Catalog

TALİP APAYDIN ıkı Saıııhan'm oğretmenlık anı launı sugıledığı "Ogıetmcnım Sı/ı (^ok Sevıyoru/'( ) adlı kıl<ı hını çeşıtlı duygulaı içınde okudum Saısıu bıı kıtap lyı yctışmış, toplum dan yana lavıı almış, devıımu bır oı ğetmenm başına gelenlet değıl sadece, bıı doncmın toplumsal, sıyasal ı/dıışu mu, 1960'lardan gunumu/e cğıtımın yo/ldşması çevıenın dc, toplumcu oğ iL'tmcnlcıc nc atılaı çektırıldıgınm belgesı Ben/eı ışlemlerden geçmı:; es kı bıı oğıetmcn olarak kendı anılarımı ymelıyor gıbı duyumsadını Zekı Sdtuhan heı şeyden oncc lyı bıı ya/at Kcndını ta/la one çıkaımadan, nıantıklı ve nesnel bır tavırla başından geçen olaylaıı, karşılaştığı /orlukları akıcı bır dıllc anlatıyor Bııyıık bır ya /An tadı verıyor Duşunduruyor ve duygulandıtıyoı Bendcn yaklasık yu mı yaş kuçuk Bı/den sonrakı kuşağın oğıetmenleımden Lâdık Akpınaı İl koğıctım ()kıılu'nda başlayan ogıencı lık yıllaıında okumaya duşuıımeyc baş lıyoı Zoı olan yolıı seçıyoı Yoksııl bıı koylu aıleden gelıvoı Daha o yıllaıda başjıyoı engelleı Ba/ı doğrulatı erken anlayan ve bıhnçlenen ılkgençlık done ıııının hevetanlı çocııgu, vargULUV'le okuvoı, aıaştıtıvoı Ogıetmenleıı\le aıkadaşlaı lyla taı tısjnalaıa gııışıyoı Ulkc yonctımının gıdeıck getıcılcştığı sıvasal ha\a, clbet Mıllı I gıtmı Bakan lıgı'ndan okullaıa ıla \ansıyoı Okıı van, duşunen, konuşan oğrenuden hosjanmıyoilaı Ku^ku ıle katsılıyoılaı Amj genç Zekı Sarııhan atak bır oğ reıuı Daha o vaşlatda hcı tuı eylemın ıçmde Deıgıkıı kogu^tuıuyoı, kıtap okııyoı Ya/maya soyunuyor Arkadaş laıı aıasında belıtgın bıı yeıı vaı Hcı h.ıngı bıı ctkınlıktL, oğıenci temsıkılı gııulı sıçılıp one çıkaıılıvoı Koşuyoı oıadan oıaya konuşuyoı, dcıgıleıc ga /ctLİtTL y.ı/ılaı ya/ıyot Zanıaıı /anıaıı okııl yonctımınm çatık kaşjaıı ılc kaısı laşıyot "Atna bunlaıı goze aldım," clı voı Zekı Saıulıan "Başıma geleceklerı bılc bıle >apıvoıdunı ' Lıken bılmçk ncn bıı ogıenunın dıamı bovlece baş lıvoı Koy (igtctmcnlıgındL daha da ctkın ()ıadan oıaya suıuluvoı Hcı gıtlıgı ko>dt lı.ılkın soı ıınl.ıt ıyla vakmdan ıl gılenıyoı Somıııııyc kaı^ı koylulcıı oı g utluvoı, yuıııvu^lcı du/enlıyor Yuk aıdakılcıın hoşıına gıdeı mı bunlaı' Bır ogıctmcnın sınıha jbc ogıctmcsı gcıckııkcıı ne ı^ı vaı lıalk sorıınlaıının oıtdsınd.i1' O ıloncmkıı ıyı bılıyoıum "Akan Sulaıa Kaışı' adlı kıtabınııla bıı bolu nııınıı ya/dmı I lalkt.ın yana ılcııcı og ıctmcnkıın kıyınıını /atcn bılnıcvtn Zekı Saruhan'dan "Ögretmenim Sizi Çok Seviyoruz" Z Bip dönemin kesiti Ozyasamöyküsü ya/mak /ordur. İnsan çok kcz ncsnelliğini koruyamaz. Bcnmerkczcı duruma düşebilir. Zeki Saruhan bu gerçeği iyi kavramış. Olabildiğince kendini öne çıkarmadan, ama kendi hakkını da yedirmeden anılarını yazmış. Hcm de çok etkili yazmış. yok Rahniftlı l'ıol Muamnn.r Aksov ıkı bııyıık cılt halındc bclgclc\ıp va yınıladı At.mıık(,u (,ı/guk dırcncn, dcvıımlcıı savıın.