Catalog

K İ T A P Once asjag'ıda tarıımlan \vrilcn sözciikleri bııl O D O L L O B U L M A C A HKaMUMGUQâJI "Enis Batur tçin Otuz Kuş Bakışı" ya da. lur bir lıarfi bir r yatay çizgi üzeri• negelecekbiçimde yazin. Sonra çizgilerin ahlarındaki sayılara göre bu harflcri bulmacadaki aynısayılı kareleıe aktann. (Kanı kıırclcr iki sözcük arusıııı [73 H göstcrir. Bir satınn sonunda kara kare yoksa, bu, ADI, SOYADI: sözcüğün alttaki ADRESI: satırın başına sarktığmı gösterir). Bulmaca tamaınlanınca, sorulan tammla nn karşılığı olan sözcüklerin ilk harflcri yukarıdan aşağıya doğru Reşat Enis'in bir romanının adım olujturacak; bulmaca karderindeysc, aynı yapıttaıı bir alıntı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Alain Robbc Grillct vc Nathalic Sarraute'un başlıca remsilcisi olduğu edebiyat akımı. Cölde vaha! "Enis Batur îçin Otuz Kuş Bakışı", Enis Batur'un yapıtları hakkında ne bildiğimizi ve neden bilmek zorunda olduğumuza dair sorulan gündeme getiriyor, diğer bir yaklaşımla "Aynalar henüz yeni yeni karanlığı yansıtıyor, kararıyor, bulanıyor." CAVİT MUKADDES "Babil kaç fcrsah ötcdc?" "Tanı vetmiş" "Mum ışı^ında gidilir mi?" "Ciidllir de gelinir de..." air Enis Batur'un 30 yıl süresince (19681998) büyük bir özveri, fcdakârlık ve insan iistü bir calı^ma ve yaratnıa teınposu ile ördüğii yeni çağın Rabil Kulesi'ne (dünyasma) Altı Kırk Beş Yayınlan'ndan çıkan "Enis Batur tçin Otuz Kuş Bakışı" kitabı ile keyifli ve zevkli bir seyrü sefer yapmanızı tavsiye ederim. Şiir Enis Batur'un doğasında olan bir unsurdur. 30 vıl süresince nc azaldı ve ne de bozuldu, dış etkenlere hep karşı koydu; tıpkı bir deniz gibi Imed ve ceziri biraz farklı olan bir deniz: "su bir kıyıda alçalıyorsa öbiir kıyıda yüksclir"). Söylcyeccgi, aktaracagı ne varsa her defasında söyler, sonra ranat ve vakur o bitmez tükenmez enerjisiylc yeniden söz alır, aslında o binbır nağme'ye ses veren ve otuz harika rengi kanatlarında barındıran doğunun ersane kıışu tıpkı simurg gibidir; kanımca yeryüzü düşün ve sanat alanı böyle bir değer üzerinde yeterince düşünmemiştir. ürneğin; Ilhan Berk, Enis Batur'un "YazılarvcTu£ralar" adlı toplu şiirlcrkitabını "kapalı" bir kitap olarak gösteriyor ve "yazılan şiirin dışında bir şiir kitabı oldu^u için üstünde doğru dürüst düşünülemediğinden " yakınıyor. (Sanırım Ilhan Berk "kapalı" sözcüğüne E.B. şiirinde saklı şifrelere bir ölçüde işaret ediyor.) Aslında Enis Batur'un şiiri A. Oktay'ın dedigi gibi "o garip ekvator bitkileri gibi, gece oldu mu kendi üstiine kapanır ve avı olabileceği kurdu özler", işte böyle bir şiire yaklaşmak için "kara kutu'nuz" her zaman yanıbaşınızda bulumnalı! 