Catalog

1 KASIM 2022 SALI HABER 9 SALTANATIN KALDIRILIŞI VE HARF DEVRİMİ’NİN YILDÖNÜMÜ ‘En güzel iki yanıt’ Yüzyılların dili... ünya tarihini ana hatlarıyla sütuna yatırdığımızda 15. yüzyıl “Osmanlı Dyüzyılı” olarak işaretlenebilir. 100 yıl önce bugün, Türk insa- Prof. Dr. Halil İnalcık, Osmanlı tarihi- nının kuldan bireye geçmesin- BAYRAKTAR: TÜRKçEYİ ÖzgÜRLEŞTİRDİ ni altı dilime ayırıyor: deki en önemli adımlardan bi- u tarihi eylemi “Dil Devrimi” olarak tanımlamanın da- tışmalarının Cumhuriyetten önce başladığına değinen Kuruluş, yükseliş, dünya devleti oluş, Bha doğru olacağının altını çizen Dr. Çiğdem Bayrak- Bayraktar, “Dilinizi koruyabildiğiniz ölçüde dilin üze- risi atılarak saltanat Meclis ta- duraklayış, gerileyiş, çöküş... tar Dil Devrimi; Türkçeyi özgürleştirerek bize kimliği- rinde taşıdığı ulus kimliği, tarihi birikimi yaşatabilirsi- Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te rafından kaldırıldı. Bu tarihi mizi hatırlattı. Özbenliğimize yeniden dönüşün harfler- niz. 1839 Tanzimat Fermanı sonrasında alfabe tartışma- İstanbul’u imparatorluk topraklarına kat- adımdan altı yıl sonra yapılan le ifade edilişi, düşüncenin ve hedeflerin yeniden ‘biz’ ları çıkmıştı. Mustafa Kemal Atatürk kendinden önce ması sadece bölgenin değil dünyanın ta- Harf Devrimi’yle de “Muasır me- oluşu, dilde anlaşılır ve uzlaşılır olunması, iletişime ve başlamış bütün dil tartışmalarına dilde kendine, özüne, rihini değiştirdi. Bir çağ açtı, bir çağ ka- daha da önemlisi okuma-yazma öğrenimine dönük so- kimliğine dönüş hedefi ve açısı altında Dil Devrimi’ni deniyet seviyesine ulaşma” he- pattı. Fatih’in İstanbul’u fetih süreci tari- runların ortadan kaldırılması sağlanmıştır’ dedi. Dil tar- gerçekleştirerek noktayı koydu” ifadelerini kullandı. Bayraktar himizin anlatım zenginliği en yüksek dö- definin önemli bir temeli atıldı. nemlerinden biridir. 1402 Ankara Savaşı’ndan sonraki yıkı- rinci Meclis’te sadece Musta- ya Genelgesi’nde beyan edilen minde tutucu iktidarların en sıcak ko- Çağdaş Bayraktar mın ardından yenilenen imparatorluk 15. fa Kemal Paşa’nın kişisel ya da Türk devriminin son aşama- nularından birisinin din, ötekisinin yüzyılın sonunda Piri Reis’i yetiştirecek Kasım tarihi, saltanatın kaldırıl- ekibinin bir girişimiyle gerçek- sıdır” dedi. Elmacı, “Atatürk; ise dil olduğuna dikkat çekti. Özel, toplam güce ulaştı. leşmediğini, bugün Atatürk’e Saltanatın zararını sembolik şunları söyledi: “1 Kasım 1928’de ya- ması ve Harf Devrimi gibi Türk Osmanlı’nın bilimsel gelişmelere sırtı- 1 Aydınlanması açısından iki karşı kullanılan Dr. Rıza Nur, olarak 1925’de İzmir’de halka pılan Harf Devrimi, Türkçe üzerinde- nı dönmesi, 1760’larda başlayan Sana- İkinci Grup, Hüseyin seslenirken; ‘Saltanat ki 600 yıllık boyunduruğu kal- önemli devrimin simgesel anla- yi Devrimi’ni ıskalaması, sancılarını bugün bile yaşadığımız uçurumlar yarattı. mını temsil ediyor. Cumhuriyet Avni Ulaş gibi muha- annemi