Catalog

25 EKİM 2022 SALI EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 18.6090 18.3680 21.1600 14.82 3977 6641.10 1001.99 1.8 kuruş 12.6 kuruş 14.6 kuruş 0.32 puan 42.88 puan 49.61 lira 1.88 lira Önlenemeyen yükselişe üreticinin açıklaması maliyet artışları ve zincir marketler ‘İki yumurta’yı unutun! Madenci cinayetleri Rekabet Kurumu’nun yüksek fiyatlar nedeniyle yumurta üzerinden son üreticilerine karşı başlattığı soruşturma dört aydır kâbusum.. sürerken fiyat artışı hız kesmek bir yana yüzde 95 arttı. Ekim günü Cumhuriyet gazetesi- ir yandan global gıda kri- larında gerileme şöyle dursun nin manşetinde yayımlanan ma- zi, diğer yandan uygula- yüzde 95 artış gerçekleşti. 17denci şehidimiz, Okan Akgün’ün küçücük kızının “Anne bak babam bu- Bnan ekonomik model ne- Yumurta üreticilerine göre rada” sözleri ile tek parmağı havada di- deniyle gıda enflasyonu artma- en önemli sorun yem, enerji, ğer şehit arkadaşları da içinde gösterdi- ya devam ederken “iki yumur- ambalaj ve nakliye maliyetleri. ALI CAN ği, gözlerinin içi gülen güzelim fotoğrafı- ta kırıp” akşam yemeğini geçiş- Bu girdilerde artış sürdükçe fi- POLAT na benziyor. Çocukluğumun en güzel yıl- tirmek de zora girdi. Üreticinin yatların da artacağını söyleyen larının geçtiği dedemin evinin bahçesinde dolara endeksli maliyetler nedeniy- üreticiler, artışta bir diğer sorumlu ne işi olabilir anlayamadım. Sanki tam gö- le artırdığını savunduğu fiyatlara olarak zincir marketleri gösteriyor. rünmeyen bir mezar taşının önünde, elin- de topladığı papatyalar, hani mezarları- karşı Rekabet Kurumu’nun dört ay Yumurta Üreticileri Birliği de- mızda olan kuşlar için yapılmış su kabının önce başlattığı soruşturma işe ya- vam eden soruşturma sebebiyle gö- içine yerleştiriyor. ramadı. Fiyatlardaki artış bir yılda rüş vermekten kaçınırken endi- Kaç gündür gün ağarırken aynı rüyadan yüzde 130’u buldu. şe ise sürüyor. İsmini vermek iste- uyanarak gözlerimi açtığımı saymamışım. meyen bir sektör temsilcisi, şunla- Dün sabahkinden de uyandığımda hiç de Yıllardır zordayız BEYAZ ETTE ZAM BEKLENIYOR rı söylüyor: bilim insanlarının benzer rüyalar için adı- Piyasada gıda enflasyonunun nı koydukları kâbusa benzemediğini, gü- “Biz iki senedir batıyoruz, kriz var eyaz et fiyatlarında da benzer bir Koç, “Maliyetlerimiz yüzde 300 arttı, lümseyerek gözlerimi açtığımın ayrımına üzerinde artan ürünlerden biri olan burada diye feryat ederken bize ku- Bartış var. Sektör temsilcileri kışa fiyatları o oranda artıramıyoruz. Alım varıyorum. Çocukların günahsız gülüşleri yumurtanın üreticiden çıkış fiyatı laklarını kapatanlar şimdi yüksek fi- girerken fiyatlarda bir düşüş bekle- gücünü aşıyor fiyatlar. Beyaz et lüks ile acıyı bal eyledikleri özdeyişimiz boşu- tane başına 1.65 TL. Market fiyat- yatlardan üreticiyi sorumlu tutamaz- diklerini söylese de şubat ayından iti- oluyor. Tüketicimiz için dua ediyoruz na değilmiş. Yaşamımın zamanın yetme- ları ise 2 TL’yi geçti. 