Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 12 AĞUSTOS 2022 CUMA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Tek adam rejiminde vergi Geçen yıl Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, dünyada Atatürkçülük ve sosyal politika faizini indiren yegâne merkez demokrasi-6 bankası olarak Türk ünkü yazıma “Sos- HHH Lirası’nın değerini yal Demokrasi- Ecevit, 27 Mayıs 1960 Dnin yerel, ulusal kö- darbesinden sonra kuru- kasten düşürdü. Bu bir kenleri, önce Cumhuriyet lan İnönü hükümetlerinde hatadan değil, halktan Devrimi’nden, Atatürkçü- çalışma bakanı olarak gö- sermayeye servet lükten de etkilenmiştir” di- rev yapmış, işçi haklarının yerek başlamış ve Kad- yasal güvencelere kavuş- aktarma hedefinden ro Dergisi ile Altı Ok bağ- turulmasında öne çıkmış kaynaklıydı. lamında Atatürkçülük’le ve Sosyal Demokrasi’den Sosyal Demokrasi arasın- esinlenen “Ortanın Solu” DOÇ. DR. BURAK COP daki ilişkileri irdelemeye hareketinin lideri kimliğini çalışmıştım. kazanmıştı. 020’nin birinci çeyreğinde Bugün Çok Partili Dö- 12 Mart 1971 Aske- GSYİH’de emeğin ve serma- nemdeki değişme ve ge- ri darbesinin kendisine, lişmelere bakmaya çalı- kendisinin sol görüşle- 2yenin payı arasında 2.6 pu- ları nedeniyle, tasarruf yapa- sadakatini elde etmek olarak lirleri içindeki payı yüzde şacağım. rine karşı yapıldığını id- mayan, yani kazancını tüke- özetleyebileceğimiz politika- 60’tı, 1970’e kadar da yüzde anlık bir fark varken son iki yıl- HHH dia ederek CHP içinde İs- da uçurum açıldı: 2021’in birin- time ayıran emekçi sınıfla- sına İslamcı bir renk verme- 65’in altına inmedi. Öte yan- Türkiye’nin Çok Par- met İnönü’ye karşı çıktı rın tüm gelirlerinin vergilen- yi de ihmal etmedi: 2010’da dan dolaylı vergilerin payı ci çeyreğinde GSYİH’de serma- tili Düzen’e geçişi İkin- ve CHP’nin genel başka- yenin payı yüzde 45.6, emeğin dirilmesi anlamına geliyor. ÖTV gelirlerinin yüzde 5’i al- 1973’teki petrol krizini taki- ci Dünya Savaşı’nın nı oldu. Üst sınıfların tüketime ayır- kollü içkilerden gelirken bu ben, Türk ekonomisinin dar- payı yüzde 35.5 iken bu yılın bitmesiyle ve Soğuk Daha sonra Ce- ilk çeyreğinde sermayenin pa- madıkları gelir ve servetle- oran geçen yıl yüzde 11.1’e boğaza girdiği dönemde, 12 Savaş’ın başlamasıyla lal Bayar’ın Demokra- ri ise büyük oranda vergi dı- çıktı, yani 11 yılda iki katın Eylül’e kadar her yıl azaldı. yı yüzde 47.6’ya yükseldi, eme- eşzamanlıdır. tik Parti’ye destek verme- ğinki ise yüzde 31.5’e geriledi. şı kalıyor. üzerinde arttı. Dolaysız vergilerin payında- Çok Partili Düzen’e ge- siyle, Demirel ikinci sıra- Tüm bu adaletsizliklere ek ki artışın ücretlilerden alı- TÜİK ekonominin bu yı- çildikten sonra iktidara ya düşünce, 1973 seçim- Politik tercih lın ilk çeyreğinde önceki yı- olarak, özellikle de iktidara ya- nan vergiler nedeniyle ger- gelen Demokrat Parti dö- lerinde birinci parti oldu neminde Türkiye NATO’ya ve Erbakan ile koalisyon kın olan büyük şirketler kimi Türkiye’de dolaylı vergiler çekleşmesi, vergi sisteminin lın aynı dönemine göre yüz- girmiş, her türlü sol ezil- kurdu. tüm vergi gelirlerinin yakla- de 7.3 büyüdüğünü açıkladı. zaman vergi aflarından yarar- daha adil bir hale gelmediği- miş, Menderes’in ilk ey- Böylece “Ortanın So- lanıyor. Muhalefetin “beşli çe- şık üçte ikisini oluşturuyor. ni gösteriyordu. Dolaylı ver- Ekonomi zenginlere