Catalog

MERHABA ir ömür emek verdiği ve Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafın- B dan yayımlanan kapsamlı incele- mesi 11. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Rus Edebi- yatı Tarihi ile usta şair, yazar, çevirmen, aydın Ataol Behramoğlu kapağımızda. 11. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Rus Edebi- ‘Prens Hamlet’ yatı Tarihi; Rus Dili ve Edebiyatı eğiti- mi almış, filolojinin donanımından geç- miş, 1990’ların ortalarından 2010’la- William Shakespeare’in Hamlet adlı oyunu Anne ise kralın, onu saray nazırı Polonius ra kadar İstanbul Üniversitesi, Edebi- sanarak öldürdüğünü söylese de o günden yat Fakültesi, Rus Dili ve Edebiyatı Ana- (Çeviren: Tarık Günersel / Kırmızı Kedi bilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak gö- Yayınları) yazıldığı 1600 yılından bu yana, sonra ironili diliyle gizleneni açığa vurur. rev yapmış, doktora programında “Rus dünyanın tanınmış tiyatrolarının başyapıtı Bu arada Ophelia, Hamlet’le babası Polonius Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği” te- olmuştur. Konusu, okuyanlarda ürküntü arasında çıkmaza girer ve sonunda delirerek zini savunmuş (2000’de kitaplaştı), yi- yaratacak olaylarla içinde geçen sözleri, ölür. Ağabeyi Leartes, kralın düzenlediği ne Rus (ve Soyvet) edebiyatı konulu ya- insanlığı aydınlatan bilgilerle yüklüdür. bir oyuna gelerek can verir. Hamlet’i de zılarının toplandığı Rus Edebiyatı Yazı- ları (2001) ve Rus Edebiyatının Öğretti- yanındaki delikanlı Leartes’ın ucu zehirli Bu ölümsüz oyunda, Hamlet’in amcası ği (2008) adlı kitapları kaleme almış bir kılıcı öldürür. olan yeni kralın işlediği cinayetin yol yazın insanının dev birikimini yansıtan açtığı ihanetle iktidarı nasıl ele geçirdiği Cinayetler, ihanetler, darbeler anıtsal bir çalışma. işlenir. Babasının hayalinden, amcasının, sürdükçe Hamlet’in yaşadıkları, “Folklor-Sözlü Edebiyat”, “Eski Rus uyku sırasında kulağına zehir akıtarak toplum vicdanındaki yerini koruyarak Edebiyatı”, “17. Yüzyıl”, “18. Yüzyıl”, öldürdüğünü, annesiyle de evlendiğini güncelliğinden hiçbir şey yitirmeden, “19. Yüzyıl”, “20. Yüzyıl” başlıklarında altı bölümden oluşan 11. Yüzyıldan 21. öğrenir. O günden sonra çılgınlığa vuran tiyatro dünyasındaki ilgi alanını Yüzyıla Rus Edebiyatı Tarihi’nde Ata- Hamlet birden ayrı bir kimliğe bürünür. genişletir. ol Behramoğlu, yazarların, şairlerin ya- şamlarını ele alırken yapıtlarından ör- nekler sunuyor. DİLSEL YARATI ANLAM İNCELİKLERİ Bir yandan ülkenin tarihini, dönem- Yayınevleri son yıllarda çeviriye ağırlık vermeye başladı. Günersel, oyunun her kişisinin, kültürel durumunu lerini, çarların konumunu ele alırken Beş yıl önce de Tarık Günersel’in Hamlet çevirisine yansıtacak söylemlerle besliyor çevirisinin anlam alanını: bir yandan da sözlü edebiyattan, des- değinmiştim. Bu yazımda da açımlamalı bir yöntemle İki muhafız: “-Bu gidiş nereye varır? Çürümüş bir şey var tanlardan Avrupa yazınından, düşün- örnekleri çoğaltmak istiyorum: devlette. -Tanrı düzeltir, -Yo, seyirci kalamayız...” cesinden etkilenerek gelişen yazarla- Çeviri, sözcükleri söylem güçleriyle bir dilden başka dile Baba Hamlet’in Hayaleti: Aç kulağını, Hamlet: Kandırıldı rı ele alıyor. aktarma edimidir. Sözcüklerin tam karşılığını bulması yeterli millet!