Catalog

KISA, KISA Dağların Issızlığında On Binler MERAL PAZAR apıt ılksayfadd, "DÂların Tssi7İı ğında On Btnleı, karlı dağlarda on bınleıeesavas,çıya onderlık eden Ksenofon'un romanıdır Olaylar azad edılmıs, kolc Tco'nıın go7iıyle anlatılnıaktadır " şeklınde tanıtılmış Çevıınıen Oktay Etıman'ın dılımı/e ka/andırdığı yapıtın aynı sayfasında, "On Bınleıın yuıuyus,unun anlatıldıgı en tanınmış, kıtap olan Anabasis, çağı mı/ın u/manlaıının çogunun kabul cttığı gıbı Kscnofon tarafından, Sıraku zalı Tenıistogenes takma adıyla ya/ılmiijtır " denıyor Ksenolon'un kalcme aldığı Anaba sıs'ı (On Rınler) temcl kaynak alan ki tabınya/aıı MithacU.urns I oıd.gcnıs, çaplı bıı ataş.tıtmayla vapıtı oıtaya çi kaınııs, Ya/aı J oıd, ılk yapıtı olan bıı tarıhsel ınmanla ılgılı ve ben/eıı çalış nıalara ılıs,kın temel ılkesınıs oylc o/et lıyor "tes,ekkur" bolumunuc "Bıı la rıhsel ^ahsıyct ve yas,adıgı çag ıle ılgılı bır san.ır eserınde bıı çok varsayıma yeı veııleeefiı ıçın, ya/arın escrındckı ranh scl olayları lesmeıı kanıtlaması geıek nıe/ Aneak bu tuı bır romanın anlanı lı olabılmcsı için ya/ar, gerçek olaylara bikı sikıya ba&lı kalınalı, yeterınce ven cldc edemedığı olayları ısc 'mantıklı olasılık'ların sınıı laı ını aifinadan dıırust bır sekıldc anlatmava çalı^malıdıt " An las,ıfacağı gıbı ıs,mı onemseyen bır ya/arla kars,ı karsjvayı/ Yapıtın onemlı bır bolumu, İO 401 yılında çıkılan Kvtos'un tarıhsel onem tasıyan sefeıını konu alnıaktadıı Ilk saryalarda Acdon'ıın Ksenofon olma sureunıi/lıyoı okuı Babası tatalından serr, acıması/ bır egıtım anlavışıvla çı leden çikaıtılan Aedon'un, geıçekte sa nata, o/cllıkle mu7iğc, fclscfeye ıçren lıklı bıı sevgıyle bağlı olduğunu goruyoru/ Sokratcs'ı tanıyan, sevcn, onıın oğıenusıolan bırgenç Babasının ereğı ıst onıı bırsavas,çıolaıak yetıştıtmek Bır olav Aedon'un "ıçındckı çocuğun olmesı"neyol açar, Ksenofonboyledo Y yıık ıyılıklcı i«,ın yapnıak zorunda oldu £u ^eylerı yapabılecek ınsanlar olması gerekıyoı Bu dunyada Grıllus vc Klc aıkos gıbı ınsanlara gcrck var Çıınku uygarlık, o rur ınsanlarla dcrlıyoı " Bır dc su satırları okııyalım, Teo'nun bır ıçsel altust olıı^un sonı asında yanın da, topragı zorlayan solucanla ılgılı du şuncelerı "Bıı ufacık ısınısi/ yaratıgın bılc, hanscdıldıgı o karanlık vc kımık dclığındc, Sısıfos (Koıcnt'm /alıın kra lı, Sısıros'u buyuk bır kayayı Hades'tc kı bır dağın tepesıne ^ıkarmava mah kum cdcı Arıtak Sısıfos kayayı tiagın tepesıne vaklaştırdıöında kaya ycnıden asağıya yuvarLınınaktadır Sısıfos sonsu7a kadar kayayı dağın tepesıne çıkaı nıaya çalüjataktn) gıbı cabalayarak dıınya tı/erınde kiK,ulc de olsa bıı degı ijiklık yapmayı basaıabıldığını havretk i7İedım Bıı kııçuk solucan bana, olu mun, çuıumetıın, lıayatın bo'junalığı nın değıl ınsan îsrarının vc ınadının oneınlı olduğu hkıının do^rıılu^ıınıı kanırladı " YaiMlın konusıı olan /orlıı sava^ınıı renktendıren, anlam katan bıı ba^ka ınsanca boyut katan gclı^rnc dc ıkı genı, aı asında rılı/lencn aşk1 MiLİıaLİ Curtıs I ord ıyı bır nrıhscl ronıan ortaya koymıısj (s