30’lu orta boy lar. Yem, elektrik, nakliye, paketleme baren yeni zamların geleceğini vur- artık. Bizim dayanma gücünün sını- diği koşturmacası içindeki yıllardır görüp yumurta üreticiden 53 liraya çıkar- masrafları direkt olarak dolara bağlı guluyor. Türkiye Kanatlı Hayvan Eti rına geldik. Daha fazla zarar etmeyi durmakta olduğum kâbuslarıma hiç ben- ken marketlerdeki satış fiyatı ise ve dolar bir yılda yüzde 100’den fazla zemiyor. Yorgunluk duygusu içinde önce- Üreticileri Birliği Başkanı Abdullah kaldıramayız” diye konuştu. lik sıralamasına aldığım işlerin çoğunluğu- 80 liraya kadar çıkıyor. değerlenmişken zam yapmadan na- nu yapamamış olmanın kaygısı öne çık- Rekabet Kurulu, fiyatlardaki artış sıl üretim yapabilecektik ki?” mış uyanırım. Günlerin yetmediği, yarım “Benden 48-49 liraya çıkan 30’lu muzda ise cevaplar aynı: konusunda üreticinin anlaşma yap- kalmış işlerin kargaşası egemendir. yumurtanın fiyatı ambalaj ve nakli- “Bütün yetiştirici ve çiftçilerin ol- Dolarla işimiz var tığı iddiasıyla haziran ayında Yu- Kâbus duygusundan eser göremedi- ye eklenince 53 liraya çıkıyor. Mar- duğu gibi bizim de talebimiz enerji murta Üreticileri Merkez Birliği’ne Bir başka yumurta üreticisi ise ğim bu son kâbusumun anlamı ne ola- kette 65 liraya kadar satılıyorsa ve yem maliyetlerinin düşürülmesi- (YUMBİR) üye 13 birliğe ve 12 üre- “Benden 50 kuruşa yumurta alan bilir? Madencilerin cinayetlere kurban normal fiyattır. Onun üstündeki fi- dir. Yöneticiler ‘Dolarla işimiz yok’ ticiye rekabeti kısıtlayıcı eylemler- market yüzde 30 kârla satıyordu, edildikleri diğer patlamalardan farklı, bi- yatlar sorunludur. Orada bir rant diyorlar ama bizim var. Yemleri, zi kâbuslarımızdan uyandırabilecek bir de bulunduğu iddiasıyla soruştur- şimdi 1.5 liraya alıyor yine yüzde boyut, tünelin ucunda bir ışık mı söz var demektir.” kartonları dolarla alıyoruz. Bu hay- ma başlattı. Soruşturmanın başla- 30 kârla satıyor” diyerek şöyle de- konusu? Üreticilerin taleplerini sorduğu- van dolar yiyor.” masınından bu yana yumurta fiyat- vam ediyor: HHH Her zamanki gibi gazeteye varmadan ön hazırlık için iPad’imden haberler, gelen postaların taramasını yaparken bir yan- Dolarizasyonu önleme hayali Hazine ve Merkez’in riskini artırıyor dan da televizyonu açmış olarak en son gelişmeleri izlemeye çalışıyorum. Gazete- den arkadaşlarım sonunda kamuoyundan kaçıp duran TKİ genel müdürüne ulaşa- bilmişler. Bir iki cümle ile çok yoğun işle- KKM yükü ağırlaşıyor ri nedeniyle söyleyecek sözü olmadığında ısrarlı olunca, istifayı düşünüp düşünme- diğini sorgulamışlar. Bilemeyeceği yolun- pılan gerçek faiz ödemesinin ise 292 Açıklanmamakla birlikte MB’nin de MUSTAFA ÇAKIR daki yanıtı en yukarıdan Cumhurbaşka- milyar liraya ulaştığı belirtildi. eylül sonuna kadar 90 milyar lira ci- nı Erdoğan’dan başlayan iradeye baka- ktidarın dövizdeki artışı durdura- cağı anlamına geliyor. Oysa bu kadar çok Böylece bütçeden hem kamu borç- varında KKM için ödeme yaptığı da AÇIK 88.2 MİLYAR LİRA belgeli raporlar, gelişmelerin söz konusu İbilmek için getirdiği kur koruma- ları hem de KKM’ler için ödenen top- tahmin ediliyor” denildi. olduğu bir olayda, hiç değilse soruştur- lı mevduat (KKM) uygulamasının ka- lam