ Ul ITpastüri/asytm ııygııIarNinı/ (dayamklı MU|. d^tyanıtmnı ıki haflaya çıkamıak istcrscnı/ süt ariık ypgıınLi işlcnmi^lır. aylara çıkamıak iMcrscni/ pcynır, yıla uluşnuı>ım istcrscnı/ süılıi/uıdcmcktır Ülkcmi/dc yılda yakla^ık IÜ milyoıı lon çigsüt ürchlmcklcılir (vogıı ııuk siilü ohnak ü/crc). bu sülün cn v^k yii/tlc 25'ı. bu ı^c uygun ijjlcjmclcr lanıfından iî>lcnınckledır. (îcri kalaııını ısc. küçük oKckli vc bir kısnıı ssıglıksı/ koşullarda ürciiın yapan mandıralar. aılc içi işlcmc lükclim vc sııkak sıülü kaps:ınıaktadır I Ikcmı/ t;ocuk|jlanııın sadcıc Ktigı stltün l<5aı k.ıdaı sül vc süt üriinü tükciıiKkicdıı Ivmc, sütii K'crck fükctmcalışkaıilıgımı/IK;tnctı lııç yoktur. ()ysa dugala cn yakııı tükciirn cn yararli lükdimdır. litındaıı difCT süt ünnılcrini tükciıncnin yadsındı^ı .mlanıı vıkmasın. ancak gclışcıı ku^aklar daha <nk ivcrck lükciınck /orundadir süıü. Ivıııc siilü paslüri/c ya ıkı l lIITpaMcMİ/c Avrnilarınd;ı kffl^ıntı/a vıkmaktadır. Hıı siirt\Icr orncgın sırasıyla 7<K'da 20saıııyc veya I32c\k 13 saniycnormlaniHİa ısı uygalarTiaMfiın ardtmlnn sıitün liı/la Migululup ambalajkınmasıy la yıirütulür. Asla kuyıulma sö/ koııusu dcgîldır \c psLslori/asyunla ulaşılan M cn a/ degi^imr ugramış vc ı'n saglıklı*" sütc nc kaılar kaynatılırsa ka> nalılsın ulaşılanıaııı.ıkladır. Kaynatnuı. sütün hcslcnnıc dcgcrııuic ı;ok cıddi kayıpianı yol avmakladır. Oy&a sokakian nc uldugu Mırsî/., nasıl sagtldıgı» ncrclerde ttıtuldugu, ıvcnsi • Sokaktan ne olduğu belirsiz, nasıl sağıldığı, nerelerde tutulduğu, içerisine ne katıldtğı, nasıl toplandığı bilinmeyen sütü aldığımızda çaresi yoktur, onu kaynatmak zorundayız. Bu, başlı başına bir kayıptır. nc nc katıkhpı. nasıl uıpLrıdıgı bîlimncyvn siilü aldıgınıı/ ınalîyclı ikaynalnıa sırahinıLı ıicakta yaktı^ını/ ga/ vc dida varcsı yoktur, unıı kaynalınak /urundayı/. liu haşlı ha bı tuiımış lenccrcnin icnu/lcnınesi ıçin Imrcanan su. dcşına bır kayıplır I lclc hck gclcn Mİıîîn ivcripinin bclirsı/ tcıjan, cnıck vc zaman lınric) 2 lilrv süt maliyctıdir. yani ligi vc liılclcr IHIU dalıa da riskli kiltiıaktadır. lürkiyc'dc cn a/ I mılyon Ml)hın'l'L. Oysa sattşycılcnruk. saıutyiyapılan hanpı saha ara^ln ı ııasma bakaı s;ını/ hakın, snkak dc ı^lcnmi^ vc yii/dc Id ktınnnaddc ıccriğindc. cıı lnjycsüllcnnıniincmlı bir ccıpıınlugumın, Kcrısıııcsıı kaiılmt^ nık ko^ull.