Catalog

KITAP l BEBEK l ÇOCUK [email protected] l GENÇ BURCU YILMAZ l HAFİZE ÇINAR GÜNER l SİMLÂ SUNAY TAŞ KÂĞIT MAKAS Bebekler de kitap sever Bologna’da çocuk edebiyatını her yönüyle bir sanat alanı olarak ele alan anlayışla karşılaşırken bir kez daha çocuk edebiyatımıza bakış açımızı düşündüm. HAFIZE ÇINAR GÜNER Nisan ayının başında Burcu Yılmaz ile Bologna Çocuk Kitapları Fuarı’nı ziyaret ettik. Fuar alanının girişine kurulan platform duvarlar, dünyanın dört bir yanından gelmiş illüstratörlerin kendilerini tanıtmak için hazırladıkları birbirinden yaratıcı irili ufaklı posterlerle kaplanmıştı. Sanatçıların portfolyolarından yaptıkları seçmelerle kendilerini ifade ettikleri bu alanda yine birbirinden farklı tasarımlarla kartvizitleri de yer alıyor, böylelikle dileyenlerin beğendikleri sanatçılara ulaşmasına imkân sağlanıyordu. Türkiyeli illüstratörlerin işlerinin de gözüme çarptığı bu görsel şöleni geride bırakıp İtalya stantlarından başlayarak fuarı hızlıca gezmeye koyuldum. İlk kez burada olmanın iştahını bastırıp bu harikalar diyarında neyin izini sürmek istediğimi bir kez daha hatırlattım kendime. “Bebek Kitapları!” Evet, özellikle bebek kitaplarına bakacaktım. Son üç yıldır bu konuya hayli kafa yoruyor, ebeveyn buluşmaları düzenliyor ve annebebek fuarlarında konuşuyordum. Geçen sene İstanbul Tüyap Kitap Fuarı’nda da bu konuda bir söyleşi yapmıştım. Çünkü beyin gelişiminin %90’ının ilk üç yılda tamamlandığını biliyorum. Okuma kültürü edinmek için üç yaşın çok geç olduğunu da! Bologna’da çocuk edebiyatını her yönüyle bir sanat alanı olarak ele alan anlayışla karşılaşırken bir kez daha çocuk edebiyatımıza bakış açımızı düşündüm. Elbette evrensel değerleri yakalayan, özgün eserler üreten çağdaş sanatçılarımızın sayısı her geçen gün artıyor. Ufkunu genişletmek üzere fuara gelen pırıl pırıl gencecik Türkiyeli sanatçılarla karşılaşmak bu anlamda çok güzeldi. İllüstratörler sergisinde Feridun Oral’ın resimlerini görmek, bir stantta elime aldığım kitabın Sara Şahinkanat’a ait olduğunu fark etmek de hoştu. Stantlarda Türkçeye çevrilmiş eserlerle karşılaşmak ülkemizdeki pek çok yayınevinin dünya çocuk edebiyatını izlediğinin de bir kanıtıydı. Lakin aynı şeyin bebek kitapları konusunda geçerli olduğunu söylemek mümkün değil. Özellikle Avrupalı yayımcılarının stantlarında daha büyük yaş grubuna yönelik çocuk kitaplarının yanı sıra bebek kitaplarının da yer alması onlar için oldukça doğal bir durumken bizim için büyük bir eksiklik. Sadece bebek kitapları basan yayınevlerini görmek ise baş döndürücüydü. Kitapların çeşitliliği, kalitesi, tasarımı, iletisi, görselleri hayal ettiğimin ötesindeydi. Kaka, çiş konularından uyku ve yemek sorunlarına, kavramlardan doğa olaylarına kadar bebeğin anlam evrenine uygun pek çok konuyu ele alan kuklalı, yapbozlu, sesli, sessiz, üç boyutlu, siyah beyaz, rengârenk; farklı formlarda ve boyutlarda dayanıklı malzemelerden titizlikle yapılmış bu kitaplar en yüksek kâğıt yapım standartlarına göre üre tilmiş güçlü ve kalın sayfalara sahipler. Kısa öyküleri ve büyüleyici karakterleri, çocukların / bebeklerin hikâyeyi dinlemelerini