Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 1 EYLÜL 2022 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Atatürkçülük ve sosyal demokrasi CHP’de resmen de birleşiyor-15 AV. DR. MEHMET RUŞEN GÜLTEKIN yıda milletvekilleri, cumhur- Cumhurbaşkanı, kararname ile, Sanayileşme İcra vet bu konudaki son ya- olan CHP arasındaki “birleş- başkanı, en çok oy almış siya- zımda sıra, kökeni “Sos- me-yönetim-genel başkanlık” Komitesi’ni ve Fiyat İstikrarı Komitesi’ni kurdu. Oysa 17 yılında yapılan si parti veya bir vatandaş -yar- Eyal Demokrasi Parti- kavgaları birleşmeyi hem ge- her iki komite kamu tüzel kişiliği bulunmayan ida- anayasa değişikli- si” ve “Halkçı Parti”ye daya- ciktirdi hem de yörüngesin- gılaması esnasında- Anayasa ri birimlerdir. Bu sebeple CBK ile kurulamazdı. 20ği ile hayatımıza gi- nan ve adı doğrudan “Sos- den saptırdı. Mahkemesi’ne başvurduğun- yaldemokrat” olan bir Par- Araya çeşitli uzlaşma çaba- ren cumhurbaşkanlığı karar- Anayasanın 106. maddesine kanının işlemlerine karşı yargı da anayasaya uygunluk dene- ti ile, 1980 askeri darbesinin ları, Hikmet Çetin’in geçici namesi (CBK), anayasanın göre “Bakanlıkların kurulması, timi yapılır. Bu sürece kadar yolu kapalıdır” dedi. Yani 1961 kapattığı Cumhuriyet Halk genel başkanlığı gibi arayışlar 104. maddesinin 13. fıkrasın- kaldırılması, görevleri ve yet- Anayasası ile terk edilen hü- anayasa maddesi, yasa, yönet- Partisi’nin birleşmesine geldi. da girdi ama sonunda Baykal da düzenlenmiştir. Bu mad- kileri, teşkilat yapısı ile mer- kümet tasarrufu teorisine da- melik, kararname hukuk sis- Aslında bu birleşme İs- hizbi, SHP-CHP birleşmesiy- dede özetle, cumhurbaşkanı- kez ve taşra teşkilatlarının ku- yandı. Bu bile aslında cumhur- teminde yerini almaya devam met İnönü ile 1960’tan sonra le yeniden güçlenen CHP’ye nın yürütme yetkisine ilişkin rulması cumhurbaşkanlığı ka- başkanlığı hükümet sistemi ile eder. Uygulama alanı bulur. başlayan “Ortanın Solu” ha- egemen oldu. konularda kararname çıkara- rarnamesiyle düzenlenir”. Oy- Anayasa Mahkemesi eğer iptal reketinin bir anlamda doğal Ondan sonrası ise acıklı neyin arzulandığını, “İdarenin sonucuydu. bir öyküdür: bileceği; özellikle temel hak- sa her iki komite kamu tüzel her türlü eylem ve işlemlerine kararı verirse bu durumda da HHH Baykal’ın hizipci yönetimi yü- lar, kişi hakları ve ödevleriy- kişiliği bulunmayan idari bi- karşı yargı yolu açıktır” şeklin- bu karar geriye yürümez. Yani Siyasal yasaklar kaldırı- zünden CHP çok yıprandı, kü- le, siyasi haklar ve ödevlere rimlerdir. Bu sebeple CBK ile siz bu maddenin size uygulan- deki ana ilkenin terk edilmek lınca, Deniz Baykal “Sos- çüldü, Meclis dışında bile kaldı. ilişkin kararname çıkarama- kurulamazdı. Bu sebeple Ana- istendiğini bize gösterdi. dığını ama bunun anayasaya yaldemokrat Halkçı Parti” (Çirkin skandallar konumu- yacağı vurgulanmıştır. yasa Mahkemesi her iki komi- aykırı olduğunu iddia ederek SHP’den, 1987 yılında mil- zun dışındadır.) Çözüm teyi de iptal etti. Çünkü yeni -istisnaları mevcuttur- tekrar letvekili seçildi ve partinin Sonunda başarısız olan Yetki gaspı bir idari organ kurmak ancak Türk hukukunda bir kanun, yargılama