1996 ydında "Yazılar veTuğralardan" derlediğim seçme şiirleri ilk kez I'arstaya çevirdiğinıde Iran'ın tanınmış şairlerincien (şuan Almanya'da yaşayan) MANl'nin ilk tenkisi çok ilginçti, MANl; ilk kez Farsçaya ka zandırılan Enis Batur'u "Çağımızın en iyi sairle rinden biri olarak cleğerlendirerek"; benden Enis Batur'un başka yapırlarıyla birlikte unun hakkında diğer yazar, arastırmacıların kaleme aldığı "Kitaplar"dan çeviri yapmamı talep etti. Mani'nin bu istegine ne yazık ki olumlıı bir yanıt veremedim. Oysa ki Batı veya dünyanın herhangi bir ülkesinde E.B. düzeyinde bir şairyazar için onlarca araştırma, inceleme kitapları, doktora tezleri kalc I."... ülkest" (Orta Anadolu'da Kızılırnıak kıvrımı içindc kalan bölge.) me alınır ve alınmah... Bugün Batı kiitünhaneterinde Kalka hakkında en az on bin cilt araştırnıa, inceleme kitabı eğer mcvcut ise bunun mantıklı biryorumıı nu ve hesaplaşmasmı yapmalı Türk okur ve aydını. Kafkayapıtlarına birebir yaşadığı, duyunısadığı nayatı aktarıyordu, bunu da oldukça "kapalı" bir biçimde yapıyordu; Selim lleri'nin söylediği gibi "Enis Batur, Kafka'dan biraz daha kapalı" olmasına ragmen, bu gizeme ışık tutacak birkaç yapıtın olmama sı büyük bir boşluk'tur. "Enis Batur İçin Otuz Kuş Bakışı" kitabında onun yapıtlarma dcgişik odaklardan bakılıyor veokuıu adım adım E.B.'ye yaklaştırmak amaclanıyor. Eleştirel gövdeyi oluşturan değişik görüş açıları ("Yöntemleri") Enis Batur'un şiirlerinde (dürıvasında) saklı gizeme bir sonsuz yolculuğun kapısını aralıyor. Bu yapıtta ycr alan görüşlerin kimi zaman büyük farklılık göstererek birbirlerinden ayrılmaya yönelmeye çabaları aslında büyük denizi görebilmek için gölcüklere yapılan bir "seyir ü sefer"den başka bir şey değildir; adeta gerçek okuru Enis Batur'a yönelten bir köprüdür. Enis Batur için kaleme alınan (seçilen) 30 yazının birkaçında onun fclsefi sözünü deşmeyi "anlam bilimsel bir çözüm lemcyegiuilmesi" ya da "düşünsel/bilimsel" bir doğrultuda söz alındığını kabul lenmek biraz zor olsa gerek; "oysa felsefi bir söylev kipine de, biçimsel yaklaşı mın sınırlarına da içleşmeyen bir kanal da, söz ahnabiliyor (E.B.)" (mu?). Kanımca bu yapıt bize E.B. yapıtları hakkında ne bildiğimizi ve neden bilmek zorunda oldufiumuza dair sorular gündeme getiriyor, uiger bir yaklaşınıla "Aynalar henüz yeni yeni karanlıgı yansıtıyor, kararıyor, bulanıyor." (19681998), otuz yıl süresince altmış beşin üzerinde maddi varlığa dönüştü rülen E.B. imzalı yapıt, onlar zihinsel yaşam alanımızda umarsızca dolaşıp duran birer "görüntü"den ibaret değildir, onlara ancak ve ancak "içsel noktadan" ve hayatın ruhtan yoksun kalmış içeriğinc sırt çevirerek bakmalıyız. Prof. Dr. M. Sanvat, Enis Batur'u böyle tanımlıyor: "Onun estetik değerlcrine yönclik