Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 16 HAZİRAN 2022 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Yunanistan ve adalar TUGAY ULUÇEVİK Türkiye’nin, 1923 Lozan Antlaşması ve Boğazlar Sözleşmesi ile 1947 Paris EMEKLİ BÜYÜKELÇİ Antlaşması’na göre “askersizleştirilmiş” (gayri askeri-demilitarized) statüye 6’lı masanın kerameti bağlanan Ege’deki belirli adaların bu statülerine Yunanistan’ın riayet etmesini alkan Savaşlarında ye- istemesinin tarihi coğrafi, hukuki, siyasi arka zemini ve temeli vardır. nilmiş ve ağır kayıpla- ’lı masanın kerameti oturması elbette kolay Bra uğramış olan Osman- kendinden menkul olmadı. liğini gereksiz ye- 6değildir! Aynı biçimde, lı Devleti’ne hasımlarımız tara- re tehlikeye düşür- Biliyorsunuz, Cumhuriyetin ve fından dayatılan Londra Antlaş- memesinin temin Türkçemizde “Kerameti Demokrasinin kurucusu ması (30 Mayıs 1913) çerçeve- edilmesinin arzu kendinden menkul” diye bir olan CHP’nin, Demokratik sinde dahi Yunanistan’a bıra- edildiği” vurgulan- söz vardır: Rejimi korumak için hem kılan adaların “askersizleştiril- Hiçbir temeli olmadan Cumhuriyet’e hem de mıştır. miş” olması zarureti düşünül- kendi kendisini öven Demokrasi’ye düşman Öte yandan Mont- müş ve hükme bağlanmıştır. insanlar için söylenir... olan, sürekli olarak her rö Boğazlar Sözleş- Avrupa’nın o zamanki “Büyük OYSA, 6’LI MASANIN ikisini de yozlaştıran bir mesi, Limni ve Se- Devletleri” (Almanya, Avusturya, KERAMETİ KENDİNDEN geçmişten gelen partilerle madirek adalarının Rusya, İngiltere, Fransa ve İtalya) MENKUL DEĞİL, aynı masaya oturması da tabi olduğu askersiz- GERÇEKTİR. çok zordur. “...Yunanistan’a bırakılan adalar leştirme rejiminin Çünkü onun kerameti, Bırakınız partilerin hakkında adaların tahkim edilme- hukukî bakımdan Demokratik Rejimi lider kadrolarını, o yeceğine veya herhangi bir deniz zayıflamasına veya yeniden kurmak ve partilerin tabanları da veya askeri amaçla kullanılma- korumak uğruna bu 6’lı masadaki ittifakı ortadan kalkması- yacağına... ilişkin Yunan hükü- Türkiye’nin siyasal içselleştirmekte ve kabul na yol açan bir so- meti tarafından kendilerine ve tarihinde ilk kez etmekte güçlük çekmekte. nuç doğurmamıştır. Türkiye’ye tatmin edici garanti- gerçekleştirilen siyasal Dolayısıyla, Erdoğan/ İkinci Dün- lerin verilmesi gerektiğini...” bil- ittifaklara dayanmaktadır. AKP iktidarı, bu partilerin Midilli, Sakız, Sisam ve Nikar- bir uyarı mahiyetindedir. Yu- ya Savaşı’nın so- dirmişlerdir. (Şubat 1914) HHH kendi içlerindeki ya adalarında Yunanistan’ın nan hükûmetinin üstlendiği yü- nunda galip devletlerle İtal- 6’lı masanın çelişkileri, hizipleri uygulaması gereken askersiz- kümlülükleri yerine getirme- ya arasında 10 Şubat 1947’de Lozan Barış Konferansı Türkiye’deki siyasete 6’lı masa ittifakını leştirme önlemleri üç kalem mesinden ve sonucunda barışın Paris’te Barış Antlaşması sonu- getirdiği çok önemli güçsüzleştirmek için 1923 Lozan Barış Konferans’ı- halinde sıralanmıştır. Bu ön- bozulmasından sorumlu tutula- cunda, Lozan Barış antlaşma- siyasal yenilikler var. kullanmakta: nın tutanakları, Konferansta cağına işaret edilmektedir. lemler şunlardır: sının 15’inci maddesinin hük- Bunlar, geleneksel siyasal 1) Örneğin, CHP, Türkiye’nin karşısında oturan bölünmeleri benimsemiş “Atatürkçüler” ve “Sosyal Birincisi, anılan dört adada mü uyarınca İtalya’nın ege- devletlerin de Türkiye’nin endişe- Lozan Boğazlar ve eski parti görüşlerine Demokratlar” olarak hiçbir deniz üssünün kurulma- menliği altına giren Oniki Ada lerinin Yunanistan’a bırakılması kilitlenmiş olanları rahatsız bölünmek üzere müthiş bir ması, istihkâm yapılmaması; Sözleşmesi Yunanistan’a devredilmiştir. öngörülen adaların askersizleşti- ediyor. propaganda bombardımanı İkincisi, Yunan askeri uçak- Sözleşme’nin 4’üncü mad- Maddenin 2’nci fıkrasında “Bu rilmesi yoluyla giderilmesi konu- Kılıçdaroğlu’nun altındadır. larının Anadolu kıyısı toprakla- adalar askerden arındırılacak desinde, diğer konular arasın- sunda bu yönde açıklamada bu- uzun bir süreç sonunda Oysa ister Sosyal rı üzerinde uçmalarının yasak- da Ege Denizi’nde Semadirek, ve askerden arındırılmış olarak lunduklarını ortaya koymaktadır. gerçekleştirdiği bu Demokrasi deyin, isterseniz lanması; buna karşılık olarak, kalacaktır” hükmü yer almıştır. Limni, İmroz/Gökçeada, Bozca- Lozan Barış Konferansı’nda ittifakın, seçmenlerin alışık Demokratik Sol, “Ortanın Türk askerî uçaklarının da bu ada ve Tavşan adalarının asker- 1947 Antlaşması’nın 14’ün- olmadıkları yeniliklerini Solu” siyaseti Atatürkçülük “askersizleştirme” rejimi ba- adalar üzerinde uçmamaları; sizleştirilmesi [demilitarisati- cü maddesi Yunanistan’ın Oni- şöyle sıralamak olanaklı üzerinde yükselen, onunla kımından fiilen Yunanistan’ın sanıyorum: bütünleşmiş olan bir akımdır. Üçüncüsü, zikredilen adalar- on] öngörülmüştür. ki Ada üzerindeki egemenli- işgali altında bulunan ve 1) 6’lı masanın temelinde, 2) Örneğin İYİ Parti çağ da, Yunan askeri kuvvetlerinin, 6’ncı maddede, askersizleşti- ğini, adaların askersizleştiril- Yunanistan’ın egemenliğine bı- CHP’nin, İYİ Parti’ye gerisi dinci ve milliyetçi askerlik hizmetine çağrılmış miş statüsüne uyması koşulu- rilmiş mıntıkalarda ve adalarda rakılan adaların “Büyük Devlet- seçimlere girebilmesi ideolojilerle, Abdülhamit’in ve bulundukları yerde eğitile- başlıca şu kısıtlamalar, yasak- na bağlı hale getirmiştir. lerin” 13 Şubat 1914 tarihli ka- için 15 Milletvekili ödünç filan yüceltilmesiyle, çok bilecek normal asker sayısın- lar hükme bağlanmıştır: rarı esas alınarak askersizleşti- vermesi yatar. başarısız bir biçimde Sonuç dan fazla olmaması; jandarma İstihkâm, yerleşik topçu dü- rilmesi öngörülmüş, antlaşma- 2) 6’lı masanın etkilenmeye çalışılmaktadır. ve polis kuvvetlerinin de bü- Yunanistan “askersizleştirilmiş” zenlemeleri, savaş denizaltıları, nın 12’nci maddesinde Ege’de- kökünde, İYİ Parti’nin, 3) Örneğin, SAADET tün Yunan ülkesindeki jandar- askeri hava tertipleri ve deniz statüye uymama ve bunun ken- ki adaların aidiyeti ve aynı za- (kendi deyimleriyle) ırkçı partisi içindeki ma ve polis kuvvetlerine orantı- disi için bir hak olduğunu da ile- üsleri bulunmaması; nitelikteki “azgın milliyetçi” “köktendinciler”, bizzat manda askersizleştirilmiş sta- lı bir sayıda kalması. Askersizleştirilmiş mıntıka ri sürmekle Türkiye’nin milli gü- olan MHP’den ayrılarak Erdoğan tarafından CHP’ye tüsü hükme bağlanmıştır. “Demokratik Milliyetçi” yani karşı laiklik temelinde 13’üncü maddenin ilk cümlesi venliğini ve aynı zamanda Ege’de ve adalarda asayişle görevli po- Böylece, Yunanistan’ın ver- “Atatürk Milliyetçisi” bir kışkırtılmaktadır. “Barışın sürekli olmasını sağla- barışı açıkça tehlikeye düşüren lis ve jandarma kuvvetleri dı- diği “askersizleştirme” taah- çizgiye gelmesi vardır. 