Catalog

1 ARALIK 2022 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AROv sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 18.6290 19.3170 22.4890 10.67 4.977 7077.54 1056.97 0.8 kuruş 4.7 kuruş 9.2 kuruş 0.02 puan 15.17 puan 11.77 lira 1.43 lira Üçüncü çeyrekte öncekine göre yüzde 0.1 küçülürken geçen yıla göre yüzde 3.9 büyüdük Çalışanın payı ve Dincilerin kadın korkusu inci İran rejiminin ahlak polisi, 16 Eylül günü genç bir Kürt kadını, Dtürbanı “uygun” biçimde takmadığı yatırımlar azaldı için darp ederek öldürdü. Kürt ve İran- lı kadınlar, dinci rejimin ataerkil baskısı- na karşı, “artık yeter” diyerek sokaklara ÜİK’in dün yayımladığı “Dö- Üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı döküldüler. İsyan o günden bu yana, re- Temmuz-Eylül 2022’de jimin ağır baskısına (400+ kişi öldü, tu- nemsel Gayrisafi Yurtiçi Hası- dönemine kıyasla tüketicinin tüke- işgücünün “milli gelir”den ‘Sanayi gücünün tuklu kadınlara tecavüz ediliyor) teslim Tla, III. Çeyrek: Temmuz-Eylül tim harcamalarında reel artış yüz- aldığı pay yüzde 26.3’e düştü. olmadı, tüm kentlere yayıldı, işçi sınıfı- 2022” sonuçları, ‘Türkiye Ekono- de 19.9 oldu. Devletin nihai tüke- nın, çarşı esnafının, hatta kamyoncula- artması gerekli’ mi Modeli’ adı altında AKP iktida- Bu oran geçen yıl yüzde tim harcamaları da yüzde 8.5 arttı. rın desteğini almaya başladı. İsyan, artık rı tarafından uygulamaya konan ve Buna karşın ekonomideki belirsiz- 29.5’ti. Yatırım harcamaları rejimin tümünü hedef alıyor. Ne de olsa n Hazine ve Maliye Bakanı Nu- özellikle emekçileri yoksullaştıran lik yatırım harcamalarını (gayrisa- Humeyni, rejimin en büyük başarısı- reddin Nebati: Büyümemize iç ve da yüzde 1.3 azaldı politikaların olumsuz sonuçlarının fi sabit sermaye oluşumu) azalttı. nın kadınları baskı altına almak oldu- dış talep 7 çeyrektir pozitif katkı ver- büyüme üzerinde de etkisini gös- reğine sektörel olarak bakıldığın- İlk iki çeyrekte artan bu tür harca- ğunu söylememiş miydi? mekte ve 9 çeyrektir kesintisiz büyü- da, geçen yılın aynı çeyreğine kı- termeye başladığını ortaya koydu. malar üçüncü çeyrekte reel olarak me sürecimiz devam etmektedir. Korku genelleşiyor Buna göre bu yılın üçüncü çey- yasla tarım yüzde 1, sanayi yüzde yüzde 1.3 azaldı. n Prof. Dr. Erinç Yeldan: Şimdi, yalnızca İran’ın molla rejimi- TÜİK’ten eşitsizliğin göstergeleri: İş- 0.3, hizmetler yüzde 6.9 büyürken, reğinde ekonomi geçen yılın ay- Uygulanan ekonomi politikaları- nin dinci seçkinleri, Ortadoğu’nun, İran gücü ödemeleri (ücretler), 2022 yı- nı çeyreğine kıyasla reel yüzde 3.9 inşaat yüzde 14.1 küçüldü. Hiz- nın emekçilerin üzerindeki olum- molla rejimini bölge jeopolitiği içinde en lının üçüncü çeyreğinde bir önce- metler kapsamında yer alan finans büyürken Nisan-Haziran 2022 çey- suz etkisini gösteren en önemli so- büyük düşman olarak gören ülkelerin, ki yılın aynı çeyreğine göre yüzde reğine kıyasla