Catalog

12 TEMMUZ 2022 SALI EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 Ekonomi yönetimi durulmayan dövize talebi baskılamak için yeni yöntemler deniyor Yurttaşa döviz tehdidi Srebrenitsa kırımının 27. yıldönümündeyiz. TL’den kaçış sürerken bazı bankalar döviz mevduatı olanları Suç ortakları hiç 76.7 113.1 arayarak “Döviz düşecek, KKM’ye geçin” diye uyarıyor. hesap vermedi milyar milyar Sanayiciye “satış baskısı” yapıldğı iddiaları ise arttı. merika-İngiltere-AB başrollerde, dolar dolar dünya petrol, emperyal güç odağı ur korumalı mevduat meler görünce insanların kafa- Şirketlere Yurttaşlara Aululararası şirketlerinin, emperya- (KKM), gelire endeks- sı karışıyor. İnsanlar zaten TL’de ait döviz ait döviz lizmin güdümünde. Siyasetin göz yum- Kli senet (GES), yeni tica- kalınca enflasyona karşı eziliyor, mevduatı mevduatı duğu soykırım ile yüzleşme, hesap ve- ri kredi şartları son dönemde dövizi de yapay yere baskılarsa- rilmesi gerçeğinin çok uzağında kalma- özellikle BDDK aracılığıyla tü- nız o zaman herkes elindeki nak- ALI CAN nın ötesinde, giderek uzaklaşma taktik- ketici, ihracatçı ve sanayiciyi POLAT di mala dönüştürmeye çalışır. Bu leri ile yüz yüzeyiz. İnsanlığın gözlerini boyamaya, kapatmaya yönelik, taktiği elindeki dövizi sattırmaya yö- durumda da enflasyon üç hanele- unutmuş olabilecekler için, soykırımın nelik kısıtlayıcı politikalar olarak or- re gider. Mevcut dış açıkla içerideki tetikçisi olarak bilinen Sırp General Mi- taya çıktı. Ancak iktidarın tüm bu dolarizasyonu birlikte düşününce iş- loşeviç, tek suçluymuş gibi dünya ka- adımları dövizin ateşini düşürmedi. leri kontrol etmesi daha da zorlaşabi- muoyuna dönük yapılan bir şovla yargı- Bu nedenle son günlerde dikkat çeki- lir.” Prof. Dr. Erinç Yeldan ise “Vatan- landı. Mahkûm da oldu, cezalandırıldı, ci arka kapı politikaları deneniyor. daş çaresizlik içinde dolara yöneliyor iş bitti gibi bir hava yaratıldı. ve öbür taraftan da döviz piyasası ya Büyük insanlık suçları, soykırımı kati- Düzgün iletişim yok açık şantaj ya da telkin gibi ekonomi lamlarının yeni yeni mezarları bulundu- Bazı bankalar döviz mevduatı sa- ğundan, gerçek sayıları henüz öğrene- dışı yollarla siyasi baskılarla şirketle- bilmiş değiliz. Bulunabilen mezarların sı- hiplerini arayarak “Dolar çakılacak” rin döviz talebinin önüne geçmeye ça- ra sıra dizili hallerinin belgesi fotoğrafla- sözleriyle KKM’ye geçmeleri yönün- lışılıyor. Bütün bunlar da daha büyük rı ile, can parelerini kaybetmiş olanların de iknaya çalışırken, iddialara gö- bir güvensizlik, belirsizlik ve paradan gözyaşları ağıtlarını yansıtan, canlı çekim re ekonomi yönetimi de sanayicile- kaçış telaşı yaratıyor. Bu da yapışkan ağlayanların, dualar eşliğinde, öfkelerini, Hayri Kozanoğlu Hakan Kara Erinç Yeldan re “elinizde ne kadar döviz olduğunu enflasyon dediğimiz paradan kaçıp kayıp öykülerini, yaşatılanları paylaştık- biliyoruz, satın” şeklinde baskı yapı- bari alabildiğimiz her şeyi şimdiden larını izlerken, onlara baka baka