Catalog

15 NİSAN 2022 CUMA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizini bir kez daha sabit tuttu Merkez’in umudu barış! Peki şimdi nereye? ünya büyük çalkantılar içinde.. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı şiddet- Merkez Bankası enflasyon konusunda emtia fiyatlarıyla Dlenerek sürerken barış umutları da gi- ilgili güçlü arz şoklarına dikkat çekse de “ekonomik derek azalıyor... Sivil ölümlerin sayısı artı- yor.. Keza göçler de... Enerji ve gıda fiyat- temellerden uzak fiyatlama” ısrarını yine tekrarladı. ları aldı başını gidiyor.. Kıtlık kapıda... Gelir dağılımındaki o devasa uçurum, kutuplaş- erkez Bankası Para Poli- sürecin başlayacağını öngörmek- ma, popülist liderler, otoriter rejimler... tikası Kurulu (PPK), dün tedir.” Ayrıca cari işlemler denge- O zaman biraz durup sorma zamanı: Pe- ki şimdi nereye? Mfaizle ilgili yeni kararını sinde enerji fiyatlarından kaynak- Gerçekten insanlık nereye doğru gidi- açıklayarak politika faizini yüz- lanan risklerin devam ettiğini be- yor? Neoliberal politikaların girdabında pi- de 14’te sabit tuttuğunu duyur- lirten PPK, “makro ihtiyati politi- yasaların her şeyin üzerinde ve belirleyi- du. Böylece sabit tutma kararı dör- ka seti”nin güçlendirilmesine ka- ci olduğu düzenin dümeninde savruluyor... Nobel ödüllü ekonomist Joseph Stiglitz’in düncü ayına girdi. rar verdiğini de vurguladı. dediği gibi “yeni değerler üzerine inşa edil- Merkez Bankası Başkanı Şahap miş yeni bir ekonomik vizyona” acilen ih- Dışişleri göreve! Kavcıoğlu başkanlığında üyeler tiyaç var. Halbuki gidişat tam tersi: Popü- PPK’nın yeni açıklamalarını de- Taha Çakmak, Mustafa Duman, lizm hatta otoriter popülizm giderek güçle- ğişik mecralarda yorumlayan ve Emrah Şener, Yusuf Tuna ile top- niyor. Tayyip Erdoğan yalnız değil bu bağ- “barış” vurgusan atıf yapan eko- lanan PPK, toplantıyla ilgili not- lamda... Birçok ülkede insanlar popülist li- derlere yöneldiler: Venezüella’da Maduro, nomistlerden Prof. Dr. Hakan Ka- ta ise özellikle enflasyon konusun- Macaristan’da Orban’ın yeniden seçilme- ra “Küresel barış olunca enflasyon da uluslararası sorunların geldiği si ve karşısındaki altı partili birleşik muha- düşecekmiş. Dağılabilirsiniz arka- noktaya dikkat çekti ve şöyle dedi: lefetin hezimeti; Almanya’da radikal sağ ve daşlar” derken Prof. Dr. Yalçın Ka- milliyetçi popülizmin yükselmesi; son ola- Cari açık ve enerji ratepe şuna dikkat çekti: “Merkez rak Fransa’da geçen haftaki seçimlerde Le Pen’in aldığı yüzde 23.4’lük oy, İtalya, Hin- “Enflasyonda yakın dönemde Bankası, enflasyon ile mücadele- Etiyopya ile aynı ligdeyiz distan.. gözlenen yükselişte; jeopolitik ge- de Dışişleri Bakanlığı’nı göreve mi lişmelerin yol açtığı enerji mali- çağırmış?” Mustafa Sönmez ise şu irleşmiş Milletler Kalkınma rayna, Etiyopya, Tunus, Mısır gibi ül- Pippa Norris ne dedi? BProgramı’nın (UNDP), düşük-or- keler var. Yine raporda bu 72 ülkenin yeti artışları, ekonomik temeller- hatırlatmayı yaptı: Pippa Norris Harvard Üniversitesi’nde ta gelirli 120 ekonomiyi inceleyerek 2021-2025 arası ödemesi gereken den uzak fiyatlama oluşumlarının “Ne ucube bir hal; TCMB fai- karşılaştırmalı politika