Catalog

CEVDET YUCEER Y aşı benim gibi ellilerin üzerinde olan kentlileri hep merak etmişimdir. Acaba kenti doya doya yaşadılarmı?.. Haftasonlarındaarabaları na atlayıp Izmir'den kaçar gibi sayfiye yerlerine konvoylar halinde gidip, yorgun argın geri dönen insanları gördükçe veya en ufak bir tatil fırsatında yurtdışına uçarcasına kaçanları izledikçe, bu soru takılır aklıma.. lzmir'i, dahası "tüm kentlerimizi" adam gibi yaşadık mı, yaşryor muyuzr'.. Içinde yaşadığımız kentfer, niçin bize böylcsine uzak, alabildiğince yabancı?.. Izmir'in içinden, daha doğrusu kaldınmlarından yetişen yazar Yasar Aksoy'un, îzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı Dizisi'nin 23. kitabı olarak yayımlanan "Smyrnalzmir, Efsanedcn Gerçeğc" isimli kitabının sayfaları arasında dolaşırken, birçok soru arka arkaya yürcğimi dağladı doğrusu.. Çocukluğumuzun lzmir'i nerede?.. Niçin bu güzelim eski kenti yok ettik?.. 5000 yıllık, Akdeniz'in bu çok dinli, çok etnik yapılı, cok kültürlü kentini öğrenmekte, tanımakta, sevmekte bu kadar niçin eksikkaldık?.. Kitabın hemen başında yer alan üç harita (Piri Reis'in 16. Yüzyıi'da hazırladığı Kitabı Bahriye'de Izmir limanını göstercnharita, L.J. Beauble'nin kitabında yer alan J. Perrier'in 18. Yüzyılda Smyrna ve çevresini gösteren harita ve 19. Yüzyıl Osmanlı Imparatorluöu AydınIzmir Vilayetini gösteren Eski Türkçe harita), bize sevinç ve heyecan verici bir zaman yolculuğuna çıkacağımızın habercisi gibidir. Kitabın sonuna eklenen, ilk kez 1678'de Fransa'da taş baskı panoramagravür olarak basılan lzmir'in ilk panoramasının tıpkı basımını şaşkınlık ve hayretle gözlerken, kentin birçok eski yapısının ner türlü tahribata rağmen hâlâ ayakta kalmış oluşunu (Kızlarağası Hanı gibi), büyük mutlulukla karşılıyoruz. Yaşar Aksoy'un gazetecilik yıllarında bu ersanevi Osmanlı hanını yıkıp, çok katlı işhanı yapmak isteyenlere karşı yaptığı çetin kalem mücadelesini de hatirladıkça, kitabın yazarını kutlamak istiyoruz. Gençlik vıllanmda Alsancak Stadyumu dağıldıktan sonra, otobüslere binmek için Alsancak Gan'nın içinden geçerdik. Attilâ llhan'ın "Bela Çiçeği" isimli şiir kitabında geçenlzmir saatferinden biri olduğunu sandığım gar saatinin altındaki banka oturup, eski bir kent yadigârı olan gann gizemli yapısıyla bütünleşir, önümden gelip geçen lzmirlilere sımsıcak duygularla Dakakahrdım.. Yaşar Aksoy'un kitabı, bir anda beni o yıllara götürdü, kentimin içinde bir anda avare dolanır oldum.. Inanılmaz biçimde, bir kent çıkıp gelmiş ve bir kitabın içinde saklanıvermiş.. Sayfalar arasında dolaşırken, kendimi kentin kaldınmlarında bulııverdim.. Izmir, Homeros'un yaşadığı kent olarak ünlenmiştir.. Bu yüzden Yaşar Aksoy, kitabında "Homeros" üzerinde derinlikli biçimde durmuş. Her Izmirlinin, atası olarak gurur duyacağı bu lyonyalı şairi, kent tarihinin önemli zirvelerinden biri olarak algılamış. "Izmir, doğurgan ve ihtiraslı uygarlıkların yarıştığı eşsiz bir tarihsel süreci yaşadı. Aşk ile vanşet, sanat ile yağma, şiir ile saldırı, zevk ile işkence birlikte ilerlediler. Büyük ve özgün uygarlıklar gelip geçti bu kentin kaldırımlarından. Nice egemenlikler, kâğıttan şatolar gibi devriİdiler. Çünkü onlardan daha üstün uygarlıkların tarihi yazılmaya başlamıştı. Sonra daha üstün uygarlıklar gelip geçti.. Beş bin yıllık Smvrna, bu tarihsel süreci, damarlarında alev alev yaşattı.. Ve daima