avutulu- yor. Hükümetin “liralaşma” politika- alalım fikri üretiyor” dedi. yor, daha doğrusu aldatılıyoruz. sinden değerini korumasını sağlı- Yaşatılanların gerçekçi içeriklerini is- larına bir türlü sağlanamayan güveni Dolara ‘tatil’ yok yor. Bu enstrümanın ek bir avan- tesek de istemesek de öğrenmiş ola- TL’de kayıp sürecek ve bu iddaları ekonomistlere sorduk. rak galiba da aldanmayı seçiyoruz. taj sağlaması ancak TL’nin başta ürkiye’de dokuz günlük resmi ta- “Döviz kurunu bu kadar gündem- Yurttaşın, ekonomik verileri Sırp katiline yandaşlık eden emperya- Ttil sürerken uluslararası piyasalar dolar olmak üzere dövizler karşı- de tutarsanız dolarizasyon artar, va- bankaların telkinlerine kapılma- yeni haftaya hareketli başladı. Dolar lizmin suç ortağı evrensel güçler için- sında uygulanan yüzde 14 faizin tandaşı TL’de tutamazsınız” diyen yacak kadar çok yakından takip güçlenmeye devam etti. den suç işleyenlerin varlıklarını, yaptık- altında değer kaybetmesiyle müm- Prof. Dr. Hakan Kara, ekonomi yö- ettiğini söyleyen Prof. Dr. Hayri Bu kapsamda yeni haftaya 17.24’ten larını, yaşattıklarını biliyor olarak, suç kün ki bu da pek olası değil.” Ko- netiminin uzun süredir düzgün ileti- Kozanoğlu ise şunlarını vurgula- başlayan dolar/TL, gün içinde ortaklıklarına seyirci kalmakla, özünde zanoğlu ayrıca, Avrupa ekonomi- şim yapmayı bıraktığını belirtti. Ka- dı: “Enflasyonun zirvelere ulaştığı, 17.39’a kadar yükseldi. Dolar/Avro bizim de suç ortağı olduğumuzu gör- paritesi 1.01 seviyesine kadar geri- sindeki durgunluk sinyalleri, dış mek bile istemiyoruz. Evrensel suç or- ra şöyle konuştu: “Yapılanların ne- reel TL faizlerin eksilere düştüğü lerken Avro/TL de 17.57 seviyesinde taklığına ortak olmakla, köleliştirilme den yapıldığı, beklenen etkisi pek bir konjonktürde döviz yine en iyi ticaret açığı ve ülke risk priminde- kaldı. Gram altın yeni haftaya 970 kültürüne esir olduğumuzun bilincine paylaşılmıyor. Birbiri ile çelişen, bir korunma aracı görünüyor. Zaten ki yükselmeyle dolar/TL’de artışın TL’den başlarken brent ptrol ise 105 varmadan yaşayıp duruyoruz. bütünün parçası olmayan düzenle- KKM de mevduatların döviz cin- süreceğini de ifade etti. dolar seviyesinde seyretti. Yıldönümlerinde katilleri lanetlemek, dualar okumakla öyle kolayca akla- namayacağımızın bilincinden öylesine 6 milyar TL uzaktayız ki katliamları kimler daha çok İLK ALTI AYLIK VERİLER FİYAT PİYASANIN ALTINDA lanetliyor, sert siyasal söylemde yarışı- Ödenmeyen tahmini yorlarsa, kitlelere karşı en büyük insan- elektrik iletim bedeli. 8 bin 400 işçi lık suçuna ortaklık etmekte olduklarının ESK satılmayan bile ayırımına varamıyoruz. Canları ya- nanların en çok yanında görünüp, kat- ‘gurbet’e gitti hayvanı alacak liamların, insanlık suçlularının cezalan- dırılmasını isteyenlerin içtenliğinden ta- ürkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) gün- t ve Süt Kurumu (ESK), Kurban bii ki kuşku duyulamaz. Ancak acıla- Tcel verilerine göre yılın ilk altı ayın- EBayramı’nda yetiştiricilerin