profesörü. Sakıp Sa- hazırladığı ve “Gelişmekte Olan Eko- ve riskli olarak değerlendirilen borç geçici etkileri, küresel enerji, gı- zi yüzde 19 iken enflasyon he- bancı Uluslararası Araştırma Ödülleri’nde nomilerde Devlet Borçlarındaki Kırıl- servisi 598 milyar dolar olarak tah- da ve tarımsal emtia fiyatlarında- nüz yüzde 19.6 idi. Aralıkta yüzde Jüri Özel Ödülü’nün bu yılki sahibi oldu. ganlıklar” başlığıyla açıkladığı güncel min edildi. Bu kapsamda Türkiye’nin Ödülün bu yılki konusu “Küreselleşmenin ki artışların oluşturduğu güçlü ne- 14’e düşürdüklerinde enflasyon bir rapor, dünya genelinde 72 ülke- de aralarında olduğu yüksek-orta ge- Geleceği: Devletin dönüşü mü?” idi. gatif arz şokları etkili olmaya de- yüzde 36’yı bulmuştu. O zaman- nin borç ödeme yetkinliklerinin risk lirli ülkeler bu borcun yüzde 45’ine Bir grup gazeteci Norris ile çevrimiçi bir vam etmiştir. Kurul, sürdürülebi- dan beri faiz yüzde 14’te, enflas- altında olduğunu, bunun 19’unun her (268.1 milyar dolar) sahip. araya geldik, biz sorduk, o yanıtladı. Ben lir fiyat istikrarı ve finansal istik- yon yüzde 61.14’e yükseldi. TCMB an temerrüte düşebileceğini veya Öte yandan Merkez Bankası’nın işin açıkçası fazla Batı gözlüğü ile olaylara rarın tesisi için atılan ve kararlı- faizi diye bir aracı yok ettiler. Se- baktığını düşündüm. Ama yine de dedikleri düştüğünü ortaya koydu. dün açıkladığı rapora göre, şubat so- çok önemli. Bakalım siz ne diyeceksiniz... lıkla sürdürülmekte olan adımlar çime kadar da böyle gider.” Yine Dunya.com’un haberine göre, Tür- nu itibarıyla özel sektörün toplam İnsanların popülist liderlere yönelmesi- kiye bu listenin “temerrüte düştü/ yurtdışı kredi borcu 2021 sonuna kı- ile birlikte, küresel barış ortamı- faiz-enflasyon makasını hatırlatan ni ve nedenlerini “Bu aslında bekleniyor- düşmek üzere” ve “ciddi temerrüt yasla 1.3 milyar dolar azalışla 167.7 nın yeniden tesis edilmesi ve enf- Dr. Mahfi Eğilmez de “Başka bir du” diye yanıtladı Norris: “30-40 yıldır libe- riske taşıyor”dan sonra gelen “yük- milyar dolar, kısa vadeli borcu ise lasyonda baz etkilerinin de orta- diyeceğim yoktur” yorumunu yap- ralizm hayli yükseldi. Demokrasi, özgürlük- sek spekülatif” kategorisinde yer al- 129 milyon dolar artışla 7.6 milyar dan kalkmasıyla dezenflasyonist tı. l Ekonomi Servisi ler, LGBTİ+ hakları, kadın eşitliği, çevre gi- dı. Burada Pakistan, Özbekistan, Uk- dolar oldu. l Ekonomi Servisi bi değerler giderek daha geniş kesimler ta- rafından benimsenirken daha muhafazakâr, gelenekçi kesimler daraldı. Ama burada önemli olan şu: Küçüldüler ancak seçimler- de hâlâ etkililer. Değerlerinin kaybolduğu ve tehdit altında olduğunu düşünüyorlar. Ve ‘Gerçek enflasyon’a hapis tehdidi onların değerlerini sahiplenen popülist, hat- ta otoriter popülist liderler ve onların söy- ürkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) al- İK istatistiklerine alternatif olacak araş- natif verilerini kamuoyuna duyuranlar için lemleri bu gruba hoş geliyor. Tternatif enflasyon verileri açıkladığı tırmalar kamuoyuna açıklanmadan ön- de 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası is- Ben eninde sonunda küçüleceğini düşü- için dava