Catalog

Cerkes Karadağ'ın PortreFotoğrafları Çehrelerin Çetelesi çerkes Karadağ, görsel deneyimlerinin kendisine kazandırmış olduğu birikimleri, bir kez daha toplu biçimde ortaya koymuş oluyor elimizdeki kitabıyla. mış olmaJarı, bu sıyah beyaz fo toğraflara, bu anlamda daha ınandırcı bır boyııt katmaktadır Kıtabın gırışınde Emmannuel Levınas'a aıt afonzma, ınsan çehresınde hep bılınmez ola rak kalacak olan şeyın de parantez dışında bırakılmamı^ olduğuna bır gondermede bulu nuyor "Yuzu tam olarak tanımlayan şey, onun tanımlanamaz oluşudur" Fızyonomı bılımının devreye gırmesıylc beraber, resım sa natında portrecıüğe duyulan ılgının gıderek yoğunlaşmasına yol açan yenı bakiş ve yakla şımlar da gostennektedır kı, ınsan çehresının yapı o/ellıklerıyk luşılık ve benlık arasında sı kı bır bağ vardır Bu bağ, kırnı yerde onıı tes bıt etmeyc çalışanın gozlem ve tanıma yete neklerıyle ortuşsc bıle, kımı durumlarda boş lukta asılı kalır ve portreyı ızlcyen kı^ının ya patağı yakıştırmaJarla, bır "puzzlc" bılmetesı halınegelır 17 ve 18 yuzyü ressamlarınm elındcn çıkmış portreler ıncelcndığınde ve bu portrelere ılışkın yorumlar okunduğunda, bıl mecenın hıt, de kuçumscnecek duzeyde olma dığı gorulecektır Messadie'nin gözüpek kaleminden destansı bir üçleme... GülveZambak YllJÖOMKIVJKANNK'l I BİKİNCIMTAP E o D KayaÖZSEZGlN otoğraf sanatına kuranısal açıdan yaklaşan dort yenı kıtabının yanı sıra, sanat vc kultur çevrelerınden tanığı, bır bolumuyle yakın dostluk ılışkılerı kurduğu kışılerın portre fotoğraflarını, o kışı ler hakkındd yommlarla ("portrc yazılan") bırlıkte sunan "Ötekı Yıız" kıtabında(*) Çerke? Karadağ, bu konııdakı gorseJ deneyımlerının kendısıne ka7andırmış olduğu bırıkım lcrı, bır kez daha toplu bıçımde ortaya koymuş oluyor Son bırkaç yıl ıçınde bu tur fo toğrafın, başka arkadaşlarta da yayına sokulması, fotoğrafın Nadar gıbı onculen tarafın dan denenmış olmasından, aynca da vesıkalık fotoğrafla guncel yaşamın ıçınc buyuk olçude karışmış olmasında da kolayca anlaşılacağı gıbı, bır bakıma bu alanın pratığıyle de ılışkılı dır Karadağ, kıtabının başına koyduğu "oku yııcu ıçın dıpnot'ta "otekının varlığı'nı "otelunın kımlığı" olarak tanımlarkcn de aynı gerçeğe değınmış oluyor Fotoğrafçının kuşku suz sııadan fotoğrafçının değıl sanat fotoğraf gsinın kendısı dışında bır kışıyı otekı kışıyıobjektıfıne doğru çekerken, onun kımlığı ola taktır kcndısını ılgılendıren Kımlıkse, çok yonlu vc katmanlardan oluşan değışkelcrle ıl gılıdır Mesleğı, beğenılerı, yaşama bakışı, dunya gorıışıı, onun çchrcsını saptamaya çalışanı, en azından bu yonlerıyle tanımak zorun da bırakatak, bu ısc fotoğrafı alınan luşının çehresıyle kımlıksellığı arasında geçışımlı bağlar aranıaya yonlendırecektır vızorden bakan kışıyı, () nedenle şoyk* dcmektc haklıdır Çer kes Karadağ "Yaşadığımii'vealgıladığımı? gerçek, bızı ve bızden farklı olanları, aynı koSjUİlarda yuz yııze gctırmcsınc karşın, aynı gerçeklıklerle kanjilaijtırmamaktadır" Hcr yıız "ayrı" bır "oyku" çızer ve çızılen bu oykule rın aıasında gcnc de gızlı kalmış ve yeterınce nufu/ edılmemrç aynntılar saklılığını muhafa /.A ecJehılır Gene bu nedenle olacak, kıtabında portrcfotoğraflarına