büyüyor; lemlerinden biri, kendi- lu”, yani “Atatürkçülük Öte yandan dolaylı vergiler çalışanlar, işsizler, emekli- te” diye adlandırdığı şirketlere gilerin payının yüksek oldu- sinin iktidara gelmesine ile Sosyal Demokrasi- 2010-2020 arasında 128 vergi böyle bir amaca hizmet etme- ğu 1960’lar bu payın azaldı- ler yoksullaşıyor. Gelir vergi- destek veren Komünistleri nin sentezi” iktidar orta- yebilir ve gerçekten lüks tü- si ücretli çalışanların maaş- indirimi yapıldı. ğı 1970’lere göre çalışan sı- tevkif etmek olmuştu. ğı olmuştu. ketimin vergilendirilmesi ha- nıflar açısından daha parlak larından doğrudan kesiliyor. Ayrıca, İsmet İnönü HHH Alkollü içkilerin payı linde dolaylı vergiler halkı Çalışanlar şirket sahiplerin- geçmişti. sermaye sınıfı ve işçi sınıfı Bundan sonrası, ne AKP iktidarı; zenginleri ezmeyebilir. Dolaylı/dolaysız vergi ayrı- den daha ağır bir vergi yükü gibi çağdaş sınıflar geliş- yazık ki Karşı Devrimci kollamak, çalışan sınıfların Türkiye’de 1963-1978 ara- altında. ÖTV ve KDV devletin mı önemli olmakla beraber, meden Demokratik Rejim’i 12 Eylül 1980 askeri dar- sırtına vergi yükü bindirmek, sında çalışanların ulusal ge- asıl mesele kimi ne kadar kurma çabasını başlatmış besi yasaklarının zorun- tüm vergi gelirlerinin yarı- olduğu için, ülkede sol lu hale getirdiği saçma toplanan gelirin kırıntıları ve lirden aldığı pay, artma eği- sından fazlasını oluşturuyor. vergilendireceğinize karar ideolojiyi destekleyecek sapan isim oyunlarıyla türlü kayırmacılık ağları ara- liminde oldu. 1961’de dolay- vermektir. Bu da teknik değil Dolaylı vergiler, tüketilen sınıfsal yapı da yoktu. zedelenmiştir. cılığıyla da yoksulların siyasi lı vergilerin tüm vergi ge- mal ve hizmetlerden alınma- politik bir tercihtir. Menderes’in esas ola- 12 Eylül Yönetimi bü- rak tarikatlar, toprak ağa- tün siyasal partilerle birlik- ları ve geniş köylü kitlele- te CHP’yi de kapatmış ve ri tarafından desteklenen bütün siyasal liderlerle bir- “Demagojik”, “Karşı Dev- likte CHP’li yöneticilere de rimci” iktidarı dönemi, her yasaklar getirmişti. türlü sol düşüncenin ve Bu ortamda Türkiye’deki Küresel tarım ürünleri krizi eylemin ezilerek bastırıldı- “Orta Sol” seçmen potan- ğı dönemdir. siyeli siyasete taşımak için nı ise Ukrayna şehirleri İz- HHH Erdal İnönü, “Sosyal De- YAHYA EMİRHAN KARABAY Ukrayna, dünya gıda pazarında önemli bir ülke, Sosyal Demokrasi, 27 mokrasi Partisi” SODEP’i mail ve Reni üzerinden Tuna ARAŞTIRMACI buğday ihracatında beşinci. Birçok ülke, özellikle Mayıs 1960 Askeri Dar- kurmuş, Aydın Güven Nehri’nden gemilere yükle- Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri, Ukrayna’dan besi sonrası kabul edi- Gürkan da askerlerin ay- krayna, buğday ve mısır yip, Konstanta’ya getirip ora- len 1961 Anayasası’nın nı potansiyeli kullanmak buğday ithal ediyorlar. Uihracatında dünyanın ön- dan denize ulaştırmayı dü- özgürlükçü ortamı için- için kurdurdukları “Halk- de gelen ülkelerinden oldu- Ukrayna tarım konusun- yor. Fakat Rus savaş gemile- şündüler. Fakat Tuna Neh- de yeniden gündeme çı Parti”nin demokratikleş- da bereketli topraklara sa- rinin Odessa ve çevresini ab- ğundan, Ukrayna’daki savaş, ri çevresindeki limanlar bu- gelen Sosyalist/Komü- tirilmesi sürecinde Genel dünyada gıda bunalımına ne- hip, coğrafi açıdan büyük bir lukaya alması, Ukrayna’nın nist hareketlerle