Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 21 ARALIK 2022 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Anayasa değişikliği teklifi ve açmazları FULYA KANTARCIOĞLU Anayasanın, devletin nitelikleri arasında saydığı laiklik EMEKLİ ANAYASA MAHKEMESİ ÜYESİ ya da eşitlik ilkesi gibi temel hak ve özgürlüklere ilişkin genel kuralları dışındaki hükümlerinin bunlara aykırı nayasanın, din ve vicdan olması kabul edilemez. Aksi halde kendi temel ilkeleriyle hürriyetini düzenleyen 24. Ave “Ailenin korunması ve çelişkili bir metin ortaya çıkar. Bu tür çelişkiler hangi Devrimci bir hukukçu: çocuk hakları” başlığını taşıyan anayasada olursa olsun onu değersizleştirir. 42. maddelerinde değişiklik ya- pılmasını öngören anayasa deği- lifin anayasanın 2. ve 10. madde- şikliği teklifi, geçen günlerde 336 leri gözetilmeden düzenlenmesi- Mahmut Esat Bozkurt milletvekilinin imzası ile TBMM nin hukuki bir açıklaması yoktur. Ölümünün 79. yılında saygı ile andığımız Mahmut Başkanlığı’na sunulmuştur. PROF. DR. ŞADUMAN HALICI Teklifteki ikinci değişiklik ana- Anayasanın, değişiklik teklifi- Esat Bozkurt, 600 yıllık bir imparatorluğun yasanın 41. maddesiyle ilgilidir. 892 yılında Kuşadası’nda ne konu olan 24. maddesinin ilk Bu maddenin, “Ailenin korun- yıkılışına ve yeni bir devletin kuruluşuna tanık 1doğan Mahmut Esat, fıkrasında, herkesin, vicdan dini ması ve çocuk hakları” şeklin- olan aydın bir devlet ve düşün insanıdır. Çağdaş 1919 yılı haziran ayında inanç ve kanaat hürriyetine sa- deki birinci kenar başlığı, “Aile- Türkiye’nin yapılanmasında etkin bir rol oynamıştır. İsviçre’deyken yurdun iş- hip olduğu, ikinci fıkrasında “Te- nin korunması, evlilik birliği ve gali üzerine buradan ay- fından sunulan mal ve hizmetler- mel hak ve hürriyetlerin kötü- çocuk hakları” olarak değiştiri- nağını dinden değil, halkın Rum gibi azınlıklar Mede- rılmış, kaçak olarak bin- den yararlanmaktan hiçbir suret- ye kullanılamaması”na ilişkin lirken metnine de “Evlilik birli- gereksinimlerinden alan ya- ni Yasa’nın laik bir anlayışla diği bir İtalyan gemisi ile te yoksun bırakılamaz...” 14’üncü madde hükümlerine ay- ği ancak kadın ile erkeğin evlen- saların yapılmasını gerekli yasalaşacağı belirginleşince Kuşadası’na gelmiş, bölge- Teklifle getirilen hüküm, sade- kırı olmamak şartıyla ibadet, dini mesiyle kurulabilir” cümlesi ek- görmüştür. Bu nedenle çağ- Adalet Bakanlığı’na gönder- de biri gezici, diğeri sürek- ce dini inancı nedeniyle başını ör- ayin ve törenlerin serbest olduğu lenmektedir. Eşcinsel evlilikleri daş, halkçı ve uygar ulus- dikleri “feragatnameler”le li olmak üzere oluşturdu- belirtilmektedir. Maddenin diğer ten kadınlara özgü olup modern önlemek amacıyla getirildiği an- larca kabul edilen yasala- Lozan’da kendilerine tanı- ğu müfrezelerle Yunanlara giyim tarzını benimseyen kadın- fıkralarında da din ve vicdan öz- laşılan bu önerinin toplumda bir rı almakta duraksamamış- nan ayrıcalıklardan yine karşı vatanını savunmuş- lar için bir güvence getirmemek- gürlüğünün sonucu olan bazı