isteyemezsiniz. genel sekreteri oldu. parti yönetimi değişti ve 18/08/2022 tarihli Resmi Baykal, 1990’da genel sek- Kemal Kılıçdaroğlu Genel ve ancak yasama organı tara- kararname veya yönetmelik Yaşanan sorunların gideril- reterlikten istifa ederek Erdal Başkan oldu. Gazete’de (RG) anayasa mah- fından, yani TBMM tarafından, çıkarılmadan önce onu denet- mesi için bir ön denetim me- İnönü’ye karşı bitmez tüken- HHH kemesinin iki kararı yayım- yasa çıkarılarak yapılabilirdi. leyebilecek kurum bulunma- kanizmasının getirilmesi şart- mez bir kurultaylar dizisi baş- Böylece, CHP içinde ve landı. Cumhurbaşkanı, karar- Peki bu kadar açık ola- maktadır. Türkiye’de bir ön (a tır. Aksi halde gündemde olan lattı ve hem sürekli olarak ye- dışında, Atatürkçülük ile name ile, 13/10/2020 tarihin- rak anayasaya aykırı priori) denetim yapılmamak- bu iki kararname gibi daha çok nildi hem de partiyi zayıflattı. Sosyal Demokrasi arasın- de Sanayileşme İcra Komite- CBK’ler neden çıkıyor? Bu- tadır. Bizim modelimizde son- mağduriyet oluşacak, daha çok Bu arada SHP, Hazi- daki gereksiz ve yapay bir si ve 29/6/2021 tarihinde Fi- nu Cumhurbaşkanlığı’nın radan (a posteriori) denetim hukuksuzluk baş gösterecektir. ran 1989’da Sosyalist kavganın anlamsızlığı ve yat İstikrarı Komitesi kurmuş- CBK’lere bakış açısında görebi- söz konusudur. Fransa gibi ül- Sonuç olarak Anayasa Enternasyonal’e de tam CHP’nin kimliği üzerine üye olmuş ve Sosyal De- yazdığım yazıların sonuna tu. Anılan kararnamelerin liriz. Örneğin Danıştay’da görü- kelerde anayasa mahkemele- Mahkemesi’nin kararları ile mokrat kimliği böylece gelmiş bulunuyoruz. anayasaya aykırılığı sebebiy- len İstanbul Sözleşmesi konulu ri -Fransa’da Anayasa Konse- zaten ölü doğmuş olan cum- uluslararası onay almıştı. Sevgili okurlarım, siz ne dı- le CHP milletvekilleri karar- davada Cumhurbaşkanlığı il- yi- bu işleve sahiptir. Oysa bi- hurbaşkanlığı hükümet siste- 1980 darbesi sonrasın- şardan gazel okuyan, teorik namelerin iptali için Anayasa ginç bir savunma yaptı. Bu sa- zim sistemimizde kanun çı- minin bir başka eksiğine da- da kapatılan partiler üzerin- ve kuramsal fildişi kulelerin- Mahkemesi’ne başvurdular. vunmada açıkça “Cumhurbaş- karıldıktan sonra, belirli sa- ha tanık olduk. deki yasak kalkınca CHP de den yaşanan gerçeklere ay- 1992’de açıldı. kırı ahkâmlar kesenlere ne de HHH içerden ideoloji veya sandalye CHP 1992’de açıldık- kavgası yapanlara kulak asın: tan sonra, demokratik sol- Her iki grup da CHP’nin da Ecevit’in DSP’si ve SHP hem Atatürkçü hem de egemen partiler olduğun- Sosyal Demokrat kimliğini dan, hemen hemen hiçbir ne reddedebilir ne de par- varlık gösterememişti. tiyi sadece kendi ideolojisi- karşıtları açıkça desteklenmiş, sı- netilirse 11 yıldır süren savaşın sorunlar kadar seçmen davranışı PROF. DR. RÜSTEM ERKAN Ama CHP’nin açılma- nin tekeline alabilir. ğınmacılara “açık kapı” politikası biteceği ümidi ortaya çıkmıştır. üzerinde etkili olacaktır. SOSYOLOG sı, Özal’ın ölümünden, Çünkü her iki kimlik de uygulanmış, ABD’yle birlikte eğit Sol, sosyal demokrat partiler, Demirel’in Cumhurbaşkan- hem ulusal ve uluslarara- CHP’nin eleştirileri uriye’de Mart 2011’de baş- - donat