Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 10 MART 2022 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER pılır ya da o topraklarda yaşayanlar, lerine yol açtığı için, “kendi kendini bes- O tarihten sonra da Türkiye ar- öteki ülkelerin saldırılarına karşı koru- leyen” ve “kendi kendini güçlendiren” bir tık Emperyalizmin etkisine girer ve ‘Beyaz adam’ nur ve üretim onlara yaptırılarak hara- nitelik kazanır. hem bağımsızlığından ve tarafsızlığın- ca/vergiye bağlanır. Bu süreç sonunda emperyalizmin dan hem de yozlaştırılan Çok Partili Avrasya’da egemen olan bu tür sömürgeleşme aşamasında güçlenen Rejim’le iktidara gelen Demokrat Par- ve Türkler emperyalizm, Roma ve Osmanlı im- devletler, dünya egemenliği için, bir- ti aracılığıyla, laikliğinden ve vatan- paratorlukları ile doruğa ulaştıktan birleriyle rekabete başlarlar. daşların temel hak ve özgürlüklerin- AKP’nin beceriksiz politikalarını, sonra bitmiştir. Birinci ve İkinci Dünya Savaşları bu den mahrum edilir. HHH sürecin sonunda ortaya çıkar. Çünkü Emperyalizm, denetlediği ül- BOP eşbaşkanlığını kimse Emperyalizm İlkel dönemden sonraki emperyalizm HHH kelerin/halkların bağımsızlıklarından ve savunamaz. Türkiye, Arap Coğrafi Keşifler ve Endüstri Devrimi Emperyalizm, Endüstri Devrimini ıs- tarafsızlıklarından hoşlanmaz, kendisi- dünyasında kimseyi kendisine ile sömürgecilik olarak ortaya çıkar. kalayan Osmanlı İmparatorluğu’nu da ne muhalefet edenleri koruyan Demok- savaşları ve düşmanlaştıramaz. Ama Türk Endüstri Devrimi ile güçlenen Avru- hem ekonomik ve mali araçlarla hem ratik Rejimi de pek sevmez ve o ülke- pa’daki ülkelerin, Asya’ya, Afrika’ya de savaşla yıkar. lerdeki din-mezhep ve ırk-milliyet kim- muhalefeti bilmelidir ki “kurtarıcı ABD’nin yanlışı - 1 ve Amerika’ya yayılmasıyla yaşanma- Tarım Devriminde kalan impara- liklerini birbirlerine düşman etme ve bi- Süpermen” Brüksel’deki “beyaz ya başlanır. torlukları tasfiye eden Birinci Dünya rini egemen kılma yoluyla egemenliği- adam” değildir. Beyaz adam, mperyalizm, en ilkel biçimiyle Sömürgecilik dönemindeki Emper- Savaşı’na yol açan bu tarihsel süreç ni sürdürür. imparatorluklar dönemindeki fe- yalizm, buralardaki yerli halkın ya im- sadece Emperyalistleri Anadolu’da HHH kendisine eşit ortak aramaz. Etihlerle başlamıştır: ha edilmesiyle ya da köleleştirilmesiyle o mağlup eden Mustafa Kemal Atatürk Soğuk Savaş’tan sonra, Emperya- Mürit arar. Bu tür kaba ve ilkel emperyalizm Ro- yörelerdeki doğal kaynaklara ve üretime tarafından tersine çevrilir ve Osmanlı lizm yeni bir kimlik kazandı: ma İmparatorluğu ile doruk noktasına el konulması anlamına gelir. İmparatorluğu yerine Türkiye Cumhu- Neoemperyalizm artık Neokapita- MUHAMMED NUREDDIN ulaşmış, bu imparatorluğun genişleme- HHH riyeti kurulur. lizmin incelikli ekonomik ve mali ku- LÜBNANLI AKADEMISYEN sindeki fetihlerle Avrasya’yı etkilemiştir. Endüstri Devrimi’nin ilerlemesiy- Türkiye Cumhuriyeti, İsmet İnönü sa- rumlarını ve araçlarını da savaşla ve Daha sonra, Osmanlı le gelişen Kapitalizm, Emperyalizmin yesinde yine Emperyalistler arasında- siyasetle (ideolojiyle) birlikte