Catalog

BETÜL ÇOTUKSÖKEN utun vonelımlerımı/de, tutum larımı/da, tııılu turlu dayanak laıla kurduğuınuz hakıkatı ya da doğruluğu ama<Jan/ Ancak çoğunlukla da bu konu ıızerınde vc bu konuda oluşan terımler uzerınde dusunmeyız ve terımlerı yerlı yeıınde kullanma yı/ Gerçek, gerçeklık, hakıkat, doğruluk, doğıu terımlerı, art alanlarındakı kavramları belırlerken ya da belıılcmedekı eksıkler ve tutarsızlıklar yu/ıınden bırbıııne kaıısır durur Yıne çoğu /aman kestırmeden değerlendıtmelerde oklugu gıbı, 'kavram karga^ası'nın îçine dusuveıırız Bı/ım gıbı duijunıneyenın 'kalasının kaıışık olduğunu, kavram kargaşas.ının ortalı^ı sardığını soyleı duıuruz Her bır teıımın ve onun ardındakı kavramsal (zıhınsel) yapının ayııntılı bıı bıçımde hesabını vermedığımız çogunda boyle bır hesap vcrme ısıne gırışmede ısteksız olduğumu/ îçin oıtalık ıyıce karisır Herbırımız, dogruluk ya da nakıkat terırnını (kavramını) nasıl tcmellcndır dığımı/ın hesabını vermeden, onu bılınçsız bır amaç olarak benımserız Onu neredeyse, bo!} bıı fdrm olarak, ıçı hemen heı ^eyle doldurulabıleeek bır foım olarak gorur ve o gormelerı mız doötultıısunda davranırız belkı de ınsan dıınyasının çıkmazlarının asıl nedenı, sanıum ara^tırmaya değerKuskusu/ fılo/oFlar ışın cıddıyetını en ıyı bıçımde duyumsayanlar, bu bağlamda felsefe, urettığı bılgılerın hakı katle, doğıulukla olan ılıskılerı bakı mından, baska devı^Ie ıçerık bakımın dan asıl, hakıkı bılgılet olma konusun da omeklık etmıyoı edunıvor ama ha kıkatı, dogıulugu aıamada, onu o va panın \a/geçılme/ ko^ullarını aıastıı mada, temellendıımede her /aman ol duğu gıbı uyaııu lolu ustlenıyor Fcl .sefe bu konııda, vaıolanlar (dışdunya dusunmedıl) atasındakı ıhskılerın nasıl kutulduguna/kuıulması geıektığıne ıli'jkın tıtız belırleme çabalaıına guısıvor B Hakikat va da doöruluk üzerine anlaşıldı (Locke, Descarsefı bağlamda temel soKuşkusuz filozoflar işin ciddiyetini en iyi biçimde tes, Hume ve ozellıkle ru su gıbı gorunuyor: duyumsayanlar; bu bağlamda felsefe, ürettiği Kant'la bırlıkte), daha Doğruluk ne ıle ne/nebilgilerin hakikatle, doğrulukla olan ilişkileri sonıalaıı ozellıkle çağı yın arasındadır'Burada mızda dılın de saydam, kı 'ne', 'neyın' ve 'ara bakımından, başka deyişle içerik bakımından asıl, yansı/, geçırgen bıı alan sında' deyı^leıı, relsefı hakiki bilgiler olma konusunda örneklik etmiyor olmadığı kavrandı (man soylemı oluştuımak uzc edemiyor ama hakikati, doğruluğu aramada, onu o tıkçı pozıtıvıstleıle, Rus re benımscnen kalkış sell ve Foueault ıle bır noktalarının, dogrultu yapanın vazgeçilmez koşullarını araştırmada, lann temel bı^ımını, temellendirmede ner /aman olduğu gibi uyarıcı rolü hkte) Ya7arın 'Doğruluk So ıormunıı