elinde rı ile isyan edenlerin haklarını aramada da geçen yılın aynı dönemine kıyas- kalan hayvanlarını alacaklarını duyur- ödünsüz durma savaşımını vermenin TEİAŞ ile özel şirketler arasında ödeme krizi yaşanıyor la yurtdışına gönderilen işçi sayısı yüz- du. Kurum, elde kalan hayvanların alım bilincinde olmaları da gerek. de 36 artarak 8 bin 393 kişiye ulaştı. fiyatlarını şöyle açıkladı: kilogram başı- HHH En çok işçi gönderilen ülkelerin ilk sı- na birinci kalite dana için 94 lira, ikin- İslam dünyasının bireyleri değil ama si- rasında ise yüzde 64 artış ve 1989 kişi ci kalite dana için 80 lira, kuzu için 88 ‘Enerji iflasın eşiğinde’ yasetin en kirlisine bulaşık, kendi kitlele- ile Almanya var. lira, toklu için rini uyutma vizyonunu, kirli çıkarları uğru- Bu ülkeyi yüz- 82 lira ve ko- na üstlenmeyi seçmiş liderliklerinin yata- CHP’li Akın, Türkiye’de bugün elektrik de 152.1 artış ve SEFA UYAR yun için 70 lira. cak yerleri yok. Sanılanın aksine, çok inan- dağıtımının tamamının, üretimin de yak- 1036 kişiyle Irak, ESK’dan yapı- dıkları cennete gitme gibi bir hakları, olası- umhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel laşık yüzde 85’inin özel olduğunu hatır- yüzde 398.8 ar- lan açıklamada lıkları da hiç yok. Hak gasp edenlerin ya- CBaşkan Yardımcısı Ahmet Akın, özelleş- latarak, devletin destekleme ödemeleri- tış ve 808 kişiy- yetiştiricilerden rışmalarında ön safta yer almışların yata- tirmelerin ve alınan yanlış kararların ener- ni Şubat 2022’den bu yana yapamadığı- le Rusya, yüz- gelen tüm sa- cak bir yerleri de olmayacağı, dinlerin or- ji sektörünü büyük bir ödeme çıkmazına nı bu tutarın yaklaşık 1 milyar lira civa- de 555.4 artış ve tış talepleri karşılanacağı ve ödeme- tak öğretisi ile gerçeğin ta kendisi deği mi? soktuğunu açıkladı. Akın, özel dağıtım şir- rında olduğunu belirtti. 426 kişiyle Libya lerin 10 gün içinde hesaplara aktarı- Eski birleşik Tito Yugoslavyası, 3. ketlerinin iletim bedeli ödemelerini Türkiye ile yüzde 283.1 artış ve 295 kişiyle Hır- lacağı belirtildi. dünya liderinin ülkesinin göçmeni ola- Elektrik İletim AŞ’ye veremediğini (TEİAŞ) ‘17 şirket ödeyemedi’ vatistan izliyor. Rusya’nın işgali altın- ESK fiyatlarının serbest piyasanın rak belki beni bu konularda fazla duy- yapamadığını, TEİAŞ’ın da kapasite destek da olan ve savaşın sürdüğü Ukrayna’ya Akın, Türkiye genelinde 21 dağıtım şirke- yaklaşık 10 TL altında kaldığını söyle- gusal olmakla suçlama hakkınız bile mekanizması kapsamındaki ödemeleri “fi- gönderilen işçi sayısı ise yüzde 89.7 tinin 17’sinin iletim bedeli ödemesini yap- yen Ziraat Mühendisleri Odası Başka- olabilir. Sakın beynimizin içine girmiş, nansal sıkışıklık yarattığı gerekçesiyle” şir- düşüşle 33 kişiye indi. Bunun yanın- madığının belirtildiğini de söyleyerek, “Bu nı Baki Remzi Suiçmez, “Bu fiyata rağ- bizi oradan vuran medya güdüleme si- ketlere gerçekleştiremediğini bildirdi. da, yine ilk altı ayda İsrail’e 102, Si- tutarın da yaklaşık 6 milyar lira olduğu ifa- men yetiştiriciler