cvıı men ( )ktav Ltıman da, ıyı bıı ecvıııylc, yapıtı ycnı dcn varararak dııımı/e ka/andıımis Fıpkı ılk(,cvııdıgı roman Hckım'dcol dııgu gıbı (Ya7arı Noah Gordon, Yuıt Yavınları) Tcmı/ bır Turk^eylc, gıi7cl bıı anlatımla o/amanao/gıı so/ cuklcıın anlanıını vtrcrck ruık(,cnıı/ ya7inımi7 ıyı bır çevırmen ka/andı bıı calı^malaıla • ün Binler/ Mııhıicl (ı/rln hord/ f (vtren Oktay Ktıman/ Yıırt Yayınları/ 462 \ tığına pisman olmuş, Nefıse eve donunCL dc tckıar etmemek ıi7ere karısına so/ vermı^tır Nefısc vc Irfan'a daır ılk ogrcndıkle rımi7, mcmleketınıı/ın pck cok kos,e sındc ya^anan hayatlardan çok da fark lı değıl Anu tam da bu noktada, Yıl dıunı B Dogan'ın, Nehse karakterın dc yarattığı derınlık, Ncfıse'yı sııadan bır kadın olmaktan çıkarıp bır roman kahramanı halıne getırıyor Rorııanın utuncu kahramanı ısc Bakkal îrfan'ın en ıyı muşteıısı, avukat Şa dı Bcy, paıada pulda gcvu olmayan, ncredeysc bııtun /atnanını bılgisayar ba ^ında gcLiıcn, bılım tcknık dcrgılcrıne ya7ilar ya/an, sureklı yemek yıyen, al dıgı kılolar ncdcnıylc kadınlarla ıli!;kı sı nercdeyse tıımuyle bıtmıs, butun bu ozellıklcrıyle dışarıdan bakıldığında 7avallı bır adam Nefıse, Şadı Bey'ın evı nc haıtada uc gun temı/lıge gıtmeyc baijlayinta, bu uç kı^ının havatında on cclcıı kcndılcrının dc farkında olmadıkları buyuk bır değışım ba^lar Ncfibco^rcnnıcyccokacık,hı/lı kavrayan ve sıradan pek çok kadından tarklı o/cllıklcıı ılc !jadı Bcy'ı kendınc hayran bırakır Ancak bıı nayranlığın altında sadccc onun kadın olu^u yatma/, Nefıse'nın kendı yaşamına gore, kurduğu cunılcleıın buyuklu£u vc bu buyuk cıımleler karşısında Şadı Bey'm atizlığı, hayranlığın asıl ncucnıdır fjadı Bcy, artık ı^ı gııcıı bır yana bııakıp Nelısc'vı ızlcnıeve baijlaı Ustelık bılgısavarında bır de Nefıse adlı dosya açar \e goıduklcıını dc oıaya yazar Nehse kcndısıne soru sorulmasindan çok hoilanan bıı kadın degıldır, a/ ko nuşıır Sadı Bey de ona sormadıklaıını kocası lrlan'dan oğrcnmcyc kalkınca, uçlunıın arasındakı ılı^kı tumııyle tu haf bu hale donuijiıı Romanın bundan sonrakı sayfaların dc\ Nehse, lı fan vc îjadı'nın ya^amları na tlcrınlemesınc ycr vcren yazar, bıı kıijilerın ıç dunyalaıını ve bu dunyalar da kopan hrtınaları çok basjarılı bır bı çımdeaktaııı okıııa Oylesine ba^arılı oluı kı, ozcllıkk Îrfan'ın gcnçlıAınde bılc ısteye yaptığı bır hata bıle, bi/ım için artık, buyuk vc affedılmc7 bır hata olmaktan çıkar Nefıse, olup bıten lerı bıraz lazla bılgccc yorumlamakla bırlıkte koydcn / kasabadan buyuk kcııte goç eduı I'uık kadının, pıatıklığını her yanıntla barındııan yapısıyla, nepımızın cvındcn bıı kadın olarakLc lırıvcrıı romanın sayfalarında Ikı e\lı \c ıkı crkcklı, paıçalı bır yasam surılııren Nefıse'nın kadeu, kasa basındaıı kocasının cvınc gtrı donduğu gece bındığı mınıbuste değismiijtıı aslında.obıt sıııcbudegı^ıklıöı farkctme/, faık etmış olsa bılc algılama/ bu değısjmı (.amında "Asker Dedıgın Sevme/ mı J " ya/an mınıbusıın bıçkın, kıılı sakallı,yakı^ıklı^oforuonun haya tının kırılma noktasıdır Ustelık, onıın kokusu Nclısc'yı