Catalog

Astronomi 5 Ağustos'ta Ay hiç görülmeyecek 8'inde Ay Venüs'ü örtecek 10'unda Ay Jiipiteri örtecek 13'ünde şiddetli göktaşı yağmuru 14'ünde Ay Antaresi örtecek 1819'unda AyNeptün buluşması 20'sinde AyUranüs buluşması 25'inde AyMars buluşması 3031'inde VenüsJüpiter birarada Hasan H. Esenoğlu(*) üneş, gokyüzünde günlük yaklaşık 1 derecelik bilinen hareketiyle ilerleyerek 21 Temmuz10 Ağustos 2005 tarihleri arasında 21 gün boyunca Yengeç (Cancer) takım yıldızında ve 11 Ağustos16 Eylül 2005 tarihleri arasında 37 gün boyunca da Aslan (Leo) takım yıldızında kalıyor. Yıl boyunca sıralı takım yıldızlar şöyle: 1Yay (Sagittarius), 2 Oğlak (Capricornus), 3 Kova (Aquarius), 4Bahklar (Pisces), 5 Koç (Aries), 6 Boğa (Taurus), 7 İkizler (Gemini), 8 YENGEÇ, 9 ASLAN, 10 Başak (Virgo), 11Terazi (Libra), 12 Akrep (Scorpius) ve 13 Yılancı (Ophıuchus). Ayın ortasında 15 Ağustos'ta Güneş'in yükselerek en tepeye çıktığı öğlen saat 13:09 olup bulunduğu burç Aslan takım yıldızıdır. Ancak gün aydınlığında yıldızlar ve dolayısıyla Aslan burcu görülemez. Güneş batımından hemen sonra takip eden akşam saatlerinde doğuda yükselerek ilk gözlenen burç Oğlak olup ancak bu şekilde öğle saatinde Güneş'in hangi burçta olduğunu sayarak anlayabiliyoruz... Yer'in dönmesinden dolayı ilerleyerek gece yansında saat 24'de Güneş'in gün ortasında yer aldığı Aslan takım yıldızındaki yerinde (meridyenimizde) bu sefer artık Oğlak burcunu görürüz. Yaşantımızda nedense çok kullanıldığı halde asıl zamanları olan gündüzleri asla göremediğimiz burçların parlak yıldızlarını belki tam Güneş tutulmalarında görmek yine de olası... G Alışık olunan Yengeç burcunun 22 Haziran22 Temmuz tarihleri yerine güncel tarihleri olan 21 Temmuz10 Ağustos 2005 ve Aslan burcunun 23 Temmuz23 Ağustos tarihleri yerine de güncel tarihleri olan 11 Ağustos16 Eylül 2005 yazılması okuyucuların dikkatini çekmiş olmalı... Bunun nedeni tahmin edilebileceği gibi presesyon olayıdır... Presesyon, yıldızların konum ölçümlerinde referans alınan Güneş hattı üzerindeki ilkbahar (gama) noktasının sabit olmamasından kaynaklanır. Tam küre olmayan veya küresellikten uzaklaşan her gök cisminin dönüşü aynı zamanda presesyon hareketini de beraberinde taşır tıpkı tam küre olmayan bir topaçta dönmenin sonlanmaya başladığında g ozlemlediğimiz kafa sallaması hareketinde olduğu gibi... Yılda yaklaşık 50 yay saniyesi gibi çok küçük değerdeki bu presesyondan dolayı Ağustos ayında Güneş'in bulunacağı Yengeç burcunun uzaydaki kapladığı alanın bir uçtan diğer uca olan Yer'den görünümündeki kayma miktarı yaklaşık 1450 yılı ve Aslan burcunun kayma miktarı da yaklaşık 2420 yılı bulabilınektedir... Güneş üzerinde b?zılarının büyüklüğü dünyamızın belki 5 10 katına ulaşabilen ilginç yapılardaki leke gruplarını, leke sayılarını ve ayrıca Güneş'ten yıldız maddesi atımı, parlama türü olaylar, manyetik fırtınalar, kutup ışıması (aurora) gibi Yer'i doğrudan etkileyebilecek diğer Güneş olaylarına ilişkin resimliaynntılı süreli ve güncel bilgilere www.koeri.boun.edu.tr/astronomy/solaractivity.html, www.sunspotcycle.com ve http://science.msfc.nasa.gov/ssl/pad/solar/default.htm adreslerinden ulaşılabilir. Güneş ışığının gözü etkileyemeyecek kadar zayıf şiddette olduğu sabahları doğma veya akşamları batma zamanlarında çıplak gözle kısa süreliğine de olsa Güneş yüzeyindeki dev lekeleri görebilme olasılığı hep vardır... Günün astronomi resminin yer aldığı "http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/astropix.html" site ziyareti ile meraklı okuyucular güne başlangıç yapabilirler... Ağustos ayının gök atlasını