kullan- statistikler, İkinci Dünya Savaşı’ndan İmparatorluğu’nun kurulması ve genişle- araçları olarak askeri gücün yanında ki bir paylaşım savaşı olan İkinci Dünya maya başladı. mesiyle devam etmiştir. siyaseti ve ticareti de kullanır ve ona Savaşı dışında kalır. Soğuk Savaş sonrasında, terörü İslam İsonraki savaşların yüzde 81’inin ABD Bu tür emperyalizmde kullanılan tek yeni bir anlam kazandırır. Fakat ne yazık ki İstiklal Savaşı’nda ve adına kullanan saldırganlar da mağlup tarafından yapıldığını gösteriyor. Bu araç, askeri güç olarak ordudur. Siyaset ve ticaretle birlikte mali ilişki- Cumhuriyetin kuruluşunda destek aldığı edilince, dünya egemenliği artık ABD ve bilgiyi vermemizin nedeni, Rusya’nın “Düşman” ordusu mağlup edilerek o ler, borçlanma muameleleri de emper- Sovyetler Birliği’nin İkinci Dünya Sava- Çin arasında bir rekabete konu oldu. Ukrayna’ya saldırısı sonrası, Batı med- yörenin/beyliğin/ülkenin topraklarına ve yalizmin aracı olmaya başlar. şı sonrasında ortaya çıkan taleplerinden Bu rekabette/savaşta ABD, AB’yi ve yasının Rusya’ya karşı eşi benzeri görül- halkına el konulur. Bu emperyalist süreç, dünya üzerin- dolayı, korkusundan Soğuk Savaş’ta- Rusya’yı yanına almaya, Çin de Rusya ile memiş kampanyası. Sonrasında ya fethedilen yöreye yer- deki bazı devletlerin güçlenmelerine ve ki Emperyalistler arasındaki savaşa, Batı ittifak kurmaya ve her ikisi birden, Afrika’yı Batılı önyargı, “beyaz adamın” di- leşilir ve üretim doğrudan doğruya ya- güçlenen ülkelerin güçsüzleri sömürme- bloku yanında katılır. egemenliklerine katmaya çalışmaktadır. ğer insan ırkları üzerindeki “üstünlü- ğüne” odaklanarak ortaya çıktı. Bura- daki “beyaz”, özellikle ten rengi anla- mına gelmez. Batı Avrupa’ya yerleşen adam anlamına gelir. Sonra Amerika kı- tasının kuzeyine, sonra onunla birlikte Avustralya’ya taşınmıştır. Bu tanımda, tüm dünya halkları uygar sınıflandırma- Güçlendirilmiş nın dışındadır, hatta insan uygarlığı için “tehlike” oluşturabilir. Beyaz adamla sı- nırlı olan betimlemeler, yalnızca savaş nedeniyle evlerinden edilen insanların “temel farkındalığı” değil, daha ziyade rolü olması gerekenden çok daha büyük hale gelen aydınlar ve medya profesyo- nelleri içindir. parlamenter sistem ‘Beyaz’ için beyaz olmamak “Beyaz adam”, sarışın, mavi gözlü, Avrupalı mültecidir. Suriyeli veya Af- NURI ALAN değiştirilmesine dair) 364 sayılı ka- lindedir. ve ortaöğretim öğrencileri bu okulla- gan değildir. “Bizden biri” ve AB üyesi- nunla 1921 Anayasası’na “Türki- Anayasa hu- ra yönlendirilmek isteniyor. Tarikat- E. DANIŞTAY BAŞKANI dir. Beyaz adam, Batı Avrupa futbol ku- ye Devleti’nin dini İslamdır” kukçuları 1961 lar eğitimin altyapısına hâkim olma lüpleridir. Siyahi, Japon, Koreli, Türk, tkin ve katılımcı bir yasama; hükmü getirilerek kap- Anayasası’nın yarışında; içeriğine de müdahale et- Laiklik ilkesi, Arap oyunculara gelince, onlar “beyaz istikrarlı, şeffaf ve hesap ve- sayıcılığında bir gedik çağdaş bir ana- mek için zorluyorlar ve bazı okullar- bünyesinde çok kulüpler”de “beyaz oyuncuya” hizmet “Erebilir bir yürütme; bağımsız açılmıştır. yasa olduğun- da da başarılı oluyorlar. 