felç etti’ sözle- dırmak için atılan, dünyayı da HHH lif unsurların da deste- riyle açıkça göstermiş- şaşırtan güçlü bir adımdır. Harf söz konusu iki adımı tarihsel ve Elmacı 16. yüzyıl Portekiz yüzyılı olarak öne ğiyle sağlandığının al- güncel anlamlarını uzmanlar- ti” diyerek Atatürk, II. Devrimi, laik Cumhuriyeti sin- çıktı. Vasco da Gama’nın Afrika’nın gü- tını çizmek isterim. Bu karar, Abdülhamit döneminde aske- diremeyen siyasetçilerle söz- la konuştu. Uzmanlar iki sürece neyini yol eylemesinden sonra yükse- Milli Mücadele’yi başaran ve ilişkin önemli bilgileri paylaş- ri öğrenci iken sürgüne gön- de aydınların söylediği gibi bir len keşifler çağı, Osmanlı’nın bölgesinde- Cumhuriyeti kuran tüm va- derildiğini duyması nedeni gecede yapılmadı. Cumhuriye- tı. Saltanatın kaldırılma süreci- ki ve çevresindeki gücünü zayıflattı. Latin tanseverlerin ortak iradesiy- ni değerlendiren Prof. Dr. Hak- ile annesinin felç kalmasına tin 5’inci yılına dek Arap abece- Amerika, Afrika ve Asya’da sömürgeler uyar Özel kı Uyar, söz konusu dönemde di” ifadelerini kullandı. yaptığı göndermeyi anımsattı. si, 9’uncu yılına dek Osmanlı- elde eden Portekiz, dilini de yaydı. Bugün Brezilya’nın resmi dili Portekizcedir. Birinci Meclis, içindeki iki ayrı gru- Saltanatın kaldırılmasının, ulusal ca kullanıldı. Bugün Harf ve Dil Devri- ‘Dünyayı da şaşırtı’ 17. yüzyılda Hollanda öne çıktı. Güney bun hatta bağımsızların bile olum- egemenliğin önündeki önemli bir en- mi üzerinden Atatürk’e saldırarak Os- Afrika Cumhuriyeti ve Hindistan’daki ezi- ‘‘Dili doğru ve anlamlı kullanmak lu yönde oy kullandığına dikkat çek- gelin kaldırılması anlamına geldiğini manlılık düşü kuranlar, Cumhuriyet- ci gücü Hollanda’yı bu yüzyılın başat gücü herkesin sorumluluğudur” diyen Dil ti. Uyar, “1 Kasım 1922’de saltanatın belirten Doç. Dr. Mehmet Emin Elma- ten önce yazı ve dilin yenileşmesi sa- haline getirdi. Hollanda’nın o dönemdeki Derneği Başkanı Sevgi Özel, 1950’den kaldırılmasına ve Vahdettin’in İngi- cı, “Saltanatın kaldırılması; ‘ulusun vaşımı veren Osmanlı aydınlarına da gücüne dayanan şirketler küresel varlığını bu yana, özellikle her seçim mevsi- lizlere sığınmasına giden sürecin Bi- azmi ve kararı’ olarak ilk kez Amas- saygısızlık yapıyorlar. ” l İSTANBUL sürdürmektedir. 18. yüzyılda İspanya yükseldi. Bu- nun altyapısını, denizlerdeki üstünlük, mat- baanın getirdiği bilimsel derinlik, sömürge- Tarsus’ta düzenlenen ‘99. Yılında Cumhuriyet’ konulu konferans büyük ilgi gördü cilik yarışında önde olma hırsı sağladı. Filipinler’in adı İspanya Kralı İkin- ci Filip’ten geliyor. O dönem yükselen İs- panyolca bugün 20’den fazla ülkenin dili. 19. yüzyıl İngiltere’nin. Dünyanın bütün kıtalarına yayıldı, “üzerinde güneş batma- yan imparatorluk” unvanını aldı. Yuvarlak AtA dünya dönmeyi sürdürürken İngiltere’nin sahip olduğu topraklarda günün 24 saa- ti mutlaka aydınlık bir yer vardı. 