Catalog

12 CUMHURİYET DERGİ YAZI VE FOTOĞRAFLAR: GÖNÜL DÖNMEZCOLİN If^ğk'k ibet'inbaşkenti,dünyanınçatısısa^ yılanLhasa'yıiIkgördüğümdenbu ! t ij yana aşağı yukan on yıl geçti, oysa *» Tibetliler için pek bir şey değişmedi. Üç gün süren bir otobüs yolcuculuğu sonucu vardığımdenizyüzeyinden 3.606 myükseklikteki Lhasa kcnti, ertesi gün, 1 Ekim 1987 sabahıaltüstolmuştu. Birkaçrahibinellerine karda dağlar ve aslanlan simgeleyen ve Çin hükümetince yasaklanan Tibet bayrağınıalıp'özgürTıbet'çığlıklarıylabaşlattıkları gösteri bir anda çığınndan çıkmış, polis eline geçirdiği her rahıbı yaka paça götürürken halk da karakolu ateşe vermışti. Derken pol i s arabalan da ateş aldı. Halkı n ördüğü insan duvarı itfaiyenin geçmesine yol vermedi. Sonra ordu geldi, kaldınmdan kopardıkları taşlardan baş,ka silahı olmayan halkın üzerine atcs, açtı. Alevler içindeki karakolda tutuklu rahıpler bircr bircryan pencerelerden atlıyor, yangından kaçarken bu kez de polis kurşunuylakarşılaşıyordu.Askerınkucağtndaemzıkli bebck taijiyangençbirkadının göğsüne mavzeri dayadığını gördüm. K> pırdamadı bile kadın. Yüksek binalann damlanndan önce havaya sıkılan kurşunlar da artık kalabalıkta belli kişıleri hcdef almaya başlamı^tı. Kalabalığın peşine düşüp ters çevrilip ınerdiven yapılan bir el arabasına tırmanıp Tibet evlerinindamlarındanavlulara atlayarakbirarasokağakaçmışgcliijigüzel bir eve dalmıştık bir başka kadınla. Sedirin üzerındc yer gösterip aceleden bir dc çay tutuşturmuşlardı elimize. Aşağıda sokak bomboştu. Yalnız iki pol is ellerinde tabanca ortalığı kolluyordu. Sedirin öbür ucuna ilışmiş olan Tibetli genç kadının tüm bu olaylarboyu hırsla örgü örmeye devam edişini hiç unutmuyorum. Daha sonraki yıllarda aralıklı olarak hep benzerolaylaryaşandıTibct'te. 1989olaylan dahadakanlı geçti. 1993 olaylarınageldiğimizde polis ateş açmaktan va/geçip daha 'uygar' olarak gazbombası kullandı. Daha bir sürü olay geçti Tibetliler' ın başından ama bunlann kimi Batı basınında yer aldı kimi almadı. Artıkturakatılmadangezebılmcolanaklan kaldınldığından istediği gıbi giripçıkamıyorönünegelen. Beijing'dekiyabancı basındaizinsizgeçemiyorbölgeye. Bunedenledehaberkolaylıklaulaşamıyor. Daha sonraki Asyagezilcrimde Yeni Delhi'de sürgünTibetliler'ıngösterilerinetanık oldum. Deng'in karton büstünü yakıp Hint hükümetindenÇin'lefazlasıkıfıkıolmamasını talepediyorlardı. Sonra Dharamsala'ya gittimbirilkbahar. Burasısanki küçük bir Tibet'ti. Yalnız umutlarınıyitirmiş.sürgündc katılaşmışinsanlarınkentiydi.Tibetliler'le karşılaştığınızda ilk göze çarpan canlı, tutkulu ve cana yakın olmaları. Hep gülüyor, şakalaşıyor, türkü söylüyorlardı. Karanlık yaşamlarını aydınlatmanın yolunu böyle belki de Budizmin verdiği bir iç huzurunda bulmuş.lardı. Oysa Dharamsala Tibetlileri benliklerininengüzelparçasınıgeridebırakmış gibıydiler. Vatan hasretiy lc yanıyorlardı. Gençlerin çoğumilitandı. Ele silah almamamızınteknedeni Dalai Lama'nınbanşçagrısıdiyorlardı.Evet, birçokTibetli Dalai La( ma'ya karşı çıkamasa bile 1989 Nobel Banş | ödülü sahibinin uzlaşmacı, barışçı görüşüne katılmıyordu. Tibet'in yasak aslanları Karda dağlar ve aslanlan simgeleyen bir bayraklan var ama yasak! Tarihleri de hızla yok oluyor. 1959'adek var olan 2.711 manastırdan bugüne kalan ancak 89 manastır. Onlar da turistin gözünü boyamak Yeni Delhi'de Tibetliler ve bir Deng kuklasu 1ÇH1 O l i a r i HyOI"... :"<V~L Dharamsala 'da bir okuL * ./?£" ^j&ütİ&P; •J ıBET SwW •ifASh Sığınmacılar... Dharamsala köylerindeki sığınmacı kamplannda yaşayanların yaşamı isc bir başka hüzün öyküsü. Yeni gelcnlerin (kimi gerçektcn var olan kimi tümiiy le ruhsal) çeşitli hastalıklardan yakıııdığını söyledi Sınır Tanımayan Doktorlarörgütünden bir Fransız. Ve bu rahatsızlıklar ay lar ya da y ıllarca sürüyordu. Yeni Delhi'de, Tibetli sığınmacılar'm olıışturduğu küçük Tibet.