/ Güya ben bahçemde uyurken/ Zehirli yılan sokmuş. Akademik çevrelerin de başvuraca- sanılır çeviride. Oysa başarılması gereken o değil, çevirinin, Herkes inandı./ Yalan!/ Bil ki/ Babandan can çalan yılan/ ğı, kuşkusuz uzmanların, çevirmenle- yazıldığı dildeki algısını, çevrilen dilde yaratabilmektir. Başında taçla şu an... rin, Rus edebiyatı ve şiirine ilgi duyan- Tarık Günersel’in konuşma dilimizin geniş olanaklarından Hamlet: “Alçağın alçağı biri çıkar, erdemli kalır öbür ların başucu kitabı olacak, alanında lite- yararlanarak bu düzeyi tutturduğu kanısındayım. alçaklar./ Kim katlanır bunca yüke ölüm sonrası ürkütmese?/ ratürün en üst sırasında yer alacak kay- Günersel bu çevirisinde “belasını bulmak, vız gelir tırıs gi- Gidenin dönemediği meçhul ülke.../ Bilinç işte böyle korkak nak niteliğindeki 11. Yüzyıldan 21. Yüz- der, bülbül kesilmek, çivisi çıkmak, içi kan ağlamak, dile gel- eder bizi; bilinen illeti yeğleriz meçhule./ Karar coşkusu yıla Rus Edebiyatı Tarihi’nin “bir ansik- mek, iki eli kanda olmak, kulağa küpe olmak, deliliğe vurmak, solar, düşününce. Ve düşü hoş nice hamle düşük olur etkili lopedi ya da antoloji” olmadığını özellik- dünyanın çivisi çıkmak, volta atmak, kafa kafaya vermek, iş bi- bir eyleme yol açamadan./ Sözüm utandırsın, ama şiddet le vurguluyor Behramoğlu: tirmek” gibi günlük yaşamda sıkça kullanılan deyimlerden ya- olmadan: Acımasız olayım ama insan kalayım. Hançer “Bir kişinin Rus edebiyatına, akımla- rarlanarak Shakespeare’in dileğini yerine getiriyor. dilimde olsun, elimde değil./ Tam ruhunu duayla arıtırken, ra, olgulara, tek tek yazarlara ve ürünle- Bu bağlamda yeri geldikçe güneş balçıkla sıvanmaz öbür dünyaya geçişe hazırken, öç alırsam öç olur mu? Yo. rine bakışının, kişisel değerlendirmeleri- türünden atasözlerine de yer veriyor. Kınına, kılıcım. Uygun anda keserim hesabı: Sarhoşken, nin de yer alacağı özgün bir yapıt olma- Gülce Başer’in “Amacınız ne oldu” sorusuna yanıtında kardeş karısıyla,kumarda söverken ya da. Kötü iş başında sını istedim. Böyle olmasaydı açıkçası, bunu açıklıyor: “Şiirselliğe saygı, oyuncu ve seyirci için bitirmeli işi; öyle ağlanır cehenneme gidişi./ Annem bekliyor. yazarkenki heyecanım ve yayın öncesin- uygunluk. Shakespeare’in yaptığı gibi güncelliğe önem Bak şu talihe: Katilin ömrü uzadı dua edince!/ Ah, Şeytan, deki tekrar tekrar okumalarımda duydu- vermek, hem atıflar hem de dil bakımından...” ğum mutluluk eksik kalırdı.” yaşlı ana tenini Ateşli kılabiliyorsan, kül et beni!