ohı^tuımakta üstleniyor. Felsefe bu konuda, varolanlar (dışdünya rıınu U/erıne Genel Bıı dır t^te hakıkat ya da düşünmcdil) arasındaki ili^kilerin nasıl Değeılendııme' basjıgını doğıuluk kavramlarının tasjyan 4 bolumde orta bu denlı (aıklı yapılaıda kurulduğuna/kurulması gerektiğine ilişkin titiz va koyduğu ^u dusunce değerlendırılısının, ele belirleme çabalarına girişiyor. Harun Tepe'nin leı, bır bakıma lelsefenın alınışının da nedenı bu"Platon'dan Habermas'a Felsefede Doğruluk ya da bır tur evrımı sa>ılabıle duı Tılo/ofun varolan tasarımı, kavıavı^ı, onun Hakikat" başlıklı yapıtı yukarıda sıralanan kavramlar cek bu belırlemeleıı de anı^tırıyor "( ) doğru hakıkat kavıamını da üzerine önemli bir çalışma. luk sorunu bugun daha bastan belırlemektedır çok 'doğıuluk' kavramı Pılo/or 'hakıkat ya da olaıak, bır dılsel mantık doğruluk ne ıle neyın sal sorun olarak ele alınmaktadn Bu arasındadır" sorusuna da varolan kav ncnler de bılınenın doğasına uvgun bır 'doğruluk' ne anlama gelmektedır''' layışına uvgun olarak yanıt vetmekte bıçımde dıle getırılebılır I'utarlılık ku den, 'doğru'nun tumcede yerıne getırdıı ramı ve dığeı kuramlar ıçın de nesne, dığı işlev nedır^', 'doğru' sozcuğu ge Uygunluk kuramı ozne vc dıl konusundakı baslangıç reklı mıdır1" soıusuna kadar u/an saptamaları, hakıkatı, doğıuluğu beîır11 Tepe yapıtında bellı bash doıt maktadır Ama tartışma 'doğıuluk' Iemede temel durumundadır Oyleyse doğrulıık kuramını (uygunluk, tutarlıkavramıyla sınırlanmakta, doğıuluğun heı hakıkat kuramı, fılozofun varfık lık, o/nelerarası doğıuluk, tasırılık (a/ bır yanı, doğru bılgının hakkında ol kavraviijina (ontolojı), bılgıye ılıskın lalık kuramı) avrıntılarıyla ele alıyor duğu şey ya cla bılgı nesnesı aıastııma vaklaşımına (epıstemolojı) ve dıle veıBunlaıdan bırı de uygunluk kuıamıdır dı%ı tutulmaktadıı Nesne dıl bağlantı dığı oneme dasanmakta, bunlar tara Uygunluk kuıamını benımseyen bır hl sının soıumluluğu, bırçok telsefeuyı, tından belıılenmektedır /ol ıçın hakıkat dı^dunya ıle dusunme dıl ıçınde kalrnava bılgıyı dılsel oğe Felsch bo\lemleıın toplamının oluş arasındakı ılıskıde, bunlaıın bııbıımı k rle sınıılamava gotuımustur ' (s tuıduğu genel klsefı soylemın tarıhı hatta upuygıın bıı bıçımdc karşılama 179) go/den geçıııldığmıie sanırım ı^u temel sındadıı Boyle bıı tılo/olun \aıolan Bitmeyen bir yolculuk saptama buvıık onem ta^ımaktadıı tasaıımı ıle varolana nasıl vakla^ılacağı Baslangıçta lılozolların bu>uk<,e bır konusundakı gorıı^leıı arasıntla bır or Doğıuluğun ııe ık ne/nevın aıasın bolunıu (kıı^kıısu/ hepsı dıvemeycLetu^me so/ konusudur, dıgeı kuıamlaı da olduğunun saptanmasında \eıılen gım), \aılığın ve dolayısıyla dusunme ıçın de ben/eı