hicbir soru işaretine yer yok, böyle bir şair kü çük hesaplarla elestirilemez." Yerkürenin her köşe bucağından vah şet çıgiıklannın yükseldi^i bu zaman diliminde Enis Batur vc onun gibi düşünen şairlere, yazarla ra daha tazla gereksinimimiz vardır. Enis Batur'un son şiir kitabının (Opera; Altı Kırk Beş Yayınları) birinci bölümü "Kün" sözcü ğüylc bitiyor, bu bir Tanrı buyruğudur ve "ol" anlamına geliyor. Bir başka buyruk: "İKRE": "oku". "Batur'u okumanın birçok gerekçesi olabilir, ama en önemlisi, onunla aynı ana dili paylaşıyor olmanın verdiği keyif, Türkçeye sahip oldugumuz ayrıcalıktır (M. Er güven, s.162)". • SAYFA 19 71 31 6 40 49 J. "Dursun ..." ("Kanlı Dere'nin Kurtları" ad lı bir romanı da olan vazar.) Ş 69 70 59 38 81 35 63 B. Tedavi etmek. 50 48 4 7 36 2 11 66 13 L. Etnoloji. C. "Manııel..." (Missourilrmağıbölgesinin 19. yüzyıhn başlarında beyazların yerleşimine açılrnasına katklda bulunfln, ABD'li kiirk tiiccarı). 26 42 80 74 17 10 68 K. TV yayın sistemlerinden birisi. 23 29 44 64 58 53 25 45 76 60 28 76 D. Kuzey ttalya'da üziim cibresinden elde edilen dumıtık içki. 480. sayının çözümü Çözüm: . A. Yılkı Atı, B. Ünaydın, C. Zanka, D. Ünanimizm, E. Mann, F. Dylan, G. Fb, H. Kalu, I. tlbay, I. Knsırgası, K. Ul.ıg Bey, I,. Yalıtıcı, M. Urnanşc. Şiir: "beni atın.. bcni atın.. cüzzamlı sularda yıınsıın yılanların bakışıyla yıkandığım yüz. Metin Kaygalak" 77 22 27 65 8 5 E. "bizimki ınıv.nıligu bic iade i ziyaret yalnızca / sahi kaç ccsct var ki zaten doğru dürüst görüştügümüz / bir nâzım, bir bir de mayakovski" (küçük iskender). 19 62 51 1 12 75 24 F. Madagaskar vc Güncy Çin kökcnli, bcyaz çiçekleri şemsiye biçiminde bir arada toplu olan, sarılgan tırmarucı bir bitki. 480. sayımızdan kitap kazananlar: htanhul'dan: Faruk Gczen, Volkan ükay, Ankara dan: Mina Naz Anadolu, Bckir Tekkaya, îzmtr'den: Işıl Yılmaz, Baltkesır'tlen: Ayşegiil Karanıartın, Uıku Yılmaz, Levent Dönnıez, Aytaı, T'alaz, Mugla'dan: Duygu Fraslan, Ramazan Bckir Çarıkkaş, Kasım Ycter, Yaşar Bayırtaş, Mustafa Aydın, Bolu'dan: I. Remzi Âvdan, NursclT'ekin, Adana'dan: Muzaffer Çctinkaya, Kenan Dcvtci, Kocaeli'den: Özgc Bilgiç, Muj'fan: Müzeyyen Atvur, Içel'den: Neriman Aydtn, Manisa'dan: Yalçın Çelik, Kunya'dan: Makbule Crözüaçık, Antalya'dan: Abdullah Tekin. 15 32 30 20 43 18 72 61 21 33 46 G. Antalya'nın göller yöresindc bir tatlısu gölü. 34 57 16 67 55 56 î H, "Şahane Zügürtler" ve "Tatiı Kaçık"taki rolleriyle 1963 ve 1%4'te tlhan tskender Armağam'nı, "Törc" oyunundaki rolüylc 1987'de Ankara Sanatsovenlcr Derneği Ödülü'nü kazanan, birçok oyunu Türkçeye çevrine 1992 yılında yiürdiğinıiz tiyatro sanatcısı. 52 14 73 39 47 54 41 78 82 9 37 SAYI 432 CUMHURİYET KİTAP