Catalog

kadın olarak, kadınların ozgurluk muca dclcsının ana ncdcnının bılıncındcdır cl bettc Mınâ Urgan bıı bjşka ontmlı nok taya da parnıak basar o (1A Vııgmıa'nın savai; kaışıtlığıyla lemınızmının kesışme sıdıı (s 40) Vugınıa savas,ı ' crkck kafa yapıların/n bır urunu olarak değeılendl ııı Kışı/mın tenıelı ıse Vııgınıa'ya gore /'< ınlıııı oıı plıiua sun u bır crkcksılıkttr (s 51) (Vııgmıa'nın crkeklere eğılımının yctcııncc guçlu olmayışımn bır ıptıcu da 1 bıııda mı acaba ) Mınâ Uıgan, ya/aıın femınmnıyie ba rıijseveılığı arasııula oıdıığu bu dıııu vc açıklayıu ııdelemevı, ya/aıın rcmmıst bı lıncı vc yaratısı aıasındakı ılışkıyı çozumlemede suıdıırmcv Hatta Vııgınıa'vı valnı/ ya/ar kadmlaım soıunlaııyla ılgıfen mckk, yapıtlaıında kadın haKİarını savunmamakla suçlaı (Yazaı kadının keskın duyarlığı nedenıyle dığer kadınların tum atılarını ıkı katı yaşadığı ve sanatı nın yaıalarını da taşıdığı açık değıl mı 1 dıi ') 'Kadınım ulkı.m butun duııya" (s 51) dıyen Vırgınıa Woolf'un hem femı nı/mı nem savai; karşjtlığ'ı yaratısıyla doğ ıııclan ılışkılıdır Woolf'ıın Mrs Ramsay'ı ('Dcnız lcnı rı') ya/arın kanaatkâr fedakâı cefakâr vefakât annesı |ulıa Stephan'ın ("cvııı ıı/clığı ( ) (3)) bıı.ı/ ulkulcştnılmış ya /ınsal yansımasıdır Mrs Ramsay tıpkı gerçek yaşamdakı )ulıa Stephan gıbı er keıı bır olumle goçer 'O (koca) hıçbır za man vcrmez, o adam alır sadecc Mrs Ramsay vcrmış/ı Vcrc vcrc olmuştu " (s 125 "Dcnız rcucrı"ndçn alıntı ) Tıpkı Vırgınıa'nın annesı gıbı, Mrs Ramsay scvgınm can bulınasıdıı, o tum yaratıcılı ğını çevıesmdekıkıı mutlu etmcyc, aıle sını çevreleyen bır sevgı ağı ormeye do ker, ve kendısı bo%, umutsu/, belkı umaısız kalıı />/« ılgmç yanı Mrs Ram say'ın ozdlıkh mııtsuz olmasıdır So/raya oturıırkc n oınru hoyıınıa bır yy yapma dtğıııı duy/nur Kocasıııa bakar onu nasıl scıcbıldığııu saşar Yayımdan ı c tnsanlar dan tıımuylc kopuk hıssıdır kıııdını " der Mınâ Uıgan, Mıs Ramsay ıçın (s 128 129) Kadınlık dııııımunıın veevlılık ku rumunun buııdan daha açık bır ıfadesı ve elesjınsı mumkun nıuciuı, Vııgınıa'nm sanatınm ııngesel atnıosferınde'1 Vııgınıa'nm sava^ daha doğrusu şıd dct kaı^ıtlığı son dcrece belırgındıı ya pıtlarında Sava^ı erkekler gıbı ^ıddet ımgelerıyle anlatmaz {'Dcnız renerı", "}a cob's Room") Yıtcnlerın acısını metınde ya?ınsal boşjuklarla sezdırır okura Olen lerın ve yıkılan yaşam bıçımlerının bo^ kalan ycrındckı sı/ıyı hıssettırır Boylece ' kadın ya/aı "a o/gu bır yontcm dencr Woolt un metnı hıçbıı /aman haykır maz, hcp fısıldar, alçak sesle soylenen bır czgı gıbı yuıcğc ışlcı Mınâ Uıgan Woolf un roman sanatına getırmek ıstedığı vc getırdığı yenılıklerı tıtızlıklc a^ıklaı bı/e Vırgınıa'nın roman l.