açtığı Enflasyon Araştırma Gru- ce TÜİK’in onayına sunulacak. TÜİK bu- teniyor. İddiayı sosyal medya hesabında nüyorum ama bu durum, içinde bulunduğu- bu (ENAG), şimdi de hapis tehdidiyle kar- nu iki ay içinde yanıtlayacak ve onaylan- değerlendiren ENAG yöneticisi Prof. Vey- muz dönemde siyaseti dönüştürüyor. Sağ şı karşıya. mayan çalışmalar kamuoyuna duyurula- sel Ulusoy, “Hapis cezası mı? Buyurun kanat popülist liderler seçimleri kazanabil- mek için bu değerleri üstleniyorlar. Onların Bloomberg’tek dün yer alan habere gö- mayacak. Taslağın gerekçesi ise metodo- sahneye!” ve “Biz hazırız” cevaplarını ver- karşısında olan siyasetçiler de kendilerini sı- re, iktidar alternatif veri açıklamalarını lojisi belli olmayan istatistiklerin hem TÜ- di. ENAG’ın sosyal medya hesabından da TÜİK mart ayı TÜFE’sini aylık yüzde nırlıyor ve popülist akıma ayak uyduruyorlar. 5.46, yıllık yüzde 61.14 artış olarak açık- önlemek için yasa taslağı hazırlıyor. Bu- İK hem ekonomik göstergelere duyulan “ENAGrup bu sayfada ve her zaman enf- Örneğin Macron kazansa bile Fransa’da larken ENAG’ın aylık (E-TÜFE) verisi na göre çevre, demografi, fiyat, işgücü, güveni zedelemesi olarak gösteriliyor. Yi- lasyon oranını halkımız ile paylaşacaktır” daha sınırlayıcı olacak; göçü bir şekilde yüzde 11.93, 12 aylığı yüzde 142.63 idi. tarım ve ulusal hesaplar alanlarında TÜ- ne taslağa göre bu kurala uymayıp alter- mesajı yayımlandı. l Ekonomi Servisi azaltmaya çalışacak... Örneğin Biden... Trump korumacı güm- rük tarifelerini yükseltti, Çin ile ticaret savaş- larına girişti ama arkasından yönetime ge- UEA Direktörü Fatih Birol, dünyada nükleere dönüş yaşandığını vurguladı len Biden bunların ne kadarından vazgeç- ti? Çok azından. Birçok engel hâlâ sürüyor. Bu bütün dünyada olan bir oluşum. Brexit de aynı. Dediğim gibi bu beklenmedik bir şey de- ğil. Globalizasyonun daima inişleri çıkışla- Global enerji krizi başladı rı olmuştur. 1880’lerde demiryollarının ge- lişmesi ile birden ihracat patlamış ve küre- DİSK-AR RAPORLAŞTIRDI selleşme hız kazanmıştı; Birinci Dünya Sa- ürk Sanayicileri ve İş İnsanla- rolde; ABD, Kanada ve Brezilya gi- vaşı ile birlikte korumacı politikalara yönel- Emeklinin bayram Trı Derneği (TÜSİAD), dün Ulus- bi ülkeler üretimini artırırken do- di dünya. Benzer bir iniş döneminin içinde- yiz şimdi de...” lararası Enerji Ajansı (UEA) İc- ğalgazda ise Azerbaycan, Nor- ikramiyesi pul oldu Popülist liderler aslında bir azınlıktan ra Direktörü Fatih Birol’un katılı- veç, Katar gibi ülkelerden ihracata besleniyorlar ama o azınlık çok küçük ol- mıyla Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, başlayacak. Bunun yanında nükle- İSK-AR, dün son günlerin masına rağmen gücü fazla olan bir azın- Dönemli tartışma konularından dünya enerji pazarları ve küresel er enerjiye müthiş bir geri dönüş lık. ABD, Türkiye hatta birçok ülkede as- olan ve 13.6 milyon emekli-hak enerji dönüşümünün ele alındığı de var. Çünkü şu an enerjide arz lında kadın hakları özellikle de kürtaj hak- sahibini ilgilendiren ikramiyelerin kı, LGBTİ+ hakları, çevre, temel insan hak- bir etkinlik gerçekleştirdi. güvenliği en öncelikli konu hali- durumu hakkında