yüzde 0.1 küçüldü. (bankacılık) da yüzde 21.6 büyüdü. nuçlar ise işgücü ödemelerinin Sünni, Yahudi dinci, seçkinleri de kor- 96.2, net işletme artığı (kâr) ise yüz- Böylece ekonomi, özellikle dış tale- “milli gelir”deki payını gösteren kuyorlar. Suudi Arabistan’dan Mısır’a, de 123 arttı. Devlet harcadı! bin katkısının yavaşlamasıyla çey- veriler oldu. emirliklerden İsrail’in Ortodoks Yahudi n İstanbul Sanayi Odası Baş- Verilere harcamalar açısından reksel bazda dokuz çeyrek sonra Buna göre işgücü ödemelerinin cemaatlerine kadar, ya görmezden geli- kanı Erdal Bahçıvan: Bir ivme bakıldığında ise Türkiye’de yaşa- yorlar ya da kitlelerinden saklamaya ça- ilk kez küçüldü. GSYH üçüncü çey- cari fiyatlarla gayrisafi katma de- kaybı olduğunu gözlemliyoruz. Ni- lışıyorlar; bölgedeki büyük rakip gördük- nan yüksek enflasyon ortamı ne- rekte cari fiyatlarla 4.6 trilyon lira, ğer içindeki payı yüzde 26.3’e düş- telikli büyümenin korunması için, leri rejimi, bu isyanlardan yararlanarak deniyle ücretini ve birikimlerini dolar bazında 241.5 milyar dolar tü. Bu oran geçen yılın aynı çey- GSYİH içinde sanayi büyümesinin yıkmaya çalışmak yerine, bu sarsıntıda korumak isteyen yurttaşın (yerle- payının artırılması gerektiğinin altı- oldu. Yılın ilk dokuz ayında ise re- reğinde yüzde 29.5’ti. Sermaye- yıkılmasından korkuyorlar. nı çizmek isteriz.” şik hanehalkı) tüketim harcamala- el büyüme yüzde 6.2 oldu. nin payı ise yüzde 54.1’den yüzde Aslında çok garip değil. Ortadoğu rının halen güçlü olduğu görüldü. Ayrıca 2022 yılının üçüncü çey- 54.8’e yükseldi. l Ekonomi Servisi toplumsal hareketleri üzerine çalışmala- rıyla bilinen sosyolog Asef Bayat’a gö- re, “Farklı coğrafyaların insanlarını, ortak duygularla, kaygılarla, özlemlerle bir ara- Türk-İş’e göre yıllık mutfak enflasyonu yüzde 137.4 ya getiren yeni bir küresel, kolektif İran doğuyor” ... “İnsanlar ihtiyar din adam- larının, onları normal bir yaşamdan Açlık sınırı 7 bin 787 TL mahrum bıraktığını, hayatlarını işgal etti- ğini düşünüyorlar”. ürkiye İşçi Sendikaları 25 bin 364 liraya yükseldi. Açlık sını- Bu “normal” yaşam, insanların, bir din TKonfederasyonu’nun (Türk-İş) rı Ekim 2022’de 7 bin 445 TL, Kasım devletinin, arzularına, bedenlerine (cin- selliklerine, doğum kontrolü haklarına), uzun yıllardır hesapladığı “açlık” ve 2021’de 3 bin 280 TL, yoksulluk sı- “yoksulluk” sınırı verilerinin Kasım nırı Ekim 2022’de 24 bin 186 TL, Ka- zamanlarına, sözlerine yönelik müdaha- lesinden uzakta, temel gereksinimlerini 2022 sonuçları, emekçilerin yaşamı- sım 2021’de 10 bin 685 liraydı. KESK üyeleri sağlamalarına olanak sağlayan bir eko- nın her geçen gün daha da zorlaştığı- Bu sonuçlara göre açlık sınırı bu 17 Aralık’ta Ankara’daki nomik düzende özgürce yaşaması anla- nı gösterdi. yıl iki kez yükseltilen ve halen 5 bin miting için dün başta mına geliyor. Araştırmanın sonuçlarına göre dört 500 lira olan asgari ücreti 2 bin 287 İstanbul