ııı clenımcı vc aıdıl ızlcnımcı ressamla rın tablolaıına benzer Vırgınıa an'a vurgunduı Yaşamın ve duyguların, ışı^ın biıdakı yansımalaıı gıbı, andan ana dcöı ^ımlerlc akan sınırsı^lığına ve sonsuzluğuna tutkundur Yaşam ve duygular, dalgalaı gıbı yukselıı vc soner, bırbırınden doğar, bırbırıne batar Vırgınıa bu dalga lannıanın n,dunyamı/dakı ı/duşumlermı anlatıı !;iııscl mctınlcı ındc, bılın^akımı yontcmıylc Toplumsal yaijamı yonlcndı ren takvınısel ya^am onun i(,ın onemlı dcğıldıı, ruhumu/a hııkmcdcn (,ağıı^ım sal /amanda ya^ar Vırgınıa'nın romanla rı ()nun metnı, gLr^ckten de so/lerle ya latılmı^ mantıksal bıı dı/gc dcğıldır, (.kktııklı bıı ılctkcn gıbıdıı bcynımızc doğrııdan tlalgalaı yoltayan ve orada so/ mklerle bıı ızlenınu tesmeden 19 yuzyıl gcıçckçı lomancılannın ko nulaıına, kı^ılerıne, ızlekleııne ve okurla ıına cgcmcn tavıılatı " T a n n " n ı n k ı n e btn/ttılmıstır V Woolf'un metnı su gıbı, sankı kendılığınden akar Acaba, oylc mıdır'' "P\ık<)lo/ık yorunılar yıtpnmktan kaçnır" dcı Mınâ Uıgan (s 61) ' kı ).ıUrı koııtctaıdd bılırlı bır yargtya varıııaktan ozııılı \akuur Vırgınıa okııru nu yonlcndıımcz Komanunın bılın(,akı CUMHURİYET KİTAP SAYI 311 mı teknıöını na sıl uyguladığını %oyk bclıı tıyor Mınâ Uıgan Suzup ayıkltir, bazt scylcrı s< ç< r, bazuarını cle al ıtnız kışı/erıııın H dnı/ytiuriti o an t!)tk lutan an cak anlamlt dıışunct' vc duygu ları tlclır bızc" (s 62) Iştc Vır gınıa'nın "u/ak tan yonlendır mesı" burdadır, 1 bu sccımde Ba na asıf onun tav rı Tanrısal gozu 1 kur lyıcc u/ak tan bakaı dun yaya ve bı/ım gundelık yaşa mın hayhuyun da faıkcdcmcdı gınıı/, u/ak ve dolamba(,lı ılı^ k ı l e u , bagları gorıır l^te bu gızcmlı bagljrdan bırı tıtıe^n "Mrs Dol/oucr\ romanında bııbııınıta nımayan ıkı bas, kı^ının, ya^amı tuikuyla sevcn, yuksek burjuva Mrs Dolknvay'Ie, olume donuk 1 Dıınya Savaşı Gazısı, emek(,ı Septımus Warren Smıth arasm da, geıi(, auamın ıntıhaıından onee Mınâ Urgan, "Mrs Dolloway"\n dıkkatsı/ oku run hıssedemeyeteğı bağlarla orulmus, ıncelıklı, duyarlı uçuçu duvumsansa cfa sagiam yapısmı ustaca kavıatıı bı/t Mıl letvckılı e^ı Mıs Dollouay'le, savas, kuı banı, ıssu Septımus gun ve gece gıbı bu tunleı bııbııını (s 91 111) Mınâ Urgan m ger(,ek ba^arısı bııııla dır Vııgınıa Woolf'un yapıtlaıını ço/um lemesmde 1 Ya/aıın u^ ba^yapıtı Dnuz F( nt rı , "Mrs Dollowa\ ve Dtilgdlu) ustune Mınâ Uıgan'ın tıtız vc duyarlı «,o /umlcmclcrı, bıı romanları kavıavabıl mek ıçın vazgeçılme/ okuma par(,alaıı goslerır, an«.ak bır^ok eles,tııınen gıbı 'lacob ı Room a bıra/ haksı/lık edeı, ka nımta Romanı "Dnğıııık, kopuk" ve Ja cob un kı^ılıg'mı 'bılırsız bulur (s 89) Oysa lomanm ctkılcvıcılıgı tam da bu kusurlarındadır Jacob'un kısjlıgı bclıı sı/dıı çunku hayat ona daha kı^ılığını bı tımlcndııcbılecegı