çarpıcı bir ra- ları için uğraşanlar daha büyük kitleler ama Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ne geldi.” seslerinin siyasete yansıması ne yazık ki por açıkladı. başladığı 24 Şubat’ın “birinci glo- KISA... KISA... aynı oranda olmuyor. Kendilerini temsil Rapora göre emekli bayram ik- ‘Karadeniz gazı yetmez’ bal enerji krizi”nin başlangıç ta- edecek bir siyasi yapı bulmakta zorlanıyor- ramiyesi dört yılda (2018-2022) l Tesla Üst Yöneticisi Elon Enerji krizinin içinde rihi olarak niteleyen ve bu krizin lar. Birçoğu oy vermek için sandığa bile git- sadece yüzde 10 arttı ve 1100 Musk, Twitter’ın tamamına ta- miyor. Çünkü sola baktığımızda, popülizmi 1970’lerde yaşanan petrol krizin- Türkiye’nin konumunu da değer- TL’de kaldı. Buna karşın aynı dö- lip olduğunu ve hisse başına orada da görüyoruz. Yeni bir dil yaratılması lendiren Birol, nükleer santralın den çok daha kötü olacağını belir- nemde resmi genel enflasyon 54.2 dolar teklif ettiğini du- gerek. Ama bu yapılmıyor, yapılamıyor. Ne- ten UEA İcra Direktörü Fatih Bi- önemli bir fonksiyon olduğunu an- (TÜFE) yüzde 151, resmi gıda enf- yurdu. Buna göre toplam tek- den? Nasıl yaratılabilir? cak teknoloji ve ortakların göz- lasyonu ise yüzde 186 arttı. Bu rol, petrol ve doğalgaz fi- lif 41.2 milyar dolar. Musk, Bu soruya da Norris şu yanıtı verdi: verilere göre bugün, emeklilerin yatlarının bir sürpriz den geçirilmesi gerektiğini söyle- 4 Nisan’da bu şirketin yüzde Dünyada ciddi bir güven krizi var. İn- bayram ikramiyesi genel enflas- di. Birol, “Karadeniz’deki gaz söy- 9’unu almıştı. sanlar yetkili kurumlara, şirketlere, kurum- olmadığı müddetçe sal dünyaya artık güven duymuyorlar. Bu yon kadar artırılsa 2 bin 507 TL, l İş Bankası’nın, Genel bir süre daha yük- lendiği gibi 2023’te çıkarılırsa da popülist liderlere eğilimi artıran unsurlar- gıda enflasyonu kadar artınlsa 2 Energy’deki payını alacağı- Türkiye’nin elini güçlendirir ama sek seyredeceğini dan biri. Öte yandan kamuoyuna görüşleri- bin 857 TL olmalıydı. Bu nedenle na mahsuben yüzde 19.06’ya söyledi. Birol, şöy- krizden kurtarmaya yetmez. Çok ni bildirmeleri için pek fırsat verilmiyor. Ör- raporda şu çağrı yapıldı: “Emekli- yükselttiği açıklandı. KAP’taki önemli bir güneş potansiyeli var le devam etti: “İşgal neğin referandumlar yapılmıyor. Yapılsa ör- nin enflasyona göre beş yıllık ik- açıklamaya göre, banka şirke- neğin LGBTİ+ ya da kürtaj hakkının büyük karşısında atılan ve ama sadece yüzde 10’unu kullanı- ramiye kaybını gidermek için bu tin yüzde 12.28’ini 67 milyon çoğunluk tarafından desteklendiği görülebi- yoruz. Özellikle güneş enerjisine atılacak adım- bayramda 4 bin 500 TL ikramiye sterline aldı. lir. Ama yapılmıyor. Ve azınlığı temsil eden lar Rusya’yı yönelmeli” dedi. ödenmeli. Ayrıca emekliye her yıl l Ticaret Bakanlığı’nın yeni teb- grup söz sahibi oluyor. Çünkü oyunun ku- TÜSİAD Başkanı Orhan Turhan enerjide sü- dört asgari ücret ikramiye veril- liğe göre, 200 dolar gümrük ralı böyle, sistem böyle yapılandırılmış. Se- meli.” l Ekonomi Servisi per güç ise dünyanın enerjide dönüşüm- birim kıymetinin altında olan çim ve oy sistemi bunu mümkün kılıyor. den çok enerji