4 - 6 yaş arası sayıda yönetim ilkesini ederler sadece. FIFA, sadece “beyaz ta- ve tarafsız bir yargı ile kuvvetler ayrı- 1961 da ve özgür- çocuklara ilkokuldan önce dini eğitim barındıran üstün bir kımları” ve kulüpleri desteklemek için lığının tesis edildiği güçlü, özgürlük- Anayasası’nın bü- lüklerin yo- verilmesi konusu henüz gündemden örgütlenmiştir. Afganistan ve Irak’taki çü, demokratik, adil” bir yönetim biçi- rokratik vesayet dü- değerdir. Yeni anayasa lunu açtı- düşmedi. Böylesine önemli ve yarı- ABD işgallerine, İsrail’in Filistin halkı- mini amaçlayan “güçlendirilmiş par- zenine neden oldu- ğında hemfi- nın Türkiyesi’nin yönünü değiştirecek vaadinde bulunan bir metinde na yönelik saldırılarına karşı hiçbir şey lamenter sistem”in ana ilkeleri, altı si- ğunu, yasama ve yü- kirdir. 1961 dev eğitim sorunları varken bunların ayrıntılı ve ağırlıklı olarak yapmaz. yasi partinin genel başkanlarının im- rütmenin zayıflatıl- Anayasası’nın hiçbirine değinmemişsin. Bak, sana açıklanması gerekir; “Beyaz adam”ın uygarlığı, İsviçre’nin zaladığı bir mutabakat zaptı ile 28 Şu- dığını, siyaset mües- yürürlükte olduğu 1982 Anayasası’nın 42. maddesinden geçiştirilemez. tarihsel “tarafsızlığı”ndan uzaklaşması, bat 2022 tarihinde kamuya açıklandı. sesesinin istikrarsızlığa dönemde, senin de- bir fıkrayı hatırlatayım: “Eğitim ve öğ- İsveç ve Finlandiya gibi “barışçıl” ülke- Söz konusu metnin hayata geçirilebil- mahkûm edildiğini yazıyor- yiminle yürütme orga- retim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları lerden Ukrayna’ya silah göndermesi an- mesi mutabakat zaptını imzalayan altı sun. Hedefinde Milli Güvenlik Ku- nının zayıflatılması ve etkin- doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim lamına gelir. Pahalı parfüm kullanan sa- siyasi partinin 2023 seçimlerinde itti- rulu, Anayasa Mahkemesi ve Danış- liğinin zaafa uğratılması anayasa ku- esaslarına göre devletin denetim ve rışın kadının refahı için küreselleşme fak oluşturarak seçime katılmaları ve tay var. rallarından değil, yürütme organının gözetimi altında yapılır. Bu esaslara anlamına gelir. Berlin’de, New York’ta Meclis’te anayasayı değiştirecek ya da 1961 Anayasası’na göre Milli Gü- yetersizliğinden, zafiyetinden, kendi- aykırı eğitim ve öğretim yerleri açıla- lüks otomobil kullanmak anlamına ge- yeni bir anayasa yapacak sayısal güce venlik Kurulu cumhurbaşkanı, başba- ne güvensizliğinden ve kendisini gö- maz”. 2017 değişikliğinde olduğu gibi lir. Dostoyevski’yi, üniversite müfreda- erişmeleri ile mümkün olabilecektir. kan, bazı bakanlar, Genelkurmay baş- reve getiren iradenin gücünü kavraya- bırakılan bu hükme ne diyorsun? Yeni tından çıkarmak anlamına gelir. Bu du- Esasen mutabakat metni, bir anlamda kanı ve kuvvet komutanlarından olu- mamasından kaynaklanmıştır. Uygu- anayasada eğitim konusu nasıl düzen- rumu herkes biliyordu. Ukrayna kriziyle seçim ittifakının habercisidir. şan, milli güvenlikle ilgili konular- lanmasından doğan sorunları, anaya- lenecek? Bunda da kaçamak dövüşü- doruk noktasına ulaştı. Seçim ittifakı oluşturan altı siyasi da görüş bildiren karma bir danış- saya yüklemek