hıç ığtuıdııme/, hat ta onun yanaklarının kı/armasına ve kcndı vucudundan bır koku yayılmasına bılc neden olur Kt>manın ılk bolumundc Nefıse'nın lrtan vc Şadı ıle kurduğıı ılı^kı bıçım lerı, onlaıa kançi hıssettıkleıı anlatılıı, ıkıncı bolumde ıse, Nefıse ıle Asker'ın ai;kı anlatılmaya başlanır Asker, (mını bus s,oloru) yınc kasabadan kentcgoç mıiiş bır aılenın, evlat ycrıne koydıığu veğenletıdıt Yakı^ıklı, nanıuslu, elın den hcr ıs, Kclen, ıstedığı her genç ki7 la evlenebılecek bır delıkanlıdır ve Ne (ise'yc vurgundur Mınıbusle yapılan kaçamak gezıler ıle basjayan bırlıkte lıklcıı bırarkada^larınıncvınde.sevısı lcn kaçamak gunlere donıışurken Ne fise ıle Asker arasında bır kader bırlığı olu^ur ()nlaı artık, bır daha hıç ayıılmamak u/cre bır yolda beraber yurumeye ba% larlar, Nefıse'nın aklındakı dığcı ıkı er kck trfan ve Şadı, Asker'ın aklındakı aı lcsı de bu yolda onlaıa refakat cdcr Ro nıanın uçuncıı bolumunde olaylar o ka darhı/lagelısıı kı, Nefıse arnkba^ka bıı kadınolaıakkaış,mıı/açıkar Â^ıkoldıı gıı adamı tercıh etmeye, evını hcmcn tcık edıp gıtmeyc ha/ır, ıçındtn tıkıp geldığı kasabanın ve hatta buyuk kentın ahlak değerlcrını vc onyargılarını hıç oncmsemeyen, yaptığı ijevlcıden bas langıçta bıra/ duysa d<\ hıç pıs.manlık duymayan bır kadın oluveııı Irfan, kaıısındakı butun dcğı^ıklıklcrı gorıır, ama anlamaz Ne olduöunu bır tuılu kavıavama/, sadccc ılkel bır ıçgudu ıle Nefıse'nın kendisinı teık edeı.c ğını anlaı Butun bunlaıı tck arkada^ı olan Şadı Bey'e anlanı Şadı Bev duy dukları karşısında o kadaı s.as,ırır kı, bu tun bu olup bıtenlcıde kendısının dc parmağının olabılcccğının, Nctısc'nın yaijamında deği!}tırdığı şeylerın bıle faı kına vaıma/ İlk ıkı bolunıun aksınc, uçuncıı ve ro manın sonuncu bolunıu olan doı duncu bolum, ya/anıı bır ^cyler anlatrru heyc canı ve ısteğı ıle hı/landırılmi!;, anlatıı kcn ayrıntılardan u/aklaş,ılmıs ve daha da onemhsi romanın ıç tutaılılıgına /a laı verılmıs, bolumletc ılonıı^uyor Ro manın başından bu \ana geıçek havat la ortus.meyen bu kı^ıler vc aralarında kı ılıskı bıçımlerı, roman kuımacasında son ucıcct. ınandıı KI bır bıçımde karşı mı/a çıkarken, ya/atın son ıkı bolumde hızlandııdığı olay akı^ı nedenıyle tıım bunlar gerçcklığını yıtıımcve ba^lıyoı Nefıse, Askcı vc Iıfan'ın ortak kadt rını belırleven kı^ı vanı Askeı'ın anıta sı Yokus, Musa'nın bu ılı^kıyc dahıl ol duğu an ıse kotıı bıı tcsaduf olaıak dı. öcılcndııılebılır ama bu kotıı tcsaduf buyuk kentın varo^larında vasamava ça ln,an avnı kovdcn ya da kasanadan go çup gelen nek çok ınsanın vaılıgmı o kadar açık bır bıçımde anlatıyor kı, 10 manı okurken "Bu da nerde çiktı' de nııyor ınsan Romanın sonundakı gerçekustu mut luluk halı, ıomaııdakı kuımaca gerçc^ı bılcgolgcdı bırakan, geııyc donuk ola rak okuıu.okuduklaıına halıl bıı icbcs sumle bakmasına yol açan bır h.ıl l Js telık ya/aı ın son ıkı bolunıdc leıcilı et tığı anlatım vc olayların akı^ı, tomanı bu kaıakteı ıomanı olmaktan çıkaı ıp populcra!