16. yüzyı- arsus Belediyesi 29 Ekim Cum- ni kullandı. Atatürk’ün devrimciliğini Alev Coş- lın sonundan itibaren Portekiz, Hollanda Thuriyet Bayramı kutlamaları kap- vurgulayan Coşkun, şunları kaydetti: kun “Kuvayı ve İspanya rekabet ede ede yükseldi, 19. samında Cumhuriyet Vakfı Yönetim Milliyeciler yüzyılda 34 milyon kilometrekarelik bir ‘Mirasına sahip çıkıyorlar’ Kurulu Başkanı Alev Coşkun’un ka- tükenmez” yüzölçümüne ulaştı. Bu, dünyadaki kara “Atatürk ıslahatçı değil devrimciy- tılımı ile “99. Yılında Cumhuriyet” dedi. parçalarının dörtte birine yakındı. di. Saltanatın kaldırılmasını istiyor- konulu konferans düzenledi. Cum- İngilizler bu büyüklüğe dili de ekledi- du. Onun amacı toplumsal dönüşümü ler. İngilizler son 500 yıl içindeki en büyük huriyet ve Atatürkçü düşünce anla- “servetlerinin” ne olduğu sorusuna şu ya- gerçekleştirmekti. Atatürk’ün cum- yışına değinen Coşkun, “Atatürk ıs- nıtı veriyorlar: huriyetçiliği onun kendisini, kendi lahatçı değil, devrimciydi. İşte bu Shakespeare... düşünce kabiliyetini anladığı zaman- yüzden Atatürkçüler ölmez, Kuvayı 20. yüzyıl ABD’nin belirleyici güç oldu- dan itibaren başlıyor. Daha manas- Milliyeciler tükenmez” dedi. ğu bir dönem oldu. Birinci ve İkinci Dün- tırda askeri lisede okurken bu fikir- Açılış konuşmasını yapan Tar- ya Savaşı’nı toprakları dışında karşılayıp ler onun kafasına gelmeye başlıyor. sus Belediye Başkanı Haluk Bozdo- en büyük kazançları elde eden ABD, ça- Atatürk’ün savaş meydanlarında ka- ğan, “Çok değerli bilim insanı, gaze- ğın gelişiminde etkili güç oldu. Arabanın, sayesinde ülkenin, Cumhuriyetin 99. Kürsüye gelen Coşkun da “Cum- zandığı rütbeleri 1919 yılında elin- uçağın, bilgisayarın gelişiminde motor teci, Cumhuriyet Vakfının Başkanı, güç olduğu gibi çağımıza “iletişim çağı” yılını bitirirken yerel yöneticiler ola- huriyetimizin 99’uncu yılına ulaştık. den aldılar. Yanında dostu ve çalışma aynı zamanda Cumhuriyet Gazetesi adı verilmesinde başat rolü oynadı. rak bizler çözümcü, çağdaş, çalışkan, Cumhuriyetin ilanı aslında başlı ba- arkadaşı Mazhar Müfit Kansu’ya bir İmtiyaz Sahibi Alev Coşkun’u bura- ABD 1990’ların sonunda 2000’li yıllara çoğulcu bir belediye anlayışını nasıl şına bir devrimdir. 600 yıllık Osman- gece konuşurlarken not ettiriyor. ‘Za- da ağırlamaktan büyük onur duyuyo- ilişkin öngörüsünü şöyle şekillendirdi: getirebiliriz diye bunun çalışma plan- lı Devleti tarihe kavuşuyor, onun kül- ferden sonra hükümet şekli cumhu- rum. Bizimle Cumhuriyetle ilgili bu Yeni Amerikan yüzyılı! lamasını ortaya koyduk. Zaten özün- lerinden yepyeni, genç dinamik bir riyet olacaktır’ diyor. İşte bu yüzden ülkede en çok konuşması gereken ve HHH de var olan, üreten, sağlıklı, kültürlü devlet çıkıyordu. Bu devrimin önderi Atatürk’ün mirasına sahip olan ka- tek söz sahibi olan bir insanla baş ba- Bugüne gelirsek... Tarsus derken bu bulguların Cumhu- kuşkusuz Mustafa Kemal Atatürk’tür. dınlarımız, gençlerimiz var. Atatürk- şayız. Kurtuluş Savaşı mücadelesin- Önce CHP, Cumhuriyetin 