ınlîi. koııirifl ulıııula ürclılmı$ 11,5 kg. yogııri yagı almmı^ kuı uyucu ııvıdık1 kaıılnıış ya da kaynalılmı^ da "avm fiyalla*1 kanjinı/a gıkacııktır. Üstclik sokak nldu^unu gııruniünıı/. Ülkcdc gıdaya ulaşmak. isicnilcıı sütiinön su katkılı vc ya£i altnınıs cıldugıı tla lıcsaha kniılagukı maddcsmı, islcmlcn v^illiliklc hulnuık \v sultıı nla cak olursadcngcvıuliLsiriycl i^ldınclorJc iirclilcn yııgurthılnick lula soıuııkcıı. sütün kapınııı «nnînc vc daha ucıı tan yana döncccktir. Ostdik la^tma, işlcmc, ambalaj. n\ gclnıcM ncckrn sınıın oluyordiyc akla gclchilir liasil M^ııinia, lnjycn nınliyctini dc içcrisinc ckkkdi|>ını/dc da* hır lıcsap yapiilıııı: \arsiiyahınkı Mikak sülüııdcıı 2 lilrc al ha da ucıı/a çok daha bcslcyıcı vc saglıklı hiı üriırı satın dını/ vc yugurt yaiNicaksıııı/. Su kalılmaınış vc yajı altıı alındıjtı acıkfır. I (ı'c kımsc çocııguna. saglık .içısımlan risınaınış bır süı uldugujuı v;ıruysanı/ iv'crdîgı tnplaın ku kı lıcr Ainıaıı lartışılahîlirulan bir üıunü (stikak sütü). ıınımaddc ıvcnği (pn >uin • yağ * karhıhidnıt vıtaının mı oldugıınu sananık vcıınc liikNÜndc dcgıldir; hi/lcıv cuz ncral) yü/4İc 12 yağ K'crigi ı « VÜAIC 3 dokıynuludır. Üs ınaliycti. yclccck ku^ıklaıııı saglıklı ^cli^imını yııirmck tclik yagı alınnuınıt^sa. yapacagını/ yoftunhın ii/crindc iıı yada yava^latmak şcklindc ynnsıyacagı unııııılmamulıdır. cccık dc ulsa bırıkcn ^knytnak** tabakasını da ayırarak. Gcli$mi^ vc içcriNİnc girmcyi hcdcf cdindiğinu/ batılı OK'iıpıun lükclinıııulcn u/akkıstınniinı/. Hııını kaynatmak l«pluluklann v<^'uklurı, bi/jnı vocugumu/un 5 katı süt /oruniliisını/ vc bu kt^ukla içcrdigı hu ınaddclcrın bcs lükclıııcktcdir. Clsiclik **süt ha>allır,ı>Lk*ikeklir**. olına/lcnmc acısındau iıncınlı bir kısmını. kaynattıgıııı/ tcncc sa olına/dir. Olkcnin vc gclcccğitıın ayakiu kulıııası, gclı^rcııın labanına yapı^l ınp yıiıı ırNİnız. Humııı da îîtcsindc yo nıcsi vc gcliîjim hı/ının artması, saghktı hcslcncn. cgililcn, pıınlun tojilaın kıırıınıuddc içcriğı cn a/ yü/dc 16 olına yaşnyan ncsillcrlc olası cılacaktır. Hıı da dcngcli vc yctcrlıdır. Yani sülün yapısında dn£al nlnr.ık ycr alan suyun li gıda lükclimı ilc olaa&ıdır. Vc solkula süt vc sül ürünlcri I 3'ünü uzakla^lımıak durıımundasııiızvc bıınu nc kadar yoksa bu gclcccgc ula^nmk olası dcgildir. Hu gclcuk yalkaynatsanı/ saghklı bır bıvimde gcn;ckleşiırcnıc/sini/. nızca süt ilc gcrvckleyir demiyutu/ aııin, süt olmudan asUundaıı cldc cdcıcgıni/ yakla$ık 1.5 kg. yugurduıı laü! • • • »• • « • • • • • • • • •• • » • • • «• • • • • • • • • « •• • ( • • • a • • • « • • • • • • • • • • • » • • • • • • « • • • • • • • • • • « • •• • • • (•••••••••••»•••••••••••••••••••••••••••••••(••••••••••••••••'•••••••••••'••••(•••••••••••••••»•••»•••••••»•«•••ll*l|l|l«IIMM»f*Mtttllltf(lflllt< 17