haksızlıktır. yorsun. Doğal olarak Tevhid-i Tedrisat Bu dönemde Türkiye Cumhuriyeti partinin ortak adayının cumhurbaşka- ma kuruludur. Aldığı kararlar bağla- Kanunu gündeminde hiç yer almıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, nı seçildiğini, Meclis’te çoğunluğu el- Laik devlet yıcı değildir. Millet iradesi ile iktida- Mutlaka biliyorsundur; bu kanunu yü- Rusya’ya karşı, Ukrayna’yı AB üyesi de ettiklerini varsayalım. İlk günden Metnin birçok yerinde “özgürlük- ra gelen ve kendine güvenen dirayet- rürlükten kaldırmak mümkün. Ancak yapma çağrılarını eleştirdi ve şunu sor- itibaren devlet yönetiminin temel hu- li bir hükümet önce Milli Güvenlik çü, demokratik bir hukuk devleti” di- yürürlükte kaldığı sürece de uygula- du: Türkiye; AB üyesi olmak için, saldır- kuki çerçevesi, yürürlükteki anaya- yorsun, “çoğulcu, katılımcı ve özgür- Kurulu’ndan uygulayamayacağı bir mak zorundasın. Tercih senin. ganlığa maruz mu kalmalı? sa olacaktır. İttifakın Meclis’te anaya- kararın çıkmasını önler, önleyememiş lükçü demokrasi”den, “özgür ve de- Şimdi sana sorularım var: Açıkladı- Hayır. Türkiye; saldırıya uğrasa bile AB sayı değiştirebilecek milletvekili sayı- mokratik bir Türkiye”den, “kadın er- ve uygun bulmuyorsa uygulamaz. ğın ilkelere dayanılarak yeniden dü- üyesi olamaz. Türkiye’nin özgürlükler ve sına ulaşması halinde kısa süreli, mil- Sen Milli Güvenlik Kurulu hakkın- kek eşitliği”nden söz ediyorsun, ama zenlenecek anayasada; insan haklarına saygı konusundaki zayıf letvekili sayısının yetersiz olması ve- bir kelime seni rahatsız etmiş görü- da susuyorsun. Anayasalarından esin- Cumhuriyetin niteliklerini belir- sicili bir yana, AB beyaz adamın “uygar” ya halkoyuna sunulacak anayasanın lendiğimiz birçok çağdaş ülkenin kuru- nüyor: Laiklik. Gelecek eleştirileri gö- 1leyen maddede “LAİK DEVLET” topluluğudur. Türkiye galaksilere ulaşsa kabul edilmemesi halinde uzun süre- ğüslemek için “din ve vicdan özgürlü- luşlarında, benzer veya farklı yapılarda deyimine yer verilecek mi? da AB’ye ulaşamaz. Türkiye’nin Avrupa- li (beş yıl) olarak bu uygulama devam milli güvenlik sorunları ile ilgili konu- ğünü” yazarken “demokratik, laik hu- Eğitim konusunu düzenleyen lı ve Hıristiyan olmadığını, yani “beyaz” edecektir. Cumhurbaşkanı dahil üst kuk devleti” deyimine yer vermişsin. larda yardımcı ve danışma görevi üst- 2 maddeler yer alacak mı? Yer ala- olmadığını söylerler. yönetim kadrosu ittifak içindeki siya- lenen kuruluşlar var. Senin anayasan- Laiklik ilkesi, bünyesinde çok sayıda caksa içerikleri nasıl olacak? si partilerin mensuplarından oluşaca- yönetim ilkesini barındıran üstün bir da Milli Güvenlik Kurulu’na yer var mı? İstanbul Sözleşmesi yeniden yü- NATO niçin kurulmuştur? ğına göre bu bir koalisyon yönetimidir 1961 Anayasası yargı düzenin- değerdir; yeni anayasa vaadinde bu- 3rürlüğe konulacak mı? NATO da sadece “beyaz hedeflere” hiz- ve mevcut anayasa hükümleri çerçe- lunan bir metinde ayrıntılı ve ağırlık- de önemli değişiklikler yaptı. Anaya- Kaçamak cevap istemem. Benimle met etmek için kurulmuştur. Bu neden- vesinde çalışacak bir yönetimin prog- sa Mahkemesi