100. yılına gi- riyetle iç içe olduğu bilinmesi gere- Atatürk gençliğinden itibaren aslın- çüler ölmez, Kuvayı Milliyeciler tü- derken “İkinci yüzyıl” tanımını ortaya attı. de gözyaşı, acı ve kan vardı. Sonra- Son olarak Saray “Türkiye yüzyılı” kavra- ken bir durum” dedi. da tam bir cumhuriyetçidir” ifadeleri- kenmez.” l ANKARA/Cumhuriyet sında o Cumhuriyetin idealler ordusu mını beton ağırlıklı projelere bulayıp yeni bir heyecan yaratmaya çalıştı. Yukarında özetlediğimiz yüzyılların her biri ciltler dolusu anlatımı içerir. Bu ülkeler ‘Cennet vaat eden’ Müftü Can yeni paylaşımlarıyla tepki çekti “yüzyıl” yakıştırmasını dönemsel bir siya- si çıkış olarak değil, on yılların birikimin- den doğan bir güç olarak taşımıştır. Buna kanlı sömürgecilikten bilimi en etkili şekil- de kullanmaya kadar her şey dahildir. 21. yüzyılı gerçekten Türkiye yüzyılı ya- Cumhuriyeti hedef aldı pabilirdik. Ancak bu trenin ilk çeyreğini kaçırdık. Bu işler “seçime doğru yüzyıl bi- zim diyesim geldi” diye yola çıkılacak iş- SEFA UYAR ler değil. Bu tren 1992’de yola çıktı. He- KuRAN KuRSuNDA DAYAK aha önce Kuran kursun elekt- ba olan 30 yılın üçte ikilik faturası AKP ik- Drik parasını ödeyenlere “cen- tidarının. anlıurfa’da önceki gün akşam sa- net müjdeleyen” mesajı ile tepki çe- AKP Türkiye’yi uygarlık treninden in- Vahap Seçer’e dirdi, nereye bindireceğine karar verme- Şatlerinde Ulucanlar Mahallesi’nde- ken Yalvaç İlçe Müftüsü Ömer Can, ye çalışıyor. ki Kuran kursunda öğrenciler, ismi Lozan’ı ve Cumhuriyeti hedef aldı. Yarın devam edeceğiz... öğrenilmeyen eğitmen tarafından to- ‘6 ay’ kitabı Yalvaç, bir uygulamada “Reis; yüz kat atılıp darp edildi. Bir öğrencinin yıllık Lozan dayatma zulmünü ve umhuriyet Vakfının Başkanı, aynı zaman- cep telefonu kamerasıyla çektiği ve ekonomi esaretini yıkarak, milli kal- yurttaşın Eğitim isyanı: Cda Cumhuriyet Gazetesi İmtiyaz Sahibi sosyal medyada paylaşılan olay anı- kınma ve şaha kalkma bayrağını ci- Alev Coşkun ile gazetemizin yazarı Işık Kan- na ilişkin görüntüler tepki çekti. Gö- su ve Ankara Temsilcimiz Sertaç Eş, Mersin hana ilan edişinin sembolünü gös- dir o” diyerek çekim yapanın peşine rüntülerde temizlik yaptıkları görülen Köylerde bütün okullar Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer’i terdi. Anlamak istemeyenler Onun- düşmesi de kayıtlarda yer aldı. Sos- beş çocuğun karşısına geçen eğitme- ziyaret etti. Alev Coşkun, Başkan Vahap yal medyada paylaşılan ve tepki çe- cu Yıl Marşı ile tagutlarına (tapını- nin önce hakaret edip, ardından to- imam hatibe çevrildi Seçer’e “6 ay” adlı kitabını armağan etti. ken görüntüler üzerine soruşturma lan varlık, put) tapınarak avunuyor” kat attığı görüldü. Bu sırada görüntü HP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağba- başlatıldığı bildirildi. l DHA çekildiğini fark eden eğitmenin “Kim- mesajını paylaştı. Cumhuriyet’in Cba ve Trabzon Milletvekili Ahmet Kaya’nın ulaştığı Can, mesajı inkâr