Catalog

WILLIAM SHAKESPEARE Shakespeare’in insanlığa söyleyecek bir şeyi her zaman var! 1590’larda yaklaşık 200 bin nüfuslu bir şehir olan Tudor Londra’sı Shakespeare gibi idealist oyun yazarları için bulunmaz bir fırsattı. özellikle tiyatrolarıyla ses getiriyordu. O dönemde, kentte kültür ve sanat O dönemde “Avonlu William” diye tanınan şair, bu fırsatı insan hayatına yön veren iki oyuncu topluluğu egemendi: King’s Men ve başlıca psikolojisi ve eylemleri hakkında olağanüstü merakı ve yapıtlarına rakibi Admiral’s Men. eksiksiz taşıma yeteneğinin üstüne dil konusundaki becerisini de katarak Bu toplulukların her birinin sahnelerini yaklaşık 3 bin seyirci izliyor ve çağları aşan, her dönemde yazın ve sahne dünyasını peşinden sürükleyen Londra’da şehir nüfusunun en az üçte biri, her ay bir oyun izlemek için Shakespeare’e dönüşecekti. tiyatro kapılarında sıraya giriyordu. Öyle ki tarihteki kimi önemli figürlerden bile daha çok tanınan 1585’te yirmili yaşlarında hırslı bir oyun yazarı olan William kahramanlarından oluşan “Birinci Folyo” adını verdiği 38 oyunluk Shakespeare’i İngitere’nin kırsal Stratfort-Upon-Avon kasabasından koleksiyonu bugün 400. yılında bile coşkulu alkışlar almayı, dil ustalığı Londra’ya getiren de bu olağanüstü kültürel ortamdı. ve tartışılmaz evrenselliğiyle mirasını sonsuza dek yaşatmayı ve kitleleri Bu ortama bakılınca Londra halkının tiyatroyu çok sevdiği belliydi ne var “Utan ey çağ, soylu insan yetiştirmez oldun!” repliğine gelen alkış ki yetenekli oyun yazarları pek yoktu ve bu boşluk, seslerinin yankısında birleştirmeyi sürdürüyor. kavgaların yıkıcı sonuçlarını dramatize edi- Z. DOĞAN KORELİ yor Shakespeare. Kısa oyunu Kral VIII. Henry (Çeviren: Ha- SHAKESPEARE’NİN KAYNAKLARI mit Çalışkan / Türkiye İş Bankası Kültür Ya- William Shakespeare’in (1564 / 1616), ya- yınları) bunlardan ilki. şadığı dönemde İngiltere tahtında oturan I. Kral VIII. Henry’nin Kraliçe Katherine’den Elizabeth hakkında doğrudan söz etmese de boşanması ve I. Elizabeth’in annesi olan An- pek çok oyununda Tudor atalarını ele alma- ne Boleyn ile yasak aşkı, iktidar için acımasız sı en başta döneminin tarihsel gerçeklerinden bir yarışın gölgesinde anlatılıyor iki perdede. beslendiğini kanıtlıyor. Shakesperare piyes boyunca İngiltere’nin Ancak bunu yaparken doğduğu soğuk top- yazgısını değiştiren I. Elizabeth’in iktidara rakların kronolojik olaylar zincirini değil, bun- adım adım ilerleyişini izletiyor seyirciye. lardan biraz daha fazlasını vermeye çalışıyor. Hamit Çalışkan’ın dönem stresini incecik Bazen Britanya imparatorlarını konuşturu- çizgide hissettiren modern çevirisi, tarihin gi- yor bazen büyük Romalıları hayata döndürü- zemlerinin peşinde olan okuyuculara yetkin yor hatta tüm zamanların en kurgusal kişisi Danimarkalı Hamlet’e nefes oluyor. ve coşkulu bir okuma sağlıyor. Bütün bunları antik halk masallarından yerel ‘III. RICHARD’ dedikodulara, yasak aşklara, cinayetlere ve skan- VIII. Henry gibi yoğun tarihi anekdotlardan dallara uzanan zengin bir kaynaktan aktarıyor. yararlandığı III. Richard’ta (Çeviren: Özde- Denemekten ve başarısız olmaktan kork- mir Nutku / Türkiye İş Bankası Kültür Yayın- mayan yapısı, oldukça kısa sayılabilecek sa- ları) sanatçı yine iktidar hırsının karanlık yü- nat yaşamında her yapıtıyla büyüyen bir sa- züne yer veriyor. natçıya dönüştürüyor onu. İngiltere kralı olmak için her türlü mani- ÇAĞLARI AŞAN BİR CAZİBE pülasyon ve aldatmacayı kullanan üstelik bu MERKEZİ! uğurda ailesini dahi katleden Gloucester Dü- Peki çağları aşan cazibesini korumayı nasıl kü Richard’ın yükselişi konu alınıyor bu kez. başarıyor Shakespeare? Bunun yanıtı, insanın Kötülük, şiddet ve cinayetin ürpertici hava- iç doğasına ilişkin derin anlayışına atfedilebilir. sı Özdemir Nutku’nun döneme hâkim yetkin çevirisiyle dolaşan bu kahramanları ve onların yaşadıklarını, drama- Betimlediği karakterler, kuşaklar ve kültürler boyunca okuyucuya ulaşıyor. tik yapının alt türleri olan tarih, trajedi ve komediye bu tür- izleyicilerde yankılar uyandıran çok çeşitli duyguları ve lerin keskin çizgilerini bulanıklaştırarak adeta nakşediyor. NİRENGİ NOKTALARIYLA TRAJEDİLERİ motivasyonları temsil ediyor. Shakespeare’in trajedi türünü gerçek anlamda keşfet- Keder ve kararsızlıkla boğuşan kimlikler, hırslı ve acıma- ‘KRAL VIII. HENRY’ sız kişiler, varlık-yokluk çatışmaları okuyucuları veya izle- Öncelikle varlığını hissettirmeye çalıştığı erken dö- mesi ve trajedi üzerine eğilmesi ise 17. yüzyılın başların- yicileri kendi mücadeleleri, arzuları ve ahlaki ikilemleriyle neminde İngiltere’nin sansasyonel tarihi olayları yanın- da gerçekleşiyor. Londra’da 1605 yılındaki Kral James da niteliksiz yöneticileri ve taht kavgalarını eleştirilip bu baş başa bırakıyor. Birçoğu çağdaş toplumda hâlâ aramızda ve Lordlar Kamarası’na suikastın bir parçası olan >> 4 20 Mart 2025