Homeros'tan bu yana şairle Saîrin yflregindeki kent tan, Bahattin Ertük gibi vetat etmiş şair ler, onun dizelerindc yaşadılar. Tevlik Nevzat için bir destan, Tokadizade Şekip ve Bıçakçızade hakkı gibi Osmanlı şairleri için kasideler yarattı. Şiirleri bestelenen şairlerden olan Yaşar Aksoy'un, "Kemeraltı Güzeli" şiiri, Ali Kocatepe tarafından bir pop şarkısı olarak düzenlendi:"Tek tek basaraktan, göz göz süzerekten/işveli bir rüya değildi ki, bizim çarşıda âşığımdı o /Süzülürken mehtabı kuşanmış kemcraltı güzeli.." Dr. Teoman Önaldı ise, şa irin "lzmirli Hanımefendi" şiirini, acemkürdi makamında bestelemiştir. Birçok şiirini, Kemeraltı'ndaki Meserret Kahvesi'nde yirmi Yaşar Aksoy. Yeti$memde büyük etklsi ve emefll vardır dedifll şükran Kurdakul Içln 1992 de Izmlrde düzenlenen "Saygı cünu'nde. yıl içinde yaşamış olan Yaşar Âksoy'u, her zaman bu tarihi çarşıda şiir için dorin ve tüccarların efsanevi kenti olarak laşan dizeler, bir kente duyulan inatçı lanırken, şiir için insanları incelerken göparladı" diyor, kendisi de bir şair olan bir aşkı sergilemekte.. rebiliriz: "yaşanm ben zamanı IzYaşar Aksoy.. tarihimin kaldırıma düşmüş en bümir'de/sırra kadem basıp dokuz eylül Şairlerin tentidir Izmir.. Homeros'tan yük aşkı.. vapurunda/masalcı çarşuar sultanı Kebu yana inanılmaz biçimde çok şair ye hıdrellez ateşine serpilen şaraptaki meraltı'na/görünmez bir hayalet gibi aktiştirdi bu kent. Osmanlı dönemini ve çingene akdeniz.. makisterim." Cumhuriyetin ilk ydlarını bir yana bıra eski gravürlerin etinde dirilen baylzmirli birçok şair ve yazar Attilâ llkırsak, 1940 Kuşağı ve sonrası için bir ramyeri ıkindilerindeki uzuneşek tiryahan'ın etkisinde kalmıştır. Bu etkileşim saptama yapmaya çalışırsak, Türk Edekisi seyyah.. Aksoy'da da gözlenir. Demokrat Izmir biyatı'nın en usta şairlerinden Necati üşümüş vapurlarında öptüğüm kızıl gazetesinde köşe yazarlığı yantığı (1971Cumalı, Attilâ llhan, Salâh Birsel, Şükyasemin 79) yıllarından itibaren A. llnan düşünran Kurdakul, Tarık Dursun K., Nahit ey limanında kurşuna dizilip, bulvacesi ve şiirine çok yakın olan Aksoy, Ulvi Akgün, Yüksel Pazarkaya, Dinçer rında asıldığım şehir, sen benim ölümü"kendi serüveninde özgün ve bağımsız Sümer, Refik Durbaş ve daha birçoklane sevdiğim utangaç ve kaçak, bir bakibir çizgi" yaratarak, daha çok Şükran rının Izmir çıluşlı olduklarını görüyoruz. re Izmir'sin.. kurdakul'un ideolojik dostluğunda kimCemalSüreya,birşiirinde"Uygarlıkku tranmvayına yandığım, faytonuna liğini oluşturmuş ve bu gün halkın en zeye doğru çekilirken/Akdeniz'e iki nöçarpıldığım, hey gidinin, yandan çarkJı sevdiği" sokaktaki yazar ve şairi" yaratbetçi dikti/Güneşi bir de şiiri" der.. Hoimbat yosması mıştır. meros'tan bu yana Ege kıyılarında hep bir bakire Izmir'sin, gizli çapkın ve nöbetçi şairler vardı. Yaşar Aksoy da ondelişmen, cenevizli levanten yahut koca Kentlerimizi sevmek lardan biri, ancak kendini şair saymamemeli göçmen Bugün 28 kitabı, yüzlerce dizi yazısı ve yan, şiirsever olarak sunan, yüreği şiir Bir kent ancak bu kadar sevilir, ya da röportajı, onbinlerce köşeyazısı, ödülledolu bir yazar. Hep lzmir'i yazdı.. Hep bir şiir ancak bu kadar yoğun, bu kadar ri, Asansör'debir parka ve Karşıyaka'da lzmir'i adımladı.. Hep Izmir için uğraşölümüne bir kenti sevebilir.lşte Yaşar çocukluğunun geçtiği bir sokağa verilen tı.. Tam otuz yıl.. Bu