Catalog

ŞUBAT 2020 PHILIP TURETZKY’DEN ‘ZAMAN’ Zaman: Anlaşılması Kolay Tanımı Zor Batı felsefesinde zaman kavramını ele alan önemli bir eser. Türkçe Edebiyat, 163 sayfa Neşe ve hüznü harmanlayan hikâyeler Eyüp Aygün Tayşir, çok sevilen romanları 4 Hane 1 Teslim ve Tuhaşıklar Fabrikası’ndan sonra ilk kez bir öykü kitabıyla karşımıza çıkıyor. Kendine özgü efsunlu üslubuyla, neşe ve hüznü harmanlayan hikâyeler anlatıyor. Sabitâlem Mahallesi, 1990’lı yıllardan günümüze dek uzanan, memleke e sabitimizin hiç değişmediğini gösteren öykülerin kitabı. Çöplüğün ortasında ilahe gibi açan çiçek, mahalleliyi şaşkına çeviriyor. “Anadolu Kaplanı”, çocuklarına hiddetle soruyor: Siz işçi çocuğu musunuz yoksa patron çocuğu musunuz? Fiskobirlik’ten emekli kadınla sosyal medya bağımlısı genç adam arasında absürt şeyler yaşanıyor. Siyahlı beyazlı tekir kedi, küçük bir anafora kapılmış gibi kendi etra nda dönüyor. Taşralı delikanlı, “PLASURE EROTİK ŞHOP”tan ağlayarak kaçıyor. Kahraman Şirketler Topluluğu’nu böcekler istila ediyor... www.iletisim.com.tr iletisim@iletisim.com.tr vimeo.com/iletisim facebook.com/iletisimyayin twi er.com/iletisimyayin instagram.com/iletisimyayin LEVEND KILIÇ lkilic@anadolu.edu.tr H ayatın içinden iki farklı iki dakikalık süre düşünün: İlki dişçi koltuğunda öteki ise tren kalkmadan önce sevdiğin bir kişiyle olan iki dakika. Bu iki dakika saat zamanı olarak aynı olmasına rağmen, dişçi koltuğundaki süre sanki saatlerce sürmüş gibi gelirken tren kalmadan önceki süre ise hemen geçer gider. Bunun nedeni zamanı nasıl hissettiğimizdir. Saat zamanı belirli bir süreyi içermesine rağmen farklı durumlarda hissediş olarak farklı algılanır. Bu anlamda soru çok basittir: Zaman nedir? Ünlü düşünür Aziz Augustinus İtiraflar adlı ünlü eserinde zaman konusunda belirleyici ve hâlâ geçerli olan sapmalarını yaparken zaman nedir sorusuna şöyle yanıt verir: “Bunu bana kimse sormasa bile biliyorum ama biri sorarsa nasıl açıklayacağım bilmiyorum.” Zaman sadece fizik ya da felsefenin alanında değil doğa bilimleri başta olmak üzere edebiyat, ekonomi, sanat alanlarında belirleyicidir. Eğer büyük boy kuramlar gibi yaşamın bütün alanlarını kapsayan bir belirleyici ve yönlendirici arandığında karşımıza, zaman çıkar. Zamanla ilgili sorular sorulmaya başlanıldığında öncelikle süreklilik, birbirini izleyen an, şimdi, gelecek ve geçmiş akla gelir. Fizik biliminin matematik yoluyla sağladığı açıklamalar yeterli midir? Duyu organlarımız yoluyla algıladığımız zaman, fizik biliminin sağladığı bilgilerle açıklanabilir mi? Şimdinin oluşturduğu enerji nedir? Gelecek zaman gelecekte bekleyen şimdilerden mi oluşur? Geçiş zaman geçmişte kalış şimdiler midir? Geçmiş ve gelecek yoktur sadece şimdi mi vardır: Gelecekle ilgili şimdiler ve geçmiş şimdileri demek doğru mudur? Bu temel soruların ardına eklenen birçok soru hep zamanı anlamaya ve açıklamaya yönelik olmuştur. İnsanlık tarihin ilk günlerinden beri bu konuyla ilgilenmiştir. Ülkemizde zaman konusuyla ilgilenmek isteyenler ise yıllardan bu yana, yabancı kaynaklara başvurmak durumunda kalmışlardır. Aziz Augustinus’un İti raflar ve Norbert Elias’ın Zaman Üzerine dışında kayda değer kitap yayımlanmamış olmasına rağmen son beş yıl içinde birbiri ardına temel kaynaklar dilimize çevrilmiştir. Philip Turetzky, Time (1998); adlı ünlü eseri Zaman başlığıyla yayımlandı. Bu kitap zaman kavramıyla ilgili temel sorunlar konusunda aydınlatıcı bir temel eserdir. Kitabın İngilizce aslı, felsefecilerin felsefeciler için yazdıkları kavram ve terim yumakları haline getirilmiş cümlelerden oluşmamaktadır. Belli ki meraklı okuyucular için kaleme alınmıştır. Bu anlamda yazarın Fransız felsefecilerinden olmadığı çok belli; zaman gibi anlaşılması güç olan bir konuyu alanın içinde kalarak anlaşılır ifade etmiş. Hem bu kitabın seçilmiş olması hem de aslına uygun olarak temiz ve anlaşılır bir Türkçe ile dilimize kazandırılmış olması çok önemlidir. Kitabın Türkçesinin ciddi bir çeviri ve editörlük sürecinden geçtiği çok bellli. Kitap iki temel kısımdan oluşuyor; Tarih ve Çağdaş Yaklaşımlar adlı birinci kısım; Tarih başlığı altında Aristoteles öncesi dönemden başlayarak Hegel ve Nietzsche’e kadarki dönemi içeriyor. İkinci kısımda Çağdaş Yaklaşımlar başlığı altında McTaggart’dan başlayarak Deleuze’a kadar birçok çağdaş düşünürün zaman konusundaki görüşleri ele alanmış. Bu kitabı okuyanlar sadece düşünürlerin zaman konusundaki düşüncelerini değil bununla birlikte bağlamsal bir ilişkiyi de göreceklerdir. Ayrıca kitap, meraklı okuyuculara alanla ilgili zengin bir kaynakça sunmaktır. Zaman olgusunu Batı felsefesinin rolü açısından ele alan bu kitap, şu cümle ile bitiyor: “Yeni bir şey meydana geldiği sürece, şimdi dizileri asla kapalı bir küme oluşturmaz ve Khronos’un yaşanan şimdisi de kendi ölçüsüne asla erişemiz. …şimdi dizisinin ve bunun anlaşılırlığının tarafsız ve üretici ölçüsüdür. Bu gelecek sentezi, farkın ebedi dönüşü, biraradavarolan geçmiş ile şimdi arasındaki yarığı açar ve tam anlamıyla yeni olanı üretir.” n Philip Turetzky/ Zaman / Çeviren: Mustafa Çağlar Atmaca / Otonom Yayıncılık / 366 s. / 2020. 16 13 Şubat 2020