olmak üzere Tüm dinci rejimlerin, cemaatlerin, kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve lira aşarken, ayrıca Kasım 2022’de Türkiye genelinde basın akımların, hareketlerin bu “normalliğe” yeterli beslenebilmesi için yapma- bekâr bir çalışanın “yaşama maliye- açıklaması yaptı. müdahalesi de ilk önce kadınları bas- sı gereken aylık gıda harcaması tu- ti” ise aylık 10 bin 171 lira olarak he- kı altına alarak, iradelerini, biyolojik-eko- tarı (açlık sınırı) 7 bin 787 liraya, gı- saplandı. nomik üretkenliklerini erkeğinkine ta- da harcaması ile giyim, konut (ki- Öte yandan “mutfak enflasyonu” ‘Geçim bütçesi istiyoruz’ bi kılarak başlıyor. Bu müdahale ve bas- ra, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, olarak nitelenen gıda harcamasında, kı, başarılı olduğu oranda, hemen top- sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapıl- aylık artış yüzde 4.87, 11 aylık ar- lumun LGBT bireylerin, farklı dini, etnik deki bu erimeye karşın devlet bütçe- MUSTAFA ÇAKIR ması zorunlu diğer aylık harcamala- tış yüzde 90.02 ve yıllık artış yüzde grupların, yaşamlarına uzanıyor. sinin nerelere harcandığına da deği- rının toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 137.38 oldu. l Ekonomi Servisi Dinci rejimlerin, cemaatlerin, akım- amu Emekçileri Sendikaları Kon- nildi. Buna göre, sermayeye uygula- ların, hareketlerin “tüm bedenlere ve Kfederasyonu (KESK), “Geçinemi- nan vergi muafiyeti, indirimi ve af- kültürlere”, müdahalesi, madalyonun yoruz, seçim bütçesi değil, geçim büt- ları için 994 milyar lira, güvenlik bir yüzüyse, madalyonun öbür yüzün- çesi istiyoruz” talebiyle 17 Aralık’ta politikalarına 469 milyar lira, garan- de toplumsal ekonomik artığın/artık de- ‘Zorunlu emekliliğe hayır’ Ankara’da miting yapacağını du- tili şehir hastanelerine, havaalanla- ğerin) üretimine katılmayan bir sınıfın, yurdu. KESK’e bağlı Büro Emekçile- rına, köprü ve otoyollara 150 milyar toplumun geri kalanının “normal” bir ya- evrimci İşçi Sendikaları Konfe- ri Sendikası (BES) ise miting öncesi şam sürebilmesi için gerekli kaynakla- Dderasyonu (DİSK), Emeklilikte lira, kur korumalı mevduatlara 150 rı sömürmesi var. Bu sınıf, öncelikle ka- yaptığı bir araştırma ile emekçilerin Yaşa Takılanlar (EYT) düzenleme- milyar lira, faize 566 milyar lira, dınları ezen dinci baskı düzeni sayesin- siyle 2017’de kadroya geçen ka- geçinemediğini gözler önüne serdi. Saray’a 6.6 milyar lira harcandı. de bu kaynakları sömürebiliyor. Sömü- mu işçilerinin zorunlu emekli edi- BES’in araştırmasında, ocak ve ka- rebildiği sürece de kendi iktidarını yeni- leceğini ve çok ciddi bir gelir kay- Yurttaş odaklı olmalı sımda büro emekçisinin bir aylık den üretebiliyor. bına uğrayacaklarını belirterek ilgi- maaşı ile satın alabildikleri karşı- Bu kaynakla yapılabilecekler ise li maddenin değiştirilmesini istedi. rılmak durumunda kalacak” diye laştırıldı. Buna göre büro emekçisi- şöyle