ın ogıctmenleıın basj laıına gclmcycn kalmadı Hi(,bıı ıılıı sıın cğıtım taııhındı* bovlc rc/ıllık va şanmamı^tıı Bız oğıctmcnlcı dcvlctın ana ılkclcıını savunuyordıık Oğrcncı lerımı/ı Anayasa vc obuı yasalaı doğ ıııltıısunda du^uncn ınsanlaı olaıak yc11%11rmtk ıstıvoıdıık ( s agıla^ bıı Tıııkıyc amat,lıvoulıık Ama h u guıı bııa/ daha gcıılıgın batagına saplanan ov alnıak ugmıı.ı odıın ıısiıını. odun vtıcn polıtıkacı csnah kai'jimı/a dıkılı vt'rdıı Obuı ıkııı.< aydmlaı gıbı oğı<.t menlere de yapmatlıklaıını bııakmaılı laı Bı/ım ku^ak o ğ ı c t m c n k ı ı bızdtn sonıakılcr rahat ctsınJcr, rahat (,alı^sın laı dıv<' dayatulık, hfi (jikvı gogıısk dık Şımdı Zckı Saıuhan'ın anılaıını okuyıınca anlıvoru/ kı onl.ıı bı/ckn ek t o k ^ t k ı ı 12 Maıil.ıı gcldı 1 2 l \ l ı ı l k ı vaşandı HLI ılcıı adımı kııdılaı h.ılk tan \.\nj dusııncn hcı a\dını anasından dogdugıma pı^man cttık'i Zckı S.ıııı lıan tıım ol.ulaım ıtındcsdı Cıa/ı I gıtım I nsiıtıısıı ndı.kı ogıı.n tilık vıllaıı Okıııkıiı ınsaııın ncksı kısılıvoı Nc bııvıık vanlı^laı, nc av nıa/Iıklaı ' Ogıcnci t.ılı^maları ıkıdc bıı dcgi'jcn yonctmılcım kaıaısı/ tıı tıımlaıı ()gıcncılcı ııı aıanı^laıı çıl vavııısıı gıbı oradan orava ko^u^nıala n Zckı Saruhan gcne oiavlaıın ı<,ındı vc o n u n d c Z a m a n / a m a n o g r c n u tcmsıkısı, so/tıı Okııl vonctımı ı k lıatta Bakanla goıu^tugu gıınlcı olıı \o\ Ama gcıiLİ polıtıka k.npak IILI gım dıgışnoı ki'jilıgını ka/anma\a (,.1 li'jan gın(,kı n,ın o vıllaıın gcl gıtlcıı, olumsu/luklaıı nasıl tl.ı ctkılıvoı ırıs.ı nı (,ocukldiı bııbııınc kııdııan a^agı lık polıtıka ovunlaıı, bı/dcn sı/dcn a\ı ıımlaıı, nasıl da pahalıya maloldu (ıcnı, bcvınlcıdc yıkımlar yaıattı Zckı Saruhan guç bcla (ia/ı Lğıtım 1 dc bıtıııı, dıplomasını alıı ^ıınkıı aıtık ı\ıdcn ıvıvc go/c balnıaktatlıı S o k u dcıgılciL ga/ctelcıc dcmcclcı vcımck tc, ya/ılaı va/maktadu Çokıan h^kn mi'jrıı Aıtık hcı gıttıgı \cıc dos\ası tla hd onccdcn gıdecektır Burdda gulum suvoıum, bı/ım dc ayncn boylc olmu^ tu Bıı go/ctım, koğusturma hı<.bıtmc ycccktıı Nc vaı kı Zckı Saruhan ınan^ (an vc dıujuncclcu ılc butıınle^mı^ bır aydın kı^ı I lcr gıttıgı ycrdc sava^ımını suıdurcccktıı Üstclık buıası bcnım 1un çok oncmlı oğrctmenlığı ıçıne sın dırmış, oğrctmenlığı scven bır oğret mcndır Oğıencılerıne bıı şcyleı oğret mcnın, onlara vararlı olmanın hcyccanını lasıı t\ı oğıctmcn olmanın ba^ta g t k n ogcsıdıı bu Pck tok mcslcktaşınıı/ıla bıı cksıklıgı go/lcmı^ımdıı Anılaıında sık sık adı gt<,cn kardei}! Ayhan Saıuhan da aynı doğrultuda, aynı \a/gı ı<,ındc bıılıktc çali!;maya başlaıfaı A\han sonıadan hııkuk fakııltc sını dc bıııııp avııkat oklu Ankaıa'da ()ğıctmcn Dunvası tlcrgısını u/un yıl l.