kesime gidecektir. lahlarının esiri olmayın. Aldatılmaya di- AKP’nin enerji alanında uyguladığı yan- erra Leone’ye 65, Suudi Arabistan’a de edilmektedir. İktidarın aldığı bu karar- Çünkü geri götürmek, yetiştiricinin za- renmeye çalışın lütfen. Tabii ki gazete- lış politikaların fahiş oranda yükselen fa- 55, Güney Sudan’a 26, Ruanda’ya 11, lar nedeniyle ne faturalar düşüyor ne de rarını katlayacak. Keşke zararı mini- ciliğin profesyonellik güdüleri ile de ay- turaların yanı sıra enerji sektöründe bü- Kongo’ya 7, Hindistan’a 2 işçi gönderil- sektör Türkiye’de arz güvenliğini sağlaya- muma indirmek için daha iyi bir fiyat rıntıları kaçırmamaya çabalamıştım. El- yük bir batak yarattığına işaret eden di. l Ekonomi Servisi cak bir yapıya kavuşuyor” dedi. l ANKARA verilseydi” dedi. l Ekonomi Servisi bette NATO şemsiyesinde katilamda suç ortaklığı yapmış olan, bildik Ameri- ka, İngiltere ötesinde, çok fazla AB ül- kesinden görevli askerlerinin, izledikleri, İlk üç ayda hayatdışı poliçe sayısı yüzde 0.1 azaldı ve 17.3 milyona indi kendileri doğrudan işlemesel bile, işlen- mesine izin verdikleri o kadar çok ağır işkence suçları, cinayetler yaşandı ki.. Evrensel insan hakları kapsamında insanlık suçları yargılanırken suç ortak- lığını yapanların yargılanması gündeme Poliçede kan kaybı dahi alınmadı. Çok acıdır ancak uzun yıllar en demokrat bildiğimiz AB’nin di- ‘Sigorta TÜFE’de ğer ülkelerinin yanında, kuzey ucunda- ki ülkelerin askerleri bile suç ortaklıkla- Sigortalı sayısındaki bu gerile- artış yüzde 19.6 rında başrollerde görev almışlarken, bir mede, yüzde 11.1 küçülen zorun- 4 milyon adım ileri katilleri, suç işleyenleri kışkır- igorta sektörü, Türkiye İstatistik lu trafik, yüzde 8.4 küçülen kasko 163 bin adet tıcı rolleri yoka sayıldı.. SKurumu’nun (TÜİK) yenilenen enf- Dünya çapında işlenen evrensel in- sigortası pazarları öne çıktı. İlk üç ayda zorunlu tra- lasyon (TÜFE) sepetinde artık bir ana sanlık suçlarına bu çağda hiç bu boyut- fik sigortası kapsamın- başlık ve üç alt başlıkla yer alıyor. larda göz yumulabileceğini doğrusu ak- daki poliçe sayısı ürkiye Sigorta Birliği’nin (TSB) Bu kapsamda Haziran 2022’de lımızın ucundan bile geçiremezdik. Dün- enflasyon önceki aya (aylık) göre T2022 yılının ilk çeyreğiyle (ocak, yayı kaplayan diktatörlükler düzeninden genelde (sigorta TÜFE) yüzde 19.6, şubat, mart) ilgili açıkladığı poliçe yakınmamızın bile içtenliksiz, gerçekçi- konut sigortasında yüzde 10.5, sağ- verileri, primde büyük artışlar yaşan- likten uzaklaştıran bu durumla yüzleş- lık sigortasında yüzde 1.1 ve ulaş- meden daha ne kadar kaçabiliriz? Sah- sa da sigortalıların özellikle hayatdı- tırma sigortasında yüzde 21.5 arttı. te demokratlar olarak yaşamayı daha ne şı branşında azaldığını ortaya koydu. Yine, Aralık 2021’e (6 aylık) kıyas- kadar sürdürebilecek, ne zaman gerçek- ‘BİLGİLENDİRME’DE Hayat branşı ise kredi kullanımında- la genelde yüzde 65.7, konutta yüz- lerle yüzleşebileceğiz ki? ki canlılık nedeniyle ivme kazandı. ERTELEME