Catalog

UZAY Ay'a ve Mars'a yelkenli yarışı 1920lerin düşü ve bilimkurgu öyküsü, şimdi gerçek oldu. 20. yüzyılda uzay gemilerini ve uyduları Mars'a ve diğer gezegenlere taşıyan enerji güneş ışığı olacak. 1992 uzay yılı ve Kolomb'un Amerika'yı keşfinin 500. yılı şerefine Ay'a ve Mars'a yelkenli yarışı kesinleşti. Çeviri: Gıilşat Aygen Baştarafı 1. Sayfada rak, aracı hızlandırır ya da yavaşlatır Yelkenın açısı değıştırılerek uzay aracı yönlendırılebılır Guneş yelkenlerınde uzay aracını ıtıcı bır guç bulunmaması, ağır yuk taşınmasını gerektıren uzun uzay yolculuklarında bır avantaj sağlar 1960 lı yılların ortaların da, uzay bılımcıler guneş yelkenlerıne ozel bır ılgı göstermeye başladılar llk teknık araştırmalar bu yaklaşımın verımlılığını ve yararlılığını onayladı, ancak 197O'lı yıllarda Apollo programının sona ermesıyle bırlıkte ortaya çıkan butçe kısıntıları nedenıyle bu çalışmalar dondurulmak zorunda kaldı Arthur Clarke'ın hayali Guneş ışığının yerkureye ulaşana kadar uyguladığı basınç, elımızdekı bır tuyun avcumuza uyguladığı basıncın bırde bırıne kadar duşmuştur Bu nedenle, yerkurenın yörungesınde bulunan her yelken yavaş bır kalkış yapacaktır Bırleşık Amerıka'dakı The Planetary Socıety'ye gore 1/3 mıl kare alana sahıp bır yelken bır saat ıçınde saatte 10 mılden az bır hıza çıkar Ancak uzay boşluğunda yelkene karşı hıçbır kuvvet yoktur, bu nedenle kuçuk bır basınç duzenlı bır hızı başlatmaya yeter 18 gun ıçınde bu yelken, canıyede 1 mıl hız yapacaktır Arthur C. Clarke'ın yazdığı The Wind from the Sun (Guneş'ten Esen Ruzgâr) adlı kısa oykude, kahraman John Merton Guneş Sıstemı'nden dışarıya bır guneş yelkenlısı yollar Yerkurenın yörungesınden yavaşça yola koyulan yelkenli, Ay'ın yanından geçerken, saatte ıkı bın mıl hıza çıkar 17 yuzyılın başında Alman astronom Johannes Kepler, guneş ışığının basıncının kuyruklu yıldızların kuyruklarını Guneş'ten uzağa ıttığı tahmınınde bulundu Ancak bu yuzyılın başında, bır Rus fızıkçı, Peter Lebedew bu etkıyı olçmeyı başarabıldı Lebedevv, çok hassas bır dengenın ucuna yerleştırdığı bır metal dıske yoğun bır ışık yansıttı ve ışık yansıdığında dıskın ne kadar yer değıştırdığını ölçtu Saptamalarının yanılmasını önlemek ıçın bu malzemeyı havasız bır ortama yerleştırdı Halley'e yolculuk Bırkaç yıl sonra, 1986 baharında Gu neş'ın etrafından geçen Halley kuyruklu yıldızına bır yolculuk duşuncesı, guneş enerjılı yelken duşuncesını yenıden canlandırdı Bu yolculuğun bılımsel açıdan değerının yanı sıra kamuoyu ıçın de heyecanlı olması ıçın NASA, kuyruklu yıldızın yanından geçmek yerıne onunla aynı hızda gıdebılecek, boylece randevuya yetışebılecek bır uzay aracı yapmayı planladı Bu da yenı bır ıtıcı sıstem gerektırıyordu NASA'nın ılk duşuncesı lyon ıtıcısının bu gereksınımı karşılayabıleceğı bıçımındeydı lyon cıhazlarla donatılan uzay araçları çok yuksek hızlara ulaşabılır, çunku duzenlı bır hız sağlayacak çok hızlı bır jet oluşturmak ıçın bır elektrık alanı yuklu parçacıkları hızlandırır Ne yazık kı lyonla yonlendırılen uzay aracı Halley'le randevusu na yetışecek hıza ulaşsa bıle bu randevunun gerçekleşmesı ıçın aracın 10 yıl on ce fırlatılmış olması gerekmektedır Bu du rumda randevunun ıptal edılmesı gerekı yordu Ancak Ohıo'dakı Battelle Enstıtusu'nden Jerome VVright, buna karşı çıktı Halley kuyruklu yıldızıyla yalnızca dört yıl ıçınde buluşabılecek bır guneş yelkenı ıçın bır yorunge keşfettı Pasadena'da bulunan NASA Jet Sevk Laboratuvarı'ndakı bılım adamları uçuş suresının kısahğı karşısın da şaşkına donduler