ıı bıılıktc cık.ııdılaı Zekı'nm csı Şe nal Saıuhan da ogıclmcn kokcnlı, avukat O ı\.\ devıımu, soku bır a\dın (, ağdaş A\ tık.ıtt.ıt Dcıncgı baskanlığı n,\ kad.ıı geklı Mcslcktaşlaı 1 i(,ımk savgın bır ycrı vaı Bu 1 vı vctışmıs, hcı gıttıklcıı >ctdc kcndılcıını kabııf cttııcn gcnt, ınsanla ıın (,ıksı şımdı başlavataktıı ıştc 12 Maıt davatmasi gdmışiır Bu Anavasa ılc, bu v.ısalatla ulkc vonctılcmc/ dcıı mıştıı Sos\al uv.mış, ckonomık kalkınmayı sollaıd dcnmıştır Soku vc solumtııak tıım avdınlaı tckcı teker, ba/cn topluta ıçcıılcrc tıkılmıştıı Saıuhanlar da hıssclcıını alırlar U/un soıuştuımalar, LV aıanmalaıı, işkcncclcr Zckı Sarıı lıan tıım vaptıklaı ından, Cıa/ı Fğı tımdckı d^cmctlcı ınden, va/ılaıından, daha oıuckı sonıakı cvfcmlcrındcn soıgul.ınıı HIL unutmamışlaı, hcpsı k.ıvıda gc(,mış "dııvcnlık guçlcıının ıyı calısiığını o /aman anladım, dıyor Bcndc bılc yoktu, ^oğunu unutmus ıum Kcşkc Dircr surctını bana verse kıdı, anı olaıak saklartlım U<, bin.uk vıl vatıyor Mamak'ta lnsanın i(,ı kavruhıvor Şu ulkcdc dusuncn, bııa/ avdınfanan ınsanlara neler V.ıpılabıldı^ Daha kotulcıı dc oldu, l"Kp blllVOIU/ Zckı Saıuhan ıçcrdc dc boş duımu yoı Suıcklı okııyoı Dunyasını kulturunu genısjetıvor Lskı vazıvı oğrcnmeyc çalışıyor Çoktandır kafasına koydugu "Kurtuluş Savaşı Gıınlıığu "nu ha /ırlaıkcn cskı bclgclerdcn yararlanmayı am.Kjlıvot Ncvsc kı Ltcvıt'ın Başbakanlığı do ncmındc «,ıkaıılan aftan yararlanıp o/guıluğc kavuşuyoı Ycnıden cok scvdı ğı, o/lcdığı mcslcğınc donuyoı Dunya laı onıın olııyoı O n ı c ta^ıada ı,cşıtlı okullaıda, s o n u Ankaıa'da oğıctmcn lık vapıyor O oğrcntılcrını, oğıcncılcrı dc onıı çok sevıyorlaı Vchlcrle ılışkıler kuıuyoı Onlaıın hcı soıunu ılc ılgılc nıyor lyı bır oğretmcmn tıım nıtclıkle ıını taşıvor Zckı S a ı u h a n Anlattığı olaylaıdan kol.ıvıa çıkaııvoru/ buını Bıı vand.ın kaıdcşi Avhan'ın, obuı aıkadaşlaıınm yaulımlaıı ık Oğıctmcn Dunvası dergısını bııvıık o/vcıılcılc çı karıvotl.ıı ()gıctmcn soıunlaıını ırdc lıvoılaı Bakanlıga haklı clcştııılcr, onc ııkı vapıvoılar Ama gcnc ııı/gâılaı tcıs d o n m u ş t u ı , hcı şev kcndılerıne karşıdıı ()ğrctmcnlcı cskısı gıbı okıı manıakladır, dcrgı /or vasamaktatlıı M a s ı a h n ı karşılamamaktadıı Kısıılı m a a s l a ı ı n d a n h a ı c a m a l a ı vapaılaı (ıo/vaşaıtıcı bır o/vcı ıdır Bu tuı aydmlaı 111 asıl dramı yalnı/ kalmalaııdıı Ln haklı savaşımlaımda kendılcrı ıçın çalışiıkları mcslcktaşlaı 1 nın anlayıssi7İığı, ılgısızlıüı ınsanı dclı cdcı S u vaı kı Zckı Saıuhan guçlu bıı ın.