4) Erdoğan/AKP mak amacıyla, Yunan hükümeti şında silahlı kuvvet konuşlan- bir durum yaratmış olmaktadır. hüdü, hukuki bakımdan Lozan 3) 6’lı masanın bir iktidarından koptukları Midilli, Sakız, Sisam ve Nikarya Bu da hiç şüphe yoktur ki, dırılmaması; asayiş kuvvetleri- Barış Antlaşmasının 12. mad- başka özelliği ve yeniliği, için 6’lı masanın en adalarında, aşağıdaki yasaklara ne top verilmemesi, sadece ta- uluslararası barış ve güvenli- desinde sayılan adalar üzerin- Demokrasiyi rafa kaldıran önemli bileşenleri olan, uymayı taahhüt eder” şeklindedir. ği korumakla ve barışı tehdit banca, kılıç, tüfek ve her yüz de egemenliğinin bir koşulu Erdoğan/AKP iktidarının DEVA ve Gelecek Bu hüküm önemlidir. Bir ke- kişiye 4 Lewis makinalı tüfek eden ve tehlikeye düşüren du- haline gelmiştir. Başbakanının ve yıllarca partileri, AKP içindeki re, öngörülen askersizleştirme tahsis edilmesi. rumlara müdahale etmekle yü- ekonomiyi yönetmiş olan geçmişleriyle kamuoyu 13’üncü madde önlemlerine uyulmasının “ba- Ayrıca 18’inci maddede “Bo- kümlü bulunan BM Güvenlik bir başka yöneticisinin, önünde karalanmaya Demokratik Rejimi çalışılmaktadır. İlgili antlaşmada Ege’de Ana- rışın devamlılığı” bakımından ğazların ve bitişik bölgelerinin Konseyi’nin harekete geçme- savunmak için iktidarı terk HHH dolu kıyılarına çok yakın olan öneminin altı çizilmiş olmakta- askersizleştirilmesi tedbirleri- sini gerektirecek ağırlıkta bir ederek iki ayrı parti kurmuş Sevgili okurlarım, ve tam merkezinde yer alan dır. İkicisi, Yunan hükümetine nin Türkiye’nin askeri güven- durumdur. ve bu masaya katılmış gördüğünüz gibi 6’lı olmalarıdır. masanın siyasete getirdiği 4) Sonuç olarak 6’lı yenilikler seçmen nezdinde masa, Türkiye’nin siyasal bile rahatsızlık yaratmıştır. tarihi açısından birbirini İktidarını sürdürmek dışlayan iki temel ve isteyen Erdoğan/AKP de Suriye’de denge ve gölge oyunu genel akımı, Türkiye bu rahatsızlıkları sonuna Cumhuriyeti’ni, Demokratik kadar sömürmekte, Rejimi, Demokratik, emrindeki medya ile müthiş ABD-Rusya çekişmesinin satranç tahtasına dönen PROF. DR. MİTHAT BAYDUR şey değişti. Körfez ülkeleri – Laik ve Sosyal Hukuk bir propaganda yayını Ortadoğu’da, bu iki devletin Türkiye’ye yönelik kendi Esad işbirliği oldukça arttı... Devleti’ni kuranlarla, Laik yapmaktadır. ürkiye, hiç kuşkusuz terör çıkarlarını öne alan çelişkili tavrı her geçen gün durumu ABD, el altından Esad ile di- Cumhuriyete karşı olan Bu oyunu bozacak Tkonusunda duyarlı... Ayrı- çizgiden gelenleri bir araya olan, Demokratik Rejimi yalog halinde... daha da karmaşıklaştırmakta. İktidarın Suriye politikası ca, ulusal güvenlik ve sınır gü- getirdi. yeniden kurmakta kararlı PKK/YPG de “de fakto” (fiili da zor olan durumu daha da zorlaştırıyor. HHH olan seçmendir: venliği açısından, gerekli ön- olarak) sahada ve muhtemel Demokratik Rejimi Önce Demokratik lemleri alabilme çerçevesinde ileriye dönük Suriye siyasal sahadaki tezahürü olan da Afrin bölgesinin Şam’a bı- savunmak için, sağ siyasal Rejim kurulmalı, ancak hem siyasi hem de uluslararası