sıralandı: 13 milyon emekli- Korku boşuna değil DİSK dün, bu taleple Türkiye’nin konuştu. nin ocakta aldığı 8 bin 729 lira ma- ye yüzde 100 zam, 3.5 milyon kamu İrandaki isyanın önce İran’da yarat- birçok noktasında, eylem yaptı. DİSK İstanbul Şube Başkanı Feri- aş, kasımda 11 bin 686 lira olurken emekçisine yüzde 100 zam, 6 milyon maya başladığı seküler, özgürlükçü, dun Senem ise şu şekilde konuştu: demokratik mutabakat hızla tüm böl- asgari ücretliye yüzde 100 zam, 3.5 dolar karşılığı 657 dolardan 633 do- Anayasaya aykırı “Zorunlu emeklilik anayasaya aykı- gede, bölge insanının başka ülkelerde- milyon işsize aylık 3 bin 500 lira gelir, lara geriledi. Ocaktaki maaşın karşı- İstanbul’daki eylemde konuşan rıdır, derhal kaldırılmalıdır. SGK’ye ki bireylerinde, rejimlerin, düşünce ve 10 milyon ev kadınının, sigorta prim- lığı 978 kg undu, bugün 424 kg una DİSK Genel Başkanı Arzu Çerke- kayıtlı bütün çalışanlar için emekli- artık değer üretimi alanında en eğitim- zoğlu, “EYT düzenlemesiyle gelece- lik isteğe bağlı bir hak iken 696 sa- lerinin ödenmesi ve emeklilik hakkı, düştü. Ocakta 769 kg ekmek alına- li, en üretken kesimi arasında yankıla- ği söylenen zorunlu emeklilik kal- yılı KHK ile taşerondan kadroya ge- 4.5 milyon EYT’linin emekli edilip 5 bilirken bugün 667 kg ekmek alına- nıyor. Bu rejimleri, akımları cemaatleri dırılmazsa yüz binlerce işçi arkada- çen işçiler için zorunlu olması kabul bin lira emekli aylığı bağlanması, 0-6 biliyor. Ocakta alınabilen 109 kg da- koruyan “İslamafobi” savı da artık çok şımız, zorunlu olarak emekliye ay- edilemez.” l Haber Merkezi yaş arası 7.5 milyon çocuğa aylık bin na eti, bugün 72 kg’a geriledi. Beyaz zayıfladı. Dinci entelijensiyanın satma- lira, 4.5 milyon lisans öğrencisine ay- ya çalıştığı, “İslam barış ve hoşgörü di- peynir 191 kg’dan 61 kg’a düştü. nidir”, “İslam bize en ideal insan hakla- lık 3 bin lira burs. l ANKARA Araştırmada emekçinin bütçesin- rı kurallarını vermiştir”. ... “Sorun dinde değil siyasette” söylemi artık alıcı bul- makta zorlanıyor. Madalyonun ekono- mik yanı da çok kırılgan. Bölge üzerine Doğanlar Da İmzalaDı gPD başkanı aykaç: yapılan son araştırmalar (IMF, Carne- gie Report 2019, World Inequality re- Türkiye’de sorun 10 BM ilkesine port-2022) “pastanın” hızla küçüldüğü- nü, bu “pastadan” beslenmeyi bekle- maliyet enflasyonu uyma sözü verdi yen genç işsizler ordusunun hızla bü- yüdüğünü gösteriyor. incir marketlere yönelik enflas- oğanlar Mobilya Grubu, “UN Dinci rejimler de İran isyanlarından, Zyon suçlaması ve yaptırım tehdit- DGlobal Compact’i (Birleşmiş “elektronik gözetleme izlemeyi da- leri sürerken BİM İcra Kurulu Üye- Milletler Küresel İlkeler Sözleşme- ha derinleştirmek, disiplin ve ceza- si ve Gıda Perakendecileri Derne- si) imzalayarak insan hakları, çev- landırma rejimlerini daha katılaştır- ği (GPD) Başkanı Galip Aykaç, Özel re, çalışma standartları ve yolsuz- mak