ın D11trn.ul.1n ço/ıını yollaıı aıat Dcrgıyc u l k t n ı n çeşıtlı v o ı c l c r ı n d c tcmsıkılcr bıılıır, onlaı clıvlc vavgınlaş mava, okııı bulmava çalışıı Bakanlıgın cmııvlc dcıgı okullaıa sokulma/, okıı yan oğıctmcnlcı ec/alamlııılıı Bunıın gıbı nc /oılııklaı, nc akılalma/ cngcl ler Bır dc ustunc 12 Eylul Aydınlata vo nclcn koıkunç baskılaı Nc oluısa ol sun Saıuhanlaı dcıgıyı çıkarmava, og ıctmcn soıunlaıını sıtak tuimava çalı sıılaı Tatlı scıt ckştıııkımı sıııduıuı Icı Bıı vandan o g u t n u n l ı k bıı van dan gccc vaıılaıına kadaı sıııcn dcıgı ışlcıı Ncıcvc k.Rİaı J Avdın kııımı Sa ıııhan kaıdcsjctı bulma/ mı hıç' Bıı guıı sarı /aılı u/atıılaı cllcıınc Ikısı dı 1402'lık olmuştııı Fn kaıa gunkııdıı o gım C^cnç vaş larında ışsı/ kalmışlaıdıı Bıı daha <\A hıçbıı kamıı goıcvıınk çalışamavaı.ık laıdıı Zckı koıkunç bıı kaıanlık ıçindc kalıı Iştc bu davanılma/bıt .Kidıı /c kı'nın o gıın not dcttcıınc vd/dıgı satıı lar gerçcktcn bır ya/ın olavıdır İnsan içi tıtrcmctlcn okuvama/ () gunlcıck anasının kovdcn ya/dıgı bıı mcktııp vat, kıtabına onıı cl.ı kovmuş Basbava ğı ağladım Bu vaşlı An.ulolu k.ulınının bılgc so/lcıı, bu s.ıgduvunıın scsı ol muşıı dırıltır Zckı dc kmdıiK gclıvoı ış aıamava başlıvoı Sırtına vuklcnıp okullaıa .msıklop<.dı pa/aılıyoı, kıtap gotuıııp satıvoı Lk meğını çıkarm.ıva çalışıyor Acı gunlcı, tatlı gunlcr, eskı oğrcneı lcrı ıle karşılaşmalar, ıbret verıcı olav lar İnsan bııvıık bıı ya/ın tadı alaıak okuyor Yengiler ycnılgılcr bırbııını 1/ Iıyoı Şunu soylcmck ıstcrım kı Zckı Saru han'ın anılaıı yalnı/ca bıt ogıctmcnın başından gcçcnlcr dcgıl Bır doncmm ıyı go/lenmış, ıvı ya/ılmiş kcsıtı Bılınç lı bır aydının tanıklığı Taa 1946'lartlan bu yana ulkcmı/dc geııye gıdışın, kaışi dcvıımın oykıısu Bıı gıdışc hayır dı vcnlcrın scsı vc onlara çcktııılcn daya mlma/ acılaı O/yaşamoykusu ya/mak /oıdııı ln san çok kc/ ıicsnellığını koıuvama/ Bcnmcıkc/cı duıum.ı duşcbılıı Zckı Saruhan bu gcıçcgı ıyı kavıamış Ola bıldığıncc kcndını onc çık.nmdd.ın, ama kendı hakkını da ycdıımcdcıı anı latını ya/mış Hcm de çok ctkılı va/ mış Zckı Saıuhan bcncc ıvı bıı va/aı (ıcııç ya^lı ogıclmciılcı, hck ogıct mcnlığc ha/ıılanan gençkı okuvun bu kılabı Yolıınu/ avdınlanacak Dolıı bıı vaşamın nc oldııgıı nasıl olması gcıck tıgı go/unıı/dı. bc lııgmkşLtck Llınc kakına sağlık Zckı Saıuhan • ( ) Ögretmenim Si/i Çok Seviyoru/Erken emekli bir oj»relmenin sevinçli anıları//<// \dtııhaıı' 27 i \ CUMHURİYET KİTAP SAYI 355 İyi yetişmış insanlar Yönetimlerin kararsız tutumları Yengiler, yenilgiler SAYFA 10