Catalog

Alberto Manguel’den ‘Geceleyin Kütüphane’ Siz de kitapsever misiniz? ‘Geceleyin Kütüphane’, tüm kitapseverlerin ilgiyle okuyacakları önemli bir kitap. Aynı zamanda üzerinde hayli çalışılmış bir inceleme. Dahası, kitapların, kütüphanelerin önemini ve onları yeniden keşfetmenin hazzını okuyucuya duyuruyor. Ë Şener ÖZTOP “ Kitap sarrafı her yerde kabul görür.” (“ Goethe Der Ki”) itaplarla dostluk kurmak, sessiz dostları bir yaşam felsefesi olarak kabul ederek her dem onlarla baş başa kalmayı ne dersiniz? Bilgilerin okyanusu içine dalarak kitaplarla haşır neşir olmak; sayfaların içine gömülmek. Beyaz, saman sarısı yaprakta gri benekler şeklinde bir dizi harflerden/yazılardan/resimlerden nice anlamlar çıkarmak!.. Her okunan kitaplardan imgesel dünyamızda yer eden olayları, insanları; olayları yaratan baş kahramanları bir film şeridi gibi gözünüzün önünden geçtiğini veya belleğimizin labirentlerinde gezintiler yaptığını düşünüyor musunuz? Bir ömür boyunca okumakla birlikte, kitaplar dünyasının uçsuz bucaksız düşünceleri belleğinizde yer ettiğini ve sizi alıp götürdüğünü fark ediyorsunuzdur. Nermi Uygur, “Romansız Yaşayamam” başlıklı denemesinde şunları dile getirir: “ Ben bir romana başladım mı, daha ilk satırla, yaşamımın ta ortasında bir değişme, her şeyimi hızla kaplayan, dünyada uzanmadık hiçbir kıyı bucak komayan bir değişme bitiverir.” Peki, ara sıra hüzünle karışık gençlik yıllarında edindiğiniz “kitap dostları”nın yokluğundan söz açıyorsunuzdur herhalde?... Ama yeni edindiğiniz kitap dostlarıyla da buluşuyor, onlarla kitaplar üzerine söyleşiyorsunuzdur!.. Ve nihayet bir serüvenin sizi alıp götürdüğü, heyecanlı hayat sahneleriyle baş başa bıraktığı ve roman kahramanlarının yaşanmışlıklarını, hakikat ile düşsel bir çizgide düşünüp kendi dünyanızdan bir parça olarak sezinliyor musunuz? Yoksa, bir hayal tacirinin size hoşça bir vakit mi geçirttiğini sanıyorsunuz? Sonu gelmeyen kitap biriktirme çabalarınızdan hiç şikayetçi oldunuz mu? Veya yakınlarınızdan bu durumu eleştirenler var mı? Erol Üyepazarcı’ya göre, “ Kitap delileri bunu bilirler kitap toplamak bulaşıcıdır.” Bir aşk tutkunun veya sevdalısının yerine geçtiğinizi; kitapların bu cazibesi karşısında hiç ürperdiğiniz oldu mu? Şairlerin şiirlerini; yazarların hikâyelerini, romanlarını veya “genel konularda” yazılan kitapların insanoğlu için yaz(ıl)dığını, yarat(ıl)dığını farkındasınızdır. Onların hayal güçlerinin enginliğinden çıkan yaşanmışlıkların izdüşümü olan bu yaşantılardan her birimiz tecrübeler elde etmedik mi? En CUMHURİYET KİTAP SAYI 999 K önemlisi kitaplarınızı büyük tüphaneler de boşluktan nefbir sevgiyle, merakla, okşarcaret eder, mekân sorunu hersına, koklayarak okumanın hangi bir kitap koleksiyonuhazzına ulaşabildiniz mi? Bu nun doğasında vardır.” diyen önlenemez tutkunun bir çoManguel, kitaplara olan ilgisi, cuk sevgisine, çocuklarınıza merakı bir aşk mesafesindedir. gösterdiğiniz hassasiyetle eşKelimenin tam anlamıyla kideğerde olabildiğini hiç dütaplar varsa o da vardır evinşündünüz mü? Bir terekede…Evinin her köşesinde: de“nadir kitapları” görünce Duvarlarda, koridorlarla yatak “nutkunuz” tutuldu mu? Hep odasıyla mutfağı, hatta veranbu soruların sizi bilinmeyen da da bile raflar dizilir…” “ dünyalara alıp götürdüğünü: Her boş rafta gelecek olan kiİnci avcısı Kino’nun denizden tapların habercisi” olacağını “Büyük inciyi” çıkarabilmek söyleyen yazar, kitaplar soniçin gösterdiği çabanın uzun suzluğun bir ifadesi, bir simöyküsünü okudunuz mu? gesi vurgusunu yapar. Gerçek Balta girmemiş ormanlarda, okuyan, yazan bir kitapseverin engin denizlerde “İki Çocude ne olmasını gerektiren bir ğun Devriâlemi”nin baş kahdurumu da şöyle açıklık getiramanları: Jano ile Yanik’in rir: “ Kitaplar bir odaya, kimi yaptığı zorlu ve cesaretli mazaman sahiplerini ele geçiren cera hayatının on cildini ilgiybelirli bir kimlik kazandırırlar, le, zevkle okudunuz mu? Yibilgece bir hava verir” ama asne yeni yetmelik çağımızda lolan Seneca’nın söylediği gi“toprağa gömülmüş hazineler, bi, “ …aydın saygınlığı kakazaya uğramış gemiler ve iszanmak için böyle duvarlara yan eden insanlardan söz bel bağlayan