/ İçgüdüye Anlatısını şiirin özüyle besleyen şairin dilinden iyi şair uymak ayıp değil artık; E yaşlılar öyle yapıyor ya. Aklı Feridun Andaç, Gültekin Emre, Prof. anlar. Günersel, oyunda yalnızca halk söylemini yerli yerine pezevenk arzuya...” Dr. Emine İnanır’ın yazıları... oturtmakla kalmıyor, şiirsel algıyla betimlemeyi gerektiren Adnan Binyazar (William Shakespea- ÖLÜMSÜZ YAPITLAR kişileri şiir diliyle konuşturuyor. re / Prens Hamlet / Çeviren: Tarık Gü- Yüzyılları aşarak ileriki çağlara olay anlatımlarıyla değil, Kraliçe’nin, “Nasılsın” sorusunu Ophelia, ağıtla karşılar: “Sev- nersel / Kırmızı Kedi Yayınevi), insanın iyiliklerini, kötülüklerini yansıtan yönleriyle gelinir. gili denir, ama/ sevgisi gerçek midir/ nasıl bilinebilir?/ Yüz ver- Özdemir İnce (Nihat Ziyalan / Sen Hamlet’te kin var, intikam duygusu var, derinlikli düşünce meden önce/ bak bakalım:/ Başta külah,/ ayakta çarık/ yollara Neredeysen Oraya / Ve Yayınevi), var. Erdemli kılan ya da yerin dibine batıran, insanın bütün düşerek/ diyar diyar gezerse/ aşkı gerçek demek.” Necdet Neydim (Carlo Collodi / Pi- halleri var. Hamlet de kraliçe annesine sorar: nokyo / Çeviren: Egemen Berköz / Tür- İliada ve Odise’nin yazarı Homeros, Romeo ve Juliet’in “Buraya sızlanmaya mı geldin?/ Sanki sahnedeyiz! kiye İş Bankası Kültür Yayınları; 87 yazarı Shakespeare, Suç ve Ceza’nın yazarı Dostoyevski, Mezarına atlamaya mı?/ Diri diri gömülmeye mi/ Ben Oğuz / Rakım Çalapala, Nimet Çalapala Sefiller’in yazarı Victor Hugo o soydandır. Zamanını aşıp hepsini yaparım. Ölümüne./ Dağlara meydan okumak iş mi,/ / Bilge Kültür Sanat Yayınları), sonsuzluğa eren bu tür anlatılar, her dinden, milliyetten, canımla yan yana gömüleyim,/ Üstümüzde milyon dönüm Y. Bekir Yurdakul (Simon Packham / kültürden insanla kaynaşır. toprak/ öyle yükselsin ki/ en dev dağ, tepe kalsın yanında;/ Kaygı Robotu / Çeviren: Dilruba Aydın / doruğumuz gökyüzünü delsin geçsin,/ güneşe varsın. Bak,/ Hamlet’i 1908-2021 yılları arasında Türkçeye, yazar da Genç Timaş) da bu sayımızda yer alan olan on çevirmen kazandırmıştır. Bunlardan sonuncusu olan ama süslü laf etmekse,/ işte püskürür benden de.” yazarlarımız. Tarık Günersel, yarattığı şiirsel anlatımıyla, dilimizin en geniş Tarık Günersel’in çevirisinin ayrı bir yeri olduğu, alıntılardan Kısa tanıtımlar ve Mustafa Başaran’ın belli oluyor: “Keşke piyesteki dil korunabilse, yazılışlar kanadını açarak dünya şairi Shakespeare’i, Türkçenin de şa- hazırladığı Bulmaca ile de düşün trafi- iri kılmıştır. Hamlet, asıl işlevini, gençlere seslenmesiyle yeri- değişse, ne sesler, anlamlar./ Her bebek anlama yetisiyle ği sürüyor. ne getirir. Günersel’in üslubu, çeviride o dilsel kıvama eriyor. doğsa,/ Çeviri sorunu olmadan, bağlantılı bilgilerle...” n İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Evsun Sinem Alkan l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KITAP Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.