birlikte Başkan seçilmişti. nun için uygun değiller. Yine ülke. Normal koşullarda yıl- ticari gemilerinin denize den oldu. Yaklaşık 20 milyon ortaya çıktı. “Sosyal Demokratik” Tuna Nehri’nin yatağının dar Sosyalist/Komünist çiz- ideolojiyi benimsemiş da ürettiği tahıl ürünleri, 400 açılmasını önledi. Ukrayna ton tahıl, savaş dolayısıyla ih- olması da diğer bir sorun. gideki Türkiye İşçi Parti- olan bu iki parti “Sos- raç edilemedi. Birçok ülke, sa- milyon insanı besliyor. Dün- da karşılık olarak, Odessa ve Ayrıca karayolu tercih edilse si TİP’in 1961 Anayasa- yaldemokrat Halkçı Par- ya gıda pazarında önemli bir civardaki sahil hattına ma- vaş nedeniyle gıda tedarikin- bile yeterli kamyon ve şoför sı bağlamında meşru bir ti”, SHP adı altında, Er- ülke, buğday ihracatında ise yın döşeyerek, Rusların bu de zor duruma düştü. Örne- bulmak, bunların maliyetle- parti olarak siyaset sahne- dal İnönü’nü Genel Baş- beşinci. Birçok ülke, özellikle bölgeye çıkarma yapması- ğin Mısır, önümüzdeki gün- rini karşılamak oldukça zor. sine çıkması, 1965 seçim- kanlığında birleşti ve Ortadoğu ve Kuzey Afrika ül- nı engellemeye çalıştı. Tarım lerde buğday tedarik edemez- lerinde 15 milletvekili ile böylece “Sosyal De- se ülkede kıtlık başlayacağı- keleri, Ukrayna’dan buğday ürünlerini satmak için de al- Meclis’e girecek bir başa- mokrasi” isim olarak da Güvenli koridor ithal ediyorlar. Lübnan ihtiya- ternatif yollar aradı. Bazı Uk- nı açıkladı. BM Genel Sekrete- rı elde etmesi Sosyal De- Atatürk’ün partisi olan Gıda krizinin aşılması için cı olan tahılın yüzde 63’ünü, raynalı şirketler, tahıl ürün- ri Antonio Guterres de bu yıl mokrat eğilimleri de hare- CHP’nin mirasını sahip- diplomatik yollar da denen- Somali yarısını, Tunus yüzde lerini Polonya’nın Gdansk kete geçirmişti. lenmiş oldu. dünyanın birçok yerinde kıt- di. Karadeniz üzerinden gü- TİP’in yükselişini gö- HHH 36’sını Ukrayna’dan alıyor. kentindeki limana götürüp lık görüleceğini, 2023’ün ise venli koridor açıldı. Türkiye, ren İsmet İnönü, Bü- Ama elbette Ata- bu yıla oranla, çok daha kötü Tarımla uğraşan birçok Uk- oradan diğer ülkelere sevkı- her ne kadar NATO üyesi ol- lent Ecevit’le birlikte, türkçülük ile Sosyal rayna şirketi, geçen yıldan yat yapmaya çalıştılar. Bazı- olacağını duyurdu. 1965 seçimleri önce- Demokrasi’nin ilişki serü- sa da Rusya’yla ilişkileri ve kalan tahıl ürünlerini sata- ları da karayolunu kullandı- sinde CHP’nin “Ortanın veni devam ediyordu. Rusya’nın komşusu olması ne- Ukrayna’nın rolü mazlarsa bu yıl tahıl ekimi lar. Tahıl ürünlerini kamyon- Solunda” bir parti oldu- Değerli okurlarımız, deniyle arabuluculuk yaptı. Bu Peki, Ukrayna’nın dünya için gerekli finansmanı sağ- lara yükleyip Romanya’nın ğunu belirterek Kema- özellikle gençler, gittik- çabası sonuç verdi. Tahıl ihra- gıda ticaretinde önemi ne? layamayacaklarını açıkladı- Karadeniz kıyısındaki Kons- lizm/Atatürkçülük ile çe garipleşen bu ilişki catı için Karadeniz’de güvenli Gıda krizinin çözülmesi için lar. Ukrayna, tarım ürünleri- tanta kentine götürdüler. Sosyal Demokrasi ara- serüvenini ilgiyle izledik- koridor açıldı. Bu da tahıl ithal karar vericiler nasıl bir yol ni Ortadoğu ve Afrika ülkele- Oradan denizyoluyla ilgili ül- sındaki bir senteze işa- lerini belirtiyorlar. arayışındalar? rine denizyoluyla ihraç edi- kelere yolladılar. Bazıları- eden ülkeleri