yer verdığı ınsanlar, Karadağ'ın, buyıık bolumuyle Ankara'dan, yanı kendısının de yaşamını surdurduğu çev reden kışılcrdır Kendı deyıyyle "bızden bırı len'dır Ayrıca bu "bızden"lık, sanat ve ktıl tur dunyasından se<,ılnıış olmalarıyla belkı daha o/el bır "aşınalık"la butunleşmektc, port relerı daha alımlı bır duzeye taşunaktadır Da ha once, bır ga/etede dızı halınde yayujılan mı^ ve bır yıla yalun bır etut aşamasından geç F Ama sonuçta totografçı da, bız/at Çerkez Karadağ'ın bırçok yerde dcğınmış olduğu gı bı, bır "tanık "tır Yaşama tanıklık eder ve ya şamın ıçınde yer alan goruntu gundemıne ta şırken bu tanıklığın sınırlarını sureklı olarak kontrol etler Kıtaplarındakı satır aralarında, ydlardır tutkulu bır bağlılık ıçınde surdure geldığı bu mesleğın dayandığı, daha doğrusu dayanmak zorunda olduğu "gorme kulttı ru"nden sıkça so? etmesı, boşuna değıl elbet Gorme kulturunun varlığıdır fotoğrafı ayrıca lıklı yapan ve onu bu duzeye yukselten lşıne tıtızkkle bağlı olması ve yaptığı ışc, bcnunse yıcı bır sorumluluk ıçınde eğılmesı, ontelıkle bunun bır sonucu KuramsaJ bağlamda, fo togratın ıçınden gelenlerle go/ ve kafa ılışkısı nı hep sıcak tutaıak dırçunduklerını kâğıda dokmeyı de aynı sorumluluk duygusunun bır gereğı saydığmdan, bu kultur o a^amada da farklı bır zemın u/enndc gelışıyor Gozun ar kaMndakı beym, kendısını besleyetek kaynak lar arasında herhangı bır ayrım yapmamış oluyor boylete Kıtaptakı portre fotoğraflarda, bır bolumu benım de yakından tanıdığını sımalar, kendı lerını o kışı yapan yuz hatlarıyla yer alıyorlar tkı elı arasına sıkıştırdığı ve goz hızasına getır dığı nıakınesıyle Ozan Sağdış, oğlu luraç'la Duran Karaca, gozluğunun ustundtn afacan baklşıvla Ibrahım Demırel mesafclı jıo/uvla Mahmııt ("elayır, dıkkatlı bakışı^la objıktıfın ıçme gırmeye hazır Necmettm Ozlıı, bır eskı zaman enni!;i tavrıyla Selım Tııran, beyaz kes mış saç vc sakalıyla Cemıl Lren, duşuntelı ve bıraz da kuşkulu bakışıyla Gultekın Çızgen bır bust mulajını kendı çehresıyle ozdeş kıl mak ıstercesrne koluna sıkıştınnı^ goruntu suyle Tunç Tanışik, artıstık pozuyla Ijahın Ye nıschırlıoğlu, sakuı duruşuyla Erhan Karaes men, sessiz bır dıışuncenın gudumunde 1 la mıye Çolakoğlu, babacan yuz cızgılenyle 1 ık ret Otyam, kendı heykelıne duşuncelı bakış larla cğılmış Metuı Yurdanır, sevccen dıngın duruşuyla Murşıdc lçmelı ve pıposundan yukselen dumanın yoğun goruntusuyle hem hal olmaktan memnun ben Saytalar arasın da, kendılerıne aynlan yerlerde, ızleyıcıyt* ve okura, Çerket Karadağ'ın sozel tanıklığmı da yedeklerıne alarak goz kırpıyorlar • (*) "Öteki Yuz, Portre YazılanPortre Fotoğraflar", Doruk Y, 2004, Ankara Y I 'CÖRME KÜLTÜRÜ1 Vebanın kırıp geçlrdlfil. maccracılara leslim olmuş bir ulke, Fransa Darag.ıçlıırına asılmı^ ınsanlarla dolu nıeydanl.ırı çamura balmış sokaklcinyla, dilcm ı vc serscnlcrlıı yuva.sı olan bir kcnt Parıs Aılcsi kalledilmiş, kcdcrlı yıırcgini avutup ayakta kalmaya çalışan bir genç kız, Jcanne Bir kral, VII Charlcs ve bır şaır Françols Vıllon Tarlhscl bir fonda yaşanan buyıilu bır aşk Bir insanı yaratmak milyarlarca yıl alır, öldürmekse yalnızca birkaç saniye... C U M H U R İ Y E T K İ T A P SA 731 SAYFA 15