içeren ve 15 Ağustos akşamı saat 23:00 itibarıyla görülebilecek gezegenler (resimde sürekli yarım dalre çizgi ile gösterilmiş olan Güneş hattının üzerine veya yakınına bakınız) ve takım yıldızlar şekilde verildi. Bu gök atlası yardımıyla gökyüzü seyredilirken atlas gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırılarak bakıldığında gece gökyüzündeki görünüm ile tamamen örtüşür. Fark sadece gözlemlenebilen yıldız sayılarında ortaya çıkar: Biiyük kentlerde olduğu gibi gökyü'züsü parlak olan yerleşimlerde daha az yıldız gözlemlenirken, ışık kirliliğinden uzaklaştıkça yıldızların görünümü de artar, öyleki çok yıldızlı gokyüzünde bilinen takım yıldızları bulmak bile güçleşir. Gök atlasında yer alan Büyükayı takım yıldızının (Ursa Majör) uzun süreyle izlenmesi, dünyanın dönmesi gereği dairesel nasıl yer değiştirdiği kolaylıkla farkedilecek... Gök atlası ayrıca, bir ufuktan bir ufka uzanan Samanyolu'muz kolları altında bol takım yıldızlı yaz gecelerinde gökcisimlerini tanımada ve kolay bulmada yardımcı olacaktır. Yaz mevsiminin üçüncii ayı Ağustos'ta gokyüzünde görülebilecek takım yıldızlar da şöyle: Yaz üçgeni, Çalgı (Lyra), Kuğu (Cygnus), Kartal (Aouila), Yay, Akrep, 13. burç olan Yılancı, Terazi, Oğlak, Yunus (Delphinus), Kuzey tacı (Corona Borealis), Herkül (Hercules), Ejderha (Draco), Kral (Cepheus), Kraliçe (Cassiopeia). Yaz takım yıldızlarından kalın ile belirtilen Yay, Akrep, Yılancı, Terazi ve Oğlak özel isimleri ile burç olup, burçların isimlendirilmeleri i bin yıl öncesine kadar eskiye dayanır. Okuyucular, geçmişte kalan şekilsel canlandırmalann günümüz koşullarında da görülüp görülemeyeceği denemelerini yapılabilir.. Aylık gök atlasını yakından takip edenler gökyüzünün görünümünün sürekli değiştiğini farkedeceklerdir... 06:15'de girer, Ay yaklaşık Güneş'le birlikte sabah saat 05:47'de doğup akşam saat 20:50'de battığından gece görülmez. Ay, gün boyunca da Güneş'e hem yakın görünümde hem Güneş ışığını hiç yansıtmayan evrede bulunacağından 5 Ağustos Ay'ın hiç görülmeyeceği bir gün olacak. İlk dördün evresine 13'ünde sabah saat 05:38'de ulaşır ve bu evre gece yarısı öncesine kadar görülür. Tam dolunay evresine ise 19'unda akşam saat 20:53'de girer, yeniayın tersine dolunay Güneş'in batımına yakın akşam 19:37'de doğup yine Güneş'in doğumuna yakın sabah 05:23'de battığından tüm gece görülür. Son dördün evresine de 26'sında saat 18:18'de ulaşır ve gece yarısından önce olmak üzere sabah saatlerine kadar görülür. Son dordün ve ilk dördün evrelerinin daha iyi tanınması için resimde doğu (D) ve batı (B) yönleri de belirtildi. Ayrıca, Ay'ın yaklaşık 1721 Ağustos tarihleri arasında 5 gün süreyle dolunay ve dolunaya yakın evrelerde kaldığı söylenebilir; dolunay bu tarihlerde yaklaşık 12.7 kadir parlaklığı ile (Güneş ise gün ışığını yaklaşık dolunayın iki katını aşan olağanüstü bir parlaklık ile sağlar) tüm gece boyunca herzamankinden daha fazlası Ay ışığı ile Yer'i aydınlatmakta... Takipli teleskop veya dürbünü olan okuyucuların en yakın gökcismi konumundaki Ay'ı gözü kamaştırmadan rahat gözlemleyebileceği tarih arahkları ise şöyle: 1, 712 ve 2731 Ağustos arası. Bu tarihlerde Ay'ın en az yaklaşık bir saat ve yukarısı olan gözlem zamanları da saat görüntüsü ile resimde belirtildi. Gezegenlerin ilginç konumlan Gökyüzü fotoğrafçılığına ilgi duyan okurlarımız için Ağustos ayında gök cisimlerin sergilediği ilginç görünümler aşağıda. Ay Jüpiter'i örtecek: 10 Ağustos sabah saat 11'de Jüpiter, hilal evredeki Ay GÖKATLAS AY Ay'ın evreleri resimde gösterildi. Ay, Yeniay evresine 5'inde sabah saat 958/6 30 Temmuz 2005