ortusmeyı, içtutarlılığı vanıt (nesne dusunme dusunme dıl, nın kolaylıkla anlaşılabıfır bır vapııla saptamak olanaklıdır nesnedıl) ne olursa olsıın, onunde so olduğunu, baska bıı deyısje saydam nunda hlo/or clden geklığınte de olsa U>gunluk kuramının yanda^ı konu bıı >apı Kjerdıkleıını varsayıyordu, bır tur uygunluk, tutaılılık peşındedıı munda olan fılo/ofa gore dı^dun^a, sonraları bunun hıı, de boyle olmadığı Oznelerarasıcılıkta da benzer yakla nesne alanı doğrudan bılınır ve bılı şımlat soz konusudur de nebılır kımı donemleıdc ve kavravisjarda o/ne, mutlak o/ne de olsa bu bovledıı Doğıuluk ya da hakıkat sorunu, aslında herkesı yakından ılgılendı ııyoı, anıa bu konudakı duyarlılık, fılo/oliaıda tam bır bılınç duzeyıne ula^ı yor tum anlam arastııma larında olduğu gıbı ve va/gcçılmez olup çıkıyor Ancak bu bıtmeven bıı yolculuk gtbı bır bakıma Geıçekten de "Geıek tel sefe tarıhınde yer alan bıı çok bılgı goıusundc gı rekse gununıu/ doğıuluk kuramları tartısmasında, bu sorulara yanıt olustur.ı bılecek pek çok bılgı \e açıklama olılıığu açıktıı bu bılgı ve açıklam.ıl.uın her tııılu beklıntı>ı kaı^ı layamadıkları, kar^ılaya mayacaklaıı da" (s 187) ]'ık)7ofların 'de verıtate' (hakıkat u/erıne) scruvenı surup gıdecek, ielsetenın kendısı gıbı, her bıreyden beklcncn ısc bu scruvcnın sııreklı o/nesı olmasalaı bıle zaman zaman dıı^ıın mc cdımleıını bu konu uzerınde yoğımlastıı malaıı, bu duyaılılıgı pav laşmalaıı olsa gerek, çunku hakıkat onlaı ıçın dc va/ geçılme/ bıı amaçtıı • ( ) (Arh Yayıncvı, An kcııa, l'J'J5) SAYFA 13 Harun Tepe'den felsefi kavramlar üzerine önemli bir çalışma I l.ıı ıın K p e ' n ı ı ı P l a ton'dan Habermas'a Felsefede Doğruluk ya da I lakikat (") baslıklı yapıtı vukaııda sııalanıaya çalı^tığun kavtamlar u/.erıne oncmlı bıı çalısma Yazar 'onso/'de dogıuluk kavramıvla ılgılı suuvenını başlangıç (.umleleıınde ijoyle dıle getıııyoı "Bu kıtap, 1986 yıhndan bu vana suıdutduğum doğruluk soıununa ılısjkın aıa^tır malaıımın sonu(,lannı bıı araya getırıyoı Daha once Felsefe Tartışmaları deıgı sınde vayımlathgım kımı ya zılaıla tartışmava a<,tıgım soıunu, bıııada tunı yonle ııyle butunluğunde elc al dım Bununla, hem ana tel sefe sorunlarından bırı ol duğuna ınandıgım doğıııluk ya da hakıkat soıununa dık kat (,ekmeyı hem de Tıırk (,ede cksıklığı gorulen doğ ruluk sorununıı tum boyut larıyla ele alan bıı metnı okuyucuya, o/elhkle de rel seteyle yakından ılgılenen okuyucuya ulaştırmayı amaı,Iadım Bu nedcnle, kavıamsal çozumlemeler den soıunun tarıh(,esınc, Antıktaödan, gunumuzıın tlogıvılük kuıamlaıı taıtı^malaıına, sorunu etıaHıca ırdelemeyc (,alı^tım " (s IX) Doğruluk ya da hakıkat soz konusu olduğunda, rel CUMHURİYET KİTAP SAYI 329 Doğruluk sorunu