il- karşılığı olmadığı gibi, erkek ve tır. 17 Şubat 1926’da Medeni kendi istekleri ile vazgeçtik- tur. TBMM’ye İzmir’den kelerle din ve ahlak eğitim ve öğ- tedir. Ayrıca erkekleri de kapsam kadın evliliğini öngören Medeni Yasa’nın kabulü ile başlattı- lerini belirterek Türk ulusu- milletvekili seçilmiş ve dışı bırakmaktadır. Bu bağlamda retimi düzenlenmektedir. Getiri- Kanun’un 124. maddesi karşısın- ğı bu süreci, 1 Mart 1926’da nun bir parçası olduklarını 1920’nin ağustos ayın- len değişiklik teklifi ise anayasa- yalnız kadınlarla erkekler arasın- da gereği de yoktur. Ceza Yasası’nın, 22 Nisan vurgulamışlardır. da TBMM’ye katılmıştır. nın 24. maddesine şu hükmü ek- da değil başını örtenle örtmeyen Gelinen noktada bir anaya- 1926’da Borçlar Yasası’nın, Türkiye Cumhuriyeti’ni TBMM’ye girdiği ilk gün- kadınlar arasında da farklılık ya- lemektedir: “Temel hak ve hür- sa değişikliğine gerek olmadığı 29 Mayıs 1926’da Kara Ti- laik hukuk düzenine taşı- den itibaren yeni devletin riyetlerin kullanılması ile kamu ratmaktadır. Bu ayırımcı ve cinsi- açıktır. Toplumsal uzlaşı ile za- caret Yasası’nın, 18 Haziran yan Mahmut Esat, bu süre- tam bağımsızlıkçı tutumun- yetçi bir yaklaşımdır. Oysa anaya- veya özel kesim tarafından sunu- ten çözülmüş bir sorun için geti- 1927’de Hukuk Davaları Yar- cin devrimci kuşaklara akta- dan ödün vermemiş, ikti- lan mal ve hizmetlerden yararla- sanın “kanun önünde eşitlik” il- rilen teklifin zamanlamasına ba- gılama Usulü Yasası’nın, 9 rılmasında da etkin rol oyna- sat bakanı olunca da Ziraat nılması, hiçbir kadının başının kesini düzenleyen 10. maddesi, kıldığında, bir gereksinmeden Ocak 1929’da Ceza Davaları mıştır. 1933’te yapılan üni- Bankası’nda yaptığı düzen- her türlü eşitsizliği ve ayırımcılığı örtülü veya açık olması şartına çok, bazı siyasi hesap ve çıkar- Yargılama Usulü Yasası’nın, versite reformu çerçevesin- lemelerle köylünün kredi bağlanamaz. Hiçbir kadın, dini yasaklamaktadır. lara hizmet etme amacını taşı- 13 Mayıs 1929’da da Tica- de İstanbul Üniversitesi’nde olanaklarını artırmış, köy- inancı sebebiyle başını örtmesi Bir diğer önemli nokta da dü- dığı görülmektedir. Bu nedenle ret Yasası’nın deniz ticareti- kurulan İnkılap Tarihi lüye tohumluk ve çift hay- ve tercih ettiği kıyafetinden do- zenlemenin, “dini inancı” refe- anayasa değişikliği gibi üzerinde ne yönelik ikinci kitabın ka- Enstitüsü’nde, ardından An- vanı dağıtılmasını sağla- layı eğitim ve öğrenim, çalışma, rans almasıdır. Laik bir devlet- çok düşünülmesi ve tartışılma- bulü ile sürdürmüş ve 18 Ni- kara İnkılap Kürsüsü’nde mıştır. Köy Bankaları proje- seçme, seçilme, siyasi faaliyette te pozitif hukuk kurallarının da- sı gereken bir konuda karar ve- san 1929’da kabul edilen İc- Türk Devrimi’nin hukuki ve si ile halkı tefecinin elinden bulunma, kamu hizmetlerine gir- yanağı dini inançlar olamayaca- rirken ülkenin yarınlarını ipotek ra ve İflas Yasası ile tamam- adli tarihini okutmakla gö- kurtarmayı, üretimi artır- me ile diğer herhangi bir temel ğından anayasanın 2. maddesi ile