zamanı tammadan, I Dunva Sava^ı delıkanlıyı yok ctmıştır 1 Ne kalmıijtır gerıve' Boş bır oda ve su ıııın bunun bellcgınde kopuk kopuk ızle nımler }ıhob s Room gcıçekte buvuk bıı şıııdıı ınsana zıyan olnıu^lug^u bıınca ckıınden hısstttııcbıkn başka bıı vazın sal vaıatı ammsayamıvorum V Woolr sa vaijin deh^ctmı ' boşlukla anlatma ' yon tcmını oııte jıicob s Room da dener ve Dı nız l (ıiı rı nde gelıs,rıı u Mına Uıgan m vapıtı V Wooll un ya /ınsal zevkı ustune, yurtta^lannın kaleniL aldıkları bıvografıleıde nıvevse unuttuk ları onemlı ve değerlı bıı ayrıntıyı ıletıı bıze, bu ayrıntı bızı Vırgınıa'nın yaratıcı lığı ve rahatsızlığı arasındakı ılışkıye go turetek ıpucudur Vırgınıa 'buyuk Rus romanırıa ozel lıkle Dostoyevskı'ye hayrandır (s 56) Mınâ Urgan soyle der 'Dostoyevskı'nın bızı dcrın uçurumların en dıbtnc altp sonra gun tştğı na çıkarmasmı, hcr jcyı gcr {cktcn vc anlaynla gormc nıızı sağlamasmt hclkı Vtrgı nta Woolf'dan ba^ka bunır clc\tırmcn bu kadar tyı kav rayamamı^ln Vırgınıa gerçekten hasta ınıydı' /ıhnı nın ozgul etkmllğı onu /aman /aman gundelık vaşamını suıduKmevecefiı den lı yere taldığma gorı. evet Ancak ıu Dostoyevskı den ne Tolstov'dan ıu Zvveıg'dan ne Pıoust'dan ne de dılılıkk rmden hıc so/ etlılmeycn dıgci bııyuk cı 1 kek dehalaıdan daha hastavdı Belkı de 1 bu ınsanlaıın hıçbııı hasta Jeğıklı I lava tın çamuılu nehrını beııak vc dcıın bıı suymu^asına gorebılmekı ını saglayan duyarlıklaıı ve sezgı gU(,kıı haksı/hğı acıyı, vuıdumduyma/lığı olanca ^ıddetıv le nıssedıyoı, duyaıgalaıı uguısıı/ bek lentılerı herkesten onte alımlıyoı, butun bu ıstıraba fızıksel varlıkları dayanamı 1 yordu Hastalığımn nedeni Belkı de dtpıesyon kLmotcıapısmın gelıştıöı 1960 1ar hatta 70'lerden sonıa vaşasalardı ne Vııgınıa mtıhar edcıdı ne 1 Van Gogh Hastalıklaı ını sanatlaıına vonlendırıneyı esınle can havlule el yoı damıyla değıl, bılını,le vuruturkrdı o /a man belkı dc 1 Işte o zaman, Abdulhak Şınası'nın lahııtı Ihv ıc Bız'de dedığı gıbı "anncllcrı cbtıleşırdı ' II savasın vah^et fonunda vınelenen hastalık Vırgınıa'yı yuttu, 1941 yılında bombaıılımanların uğuısti7 scslcıı aıa sında Hastalıüının nedeni dehası ınıydı•* Yoksa başka bır olay mı yol acmı^tı sag lıksızlıg^m şıddctlenmesıne unsellıg'ını vaılığında dugumlevıp, sınııleıın kasla rın boşalıp gev^eme yollarını tıkayıp da^ Vııgınıa e^cınsel eğılımlerı veya crkeklere soğukluguyla ılgılı hıçbır ruhsal katmas,a ya^ama/ Rahatça so/ edeı bunlaıdan ya pıtlarında Annesının, karde^leıının onu auya boğmuş olumkıınm vaıalarını acı vı sanata donıi'jtuıcıek onaımı^tıı Ama hıç dcgınmcdıgı başka bıı sıı vardır ^ g ş d 1 Hastalığımn t}lcdığı bn \u\tan H l ld b kaynaklandığı tam olarak ıu oldıığunıı bılmcdığı bu t//( yıızıındcn ccza/anJırı/dı