lcentin kültürünü, Aksoy'un yaşamı boyunca yazcfığı kitapismi ve en önemlisi sımsıcak, romantik insanını kaldırımlarını, popüler anlamların 28'incisi olan "Smyrnalzmir"i şiirleriyle Yaşar Aksoy, hâlâ genç, hâlâ dagazete sütunlarından dizi yazdar, söyokurken, bu saptamayı ister istemez yaotuz yıl öncesinin Hasan Tahsin'i bayleşiıer ve köşeyazıları olarak ilk o kalepıyorsunuz. raklaştırmak için sokaklarda yaptığı eyme aldı.. Gazi Türküsü, Meserret SerçeEski bmlp lemlerden tanıdığımız delikanlı ruhuyla si, Siyah Şarkılar, Izmir Şiirleri isimli şiBizim kuşak, hep eski lzmir'i özler. karşımızda duruyor.. ir kitaplarıyla, lzmir'i ve tarihini şiirleş" Ahh nerede o güzelim kent" diyenleriYaşar Aksoy'u okurken, lzmirli olmatirdi.. miz baskın biçimde çoktur. YaşarAksoy, nın tadına vanyor insan. lzmirli olmanın Akdeniz'in gizemli mücevheri "Eski Izmir" isimli şiirinde, "Eski kentkeyfini yaşıyor, gururunu duyuyor.. "Ipekyolu boyunca ilerleyip Smyrten kartpostallar kaldı/Küskün âşıklar O çocukluğumuzun erişilmez Izna'ya ulaşan Asyalı bir kervancı olmak isgibi çaresiz/Ciurbet dolu bir mektup mir'ini, Agora yokuşunu, Dönertaş seter misiniz?.. Bitmcz tükenmez bozkırsanki/lıense garip bir şair/kâh orda kân bilini, güzelim Asansörü, Karantina lardan ve çöllerden geçip gelmişsiniz.. burda" dizeleriyle bizi onaylar. Eski kenHalkevi'nde gerçekleşen Mozart akşamYorgun ve dudakJarı kupkuru ulaşmıştin kartpostallarına bakıp içimizden bir larını, tramvaylı Mithatpaşa caddesini, sınız o zamanın kordonboyuna.. Isterseşeyler koptuğunu hissediyoruz. GeçtiYahudi evlerini, körfezde kolyosa çıkan niz, Ceneviz donanması ile rıhtıma borğimiz aylarda Izmir Büyükşehir Beledibalıkçıları, lngiliz bahçesindeki eski kida etmiş bir Hıristiyan korsan olun.. Ne yesi'nin Kordon'da açtığı "Kent Kültüliseyi, Madam Raşel'in hamıırsuz bayolursanız olun, Izmir hanlarında raks rü Sergisi"ni gezerken, çoöunluğu Yaşar ramlarını, kordon'daki Tayyare sinemaeden Bizanslı rakkaseleri izlerken, aynı Aksoy'un arşivinden izinle elde edilmiş sını, boyozu, fesleğeni, paytonu, mahşiiri fısıldayacaksınız.. "Canım Smyrna, Izmir görüntülerini izlerken, çoculduzun körfez mavnalarını, Namazgâh'ın sen denizlerin en güzel mücevherisin".. ğumuza, nefis güzelliklerin yaşandığı esparke taşlarını, birer birer, yeniden bidiyor Yaşar Aksoy.. Düzyazılarını, şiirleki komşularımıza, ilk aşklarımıza, Buze hatırlatan, bize acı ve hüzün verdiği riyle ııstaca buluşturan Yaşar Aksoy, bir ca'ya, Bornova'ya, Karşıyaka'ya, Kemekadar, eski bir aşkı anımsatırcasına hekuyumcu titizliği ile otuz yıldır düzenleraltı'na ve kentimizin hafızasına uçup yecan sunan, bunu da bir araştırmacı diği özel kent arşivi ve bir seyyah gibi degidiverdik.. yazar ustalığı vc şair duygusallığı ile yarin lzmir'i adımlarken çektiği kent loYaşar Aksoy, Izmir'de yaşamış birçok pan Yaşar Aksoy'a "Ekmeğine sağlık" toğraflarıvla, "kentin yüreğindeki şair" edebiyatçımız için tam bir naif tadında diyorum. 28. kitabı "Smyrnalzmir", olarak belleğimize kazınıyor.. Veya "şaşiiıler yazdı. Halikarnas Balıkçısı, Salâh onun için hiç şüphesiz yeni ufuklara giirin yüreğindeki kent" gözlerimizin önüBirsel, Samim Kocagöz, Şükran Kurdadişte bir kilometre taşından başka bir ne seriliyor.. Yaşar Aksoy şiirinde billurkul, Tank Dursun K., yine Ali Rıza Erşey değü.. • CUMHURİYET KİTAP SAYI 637 Şairlerln kenti SAYFA 6