rahatlattı. ret ediyordu. Teşekkür ederim. ‘Anadolu irfanı’ ve ‘emperyalist uşakları’! Büyük Türk ulusunun, Ata’sının emaneti GANİ AŞIK yönetileceğinin referandumu Abdülhamit’i Atatürk’e alter- nı” olarak niteledi ve kamu- olan Cumhuriyeti her güçlüğe ve tertibe niteliği taşımasıdır. natif olarak sunan, Cumhu- oyuna bu “başarıyı” gelecek ESKİ CHP KAYSERİ MİLLETVEKİLİ / karşın sahipleneceğini düşünmek, gelecek 5) Erdoğan’ın “Ortalığı em- riyeti reklam arası olarak gö- seçimlerin ölçüsü olarak sun- EMEKLİ MÜFTÜ seçimlerin güvencesi olacaktır. peryalist uşaklarına bırakma- ren ve bir biçimde ortadan du. Bu irfan anlayışına gö- yacağız” çıkışı ile sandık ye- kaldırmayı amaçlayan, bun- re iktidar partisine verilen lağanüstü bir gelişme ol- nilgisini yumrukla zafere çe- da mesafeler de kat eden ik- oylar seçmenin sağduyusu- Omadığı takdirde 2023 ba- virmek niyeti taşıyıp taşıma- tidar, “davası”nın son ve en nu, muhalefetin aldığı oylar harında yapılacak olan se- dığının hukuk planında açık- tehlikeli raunduna hazırla- da seçmenin sapkınlık ve ce- çimler, “Futbol sadece futbol lığa kavuşacak olmasıdır. haletini ifade ediyor olmalı! nıyor. Altılı masanın seçim değildir” sözü gibi, sadece bir güvenliği ile ilgili ciddi ha- Bu anlayış AKP’nin özetidir. seçim değildir. Peki nedir? Ulusal yazgının zırlıklar yapması kamuoyu- Bir kasabadaki sonucu, Tür- 1) İslam ülkelerinde ba- dönüm noktası kiye geneli için ölçüymüş gi- nu bir ölçüde rahatlatıyor ol- lonu sönen İhvan’ın, Türki- makla birlikte, gelecek se- bi sunmak, saptırma ve istis- AKP, “Atı alanın Üsküdar’ı ye’deki güç ve itibarının öl- çimleri “Kaybedecek çok şe- marların büyük organizasyo- çülmesidir. bir daha geçmesi” için siyasi, nu AKP’nin siyaset yöntemi- idari ve hukuki planda ola- yimiz var” şeklinde niteleyen 2) Yoksulluğu yüreğinin ne çok yakışmaktadır. derinliklerinde hisseden ğandışı önlemler alıyor ve ha- ve devleti bütünü ile teslim zırlıklar yapıyor. Muhalefetin almış olan Erdoğan’ın, ne pa- Tarihimizdeki nice badi- yurttaşların sandığa yansıya- releri başarı ile atlatan, em- seçimleri alacağı genel kanı hasına olursa olsun iktidarda cak siyasi iradelerinin, yaşa- peryalizmin nefret ettiği dıkları sefaletle uyumluluğu- olsa bile, iktidarın maraza çı- kalma kavgasına hazırlandı- karacağı maalesef yüksek bir ğı çok açık. “Ortalığı emper- Atatürk’ü, dünyanın yoksul nun test edilecek olmasıdır. ve mazlum ülkelerinin niçin 3) Türkiye’nin meşruti bir olasılıktır. İşin asıl vahim ya- yalist uşaklarına bırakmaya- nı ise yaşanan acı örnekler- çok sevdiğinin ve anıtlarını monarşi ile mi ya da demok- cağız” sözünün başka ne an- rasi ile mi yönetileceğinin de de görüldüğü gibi, seçim- diktiğinin bilincinde olan bü- lamı olabilir ki? yük Türk ulusunun, Ata’sı- anlaşılacak olmasıdır. lerin ve sonuçlarının adil ve İrfan ve tufan tarafsız yargı güvencesin- nın emaneti olan Cumhuriye- 4) Daha açık tanımı ile Türkiye’nin, Cumhuriyetin den yoksun olacağı ve ikti- İktidarın, Çankırı’nın kü- ti her güçlüğe ve tertibe kar- çük bir kasabası Dodurga’da şın sahipleneceğini düşün- kuruluş felsefesinin temelini darın da hukuk ve demokra- oluşturan devrim yasaları ile si gibi bir kaygısının bulun- kazandığı belediye başkanlı- mek, gelecek seçimlerin gü- mi veya şeriat düzeni ile mi mamasıdır. Yeni Osmanlıcı, ğını Erdoğan, “Anadolu irfa- vencesi olacaktır.