ğı ct bamına kapılırdı (s 31) Bu nevın sucjuluğudur ağabeyının saldıı ılaıının mi1' Yoksa Vırgınıa gı/lı gızlı hoşlanmış mıdır bıı tenıastan, ha//ını utan<,la yadsı yıp ıstıraba mı gommuştuı vaılığıni'1 Bıl mek mumkun dejîıl Bılebıldığımı/, Vır gınıa Woolfun vapıtlarında ' ınscst c ycr veımemesıdır' Hastalığımn kaynağı hcr nc ıdıyse, so nuçta Vırgınıa'yı erkeklerden ve kadın lardan eş uzaklıkta, temasın ılık besleyı cılıgınden yoksun vc kul cdcn yakıcılı ğından korunmus, sıradan ıh^kıleıın ve yaşamların ustunde bır konuma vukselt mıstır Bu dorukta Vırgınıa'nın dehasında, kı nlgan kız çocuğunun ustune abanan bıı bıre^ım gen,ekle$ır, ınsan anlağının ııssal (crkeksı) ve duyusal duygusal (kadınsı) unsurları gecc vc gunduz gıbı bırbırını butunler 1 Vırgınıa Woolf ıştc bu androjen (erdıvD dehadıı' • Virginia Woolf/ Mınâ Urgan/ Yapı Krcdı Yaytnları/ 1995/212 s Kaynakça 1) Luyndall G o r d o n , "VWoolf, A Wrıter's Lıte", C)xford Unıversıty Press, 1984 2) Alev Bulut, "Vırgınıa Woolf The Woundcd Woman" (Vırgınıa Woolf Ya ralanmış Kadın), Cge Batı Dıllerı ve Lde bıyatı Deıgısı, (The Pıoceedıngs ot 1 3 th AN Turkev f.nglısh Lıteıatuıc Conteren ce 1992, Specıal Is,suc 1993), s J63 172 3) Vırgınıa Woolf, "Pıofcssıons toı Women, Women and Wrıtıng", ın "Fe mınıst Lıtcıaıv Tlıeory A Readeı", Ed Mary Eagleton, Basıl Blackvvell Ltd, Ox ford, UK,6 ed 1990, p 51 3 ( v ) Vırgınıa'nın Vıta Sackvılle West'lc dostluğunun platonık scyrcttığını, Vı ta'nın yazdıklarından bılıyoru? (s 28) (J"v) tngılı/ romancı vc edebıvat bılım cı Maggıe CJOC nın 8 Kasım 1995'te Oıt.ı Dogu Teknık Unıvcısıtesı nde Vııgınıa Wooll ıı/erıne veıdıgı konleıanstan C""') Vırgınıa Wooll un kcndı so/kıı V J ) Dıpolaı (ıkı kutuplu) depres von Ruh dıııunııınun aijiıı canlılık ve melankolı arasında gıdıp gclmesı SAYFA 1 1 dır Mınâ Urgan bu ba^arıyı, Vırgınıa Wo olf'un dığer yapıtlarını ıncelerken de Ş ıl metinler Hayatın iki kutbu Mınâ Urgan'a katılıyo rıını Sefalet ve gonenç Is tırap ve esenlık Dosto yevskı asal unsuıları haz vc acı olan hayata ıkı kutbun dan da bakabılır Vırgınıa da oyle Ve tıpkı Dosto yevskı gıbı, Van Cîogh gıbı, buyuk sanatçıların neıedey se tumu gıbı "nıanık dcpn sıf/tr ' ("" *) (Mınâ Ur gan'ın Vırgınıa'nm rahatsı/ Iıg'ının adını açıkta koyma sı bıyogıafının başka bu onemlı o/ellı^ı s 30) Vııgı nıa Woolf, kadınlara o/gu sadelıgı, alçakgonullu ve ıç tenlığıylc "delılı^ını" kabul etmıs., hastalıgını bır ayıp gıbı saklamamı:}, onursuz luk gıbı yadsımamı^tır Dos tu, yazar ve eleştırmen E M Foster, "Vırgınıa dtlıltğı cv allcşltrdı" deı Vırgınıa kuij kıısu/ ba^kalaıı adına ba ^armıştır bıınu Ya kendı adına'' Sonuna dek, yırtıtı yabanıl bır hayvan gıbı mı dıkılrmstıı kaışısına, varlıj^ı nın bu boluımi'1