VVright, Bruce Murray'ın dıkkatını çekmeyı başardı JSK'nın o sırada yönetıcısı olan Murray, guneş yelkenını "mor papağan pro|elen"nden bın ya da geleceğın yenı parlak kuşlarından bırı olarak kabul ettı Ustelık kamuoyunun dıkkatı çekılebılırse, guneş yelkenı fırlatıl dıktan aylar sonra bıle yeryuzunden görulebılırdı Proje geliştiriliyor 1977 yılında JSK'dakı bılım adamları 4 mılyon dolarlık bır projeye başladılar Proje 1981 yılı sonlarında fırlatılmak uzere bır yelken tasarlamaktan ıbarettı Aynı zaman da lyon elektrık ıtıcı ustunde çalışıyorlardı Bu ıkı sıstem tam bır rekabet ıçınde gelıştıler Tasarlanan ılk yelkenın alanı 800 metre kareydı, kenarında bulunan kuçuk pervaneler aracın uzayda yonlendırılmesınde kullanılacaktı NASA bu yelkenı hafıf bır plastık olan kaptondan ımal edıp ustünu alumınyumla kaplamayı planladı Ancak NASA bu kareyelkenlı tasarımı daha aynntılı olarak ınceleyınce, sorunlar ortaya çıktı 650000 metre karelık kırılgan Fikirler hayata geçiyor... Guneş ışığının ısınım basıncını, bır uzay aracını hareket ettırmek ıçın kullanma fıkrı 192O'lı yıllara ve astronotığın (uzayda yolculuk bılımı) babası Konstantın Tsiolkovski'ye kadar uzanır Tsıolkovskı ve çalışma arkadaşı, bılım adamı Fridrlch Tsander notlarında "çok ince tabakalar hallnde devasa aynalar"dan ve "kozmlk hızlara ulaşmak ıçın guneş ışığının basıncından yararlanma'dan soz etmışler Ancak bırkaç bılım kurgu yazarı dışında hıç kımse bu bılımsel heyecanı paylaşmadı 1958 yılında ABD Savunma Bakanlığının danışmanlarından Richard Garvvın bu konuda bır makale yayımladı Garvvın guneş enerpsıyle yolculuk olasılığını fark elmıştı Yfe/fren hızı Işınımın basınç kuvvetı Vfeften/vz/ Yansıyan güneş ışığı guneş yelkenı, mekığın yuk bölumune nasıl sığdırılacaktı? Sığdırılsa bıle NASA ona zarar vermeden tekrar nasıl çıkaracak ve uzaya yayacaktı 9 Bu sorulara verılen yanıt, yelkenı 12 tabakaya bölup, bunları pervane kanatlarına yaymak oidu Sonuçta ortaya çıkan bıçım, bır helıkoptere benzıyordu Her kanat 40 metre enınde, 7 kılometre boyundaydı Bu kanat tasarımı buyuk ve çozulmez bır paketleme ve uzaya yerleştırme sorunu nu 12 kuçuk ve daha çözulebılır nıtelıklı bır soruna dönuşturmuştu Ancak bu buyuk aracı kuçuk kanatlarla denetlemek olanaksızdı Bu nedenle helıkopter pervanelerının kullanılması uygun göruldu Bu kanatlarla aracın yonlendırılmesı planlanıyordu Halley kuyruklu yıldızıyla bır randevu avantajı sağlamasına karşın NASA, 1977 eylulunde guneş yelkenı projesını tama men durdurarak, "198O'lı yıllarda ve gele cekte Guneş Sıstemı ıçınde kullanılacak gezegenlerarası otomatık mekık"lerde kullanmak uzere butun dıkkatını lyonelektrık ıtme sıstemınde odaklaştırdı Kısa sure sonra lyon elektrık projesı de ıptal edıldı Halley kuyruklu yıldırıyla ran devu projesınde, guneş yelkenının yararlı bır ıtkı sıstemı sağladığı göruldu "Gezegenlerarası blr meklk" olarak, VVright guneş yelkenlerını onerdı Işınımın basınç kuvvetı Gezegenlere gereç taşımak Amaç bılımsel araç gereçlerı Guneş Sıs temı ıçınde taşıyabılmektı Halley'le ran devu ıçın gelıştırılen teknolojı, kurumsa olarak 42 ton yuku, Merkur'e 4 yıldan kı sa surede taşıyabılecektı Çok buyuk mık tarda, kendısını ıtecek malzeme taşımal^ zorunda olan geleneksel uzay araçlarınır tersıne, guneş yelkenı, taşıdığı bılımse araçları gerı getırebılır Guneş yelkenı heı gorevden sonra yerkureye donebılır Yansıyan guneş ışığı Guneş ışınımı basıncı yelkenın hızını momentumunu arttınyor tjuneş ışınımı Dasıncı yelkenın hızını ve momentumunu azaltıyor 2098