Catalog

O Fare Kral kuduğum Kitaplar METİN CELÂL “Mucize falan istediğim yok, Senatör. Benim istediğim adalet. Yoksa bu ülkede adaletin sağlanması için mucize mi gerekiyor?” diyen bir polisin maceraları, tüm politik baskılara rağmen mesleğini yapma ve suçluları yakalama mücadelesi anlatılıyor “Fare Kral”da. ichael Dibdin, dört yıl İtalya’da yaşamıış. Perugia’da üniversitede öğretim üyesi olarak çalışmış. Dibdin’in en tanınmış kahramanı Aurelio Zen. Yazar, İtalyan toplumunun görünmeyen yanlarını anlatmasıyla tanınıyor. Aurelio Zen’in bir antikahraman olduğu belirtiliyor. Aurelio Zen’in maceralarının anlatan kitaplardaki ironi ve kara mizaha dikkat çekiliyor. Aurelio Zen maceralarının ilk kitabı “Fare Kral” (Kasım 2013, çev. Seda Çıngay, Labirent yay.). Aurelio Zen, İtalyan muhafazakâr lider, eski başbakanlardan Aldo Moro’nun kaçırılması olayında amirlerinin emirlerine uymadığı ve bir kişinin ölümüne neden olduğu için polislik kariyerinin sonuna gelmiş, emekliliğini beklemesi için masa başı bir göreve atanmıştır. Yaşlı annesi ve Amerikalı sevgilisi ile birlikte sakin bir yaşam sürmektedir. Aktif göreve dönme şansının hiç olmadığını düşünüp kederlenirken içişleri bakanlığından gelen bir emirle Perugia’da yaşanan bir kaçırılma olayını soruşturmakla görevlendirilir. Perugia’nın en güçlü ailelerinden birinin başı kaçırılmış, günlerce süren soruşturmaya rağmen adam kurtarılamamıştır. Ailenin istenen fidyeyi vermesine rağmen adamın bırakılmamış olması işleri daha da karmaşıklaştırır. Romanın adının anlamı bu kaçırılma olayının neden çözülemediğini de açıklıyor aslında. “Fare kral, çok fazla sayıda fare küçük bir yerde ve çok büyük baskı altında yaşadığında ortaya çıkan bir şeydir. Hayvanların kuyrukları birbirine dolanır ve fareler kendilerini kurtarmak için ne kadar çabalar, kuyruklarını ne kadar çekiştirirlerse, onları bağlayan düğüm o kadar sıklaşır ve sonunda birbirine kaynaşmış dokulardan oluşan katı bir kütle haline dönüşürler” (s.97). Perugia’da da böyle bir “Fare Kral” durumu yaşanmaktadır. Herkesin çıkarları birbirine bağlıdır. Şehrin ileri gelenleri, yöneticileri, politikacılar ve polis “kaynaşmış dokulardan oluşan katı bir kütle haline dönüş”müştür. Bu nedenle de birilerinin ayağına basmadan, insanları tedirgin etmeden soruşturmayı S A Y F A 12 n 5 A R A L I K M yürütmek olanaksızdır. Yozlaşmış bir yapıda polisin de adaletin de siyasi ve ekonomik etkilerden, baskılardan uzak Michael Dibdin durması mümkün değil. Siyasi ve ekonomik gücü olanların hangi suçu işlemiş olurlarsa olsunlar ya da rüyalarını anlatıyor. Çok önemli cezasız kaldıkları görülüyor. Bu baskılara bir görüşmede bile dikkati dağılabiliyor. aldırmayan, doğru bildiği yolda yürüyüp Anlatının polisiyeden edebiyata kayması yasaları herkese eşit olarak uygulamaya mümkün, zaman zaman da kayıyor. çalışan polisler ya da savcı ve yargıçlar Aurelio Zen’in yeni maceralarını meise cezasız kalmıyor. Görevden uzaklaşrakla bekleyeceğim. “Fare Kral” polisiye tırılıyor, sürülüyorlar. Siyasi entrikalar, kitaplar yayımlamak amacıyla kurulmuş rüşvet ve faili meçhuller sıradan olaylar olan Labirent Yayınları’ndan çıkmış. İyi haline geliyor. bir çeviri, özenli bir yayım söz konusu. Aurelio Zen’in “antikahraman”lığı saTek eleştirim iç sayfalara konulan kapak nıyorum çözümlemeye çalıştığı olayları deseni. Estetik olarak olarak hoş görünele alış ve çözümleme yöntemi ile ilgili. se de, tram yoğunluğu her zaman doğru Aurelio Zen klasik soruşturma yöntemtutturulamadığı için okumayı zorlaştırıyor. lerinin dışına çıkarak, zaman zaman Okuru az ama sıkı takipçi olan bir alan kurallara ve yasalara aykırı davranarak polisiye. Umarım Labirent Yayınları uzun kaçırılma olayını soruşturuyor. “Fare ömürlü olur. Kral”ların kullandığı yöntemleri onlara HUZURSUZ ADAM karşı kullanmaktan da çekinmiyor. Onları kendi silahları ile vuruyor. Henning Mankell’in “Fare Kral”ı diğer polisiyelerden ayıkendisine dünya çapında ran bir yön de kahramanının “içine kaün kazandıran efsane depalı”, ketum bir kişi