faiz, geçen yılın aynı dönemine Raporda, Hazine ve Maliye Ba- Sosyal güvenlikte maların sonucuna kadar geçici görevden muya maliyeti 194 milyar lirayı bul- göre yüzde 105.2 oranında arttı. Ra- kanı Nureddin Nebati’nin, sürekli alınma zorunluluğu olması gerekiyor. du. Bütçenin faiz yükü yüzde 105 porda, 2022 bütçesinden faiz öde- KKM’nin dolarizasyonu kırdığını ve alarm zilleri çalıyor Bir yandan da açtığım televizyondan artarken yükün daha da büyü- meleri için başlangıçta 240 mil- TL mevduatları artırdığını ileri sür- güncel gelişmelerin haberleri ulaşıyor. Akıl ürkiye’de sosyal güvenlik siste- yeceği belirtiliyor. yar lira ayrıldığı ancak Merkez düğüne işaret edilerek şöyle denildi: alacak gibi değil ön plana çıkarılan yeni Tminde denge tutturulamıyor. Ge- Cumhuriyet Halk Partisi gündemde, gerçeğinde çok olumlu, müj- Bankası’nın (MB) faiz indirim- “Ancak MB, şirketlerin kur riski- lirler giderleri karşılamaya yetmiyor. deli gelişmelerin habercisi gibi bir adım (CHP) Grubu’nun ekonomi leriyle birlikte Hazine’nin faiz ni hesaplarken bu mevduatları ‘dö- SGK’ye transferler her yıl artıyor var. Ülkemizin 12 Eylül sürecinde en ağır raporunda KKM’nin yarat- yükünün giderek arttığı, ayrı- viz varlığı’ olarak kabul ediyor. Bu Meclis’te görüşmelerine başlanan işkencelerin merkezi haline getirilmiş Di- tığı fatura hesaplandı. Bu yıl lan kaynağın 330 milyar liraya açıdan KKM’nin ekonomideki dolari- 2023 bütçesine ait verilerde sosyal yarbakır Cezaevi için müze yapılması ka- ocak-eylül döneminde merkezi yükseldiği belirtildi. zasyon eğilimini kırmayıp aksine ar- güvenlik kuruluşların gelir-gider den- rarı, cumhurbaşkanlığı müjdesi olarak du- yönetim bütçesinden, iç ve dış borç- tırdığını ve riskin Hazine ve MB’nin gesine de yer verildi. Geçen yıl gelir- yuruluyor. İlk algı da insan hakları odaklı lar için 207.1 milyar lira faiz ödendi- ‘76 milyar dolara dikkat’ gibi. Oysa her zamanki gibi şeytan ayrıntı- ler 618.3 milyar lira, giderler 637.9 üzerine yıkıldığını görüyoruz. TL ğine dikkat çekildi. KKM’ler için büt- da gizli. İnsan hakları müzesi yerine Kültür milyar lira olmuştu. Sistem 19.6 mil- Raporda, “KKM’lerin para kompo- mevduatı gibi gözüken aslında dö- Bakanlığı’nın sorumluluğunda işletilecek yar lira açık verdi. Bu yıl için gelirle- çeden ödenen ancak bütçede faiz ola- zisyonuna göre mevduatların yüz- viz kuruna endekslenen 76 milyar çok kapsamlı bir müzeyi içeriyor. Elbette rin 922.5 milyar lira, giderlerin de 1 rak sınıflandırılmayıp cari giderlere de 51’inin döviz veya altından dönen dolarlık bir mevduatın dövize geç- muhalefetten eleştiriler öne çıkıyor. trilyon 11 milyar lira olması öngörü- atılan ödemelere ilişkin 84.9 milyar mevduatlardan, yüzde 49’unun ise me potansiyeli bulunduğu hesapla- HHH lüyor. Sistemin 88.2 milyar lira açık liralık faizle birlikte bu dönemde ya- TL mevduatlardan oluştuğu biliniyor. nıyor.” l ANKARA İçinde olduğum tanıklıklar içindeki şu vermesi hedefleniyor. 