gerekir” dersini çıkarıyorlar. Bu E. Bezaroğlu O. Petekçi Markalı Ürünler Derneği’nin (PLAT) lukla mücadele kapsamında 10 il- onların doğasında var ama fıkrada- 7. Private Label Zirvesi’nde konuş- keye uyma sözünü verdi. ki gibi sonunun kötü bitme olasılığı da tu. Zincir marketlere yönelik eleşti- Konuyla ilgili değerlendirme- çok yüksek. rilere yanıt veren Aykaç, “Organize lerde bulunan Doğanlar Mobilya ‘İsim hakkı’yla hızlanacaklar perakende sektörü enflasyonu te- Grubu Üst Yöneticisi (CEO) İsma- tiklemiyor BİM olarak kâr marjımız- il Doğan, “Bu sözleşmeye imza at- lite World Hotels & Resorts Yönetim Ku- gement” veya “franchisei” modeliyle bü- da artış yok, diğer şirketler de öy- mak bizler için çok değerli bir ta- Erulu Üyesi Emel Elik Bezaroğlu ve Üst yümeyi planlıyorlar. 46 yıldır sektörde fa- Öncel: E-ticaret yasası le. Enflasyon dünyanın yaşadığı bir ahhüt. Çünkü sürdürülebilirlik ve Operasyon Yöneticisi (COO) Orkun Petek- aliyet gösteren Elite World’ün bugün artık şey, Türkiye’de biraz da- çevre başlıkları, çok has- çi, dün toplantı düzenleyerek hem şirketin bilgi birikimini satacak hale geldiğini be- maliyetleri artıracak ha farklı yaşanıyor. Dı- sas olduğumuz kavram- yeni hedeflerini açıkladı hem turizm sektö- lirten Orkun Petekçi, yurtdışında ilk adı- şa bağımlılığı azaltıp lar. Bu konunun üzeri- irleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı rüyle ilgili güncel soruları yanıtladı. mı Almanya’da atacaklarını, yurtiçinde ise hayvancılığı kalkındır- ne gideceğiz. Doğan- BSinan Öncel, 1 Ocak’ta yürürlüğe girecek Halen Türkiye genelinde 8 otelle hiz- Diyarbakır’ın öne çıktığını söyledi. Ayrıca mak zorundayız. Ma- lar Mobilya Grubu ola- e-ticaret yasasının KOBİ’lere ilave maliyetler met veren, 650 milyon dolar yatırım bü- sektörün güncel konularına ilişkin soruları liyet enflasyonu var. rak var gücümüzle belir- getirebileceğini ve ürünlere zam olarak yansı- yüklüğüne ulaşan ve 1400 kişiyi istihdam yanıtlayan Petekçi, Avrupa’da seyahatle- Buna eğilmediğimiz lenen 10 ilke için çalış- yabileceğini söyledi. Bir televizyon programın- eden şirket, 2030 yılına kadar 40 otele ve rin arttığı, 2023 yılının 2022’den daha iyi sürece konuşulan maya devam ede- da konuşan Öncel, “Lisans alma ve yenileme 3 bin kişilik istihdama ulaşmayı amaçlı- geçmesini beklediklerini, ön rezervasyon- şeyler spekü- ceğiz” diye ko- yükümlülüğü KOBİ’lere ilave maliyetler geti- yor. Böylece ilk beş otel zinciri arasını gir- ların da bunu gösterdiğini ifade etti. Emel latiftir” diye nuştu. l Ekono- rebilir. Reklam maliyetlerindeki artış ve lisans meyi hedefliyorlar. Bu amaçla önümüz- Elik Bezaroğlu ise otel doluluk oranların- konuştu. mi Servisi bedelleri de aslında tüketiciye yansıyacak” deki dönemde yurtiçi ve yurtdışında dört da yüzde 70’leri yakaladıklarını kaydetti. Galip Aykaç İsmail Doğan dedi. l Ekonomi Servisi marka altında isim hakkı vererek “mana- l Ekonomi Servisi