olması. Ne düşündektifi Kurt Wallender “Hudüğünü, soruşturmalarından nasıl vezursuz Adam”la okurlara riler elde ettiğini okurlarla paylaşmıyor. veda etti. Kurt Wallender, Sanki kafası biraz karışık, işine biraz İsveç’in 18 bin nüfuslu küyabancı gibi. Sık sık anılara kapılıyor çük kentlerinden Ystad’da yaşıyor ve çalışıyordu. Emniyet müdürlüğündeki arkadaşlarıyla birlikte cinayet olaylarını soruşturuyordu. “İsveç toplumunda yolunda gitmeyen ne?” sorusunu sorduğu ilk macerası “Ölümün Karanlık Yüzü” 1991’de yayımlanmış. Wallender, bu macerada Ystad yakınlarındaki bir çiftlikte iki ihtiyarın vahşi bir şekilde öldürüldüğü bir cinayet olayını soruşturuyordu ve elindeki tek ipucu yaşlı kadının ölmeden önce söylediği son söz olan “Yabancılar”dı. Henning Mankell, İsveç’te her olayda olağan şüpheli olarak yabancıların görülHenning Mankell polisiyelerinin başarısının temelinde konuyu çok boyutlu işlemesi yatıyor... mesi olgusunu sorgulu2013 yordu. Özellikle siyasi sığınmacılar için güvenli bir liman olarak görülen İsveç’te yabancı düşmanlığının ne boyutlara vardığını gözler önüne seriyordu. Kurt Wallender bu olayı soruştururken 42 yaşında, alkol sorunu olan, yalnız yaşayan bir polis dedektifiydi. Dizinin onuncu macerası olan “Huzursuz Adam”da (2013, çev. Seda Hauser, Altın Kitaplar) Kurt Wallender artık 60 yaşındadır ve emeklilik planları yapmaktadır. Şehir dışında bir çiftlik evinde köpeği ile birlikte günlerini geçirmeyi planlamaktadır. Kızı Linda kendisi gibi polislik mesleğini seçmiştir. Genç bir bankacı ile birlikte yaşamaktadır ve hamiledir. Linda’nın önerisi ile Wallender baba adayının ailesi ile tanışmaya gider. Baba adayının babası Håkan von Enke emekli bir deniz subayıdır ve ilk buluşmalarında Wallender’e İsveç askeri tarihinin en gizemli olaylarından birini hatırlatır. 198283 yıllarında İsveç kıyılarında birçok Sovyet denizaltısına rastlanmıştır. Denizaltıların varlığı askeri ve siyasi yöneticilerce hep yalanlanmıştır. Sonunda kıyıya çok fazla yaklaşan bir denizaltının karaya oturması ile olaylar gizlenemez hale gelir. Denizaltıların İsveç savunma sistemini, radarları atlatıp neredeyse sahile çıkacak kadar yakına gelebilmeleri askeri ve siyasi bir skandaldır. Ama sorumluları ortaya çıkartılmadan ustaca üstü örtülecektir. Håkan von Enke olayı Başbakan Olof Palme’ye bildirdiği için dışlandığını, askeri kariyerinin bittiğini anlatır. Olof Palme’nin faili meçhul bir cinayetle öldürülmüş olması da büyük bir soru işaretidir. Håkan von Enke bu öyküyü anlattıktan sonra bir sabah yürüyüşü sırasında kaybolur. Birkaç hafta sonra da Von Enke’nin karısı benzer bir biçimde ortadan kaybolacaktır. Wallender, izne çıkmış olmasına rağmen kızının ısrarı ile olayı soruşturmaya başlar ve kayıp kayınbabayı bulmaya çalışır. Oysa kendine bile itiraf etmediği ciddi sağlık sorunları vardır. Kısa süreli bellek kayıpları yaşamaktadır. Bu bellek sorunu nedeniyle de her zamanki gibi olayları kolayca kavrayıp çözümlemekte zorlanır. Håkan von Enke ve karısının izini bulduğunda ise ucu günümüze dek uzanan, CIA’nın, KGB’nin karıştığı büyük bir casusluk olayı ile karşı karşıya olduğunu anlayacaktır. Wallender, “Huzursuz Adam”da kendi yaşamöyküsünde soru işareti olan olayların cevaplarını da veriyor. Karısından ayrılması, babasıyla kuramadığı bağlar, kadınlarla sağlıklı ilişkiler kuramamasının ve alkol sorununun nedenleri, yalnız yaşamayı seçmesi, kızıyla ilişkilerini onarma çabaları gibi dizi boyunca arka planda sürekli işlenen sorunlarla hesaplaşıyor. Henning Mankell polisiyelerinin, özellikle Kurt Wallender’in maceralarının başarısının temelinde kuşkusuz yazarın konuyu çok boyutlu işlemesi, yaşamı siyasi yanlar da dahil tüm boyutları ile canlandırması, sadece polisiye ile yetinmeyip kahramanını tüm sorunları, artıları ve eksileri ile var etmesi yatıyor. Günümüzde yaşanan siyasi, ekonomik tüm sorunları, insan ilişkilerini cesurca sorguluyor ve eleştirmeyi de ihmal etmiyor. Dedektif Kurt Wallender’i özleyeceğiz. n K İ T A P S A Y I 1242 C U M H U R İ Y E T