YAPILDI de 32.4, sağlıkta yüzde 8 ve ulaş- İşte öne çıkan detaylar: tırmada yüzde 73.8 yükseldi. Ayrı- nında öne çıkan branşlardan olan igortacılık ve Özel Emeklilik n İlk çeyrekte geçen yılın aynı dö- ca, Haziran 2021’e (yıllık) kıyasla SDüzenleme ve Denetleme Ku- Vergi müfettişlerinden hastalık-sağlıkta özellikle “seyahat nemine kıyasla hayatdışındaki poliçe genelde yüzde 128.2, konutta yüz- rumu (SEDDK), “2022/14 sayılı Si- sağlık”ın etkisiyle yüzde 29.1 artarak de 34.4, sağlıkta yüzde 9 ve ulaş- (dönem için yazılan) sayısı yüzde 0.1 gorta Sözleşmelerinde Bilgilen- ‘özlük hakları’ uyarısı 1 milyon 323 bin 372 adet, kazada tırmada yüzde 155.9 oldu. Öte yan- azalışla 17 milyon 313 bin 950 adet dirmeye İlişkin Yönetmeliğin Uy- dan Sigorta Bilgi Merkezi verilerine ise özellikle “ferdi kaza”daki kaybın oldu. Ayrıca bu rakam 2020 yılının gulanmasına Dair Genelge”de ergi Müfettişleri Derneği (VMD), Vergi De- göre geçen haziranda zorunlu trafik etkisiyle yüzde 2.1 azalarak 1 milyon değişiklik yaptığını ve uyum- Vnetim Kurulu Başkanlığı’nın (VDK) 11. ku- aynı döneminde 18 milyon 487 bin sigortasında ortalama yazılan prim la ilgili tarihlerin değiştirildiği- 847 bin 131 adet oldu. ruluş yıldönümü dolayısıyla bir açıklama ya- 655 adetti. Öte yandan yılın ilk üç değeri 1639 liraya çıktı. Bu rakam ni duyurdu. Buna göre 1 Temmuz parak müfettişlerin özlük haklarıyla ilgili iyi- ayında hayatdışı prim üretimi yüzde Haziran 2021’de 738 liraydı. 2022’de yürürlüğe giren genel- Hayat branşında artış var leştirme yapılmasını talep etti. 74.2 artarak 37.7 milyar TL olmuştu. geye şu detay eklendi: “Kullanı- Açıklamada tüm gelişmiş ekonomi ve ile- n Hayat branşında ise poliçe (dönem n Yine ilk çeyrekte, hayatdışı- lan bilgilendirme metinlerinin zo- ri demokrasilerin ortak özelliklerinden biri- sonu yaşayan) sayısı özellikle “kredi kap- nın en büyük alt branşı olan zorun- runlu sigortalar hariç olmak üze- nin etkin bir vergi denetimi olduğu belirtile- samında uzun süreli vefat sigortası”nın lu trafik sigortasında (yeşil kart ha- re 2021 yıl sonu itibarıyla en çok rek şuna dikkat çekildi: “VDK’nin teşekkülü poliçe üretimi olan (grup poli- etkisiyle yüzde 22 artarak 6 milyon 39 riç) poliçe sayısı yüzde 11.1 düşüş- ile ülkemiz bu yolda önemli bir adım atmış- çelerinde katılım sertifikaları da- le 4 milyon 163 bin 429 adede indi. bin 893 adet oldu. Bu sayı 2020’nin ay- tır. Bir diğer önemli adım ise vergi müfettiş- hil) branşta 1 Kasım 2022, diğer nı döneminde 4 milyon 201 bin 821 Poliçe sayısı kasko sigortasında ise lerinin mali ve sosyal haklarının geliştirilme- branşlarda 31 Aralık 2022 tarihine adetti. Öte yandan yılın ilk çeyreğin- yüzde 8.4 düşüşle 1 milyon 626 bin sidir.” VMD, bu kapsamda özlük haklarının kadar bu genelge ile uyumlu hale 228 adede geriledi. de hayat prim üretimi yüzde 49.6 ar- Sayıştay özlük hakları ile aynı düzeye getiril- getirilmesi zorunludur.” n Poliçe sayısı, bu iki branşın ya- tışla 5.8 milyar lira olmuştu. mesini istedi. l Ekonomi Servisi