kuruldu, idari yargı- lı olarak açıklanması gerekir; geçiş- birlikte, inanıyorum milyonlarca seç- le Erdoğan’ın, ittifakın Ukrayna’yı da ramı mutlaka yeni bir mutabakat met- tirilemez. Demokratik hukuk devleti- nın görev alanı ve yetkileri genişle- men de bu sorulara açık, net ve doğru içine alarak genişletilmesinin “dünya ni ile kamuya açıklanmalıdır. tildi. Yapılan değişikliklerin ilk uy- nin varlığı ancak laik devlette müm- cevaplar bekliyor. barışı”nın çıkarına olduğunu söylemesi kündür. Laiklik ilkesini tüm gerekle- gulamasında aksamalar, yanılgı- Mutabakat metni gariptir. Batı’ya göre dünya barışı, sade- Sonuç lar olabilir. Ancak istatistikler 1961 ri ile uygulamadan demokratik hukuk ce beyazların barışıdır. Dolayısıyla Türk Bu bölümdeki muhatabım, “Güçlen- devletini sürdüremezsin. Özgürlükle- Mutabakat metninde şüphesiz olum- Anayasası’nın yürürlükte olduğu dö- muhalefetinin Rusya karşıtı açıklamala- dirilmiş Parlamenter Sistem” başlı- nemde yargının olumlu not aldığını rin temeli ve koruyucusu da laik dev- lu düzenlemeler de var. Özellikle cum- rı, tuhaftır, “Batılı” görünmektedir. Bil- ğı altında yayımlanmış olan metindir, lettir. Devletin nitelikleri içinden “la- hurbaşkanlığı hükümet sisteminin uy- açıklıyor. Anayasa Mahkemesi’nin gö- melidirler ki NATO koruyucu ve kurtarı- metnin içeriğidir; hiçbir siyasi parti rev ve yetkilerinin, iptal davası açabi- iklik” ilkesi çıkarıldığında müsait bir gulanmasında ortaya çıkan sorunlar cı değildir. ve kişi hedef alınmamıştır. sosyal ortamda demokratik hukuk değerlendirilerek önerilen çözümler leceklerin kapsamının genişletileceği- AKP’nin beceriksiz politikalarını, Bü- ni söylüyorsun. Katılıyorum. İçeriği- devleti ve özgürlükler yerini giderek tutarlı ve etkili. Çözümlerin bir kıs- 1961 Anayasası yük Ortadoğu Projesi’ndeki eşbaşkan- din kurallarına bırakırlar ve zaman mı anayasa değişikliğini gerektirmek- nin genel değerlendirmesinden idari Metnin hemen başında, yeni sistemi lığını kimse savunamaz. Türkiye; Arap yargının görev alanında ve yetkilerin- içinde yok olup giderler. le birlikte yasalarla, Cumhurbaşkanlı- önerirken 1921 Anayasası’nın kapsa- dünyasında kimseyi kendisine düşman- 2017 senesinde 6771 sayı- ğı kararnameleri ile hatta kamu yara- de sınırlamalar yapılacağını sezinliyo- yıcılığından, bir askeri darbenin arka- laştıramaz. Arap dünyasını parçalamaya rum. Yanılmış olmayı dilerim. lı kanunla büyük darbe yiyen 1982 rı gözetilerek yapılacak uygulamalar- sından hazırlanan 1961 Anayasası’nın da çalışamaz. Ama Türk muhalefeti bil- Anayasası’nın 2., 24., 68., 69. ve 103. la yerine getirilebilecek çözümler de Siyasi partilerin mahkeme kararı ile bürokratik vesayet düzenine neden ol- melidir ki, “kurtarıcı Süpermen” Brük- kapatılmaları konusu, siyasi bir ter- maddelerini oku, orada laik devletle mevcut. Örneğin anayasanın kanun duğundan söz ediyorsun. 1921 Anaya- sel’deki “beyaz adam” değildir. Beyaz ilgili düzenlemeler bulacaksın. Eleş- önünde eşitlik ilkesini düzenleyen 10. cihin sonucu olarak belirlenir. 