veya izlemelerini sağlayacak biçimde hazırlanmış. Her biri kuşkusuz uzun bir çabanın, işbirliğinin ve tabii ki bir bakış açısının ürünü. TÜRKİYELİ SANATÇILAR Fuarı dolaşırken Türkiyeli sanatçılar olarak özgünlük ve evrenselliğin hâlâ peşinde olduğumuzu fark ettiğimi söylemeliyim ama ondan daha fazla dikkatimi çeken kitapların baskı kalitesi ve tasarımlarıydı. Biz henüz resimli çocuk kitapları, ilk okuma kitapları, gençlik romanlarında dahi sanatsal üretimi tam olarak yakalayamamışken bebek kitaplarındaki inceliği nasıl yakalayabiliriz? Neden böylesi zengin bebek kitaplarına sahip değiliz? Bu soruların tek bir yanıtı var gibi gözüküyor o da bu tür kitapların gerek tasarımında gerek üretiminde gerekse basımında yüksek bir maliyetin söz konusu olduğu. Ancak bebek kitaplarının talep edilmemesi, yaratılmaması ve basılmamasının altında yatan asıl gerçeğin okuma kültürüne olan bakış açımız olduğunu düşünüyorum. Bir ülkenin gelişmişliğine bakılırken ilk olarak o ülkedeki bebek ölüm oranı ele alınır. Okuma kültürü ve yayımcılığımızın gelişimi için de bebek kitaplarının basımı ve bebeklikten itibaren okuma oranına bakılması sonucu elde edilen veriler de bu alandaki gerçek gelişmişliğimizin aynası olacaktır. OKUYAY PLATFORMU Ülkemizde okuma kültürünün gelişmesi için kuşkusuz bazı projeler yapılıyor. Geçtiğimiz hafta Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk tarafından Tüyap İzmir Kitap Fuarı’nda açıklanan OKUYAY Platformu’nun başlattığı proje de bunlardan biri. Okuma kültürünü yaygınlaştırmak için Türkiye’nin seçilecek dört bölgesinden çocukları, ebeveynleri, öğretmenleri, kamu kuruluşlarını, kütüphaneleri, sivil toplumu, yayımcılık paydaşlarını bir araya getirecek bu projenin bebeklere yönelik çalışmalarını merak ediyorum. Bebeklerin oturmaya başladıkları andan itibaren maalesef ekranla nasıl tanıştırıldığına hepimiz tanık oluyoruz. “Bebeklere ne zamandan itibaren kitap okunur, nasıl kitap okunur, kitaplar nasıl seçilir, neden kitap okunur?” konularında ebeveynlere rehber olunması çok önemli. Bu yüzden biz de bu sayfaların başına “bebek” sözcüğünü ekledik ve elimizden geldiğince de Kitapçı bölümümüzde bebeklere yönelik kitaplara yer vermeye çalışıyoruz. Tekrar Bologna’ya dönersek Bologna Ragazzi Ödülü 2019’un özel kategorisi sıfır üç yaş çocuklar için tasarlanmış kitaplara adanmıştı: TODDLERS! Ayrıca kitap fuarının ikinci günü programda bebek kitaplarıyla ilgili bir de söyleşi vardı. Toddlers 2019 Özel Kategorisi ödülünü İspanyalı sanatçı Barbara Castro Urio ¡A Dormir, Gatitos! adlı kitabıyla kazandı. Mansiyonları ise Fransız, Polonyalı ve Kanadalı üç sanatçı paylaştı. Yaşam boyu başarı ödülü ise İtalyan Attilio Cassinelli’ye verildi. Önümüzde böylesi bir derya deniz varken denizin kıyısında taş bile sektirememek oldukça üzücü. Bebeklere özgü özel tasarımlarla hazırlanmış kitaplarımız pek yok ama yine de bu yaş grubuna uygun kısa edebi kurgularla hazırlanmış kitaplara tek tük rastlıyoruz. Bu eserlerin sayısının artması, sanatçılarımızın ifade alanlarındaki yelpazenin genişlemesi ve bebeklere doğumdan itibaren kitap okunması dileğimle. n 22 25 Nisan 2019