politikası izlenerek muha- bazı ırkçı partiler gibi göçmen, ya- lığından ve Erdal İnönü’nün sı tarihsel gerçeklere da- Gelinen durum, CHP’nin bugü- Slayan ayaklanmadan sonra, liflere askeri eğitim verilmiştir. bancı, sığınmacı düşmanlığı ya da siyaseti bırakmasından son- yanmaktadır hem de genel Fakat bu politika, ABD’nin gide- ne dek iktidara yönelik eleştiri- nefreti üzerinden oy almak için Türkiye’nin Suriye politikasını, ra, Murat Karayalçın’ın Ge- seçmen kitlesindeki siyasal lerini, büyük ölçüde haklı çıkar- dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet rek desteğini azaltması, 2015’te politika belirleyemezler. Sol par- nel Başkan olduğu SHP ile (reel politik) birikimleri yan- Rusya’nın Suriye’ye asker gön- mıştır. Bu yeni süreç, CHP’nin tilerin tarihsel, ideolojik görevi; Davutoğlu belirlemiştir. O dö- Baykal’ın Genel Başkan oldu- sıtmaktadır. hem seçim döneminde hem se- nem, Suriye’yle ortak bakanlar dermesiyle başarısız olmuştur. göçmen, sığınmacı sorununu ya- ğu CHP’nin birleşmesini gün- HHH çim sonrası iktidar değişiminde deme getirmişti. Eminim ki kendilerini bir- kurulu toplantısı yapacak kadar Suriye siyasetinde üçüncü dö- ratan ekonomik, siyasal, bölgesel, İşte tam bu noktada her- birlerinden farklı ideoloji- nem; Türkiye, Rusya ve İran’ın elini güçlendirecek fırsatlar sun- sınıfsal eşitsizliklere dikkat çek- yakın ilişkiler söz konusudur. O kesin kararını beklediği Er- lere sahip olarak tanımla- maktadır. Bu nedenle CHP, eleş- nedenle Davutoğlu, Suriye yöne- garantörlüğünde uygulamaya mektir. En önemlisi, insanların dal İnönü, tarihsel olarak salar da bütün Demokrat- konulan Astana sürecidir. Bu tiriyle birlikte çözüm için de et- kaçtığı ülkelerde ekonomik yok- timine, muhalefeti iktidara ortak doğru olduğunu düşündüğü lar, (yani hem Atatürkçü- kin rol üstlenmelidir. Çünkü bu etmesi yönünde öneriler yapmış politika “Esadsız Suriye” tale- sulluk kadar demokrasi, hukuk, için, birleşmenin CHP adı ler hem Sosyal Demokrat- savaş Suriye’den sonra en çok fakat Suriye yönetimi, bunu “ik- binden çok, ılımlı silahlı muha- insan hakları, özgürlük gibi günü- altında olmasını destekledi. lar hem de bu iki grubun dı- lifleri yönetime katarak siyasi Türkiye’yi etkilemiştir. En önem- müz demokrasilerinin en önem- tidarın, kontrollü olarak muha- Bence de tarihsel olarak şında kalanlar, örneğin ger- lisi, Suriye’de savaş sonlanma- liflere devredilmesi” olarak de- geçişin hedeflenmesidir. Bu dö- li göstergeleri olan haklardan yok- bu karar, Atatürk’ün kur- çek Sosyalistler ve gerçek nemde ABD’nin PKK - PYD te- dan, Kürt sorununun sağlıklı sun olmalarına işaret etmektir. Bu duğu CHP’nin yaşaması ve Liberaller) önümüzdeki se- ğerlendirmiş ve reddetmiştir. tartışılması ve çözümü zordur. devamı açısından doğru bir çimlerde Türkiye’nin üze- rör örgütüne açık destek ver- nedenle muhalefetin öncelikli gö- tavrı belirtiyordu. rindeki kara bulutları dağıt- Yeni süreç Türkiye’nin ana gündem konu- mesi, çözümü zorlaştırmıştır. revlerinden biri, dış politika gibi Fakat birleşme sürecinde, mak için sandığa gidecek- Suriye devletiyle muhalif grup- AKP son dönemde, Suriye yö- su haline gelen sığınmacı sorunu görülen fakat Türkiye’nin