2025’te ise ters raslantıya hele bir bakın; Uzun yıllar gelirlerin 2 trilyon 45 milyar lira, gi- içinde görev yaptığım TGS adına 12 Ey- derlerin ise 2 trilyon 183 milyar li- lül öncesinden yaptırdığımız Bingöl köyle- ECZACIBAŞI KAZABLANKA’DA TEMİZLİK KÂĞIDI FABRİKASI AÇTI ra olması bekleniyor. Bu yıl için 88.2 rinden bir ilkokulun açılışı gündemli hazır milyar lira olarak öngörülen açık bölgeye gitmişken gazeteye dönük yap- 2025’te 137.8 milyar liraya ulaşa- tığım yazı dizisi yayımlanmış olduğu için cak. l MUSTAFA ÇAKIR/ ANKARA gündemimizin dışında kalabilir. Ancak karşılaştığım bölgenin kaçakçılıkla geçi- Afrika’ya giriş bileti Fas’tan nen bir aile reisi dertleşirken eşinin Türk- çe bilmemesi nedeni ile tutuklu oğlu ile JALE ÖZGENTÜRK cezaevi görüşünde konuşmaya çalıştığın- da askerlerin coplarına hedef olmasından as’ın batısında Atlas Okyanusu kıyısın- yakınıyor. Fda bir liman kenti Kazablanka. Kent- Diyarbakır’ın kurtuluş törenlerinde as- te yoğun bir inşaat faaliyeti göze çarpı- kerlerin bir avuç törene katılan resmi gö- yor. Her tarafında vinçler var. Türk şirketi revliyi koruma gerekçeli, kaldırımlardan Tekfen’in yaptığı otoyol boyunca yeni ko- yürüyen sivil halka dönük silahlarını çek- nut, rezidans, otel inşaatları sürüyor. miş halleri üzücü bir görüntü yaratıyor. Yaş ortalaması 28 olan 37 milyon nüfu- Kuşatma altındaki Diyarbakır TÜKETİCİ BİRLİĞİ UYARDI sa ve tarıma dayalı ekonomiye sahip bir Üniversitesi’nde gençlerin yaptıkları Tıp Bayramı törenindeki meydan okuma şo- Kuzey Afrika ülkesi Fas... Kişi başı milli ge- Eczacıbaşı Tüketim Ürünleri CEO’su Bü- vu bile ayrıntı, çok daha çarpıcısı fiilen ya- ‘Kiralar toplumsal liri 3 bin 500 dolar sadece. Ancak ekono- lent Kozlu ise temizlik kâğıdı, bebek ba- YATIRIMCILAR IÇIN şanan ağalık düzeni üzerinden siyasal İs- mideki hareketlilik Fas’ın hızlı bir gelişme lamcı ile Kürtçülük üzerinden çarpık çatış- kım, kişisel bakım, ev bakım kategorile- sürecine girdiğini gösteriyor. barışı zedeliyor’ FIRSATLAR ÇOK maların boyutları ürkütücü. Yüz yüze “Si- rinde grubun markalarının her 10 evden Kazablanka’nın yanı sıra en tanınan zin şu cinayetinize karşılık bizim yanıtımız üketici Birliği Federasyonu (TBF) 7’sinde yer aldığını belirterek şu bilgile- kentlerinden biri olan Marakeşle de tu- da bu oldu” anlamında öğrenciler arasın- ri veriyor: iyaret sırasında bir araya geldiğimiz TTüketicinin Nabzı Çalışma Gru- rizm sektörünün en bilinen destinasyonları da geçen karşılıklı açıklamalar. Jandar- bu, artan kiralar ve gündemdeki zam “80’li yıllarda yarı mamul ihracatıyla ZTürkiye Fas Büyükelçisi Ömer Faruk oluşturuyor iki kent. ma, silahlı ablukada yaşanabilirliği akıl alı- başlayan ve 90’ların sonunda Selpak mar- Doğan ise Türkiye’nin Fas’ı çok iyi tanı- oranı tartışmaları ile ilgili bir anket Yatırım imkânları, kolaylıklarıyla dün- cı gibi değil. Irak’tan kaçanların toplandı- çalışması düzenledi. Buna göre, kira- kalı ürünlerimizin ihracatıyla devam eden madığını söylüyor. 