altına alacak yaklaşımlardan ka- layarak genç Cumhuriyeti, revlendirilmiş ve bu dersleri mayı, köylülerin ekonomik çınmak iktidarın da muhalefetin teokratik devletten laik hu- İzmir Halkevi’nde de yinele- hak ve hürriyeti kullanmaktan kabul edilen laiklik ilkesine açık ve toplumsal durumlarını ya da kamu veya özel kesim tara- bir aykırılık söz konusudur. Tek- de öncelikli görevi olmalıdır. kuk devletine taşıyan düzen- yerek kamuoyunu, devrimin düzeltmeyi, köyleri bayın- lemeleri gerçekleştirmiştir. amacı konusunda bilinçlen- dırlaştırmayı hedeflemiştir. dirmeye çalışmıştır. Türkiye Milli İthalat ve İh- Ulus devlet Böylece 1892’den 1943’e racat Anonim Şirketi’ni ku- 350. sayımız çıktı. Aldınız mı? Medeni Yasa ile salt kişi, uzanan yaşamında silahıy- rarak da Türk ulusunu, o aile ve toplum yaşamını çağ- la cephede, konuşmalarıy- güne kadar çekingen kaldı- daş ölçülerde yeniden inşa la Meclis’te, kalemiyle ba- ğı ticari faaliyetlerin içine etmekle kalmamış ulus dev- sında çağdaş Türkiye’nin çekmeye özen göstermiştir. letin oluşturulmasında da yapılanmasında belirleyi- Adalet Bakanlığı önemli rol oynamıştır. Ör- ci olan Mahmut Esat, Türk 22 Ekim 1924-22 Eylül neğin Lozan Antlaşması’nın Devrimi’nin genç kuşak- 1930 tarihleri arasında yap- 42. maddesi ile aile ve kişi lara aktarılmasında ve Ke- hukuku alanında gelenekle- malizmin sistemleştirilme- tığı adalet bakanlığı sırasın- rine göre hukuk kuralları be- sinde, kökleşmesinde de da halkın gereksinimlerini karşılamayan yeniliklerin, lirleme hakkına sahip olan etkin rol oynayarak Cum- irticayı canlandıracağına Musevi, Katolik Ermeni, Pro- huriyet tarihimize damga- olan inancı nedeniyle kay- testan Ermeni ve Ortodoks sını vurmuştur. Kıbrıs’a ilişkin BM kararları tartışılmalıdır AHMET GÖKSAN dan birinin başarılı olabil- da savunma işbirliği anlaş- ması imzalandı. Yapıldı- YAZAR mesi konsey odasındaki de- legelerin yaptığı konuşma- ğı duyurulan bu anlaşma ıbrıs’ta yaşanmakta İngiltere’nin garantörlüğü- lar değil fakat perde arka- Kolan uyuşmazlığın üze- sındaki yürütülen zorlu bir nü çifte kavrulmuş duru- rinden yarım yüzyılı aşan kampanya ile mücadeleye ma getirmekle kalmıyor çö- bir süre geçmesine kar- bağlıdır. Çıkarılacak karar- zümsüzlüğün içinden çıkıl- şın çözümsüzlüğünü ko- ların metinleri stenograf- maz duruma gelmesini de ruyor. Konuya ilişkin ola- körüklemiş oluyor. lar, tercümanlar ve konuk- rak BMGK’ce alınmış olan ların olmadığı konuşmalar- karar tasarılarının alındığı Çözümsüzlüğün dan bantlara kaydedilmedi- günlerdeki durum tespiti- ği yerlerde dile getiriliyor” tetikleyicisi ni yansıttığının da unutul- diyor. Bu nedenle BM adalet Şimdilerde ABD 1974’ten maması gerekiyor. 