Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 16 AĞUSTOS 2022 SALI 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER ütün dünyada, her “Karanlık rarak özgür tartışma ortamını yok sına sahip çıkılması için, Erdal İnö- Rejim”de Demagoji, Diktatör- etmişlerdir. nü de Sosyal Demokrasi Partisi, Örneğin, 12 Eylül 1980 Blük, Hırsızlık el ele, göz göze, SODEP’i kurmuştu. gönül gönüle gelişir! darbesinden sonra, benim Ama bu parti güya serbest denilen Her Demagog politikacı, diktatörlük Ecevit’e yakınlığımı ve danış- ama bütünüyle askeri denetim altında yolunda yürür ve hırsızlık yapar. manlığımı bilen darbeciler onu geçen 6 Kasım 1983 seçimlerine so- Demagoji: hapse attıklarında bana da kulmamış, milletvekili adayı olan Ge- haber yollamışlar ve Sosyal Irkçılık, azgın milliyetçilik... nel Başkan Erdal İnönü’nün adaylı- Dincilik, mezhepçilik... Demokrasi’nin de (CHP taba- ğı ise Evren ve arkadaşları tarafından Atatürkçülük, sosyal Mağduriyet edebiyatı... nının desteğinden dolayı) “teh- veto edilmişti. Diktatörlük: likeli olduğu” konusunda uya- Askeri darbenin baskısı ve siya- Ankara Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü demokrasi ve malı Dışlama, düşmanlaştırma... rıda bulunmuşlar, “Bu dönem- sal yasakları altında, Ortanın Solu, de Sosyal Demokrat olmak, Hain suçlaması... Demokratik Sol, Sosyal Demokrasi, götürenler-8 Hukuksuzluk... Komünist olmaktan tehlikeli” halkçılık, Atatürkçülük kavramları Çevre yıkımı Adaletsizlik... demişlerdi! birbirine karışmıştı. şeyi yaparlar... Baskı, sansür, hapis... HHH Partiler bazında ise: Böylece Demokrasiden, Aydın- Hırsızlık: CHP de bütün öteki partilerle bir- İsmet İnönü’nün, Ecevit’in başkanı ve sağlık lanmadan yana olanlar aralarında- likte kapatılmış, Ecevit de hapse atıl- Yağma... olduğu eski Cumhuriyet Halk Partisi... ki siyasal ve ideolojik farklıkları tar- Rüşvet... mıştı. Halkçı Parti... tışırken “malı götürmeye” devam Yolsuzluk... Ama zaten tam darbe öncesi Sosyal Demokrasi Partisi... afetleri ederler. Karanlık rejimlerin ortak özellik- bizzat Bülent Ecevit, bana, “Em- Halkçı Parti ile Sosyal Demok- HHH leridir. re Bey, bu Deniz Baykal ile Ali To- rasi Partisi birleştikten sonra Erdal Türkiye’deki Atatürkçülük ile Sosyal puz arasındaki hizip çekişmesin- Bütün dünyada, bunların çaresi, İnönü’nün başkanı olduğu Sosyal De- PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER Demokrasi arasındaki ilişkiler ne yazık “Karanlık Rejim”den kurtulmak... den bıktım, usandım, CHP Genel mokrat Halkçı Parti, SHP... HALK SAĞLIĞI UZMANI ki 12 Mart 1971 ve 12 Eylül 1980 as- “Karanlık Rejimi” “AYDINLAT- Başkanlığından istifa edeceğim” Ecevit’in Demokratik Sol Partisi... keri darbeleriyle, çok ciddi müdahale- MAKTIR”! demişti. Tekrar açıldıktan sonra Deniz shalli hastalıkların oluşum ve gö- lere maruz kalmıştır. Ama bu hiç de kolay bir iş değildir: 12 Eylül Darbesi’nin devamı olan Baykal’ın yeniden ele geçirdiği ye- İrülme sıklığını azaltmak için gü- Birinci olarak, her iki askeri darbe Özal dönemine geçerken, “Sos- Çünkü kurdukları “Karanlık Rejimin” ni CHP... venli su kaynağı, yeterli beslenme de yaptıkları haksızlık ve hukuksuz- aydınlığa doğru evrimleşmesini en- yal Demokratların”, “Atatürkçülerin”, Aralarındaki kavgalarla, Türkiye’deki ve dışkı-ağız bulaşma zincirinin kı- lukları Atatürkçülük adına yaptıkla- gellemek isteyen Demagog, Diktatör, “CHP’nin”, “Ortanın Solunun” oyu- hiçbir siyasal ve ideolojik tartışmanın rını iddia ederek Atatürkçü ideoloji- rılması zorunludur. Bu basit önlem- Hırsız yöneticiler, “Aydınlanmadan”, nu toplamak