}k rornanı havasına ıten bıı va pıyasahıp Ayıica, son ıkı bolum \egu çcKustu mutlu son okıırun ılk ıkı (10 lıımde u/eı ınde vogunla^tıgı, kadın cı kck ılış,kısı, cmstllık, mcıak tııtku jnbı kavıamlaıın da uııutulmasına \ol açı yor Suat Deıvıs, m Ankaıa Mahpusu vc 1 osforlu ( evrıve romanlaıınm adını çağrı^tıran Ankaralı Nefıse, butun ola rak bakıldıöında ıse sorunıı olan ve so runıınu açıkça ıfade etmevı basaıan bıı ılk ıoman Ilk roman olması o/ellınını de go/onıındL bulunduulııgumu/da vu kaııda so/unu cttığım aksaklıklata raö men gunumu/ luık toplumunun dı namıkleı 11 kavramıs,, ınsanı tanıvan bır 11 ya^arın kalemınden çikmis, ba^aıılı sa yılabılccck bır ıoman • / Agnra Kıtaplıgt / 244 v Son ikl bölüm... içlmizden blr kadın Ankaralı Nef ise SEVENGUL SONMEZ Kscnofon'un, Kyros'un scferıne ka tılma kaıaıı veıme sureu vc sonrası înanılma/ olaylar, acımasi7 dıırum laı, kallc^lıklcı, eııgelleılc dolu bır se fer, gıdcrek rııkcncn askerler Insanın davannıa gucurıu zoılayan sınırlaıda gc/ınıyorsıınıı/ Burada s,u satnlan aktaımak gerek "Lllerı baglı, savunmasi7 bır ınsanı ol dtmırken 1 hıç Atına'yı du^undun mu Ksenoioıi' Sarıa oöretılenler, Sokrates'ın dı/ının dıbındeoğrendığın fıkır leı, uğıunda hcr gun kurban kestığın tanııların bağısjayicıhğı hıç aklına gel dı ını^ Cıelmemi:; olnıalı Daha sonıa gcrıyc donup baktı£ında hcrhalde cn lyısını yaptıöını dıı^uneceksın Çunku oıdu, nılıaı hedefmc, senın hem ogun, hcm dc onıı ızleyen gunlcrde yaptıkla ıınla bııaz dalıa yaklaijabıldı Bu dıınyada, yapacaklarını ccsaretle yapabılcn ve yaptıklaıınııı sonu(,larından korkmayan, ya^adıgı anın acılarının, savaşın ve ınsanın ıgne dubtıığu ığrenc duıu mun otcsını gorcbılccck ve dana bııSAYFA 16 ıldırım B D oğ a n ' ın ılk romanı Ankaralı Nefıse, ınsanın tuylerını dıken dıken eden bıı sahne ılc açılıyor Ne yaparsan vap, buınuııdan, tcnınden ve bede nındcn gıtnıcycn bır koku Ustelık bu koku, yıllarca onc e babasının borcıına karşılık evlcn dırıldığı adamın vucudundan yavıları ve ona yaklaştığı her an daha da artan bıı koku Kokunun bıı kadının rıılı dunyasmdakı kar^ılığını tok ıyı kavra mış olan şansina, kor dcnctck kadaı a/ gorcn, gcnçlığınde bır ınat uğruna 40 roı olup, beij küjinın yaıalamasina yol açan ve bu ncdenle dc yaşadığı kasaba daıı babasının zoruyla goç cttııılcn lrran'la cvlcndırılır Irfan, babasının kendısıiK sa^ladıgı sermaye ılc Kısmct Bakkalıyesı açmıs, buyuk keııtte ya^ayan kuçuk kasabalı olarak yaşamından son dcrece mem nun bır adamdıı Bugunc kadar bırkaç kc7 Nehse'yı dovmııi}, Nefıse'nın kaışı koymalaıına hıç aldırı^ ctnıcmı^tıı So nuncusunda Nefısc evdcn gıdınce yap Y Ankaralı Nefise / Yıldtrtm 11 Dogan Bu Bir Konuktup ALİ TAŞ T ııran Altuntas,, "onurumıi7 omrıı mu/den 117un olsıın" ılkesıylc ya ijayan ve oykıılerıne bıı dııyarlıfık la yansıtan bır ya/aı Suuıç'un I laıapsor koyunden, Karata^'ın lrmakba'51 Kılıse koyunesııren eğıtımyoİLiılugıınun Koy Enstıtulıııdcalıstı Adana Yetıştırme Yıır du Mudıırıı ıken emeklıyc avıılmı^ (1979) Ilgaz dcrgısındc yayımlanan ılk oykusu (1970) ' Kaçak CTomın.ııleı"dcn K İ T A P C U M H U R İ Y E T S AY I 7 15