4 Mart dağıtan bir organ değildir. bu yana uyguladığı si- 1964 tarihindeki 186 sayılı Kararın alındığı tarihte lah ambargosunu kaldıra- karar örneğinde olduğu gi- rak Rumların silahlanma- anılan cumhuriyetin uzun bi. Karşımızdaki unsur alı- sına ivme kazandırıyor. Yi- soluklu olarak yaşatılması nan bu karar doğrultusun- ne imzaladıkları başka bir için Türkiye, Yunanistan ve da Kıbrıs Cumhuriyeti’nin anlaşma ile ABD’nin Eyalet İngiltere’ye garantör ülke tek kurucusu olarak kendi- Ortaklığı Programı’na dahil olması sıfatı anlaşma ile ve- sini görüyor. Bunu Türkle- edildiğini de duyuruyorlar- riliyordu. Burada karşımıza ri görmezden gelerek alın- dı. Bu gelişmeler yaşanır- çıkan en önemli husus ga- mış bir karar olarak oku- ken BM, adadaki müzake- rantörlük sıfatı uygun görü- mak durumundayız. Anı- relerin canlı tutulması için len ülkelerin durumları idi. lan tarihten bu yana ge- çaba harcıyor. Sürekli olarak dünyanın çen sürede köprülerin al- Görev süresinin tamam- beşten büyük olduğu savla- tından akan suyun debisi- lanmasına sayılı günler nırken İngiltere’nin meşhur nin de hesaplanmadığın- BİLİM-HABER-YORUM kalan Nikos Anastasiyadis, 4Dinozorlar yok 5’linin içinde yer aldığı bili- dan olacak Kuzey Kıbrıs yaptığı değerlendirmesin- olmasaydı dünya niyor. Buna karşın Türkiye Türk Cumhuriyeti’nin ta- de, “Görev süresince ma- HER HAFTA SİZLERLE nınması konusunda ısrarla ile Yunanistan karar meka- nasıl bir yer olurdu? kul çözüm bulunması için bu karar ve daha sonra alı- nizmasının içinde yer alma- insani açıdan mümkün nan 541 ve 550 sayılı ka- maktadır. Bu noktada alı- olan her şeyi yaptım” di- 4 Bir bilgisayar rarlara dayanarak çözüm- nan kararlara İngiltere’nin ye konuşuyordu. Her türlü simülasyonu içinde süzlük teşvik ediliyor. gölgesi düşüyor. Gölgenin ödünü verdiğini söylerken düşmesinin birincil nede- yaşıyor olabilir miyiz? de tek ayak üzerinde dur- İngiltere’nin ni adanın güneyinde konuş- duğu anlaşılıyor. gölgesi lu bulunan iki adet askeri Rum siyasetçiler bu- 4 Sinemada dilbilim 1975 yılında BM’de Yu- üssünün olmasıdır. Son yıl- nunla da yetinmeyerek yansımaları: Deli ve larda İngiliz yöneticiler, bu nanistan delegesi olarak AB’nin adadaki uyuşmaz- dahi filmi örneği görev yapmış olan Kons- üslerde çalışan Türkler ve lığın çözümüne daha aktif Rumlar arasında ayrımcılık tantinos Bitsios, alınan ka- olarak katılmalarını isti- rarların ölçütlerinin dikka- yapmaktalar. yorlar. AB’nin adadaki çö- 4 Postbiyotik sağlığı- te alınmadığına ilişkin ola- Bu arada ekim ayında zümsüzlüğü tetikleyen bir mızı nasıl etkiler? rak “BM’de görüşülen ko- Rum yönetimi ile garan- kurum olduğunu hatırlat- Günlük bilim portalımız ve abonelik: www.herkesebilimteknoloji.com’da Tel: 0216 449 99 42 nular üzerinde taraflar- tör ülke İngiltere arasın- makta yarar var. HBT- TV, Bilim haberciliğine başlıyor! HBT, Youtube kanalı üzerinden bilim- teknoloji konularında geniş kitle- lere yönelik mümkün olduğunca günlük canlı yayın yapma kararını ya- kında hayata geçirecek. Bilimin, akılcı düşünmenin ülkemiz, gençlerimiz, milletimiz, siyasilerimiz için önemini bilen bilim ve aydınlanma dostu okurlarımıza yaptığımız ekipman almak için destek çağrısı, ilk adımı ata- cak kadar karşılık buldu. HBT Ofisi küçük bir stüdyoya dönüşüyor. İlgi ve destekleriniz için info@herkesebilimteknoloji.com ve TR97 0006 7010 0000 0046 9424 72; HBT Yayıncılık Tic. Ltd. Şti hesap nosu.