güvenliğine odak- akıllı robot süpürge ithalatı, İt- Oyunun kurallarını değiştirebilirsek ve se- koltuğun- çim sisteminde reformlar yapabilirsek an- halat Genel Müdürlüğü’nce dan ede- landığını vurguladı. TÜİK ŞUBAT AYI VERİSİ cak bir iyileşme söz konusu olabilir. düzenlenecek belge ile yapıla- l Ekonomi Servisi cek. Pet- Popülizm öyle bir şey ki sağa da uyabi- bilecek. liyor, sola da.. Ve bunun arkasında ciddi İçme sütü üretimi Fatih Birol tehlike var. Hele otoriterlikle bağlandırdığı- nızda hiç tolerans göstermiyor. Güven tel- yüzde 7.6 azaldı kin etmiyor.. Herkesin kaybettiği bir oyuna dönüşüyor. ÜİK’in “Süt ve Süt Ürünleri Üre- Tütek: Kuryeye ‘hızlı git’ diyen işinden olur Peki, ne yapılabilir? Ttimi, Şubat 2022” raporuna gö- Zor sorulardan biri daha. Norris şöyle ya- re, geçen şubat ayında 2021 yılı- nıtlıyor: etir Kurucu Ortağı Tuncay Tü- tıracağız” dedi. CB Insights’ın ve- çekici bilgiyi verdi: “İstanbul’da- nın aynı ayına kıyasla ticari süt iş- Sağ için daha kolay çünkü insanların ira- letmelerince yüzde 1.3 artışla 789 Gtek, basın toplantısı düzenleye- rilerine göre Avrupa’daki unicorn ki taksi sıkıntısını biliyoruz. 15- desini daha rahat kullanır: Kimseye güven- bin 180 ton inek sütü toplandı. İlk rek hem faaliyetlerini anlattı hem listesine dördüncü sıradan girdik- 20 bin civarı taksi var ve bunların meyin, bana güvenin der. Halbuki solda ko- iki ayda ise bu miktar yüzde 2.4 güncel sorunları yanıtladı. lerini de hatırlatan Tütek, halen birçoğu sisteme kayıtlı. Ama özel- alisyon vardır: Farklı kültürel çevrelerin bu- azalışla 1 milyon 626 bin 167 ton luşması; liberal elitler, iyi eğitimliler, genç- Son bir yılda İngiltere, 90 farklı uyruktan çalışanla- likle yoğun zamanlarda sistemi oldu. Bu kapsamda içme sütü üre- ler, ücretlerinin eridiğini gören mavi yaka- Hollanda, Almanya, Fransa, rı olduğunu, en büyük yatırımı açmıyorlar.” Ayrıca kurye güvenli- lılar. Farklı görüşler, farklı değerler olduğu timi ise şubatta yüzde 7.6 azala- İspanya, İtalya, Portekiz ve yazılım ve data ekibine yaptık- ğini her zaman ilk sıraya koyduk- için daha az stabil. İşte onların arasında bir rak 118 bin 787 ton, ilk iki ayda ABD’de faaliyete başladık- larını söyledi. larını anlatan Tütek, şöyle devam denge oluşturmak önemli. yüzde 8 azalarak 251 bin 513 to- larını hatırlatan Tütek, etti: “Kuryelerin cihazlarına ku- İnsanları bir araya getiren şeyler ile insan- na geriledi. Ayrıca inek sütünden Sistemi açmıyorlar ları birbirinden ayıran şeyler nedir? İşsizlik “Bu yıl bu ülkelerde rulan uygulama ile sürüş perfor- peynir üretimi şubatta yüzde 5 dü- örneğin herkesin hemfikir olduğu bir ortak büyümeye odaklana- Güncel konular kapsa- mansları anbean gözlemliyoruz. şerek 56 bin 877 ton, ilk iki ay- payda ama mesela kürtaj hakkı ya da ka- mında BiTaksi ile yapı- da yüzde 8.3 azalarak 111 bin 57 cağız. Operasyonel Güvenli sürüş eğitimleri aldırıyo- dın hakları olmayabilir. Nasıl köprü kurulur? tonda kaldı. l Ekonomi Servisi ağımızı genişletecek lan işbirliğini değerlen- ruz. Kuryeye ‘hızlı git’ diyen işin- Bunun basit yanıtı yok ne yazık ki... Tuncay Tütek diren Tütek, şu dikkat ve şehir sayımızı ar- den olur.” l Ekonomi Servisi