için darbeci askerlerin sağlıklı bir biçimde yapılmasına ola- yi zedelemişlerdir. Demokrasiden yana olanların araların- Başbakanlık Müsteşarlığı yapmış olan nak bırakmamıştı. lerin alınması ile Avrupa ve Kuzey İkinci olarak her iki askeri müdahale Necdet Calp’a Halkçı Parti kurdurul- daki siyasal ve ideolojik farklılıkları de- HHH Amerika ülkelerinde bu hastalıklar de solun her türlüsünü yasaklayarak rinleştirmek, tarafları birbirlerine kar- muştu. Bir sonraki yazı: “SHP ile Sosyal anlamlı düzeyde azalmıştır. Ayrıca ve demokratik bütün oluşumları bastı- şı kışkırtmak için ellerinden gelen her Bu arada kapatılan CHP’nin mira- Demokrasi yeniden iktidarda mı?” aşı uygulamaları ve modern ilaçların kullanılmaya başlanması solunum sistemi enfeksiyonlarından ölümle- ri çok azaltmıştır. Konut koşulları ve işyeri koşullarının iyileştirilmesi ve artık konutlarda yaşayanların kala- balık olmaması pek çok hastalığın azalmasında önemli rol oynamıştır. Adil bir yargı sistemi için Kaos 16.4.2017 tarihindeki anayasa Cumhuriyetimizin kurucu kadro- MUSA TEKİN Adil bir yargı sisteminden bahsedebilmemiz için öncelik- su, kuruluşla birlikte “sağlık kur- değişikliği ile oluşturulan yeni HSK YARGITAY ONURSAL ÜYESİ le kuvvetler ayrılığı ilkesinin derhal hayata geçirilmesi, yapılanması da uluslararası yargı- tuluş savaşına” girişmiş; “Umu- ESKİ HSYK ÜYESİ uluslararası yargısal kurullar ölçeğinde, ülkenin kendi- mi Hıfzıssıhha Kanunu” (UHK) sal kurulların ölçütlerinden uzak ne has somut koşulları da gözetilerek HSK’nin yeni baştan kalmıştır. Özellikle hâkim ve cum- ile yasal altyapısını oluşturdukla- âkimler ve Savcılar rı bu savaşta inanılmaz kazanımlar yapılandırılması gerekmektedir. huriyet savcılarının kendilerini Kurulu’nun (HSK), siyasi ira- temsil edecek kurul üyelerini seçe- sağlamışlardır. Ancak yıllar son- Hdeye karşı yargı bağımsızlı- ra aymazlık içindeki kadrolarca memeleri, bir siyasi partinin men- ğının, yargıç ve savcı güvencesinin subu bakan ve bakan yardımcısı- UHK’nin delik deşik edilmesi, halk sağlanması için oluşturulan bağım- sağlığı hizmetlerinin bütünlüğü- nın kurulda yer alması, diğer dört sız anayasal bir kurul olması esastır. üyenin yürütme organınca seçilme- nün parçalanması, kurulan altyapı 1982 Anayasası ilk defa hazır- kurum ve kuruluşlarının yıkılıp iş- si, yasama organı tarafından yapı- landığında oluşturulan Hâkimler lan yedi kişilik seçimde, çoğulculu- levsizleştirilmesi toplumu bir sağ- ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) lık kaosuna sürüklemiştir. ğu oluşturacak önlemlerin alınma- anayasal bir kurul olarak kurum- mış olması, HSK’nin siyasallaşma- Günümüzde çevre sağlığı sorunla- sal bir nitelik kazanamamış, yargı rı daha karmaşık hale gelmiştir. So- sına giden yolu açmıştır. bağımsızlığının, hâkim ve savcı te- nuçta biyolojik ve fizikojeokimya- minatının sağlanması yönünde iş- HSK yeni baştan sal etmenlerin ağırlıklı olduğu çevre levini sürdürememiş, kendi içeri- Anayasanın 138. ve 139. madde- sağlığı sorunlarının çözümünde sos- sinde zaman zaman siyasi iradeyi lerinde hükme bağlanan mahkeme- yal, ekonomik, politik hatta psiko- temsil eden adalet bakanı ve Ada- lerin bağımsızlığını ve hâkimler ile lojik birçok etkenin göz önüne alın- let Bakanlığı müsteşarı ile Yargı- savcılara güvence sağlayacak tek or- ması zorunlu hale gelmiştir. Bunla- tay ve Danıştay’dan gelen ve yar- gan HSK’dir. Anayasanın 159. mad- ra göçler, politik çatışmalar ve terö- gı kanadını temsil eden üyeler ara- desi uyarınca da kuruluşunun ve gö- rizm, içme suyu kaynaklarının azal- özgül