etti. dinlediği Rizeli bir yurttaş, “Köylerde bir tane okul bırakmadılar imam hatibe çevirdiler. Eği- ‘Tapınarak avunuyorlar’ tim düzeyince Rize Türkiye’nin yetmiş dördün- Can, Whatsapp uygulamasında- cüsü. Onların iktidar olması için bizim aptal ol- ki “durum” sekmesinde, “TOGG açı- mamız lazım, sorgulama yeteneğimizi yitirme- lış töreninin hatırlattığı” notuyla bir miz lazım ve onu başardılar” dedi. Bakkal iş- mesaj paylaştı. Söz konusu mesaj- leten bir yurttaş artan fiyatlardan yakınarak da, “Fatih Sultan Mehmet Han, gemi- “600 lira elektrik faturası şu an 2 bin 400 lira lerei karadan yürütüp, çağ açıp, ka- oldu nasıl ışık açayım, dolapları kapattım don- Taliban’dan sonra büyükelçi pattı. Reis; yüz yıllık Lozan dayatma durma satmadım bu sene” tepkisini gösterdi. iyanet İşleri Başkanlığı’nda Diya- rasyonu (İDDEF), İsmailağa’nın önce zulmünü ve ekonomi esaretini yıka- Tarsus’ta çocuklara ‘Yoksulluğu bitireceğiz’ Dnet Akademisi ve İstanbul Haseki gelenlerinin de katılımıyla Kâbil’de rak, milli kalkınma ve şaha kalkma Dini Yüksek İhtisas Merkezi Müdür- medrese açtı, Taliban yönetiminin Ambarlık köyünde kahveyi ziyaret eden Ağ- bayrağını cihana ilan edişinin sem- Cumhuriyet hediyesi lüğü gibi kurum başkanlıklarına me- bakanlarıyla görüştü. Grubun daha baba, “Eğer biz bu mülakat sistemini devam bolünü gösterdi. Anlayanlar gözyaşı zunları atanan ve geçtiğimiz günlerde sonra da Türk büyükelçiyle görüştü- ettireceksek Allah bize o iktidarı nasip etme- arsus Belediyesi, Cumhuriyetin ilanının ile şehadet getirerek, Allah’a yakla- Afganistan’a giderek Taliban ile görü- ğü ortaya çıktı. İDDEF’in sosyal med- sin. Biz gelip burada yıllar boyunca gıda vere- T99’uncu yıldönümü nedeniyle çocukla- şıyor. Anlamak istemeyenler, Onun- şen İsmailağa cemaatine mensup bir ya hesabından yapılan paylaşım- rek yoksulluğu yönetme hedefimiz yok, bizim ra hediye dağıtma ve sohbet etkinliği gerçek- cu Yıl Marşı ile tagutlarına (tapını- heyet, Türkiye’nin Kâbil Büyükelçisi da, “Görüşmede, yapılan çalışmalar yoksulluğu bitirme hedefimiz var. Bir kuruma leştirdi. Etkinliğe, Tarsus Belediye Başkanı Ha- lan varlık, put) tapınarak, avunuyor” Cihad Enginay’la da bir araya geldi. hakkında bilgilendirme ve planlanan işçi alınıyorsa, bir memur alınıyorsa, ÇAYKUR luk Bozdoğan’ın yanı sıra gazetemizin yazarı ifadeleri yer aldı. Cumhuriyet’in me- Işık Kansu da katıldı. Etkinliğe katılan çocuklara Kendisini “İsmailağa cemaatinin çalışmalar ile ilgili istişarelerde bu- bu köyden bir eleman alacaksa bu köyde hiç Cumhuriyet Kitapları’nın “Yaşasın Cumhuriyet” yurtdışı hizmet birimi” olarak tanıtan lunuldu” denildi. saja ilişkin ulaştığı Can, “Ben öyle sigortası olmayan evin insanından alacak. oyunu da dağıtıldı. l ANKARA/Cumhuriyet İnsana Değer Veren Dernekler Fede- l ANKARA/Cumhuriyet bir şey paylaşmadım” diyerek mesa- AKP’li mi CHP’li mi sarı saçlı mı esmer mi di- ye bakmayacak” ifadelerini kullandı. jı inkâr etti. l ANKARA türkçüler ölmez