toplum- Baykal’ın hizipçiliği yeniden ler ve bütün kışkırtmala- da Suriye’deki sorunun çözülme- lar arasında silahlı çatışmalar netimiyle ilişki kurmadan sorun- sal yapısını çok etkileyen Suriye devreye girdi, güçlü ve büyük ra ve saptırmalara rağmen, başlayınca Türkiye’nin Suriye po- ların çözülemeyeceğini görüp, siyle ilgilidir. Seçim sürecinde, bunalımına ve bunun ürünü olan parti olan SHP ile küçülmüş oylarını Demokrasi’den ya- litikası, “Esadsız Suriye” tezine geçici koruma statüsündeki sı- önceki politikaları terk edip yeni sığınmacı sorununa toplumu ikna ve güçsüz kalmış bir parti na kullanacaklardır. ğınmacı sorunu, en az ekonomik dönüşmüştür. Bu dönemde rejim bir sürece girmiştir. Süreç iyi yö- edecek politikalar üretmektir. Laiklik, gençlerin bilimsel eğitime ulaşması için vazgeçilmez olduğu kadar, yaşamsal öneme de sahiptir. Kamusal yaşamı dini referanslara göre yeniden inşa etmek için piyasanın bıraktığı boşlukları dolduran tarikat ve cemaat yurtları bugün çaresizliğin son adresidir. kat ve cemaat yurtları bugün rı yaşamdan yana cesaretlen- TANSU ÖZCAN çaresizliğin son adresidir. dirmek, sözlerden fazlasını ge- SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ rektirir. Proje, gençlerin eğitime DOKTORA ÖGˆRENCİSİ Kamusal yarar erişimine destek olmak ve onla- osyal medyadaki anmalar- Kamuculuk, gençlerin rı çaresiz bırakan süreci reddet- Sda siyasetçiden sanatçıya, çaresizliğini fırsata dönüştüren mek üzerine kuruludur. eğitimciden sporcuya dek pek bu yapılara karşı mücadelede Aydınlığa Çağrı’ya destek çok ismin Cumhuriyetten bes- bilinen tek yoldur. Ancak ön- olanlar, yarını düşlerken bugü- lenen bir öyküsü var. Haliy- cesinde acil eylem planına ih- nün sorumluluğunu paylaşanlar, le paylaşılan isim, öyküsünden tiyaç vardır. Gençlere “Biz va- o eski masalı canlandıracak bağımsızlaşır, göreve hizmet rız, birlikte çözüm üretiriz” di- olanlardır. Yoksul bir işçi ma- eden bir figürana dönüşür. So- yerek sorumlu bir yurttaş ve si- hellesinden çıkıp Cumhuriyetin nuçta, zamanın birinde yaşamış yasetçi olmanın gereğini yerine iradesini yeniden tesis edecek kurgu karakterler değildir onlar. getiren Özgür Özel’in başlattığı olanlardır. Toplumun ortak çı- İçimizden birileridir. Aydınlığa Çağrı projesi bu ba- karı, kamusal yarar, tarikatların Bugün milyonlarca genç yeni kımdan önemlidir. Enes Kara’la- çıkarının üstündedir. eğitim dönemine hazırlanırken bir başlarına boğuştukları tek sorun nitelikli eğitime erişim değildir. Onlar terk edilmişliğin yarattığı buruklukla yürümeye devam etmek için her gün mü- cadele içerisindeler. Nihayetin- de eğitim, sağlık, barınma gibi temel hizmetleri kuşatan piya- sada, “mahallenin namusu” di- ye kız yurdunun merdivenlerini kilitleyen cemaat ve tarikatların kıskacındadırlar. Kamusal ala- nın eşitsizliği ve bu eşitsizliğin yarattığı tahribatın ölümcül so- nuçları da söz konusudur. O va- kit terk edilmişlikleri bir kez daha yüzlerine vurulmakta- dır. Bu açıdan laiklik, gençle- rin bilimsel eğitime ulaşması için vazgeçilmez olduğu ka- dar, yaşamsal öneme de sahip- tir. Kamusal yaşamı dini refe- ranslara göre yeniden inşa et- mek için piyasanın bıraktığı boşlukları dolduran tari-