kompozisyonunda yer edine- geleneğin, vazgeçilmez ondan sonra sorunlar bu rakılmasına istemiş, ama bu YPG’nin hâkimiyet kurmasını hukuk açısından haklıdır.. bilme stratejisiyle ve üzerin- düşman muamelesi yaptığı Demokratik Rejim içinde öneri ABD tarafından redde- önlemek içindi. Terörün ve aklının sınırla- de ABD - Rusya çekişmesinin CHP ile aynı masaya ele alınmalıdır. dilmişti. Hatta, daha bu harekâtların rımızdan içeri girmemesi için farkındalığıyla siyasal bir şı- ABD, Afrin üzerinde boşalt başında ABD’ye, “YPG ile de- birbiri ardı sıra harekâtlar marıklık içinde... bir konum almaya çalışıp, bu- ğil, Türk ordusu ile ortak- yaptık: Fırat Kalkanı, Zeytin rada patronajlığını üstlendiği lık kurma önerisi yapılmış ve Dalı, Barış Pınarı harekâtları ‘İşimiz zor’ YPG’nin hegemonik bir siyasi ABD tarafından reddedilmişti.” gibi... Ancak uluslararası YPG lideri Mazlum Kobani iklim kurmasını kurgulayın- Ardından, ABD, bununla yetin- denklem ve saha içinde olu- - ABD yakınlaşmasının seyri- ca, Rusya, Türkiye’ye askeri meyip, “Zeytin Dalı” operasyo- şan matris, Türkiye’nin nihai ni önceki yıllarda izlemiştik... harekât için yeşil ışık yaktı. nu için oldukça ayak diremiş hedeflerine ulaşabilmesine Unutulmamalıdır ki, Rus Dışiş- Ancak, aynı Rusya, Tel- engel oldu... ve türlü engeller çıkarmıştı. leri Bakanı Lavrov, Türkiye’de Rıfat’ta Türkiye’ye; futbol ta- Fırat Kalkanı hem IŞİD’e iken, Mazlum Kobani de Rus biriyle konuşursak, bir frikik Şartlı yeşil ışık yönelik bir operasyondu hem devlet televizyonundaydı... barajı kurdu... Şimdi bölge- Zeytin Dalı harekâtı öncesi, de Tel - Abyad ve Münbiç’i Yıllık 712 milyar dolarlık sa- de YPG ve Suriye ordusunun IŞİD’den temizleyerek; Afrin sahadaki bir diğer etkin siya- vunma bütçesine 522 milyon belli bir miktarı var... Barış – Kobani arasında, PKK’nin si – askeri profil olan Rusya dolarlık YPG yardımını açık Pınarı Harekâtı öncesinde ve umursamazca koyabilen de, Trump, “Biz çekiliyoruz” ABD’nin yanında, yıllık 375 dedi ve Münbiç, Ayn- İsa ve milyon dolarlık YPG yardımı Ayn El Arap’tan önemli dü- için, “Ben de varım!..” diyen bir zeyde çekildi... İsveç var şimdi karşımızda... YPG’lileri Elysee Sarayı’nda Siyasi şımarıklık ağırlayabilen bir Fransa var. Harekât ile Tel - Abyad ve ABD ve Fransa NATO’da müt- Resulayn’a girilince ABD yine tefiklerimiz... İsveç, NATO tehditlere başladı... Yani, Rus- üyesi olmak istiyor... Bunlar, ya hava sahasını açıyorum, askeri şemsiye altında yanı- “gir” diyor, sonra baraj ku- mızda olması gerekenler... ruyor... ABD, “Çekiliyorum... Öte yanda, hava savunma Girebilirsin...” diyor, sonra sistemleri, nükleer enerji ve tehditkâr siyasete dönüyor.. turizm alanlarında yoğun iş- Türkiye’nin 911 km’lik sını- birliği içinde olduğumuz, As- rının ötesinde denge ve gölge tana Süreci ile de Suriye’de oyunları devam ediyor... bir denge bütünlüğü oluş- O dönemde, Rusya da PKK/YPG turduğumuz Rusya var. gibi unsurları ABD’den uzaklaş- Ukrayna’da karşı cephelerde tırıp Şam ile işbirliğine zorluyor- du... Bugün Rusya yine sahada... savaşan Rusya / ABD – NA- ABD yine sahada ve petrol alan- TO antagonizması bazen öyle oluyor ki, Suriye’de bize kar- larıyla daha çok ilgili. Rusya’nın sahaya indi- şı birleşebiliyor... ği 2015’ten bu yana epey İşimiz gerçekten zor!