2006’da imzalanan ya yatırımcılarının yeni gözdesi Afrika’ya ğı peşmerge kampı üzerinden diyaloglar yolculuğumuzda bugün, temizlik kâğıdı serbest ticaret anlaşması ile ticari ha- cıların yüzde 65’inin, son bir yıl için- en rahat giriş kapılarından biri Fas. Bi- çok daha dudak uçurtucu.. de kiralayan ile sorun yaşarken bu ki- ürünleri alanında en büyük ihracatçılar- reketliliğin başladığını anlatan Doğan, zim Fas’ta bulunma nedenimiz ise bir HHH dan biri konumundayız. Fas pazarı, bölge- Fas’ta 170 şirketin 10 bin kişiye istih- racıların yüzde 40’ı da yasal sınırla- Türk yatırımcının, Eczacıbaşı Grubu’nun Ne menem çelişkilerdir ki.. Ankara’ya rın çok üzerinde artış talebiyle karşı sel güç olma planlarımızda önemli bir ye- dam yarattığını belirtiyor. 4 milyar do- Kazablanka’da 25 milyon Avro yatırımla döndüğümde Türk-İş Başkanı Şevket Yıl- re sahip. Hedefimiz 2026 yılında uluslara- larlık dış ticaret hacminin 3 milyar dola- karşıya kaldı. Yüzde 58’i ise ev sahi- kurduğu fabrikanın açılış töreni. maz ile Şide’nin Türk-İş’in uluslararası ör- binin yüksek kira talebine boyun eğ- rası satışların ciromuz içindeki payını yüz- rının Türkiye’nin ihracatından oluştuğu- Eczacıbaşı Topluluğu Üst Düzey Yöne- gütler üyeliği kurtarılmak üzere zoraki gö- de 50’ye çıkarmak. Fas’ta artık ev sahi- nu anlatıyor. Doğan, Türk yatırımcılara di. Kiracıların yüzde 73.6’sı kiraya ve- ticisi (CEO) Atalay Gümrah ve Eczacıba- revden alınması sonrası Zonguldak büyük renin baskı ve tacizi nedeniyle yasal bi olan Selpak ile üst segmentte yüzde 47 şu bilgileri veriyor: şı Tüketim Ürünleri CEO’su Bülent Kozlu, madenci direnişini yürütecek olan lideri paya sahibiz.” “Fas, 1 trilyon dolar potansiyel olan haklarını kullanamadıklarını belirtir- fabrikanın grup için de Afrika pazarına gir- Şemsi Denizer’in yönetimde öne çıkması. ken yüzde 74’ü ise son bir yılda kira Eczacıbaşı Tüketim Ürünleri Fas Fabri- Afrika pazarına giriş için en uygun ül- menin ilk adımı olduğunu söylüyor. İkisine birden 12 Eylül’ün bu kanlı Diyarba- kası Genel Müdürü Tolga Yazgan’ın verdiği kelerden biri. Türkiye’ye çok yakınlar. bedellerinde meydana gelen artışın, kır Cezaevi icraatları odaklı, bölgede çatış- Gümrah, bu yıl grubun 80’inci yılını kut- gelirlerindeki artıştan fazla olduğunu bilgilere göre ise Fas’ta kişi başı temizlik Türk dizileri çok etkin. Tekstil, ener- macılık, cinayetler üzerinden devşirilmekte ladığını ve 2022’de ana faaliyet alanla- kâğıdı kullanımı 2 kg seviyesinde. Dünya- ji, tarım, ilaç, hizmet gibi birçok alanda olan illegal örgütlenme ortamını, gelecekte söylüyor. Anket çalışmasını değer- rı için 200 milyon Avro kaynak ayırdıkla- olası patlamaları anlatmaya çabalıyorum. lendiren TBF Çalışma Grubu Başkanı da kişi başı kullanım yıllık ortalama 6 kg. üretim için çok ciddi fırsatlar var. Sıkın- rını anlatıyor. “Tesisimiz, Afrika kıtasında- Kaygılı, yanıtsız “O kadar mı kötü?” sorgu- Yazgan, “Fas pazarının her yıl ton bazında tılar olsa da serbest ticaret anlaşma- Merve Kazancı, “Bu durum toplumsal ki ilk yatırım. Selpak ve Solo markalarımız- lamalarını gözlerinden okuyorum.. barışı zedeleyecek seviyeye ulaşmış- yüzde 5 büyüyeceğini düşünüyoruz” diyor. mız, yatırım yapma kolaylığı var.” la, Türkiye’de olduğu gibi Fas’ta da liderlik l KAZABLANCA tır” dedi. l Ekonomi Servisi sağlamayı hedefliyoruz” diyor.