koşullarına uygun olarak öz- yardımcısının (müsteşarının) kurul- sında çatışmalar olmuş, görevinin revinin esası, mahkemelerin bağım- ması gibi sorunlar örnek verilebilir. gür ve bağımsız kurumsal nitelikte da yer alması, kurulun siyasallaşma- gereğini özgür ve bağımsız olarak sızlığı ve hâkimlik güvencesidir. Sözgelimi insan etkinliklerine bağ- bir yüksek kurul olarak ortaya çı- sına, bağımsızlığının, hâkim ve sav- yerine getirememiştir. Bütün bu nedenlerle, adil bir yar- lı olarak ozon tabakasının zayıflama- karılamamıştır. cı güvencesinin sürekli tartışılır ha- gı sisteminden bahsedebilmemiz sı morötesi ışınım etkilenim riskini Kurulun siyasallaşması Her şeyden önce adalet bakanı le gelmesine yol açmıştır. için öncelikle kuvvetler ayrılığı il- çok artırmaktadır. 1982 Anayasası’nda yapılan son (kurul başkanı olarak) ve bakan yar- Hâkim ve savcılardan oluşacak kesinin derhal hayata geçirilmesi, dımcısı yine kuruldaki yerlerini ko- bağımsız bir yargı kurulunun ge- değişiklikle oluşturulan HSK de yi- uluslararası yargısal kurullar ölçe- Bedeli toplum öder ne hukukun üstünlüğünün, yargı rumuşlardır. Oysa bağımsız yüksek rektiğinde özgür ve bağımsız bir ğinde, ülkenin kendine has somut Toplumda görülen tüm kanserlerin yargı kurulları anayasal kurullar şekilde siyasi iradeyle ilişki kur- bağımsızlığının, hâkim ve savcı gü- koşulları da gözetilerek HSK’nin yüzde 5’inin çevresel kimyasallar- vencesinin temini yönünde çağdaş olup kararlarını yargısal bir kurul ması, idari sorunlarını kendisinin yeni baştan yapılandırılması gerek- dan etkilenime bağlı olduğu tahmin olarak almalıdırlar. Somut gerçek- dile getirmesi ve çözüm üretmesi modern toplumlardaki temel ilkeler mektedir. Bu da yeni yasal düzen- edilmektedir. Üretilen kimyasalla- ışığında ve Türk yargı sisteminin ler göstermiştir ki adalet bakanı ile pekâlâ mümkündür. lemeleri zorunlu kılmaktadır. rın her geçen gün artarak kullanıma girmesi ve çevrede birikimi giderek daha korkutucu olmaya başlamıştır. Dünyadaki hastalık ve kaza yüküne çevrenin katkısı yaklaşık olarak yüz- de 23 olarak tahmin edilmektedir. Çevresel etmenler ile hastalık iliş- kisinin somut olarak kitlelerce algı- lanması oldukça güçtür. Neden-so- nuç bağlantılarını gösterecek araş- tırmaların planlanması ve gerçekleş- tirilmesi zor, maliyeti yüksektir. Bu durum, çevreyi çıkarlarının tarlası ve harman yeri olarak görenlerin işi- ne gelir. Keser, biçer, iliğine kadar sömürür ve bırakır giderler. Bedelini toplum öder. Gerekli önlemler Çevre sağlığı hizmetleri bütün bunların toplum sağlığını etkileme- sini önlemeye çalışır. Temel amaçla- rı zararlı çevresel etkenin önlenme- si, etkenin zararsız hale getirilmesi, etkenin yayılımının önlenmesi, et- kenden korunma yollarını araştırıp uygulamaktır. Çevreye yönelik ola- rak alınması gereken önlemlerin ba- şında çevre yıkımının önlenmesi ge- lir. Bu tüm toplumun katılımını, ye- terli teknik araç gereç ve yetişmiş çok çeşitli meslek elemanlarının iş- birliğini, ayrıca bunları destekleyen işlevsel bir mevzuatı gerektirir. Toplum sağduyusu köreltilmeye ça- lışılıyor, çevre savunuculuğu suç ha- line getirilerek toplum katılımı en- gellenmek isteniyorsa; yetişmiş tek- nik elemanların işbirliği ve inisiyatif kullanmaları yasaklanıyor, yasal dü- zenlemeler kayırmacı amaçlar ve çı- kar beklentileriyle işlevsizleştiriliyor- sa çevresel yıkıma bağlı sağlık afetle- ri hatta felaketleri kaçınılmaz olacak- tır. Geri kalmış ülkelerde çevre düş- manları bunları kadere bağlayıp, sa- bır tavsiye ederek kötülüklerini sür- dürmekte sakınca görmeyeceklerdir.