gösteriş budalası eden ilgi çekici bir korsan hiokurlarla da dalga geçtiğini kâyesi”: “Define Adası”nı belirtir. okuma mutluğuna eriştiniz mi? Bu çocuk klasiklerinden “BİLGİ BİRİKTİRMEK yola çıkarak edebî eserlere BİLMEK DEĞİLDİR” doğru bir okuma alışkanlığı, Yazar, ünlü Alman filozofu zevki ve merakına kavuştuğu Alberto Manguel, kitapların, kütüphanelerin önemini ve onları yeniden keşfetLeibnitz’e atıfta bulunarak menin hazzını okuyucuya duyuruyor. muzu da eklemek isterim. onun bir kütüphanenin önemiKütüphanenize her girişini, değerini belirleyen öğenin: göz gezdirelim: “ballar balını bulanizde o değişik kitap kokusunu duyum“…barındırdığı kitapların sayısı ya da lım!...” sadığınızı biliyorum. Peki, hastalandığıhazinesinin nadideliği değil, yalnızca içnızda bu sessiz dostların sırtlarındaki eriği ve okurların o içerikten yararlanma “ OKUMA BİR BAKIMA YENİDEN yazılara göz gezdirdiğinizde, sayfaları ölçüsü olduğunu belirtmişti.” der. “RastDOĞUM RİTÜELİDİR.” karıştırdığınızda ruhsal yönden bir ralantı Olarak Kütüphane” bölümünde Artık vakti zamanı gelmiştir. Şimdi hatlama, bir iyileşme hissettiğinizi fark önemli bir tespitte bulunur: “ KütüphaManguel’in sözlerini not edelim: Bu haettiniz mi? Bütün bu soruların ve duyne yalnızca düzen ve karmaşa yeri değilzinenin kapılarını kitapseverlere açalım: gulanımların bize çağrıştırdığı zaman ve dir; aynı zamanda rastlantılar dünyasıGecelerini gündüz yapan, kitaplarıyla uzamda Alberto Manguel’in o güzelim dır.” der. Ama yine de “ Dewey’in de bilgi, edinme yolculuğuna çıkan Mangudüşüncelerini okumak ister misiniz? anladığı gibi her kütüphanede bir düzen el’in “Geceleyin Kütüphane”sine yavaş Öyleyse gelin, şimdi tam zamanıdır. olması gerekir,” demekten kendini alayavaş girelim. Ama merakla, zevkle, not Koltuğunuza oturun!.. Dingin, salim bir maz. “ Zihin Olarak Kütüphane” de ise alarak. Diyor ki: “ Çoğu aşklar gibi kükafayla “Geceleyin Kütüphane”nin şunları dillendirir: “ Her kütüphane başlı tüphanelere duyulan aşkın da öğrenilmesayfalarını, fotoğraflarını, gravürlerini başına bir özyaşamöyküsüdür. (…) Bir si gerekir. Kitaplarla dolu bir odaya ilk kütüphaneyi sahibinin aynası yapan yalkez adım atan hiç kimse içgüdüsel olarak nızca kitap adlarının seçimi değil, onun nasıl davranacağını, ne bekleneceğini, yanı sıra seçimden belli olan iç içe geçneyin vaat edildiğini, neye izin verildiğini miş ilişkiler ağıdır.” der. Aby Warbilemez. “ diyen yazar, sonra bu gizemli burg’un sanat eserlerine bakan gözün ne dünyanın içindeki kitaplarla birlikte ololması gerektiğini alıntılayarak sanatla mak, sonsuzluğa ulaşan okuma seanslauğraşan, “sanat yapan”lara da şu önemli rında gecelerin nasıl gündüz yapıldığını tespiti gözler önüne serer: “…sanat ve bakın ne güzel anlatıyor: “ Bazen sabahedebiyatın heyecanıyla dehşetinin amacı lara dek çalıştığım olurdu, işte böyle geve işlevi anlamaya yönelik adımlar olducelerde kitaplarım için, sonradan gün ğuna inanmak hoşuna giderdi.(…) Notağardığında, ne yazık ki kullanışlı olmalarının birinde, sanat eserinin bakan gözdığına karar verip unut gitsin dediğim lere karşı nasıl bir tavır aldığını o çarpıcı türlü fantastik düzenlemeler hayal ederifadesiyle: Sanat eseri ona bakan kimsedim.” der okuyucuya içtenlikle… ye doğru ilerleyen düşmanca bir şeydir.” Kitap alarak, biriktirerek kütüphanediye yazar. “ Geceleyin Kütüphane”, nin sürekli büyüyen bir varlık olduğuntüm kitapseverlerin ilgiyle okuyacakları dan söz açan Manguel, şöyle der: “…anönemli bir kitap. Aynı zamanda üzerinde laşılan hiç yardımsız çoğalır, satın alma, hayli çalışılmış bir inceleme. Dahası, kiçalma, ödünç alma, armağan verme, iliştapların, kütüphanelerin önemini ve onkilendirmeyle yer açma yoluyla, kitap ları yeniden keşfetmenin hazzını okuyutürlerinin tamamlanmasını talep ederek cuya duyuruyor. ? kendi kendine ürer” der. Bir kütüphanenin olmazsa olmazlarından biri olan Geceleyin Kütüphane/ Alberto Man“boşluluk” ve “doluluk” üzerinde de duguel/ Çev.: Dilek Şendil, Yapı Kredi Yaran yazar: “ Bir kütüphanede hiçbir boş Alberto Manguel Fotoğraf: Ara Güler yınları İstanbul, 2008/ 295 s. Resimli. raf uzun süre boş kalmaz. Doğa gibi küSAYFA 15