Catalog

YAZARINI AŞAN YAPIT Edmond Rostand’ın Cyrano De Bergerac’ı Edmond Rostand pek çok şiir ve tiyatro oyunu yazmasına karşın biçem alıştırmalarının kaynaştığı eleştirel bir seçki, edebiyat üzerine günümüze kalan tek tiyatro oyunu Cyrano de Bergerac’tır (Çeviren: yazılmış bir yapıttır. Rostand özellikle roman ve resim sanatında Sabri Esat Siyavuşgil / Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları). kullanılan “erken anlatım” (mise en abime) tekniğini kullanmıştır. 27 Aralık 1897’de La porte Saint-Martin tiyatrosunda sahnelenen Rostand sanki bir senfonik yapıt yaratmıştır. Oyunun genel oyun büyük ilgi ile karşılanır, oyuncuların izleyicileri selamlamaları yapısından çok oyundaki müzikal yeteneklerini ortaya koymak için perde tam 40 kez inip kalkar. Gösteriden 40 gün sonra Rostand, istemiştir. Ayrıca romantik tiyatroya yeniden hayat vermiştir. Légon d’honneur nişanı ile ödüllendirilir. Oyun daha sonra 400 kez Bugün Dasdas’ın yeni yapımı Cyrano de Bergerac, Ahmet Sami daha sahnelenecek, Cyrano ise bir söyleme dönüşecektir. Özbudak yönetiminde olağanüstü bir başarıyla İstanbul’da Cyrano de Bergerac göndermelerin, anımsatmaların, parodilerin, sergileniyor. Kaçırmayın derim. sahnelenen Cyrano de Bergerac büyük bir ilgi ile karşılanır; TEK İSTEĞİ ŞAİR OLMAKTI! ZEYNEL KIRAN oyuncuların izleyicileri selamlamaları için perde tam 40 kez Kültürlü, sanata açık bir burjuva aileden gelen Edmond inip kalkar. Bu gösteriden 40 gün sonra oyun yazarı Légon Rostand, 1868’de Marsilya’da doğmuştur. Hukuk fakültesin- “Bir adam öldürürsün katil olursun, d’honneur nişanı ile ödüllendirilir. de dersleri izlerken bir yandan da şiir ve tiyatro oyunları yaz- milyonlarca insanı öldürürsün, fatih olursun, Oyun daha sonra 400 kez daha sahnelenecektir; böylece ya- maya başlamıştır. Tek isteği şair olmaktı. zar Fransa çapında ünlenir ve Cyrano ise bir söylene dönüşür. herkesi öldürürsün Tanrı olursun” Başarıyı ve ünü tiyatroda yakalamış olmasına karşın, bi- Jean Rostand çeminin zenginliği ve gelişmiş beğenisi sayesinde çoktan şa- KAHRAMANLIK ŞİİRLERİ ir olmuştu. Ama tiyatro oyunları yazan ve sahneye koyan bir Fransa’yi ikiye bölen Dreyfus olayında Dreyfus’ün yanında şairdir. Özellikle, oyunlarındaki didaskalilerinin bolluğu bu- yer alır. 1901’de 33 yaşında Fransız Akademisi’ne üye seçilir. nun en güzel örneğidir. 1913’te Cyrano de Bergerac yeniden sahnelenir ve göste- Babası hem ekonomist hem şairdi. Edmond Rostand ün- ri sayısı 1000’i bulur; bu kez de Fransa’nın en büyük nişanı lü Stanislas Lisesi’nin tarih ve edebiyat konusundaki en par- Commandeur de la Légion d’Honneur ödülü verilir. lak öğrencisiydi. 17. yüzyıl edebiyatına tutkundu: Cervantes, 1914’te Birinci Dünya Savaşı başlar, Rostand çok istemesi- Shakespeare, Lope de Vega, Molière, Goethe, Dumas ve Hu- ne karşın savaşa katılamaz. O da savaşa katılanları yüreklen- go en sevdiği yazarlardı. dirmek için kahramanlık şiirleri yazar. Mütteffiklerin savaşı Öte yandan Rostand’ların evi edebiyatçıların uğrak yeriy- kazanmasıyla 11 Kasım 1918’de barış anlaşması imzalanır. di, en önemli konuklarından biri de şair Frédéric Mistral’di. Aynı dönemde İspanyol gribi tüm Avrupa’yı etkiler. Ros- Rostand, Parnas ekolünün ünlü şairi Le Contes de Lisle’in tand da 2 Aralık 1918’de 50 yaşında İspanyol gribinden ha- evinde şair Rosemond Gérard ile tanışır, 1890 yılında da ev- yatını kaybeder. lenirler, iki oğulları olur: Maurice ve Jean. Maurice ikinci MOLIÈRE, DUMAS VE HUGO’NUN sınıf bir yazar olurken Jean çok ünlü bir biyolog olacaktır. MİRASÇISIDIR! SARAH BERNHARDT İÇİN İKİ OYUN Rostand yaratıcıdan çok bir mirasçıdır. Molière, Dumas YAZILMIŞSA DA GÜNÜMÜZE KALAN TEK ve Hugo’nun mirasçısıdır. Bu nedenle Cyrano de Bergerac OYUNU CYRANO DE BERGERAC’TIR! göndermelerin, anımsatmaların, parodilerin ve biçem alıştır- Edmond Rostand pek çok şiir ve tiyatro oyunu yazmasına kar- malarının kaynaştığı eleştirel gerçek bir seçki, edebiyat üze- şın günümüze kalan tek tiyatro oyunu Cyrano de Bergerac’tır. rine yazılmış bir yapıttır. Bu nedenle Rostand da genellikle tek kitaplı bir yazar olarak Rostand bu oyunda, özellikle roman ve resim sanatında kul- yazın tarihinde yerini alır. lanılan “erken anlatım” (mise en abime) tekniğini kullanmış- Dönemin ünlü tiyatro oyuncusu Sarah Bernhardt için iki tır. Yazarın özgünlüğü büyük ölçüde bu tekniği başarıyla ve oyun yazmışsa da geriye pek bir şey kalmamıştır. yerinde kullanmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin roman- 27 Aralık 1897’de La porte Saint-Martin tiyatrosunda da, kahraman da anlatıcı da yazardır, ikisi de bir roman >> 8 31 Ağustos 2023