1961 sası ilk kez egemenliğin kayıtsız şart- adam, kendisine eşit ortak aramaz. Mü- Anayasası’nın 57. maddesi, tüzükleri, tirdiğin düzen bile bu ilkelere doku- ve kamu hizmetine girme hakkını dü- sız millete ait olduğunu ifade etmesi rit arar. namadı. zenleyen 70. maddesi temelinde eşit- programları ve faaliyetleri insan hak yönünden çok önemlidir. Atatürk’ün Türkiye; hiçbir zaman NATO’nun eşit ve hürriyetlerine dayanan demokratik lik ilkesine aykırı işlem ve eylemle- önderliğinde yürütülen Kurtuluş Eğitim ortağı olmadı. AB üyesi de olamaz. ABD rin, kamu hizmetine girmede ayrım- ve laik Cumhuriyet ilkelerine ve dev- Savaşı’nda ve yeni Türkiye Cumhuri- Türkleri, 1950 - 53 arasında, Kore’de, Eğitim konusuna da ucundan ke- letin ülkesi ve milletiyle bölünmezliği cılığın ve kayırmacılığın önlenmesi yeti Devleti’nin kuruluşu çalışmala- beyaz adam için bedavaya ölen bir as- narından kısaca değinmişsin. Eği- mümkün. Bu bakımdan girişte öner- temel hükmüne uygun olmayan siya- rında milletin desteğini simgeleme- ker deposu olarak gördü. Mustafa Ke- tim müfredatına ilkokul birinci sınıf- si partilerin Anayasa Mahkemesi tara- diğim ayrıntılı ve beş yıl vadeli koalis- si bakımından çok önemlidir. Ancak mal Atatürk; Türk dış politikasını, sade- tan itibaren insan hakları ve kadın er- yon yönetim programı hazırlanmalı ve fından temelli kapatılmasını öngörü- 1921 Anayasası teknik anlamda ye- ce Türkiye’nin ulusal çıkarları üzerine kek eşitliği dersleri konulacak; kız ço- yor. Hiçbir anayasa, öngördüğü düze- kamuoyunun değerlendirilmesine su- terli bir anayasa değildir. Büyük Mil- inşa etmiştir. Kurtuluş Savaşı’yla kuru- cukların eğitim hakkı güvence altına nulmalıdır. 2023 seçimlerinde koalis- nin yıkılmasını amaçlayan eylem ve let Meclisi’nin, Büyük Millet Meclisi lan Türkiye; Lozan’da Batı’ya karşı çetin alınacak demekle yetinmişsin. Bunla- oluşumlara izin vermez. Hukuk top- yon yönetimi gerçekleşirse mutabakat Hükümeti’nin kuruluşunu, görevlerini müzakereler yürütmüş, aynı zamanda rı da eğitime ayrı bir başlık açmadan metninde eleştirdiğim konularda, ay- lumsal bir olgudur; gerek düzenleme ve yerel yönetimleri belirleyen yirmi Sovyetler Birliği’yle yakın ilişkiler kur- “kadın hakları” başlığında ve İstanbul gerekse uygulama aşamasında top- nen bu metnin içeriğinde olduğu gibi, dört maddelik bir metinden ibarettir. muştur. Türkiye ve SSCB ilişkilerindeki Sözleşmesi’nden hiç söz etmeden söy- önemli görüş ayrılıklarının ortaya çık- lumun ihtiyacına cevap vermelidir. Biliyorsun 29 Ekim 1923 günlü, Tür- altın çağ, Atatürk dönemidir. Asıl dev- lüyorsun. 1961 Anayasası’nın bu maddesinde ması, koalisyonun devamı için bazı or- kiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurulu- rim, Türk toplumunda gerçekleşmiştir. Eğitimde sorun bunlardan mı iba- takların kendi değerlerinden önem- öngörülen siyasi partilerin kapatılma şunu açıklayan (1921 Anayasası’nın Dengeli ve akılcı politikalar, Lozan’dan ret? Gereğinden ve ihtiyaçtan çok faz- nedenleri o tarihteki ve halen ülkemi- li tavizler vermek zorunda kalması bazı maddelerinin açıklanmasına ve sonra Montrö’yle zirveye ulaşmıştır. la sayıda imam hatip okulu açılıyor muhtemel görünmektedir. zin toplumsal gerçekliği ile uyum ha-