Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 5 OCAK 2022 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER AKP DÖNEMİNDE Siyaset, söylem ve iktidar TÜRKİYE VE AB DR. SIBEL ÖZDEMIR PROF. DR. NAZIFE GÜNGÖR gemonik ilişki olarak tanımlar. Gü- Asıl olan halkın yaşamına somut dokunuşlarda nümüzde siyaset böyle işlemekte- CHP ISTANBUL MILLETVEKILI bulunabilmektir. Bunun için de halk, siyasetçinin iktidar ÜSKÜDAR ÜNIVERSITESI dir. Toplum, söylemin ve retoriğin AB UYUM KOMISYONU ÜYESI mücadelesine değil, siyasetçi halkın yaşam mücadelesine olanaklarından yararlanılarak ik- er şeyin söyleme indirgendi- hizmet etmelidir. Halkın yaşam mücadelesine hizmeti vrupa Birliği’ne (AB) tam üyelik hedefinin na edilmekte, kendi gerçekliğinden ği bir çağda yaşıyoruz. Kavga Abaşta gençler olmak üzere toplumun yüz- önceliğe alan siyasi tavırdan yoksun hiçbir siyasi strateji, uzaklaştırılarak siyasetin ideolojik Hbitmiyor, hatta kızışarak sü- de sekseni tarafından desteklenmesi önem- alanına sürüklenmekte, kendisine rüyor. Ancak ne uğruna olduğu, ne- uzun soluklu olamaz. lidir. Ancak en başından itibaren inişli-çıkış- ait olmayan sahte bir gerçeklik içe- yi amaçladığı, hangi somut hedefle- lı ve uzun ince bir yol olan bu süreçte, AB ile risinde alıkonulmakta, oyalanmak- re yönelik olduğunu anlaşılmıyor. katılım müzakerelerinde yaşanan gerileme- tadır. İdeoloji temelinde söylem ve Fransız düşünür Jean Baudrillard’a lerin hızla artmasının bir sonucu olarak sa- retorik aracılığıyla işletilen bu ik- göre, gerçeklikten uzaklaştık, hiper dece geriye gidişlerin değil kurumsal yapılar- na süreci, çoğunlukla duygu odaklı dan kopuşların da yaşandığı bir dönemden gerçeklik içerisinde yaşıyoruz. Du- gerçekleşir. Dolayısıyla insanların geçiyoruz. yumsayamadığımız, dokunamadığı- Oysa 1999 Helsinki Zirvesi’nin ardından duygu dünyasını kolayca hareke- mız, tanımlayamadığımız ama pe- önemli reformların hayata geçirilmeye baş- te geçirebilecek söylemler kullanı- şinden koştuğumuz, uğruna kıya- lanmasından üç yıl sonra iktidara gelen AKP, lır. Ayrıştırıcı, ötekileştirici, ırkçı, sıya kavgaya tutuştuğumuz hedef- AB ile tam üyelik müzakerelerine önemli öl- etnikçi, dinci, dilci, cinsiyetçi vb. lerimiz var. Ama bu hedeflerin bi- çüde hazır bir Türkiye devralmıştı. Süreci iyi söylemler, bu anlamda en çok baş- zi hangi ideallere taşıyacağını ken- değerlendirmeyen AKP iktidarının özellikle vurulan söylemler arasındadır. dimiz de bilmiyoruz. Dahası yaşadı- son on yılında ulusal, stratejik ve uzun vade- ğımız dünyayla nasıl bir ilişki kur- li dış politika çizgisi terk edilerek şahsi ve kı- Doğru öncelik mak istediğimizin de tam olarak bi- sa vadeli kazanımlara indirgendi. Bu tercihin Soyutlama temelinde işleyen bu lincinde değiliz. ilişkilere yansıması üyelik müzakerelerinden söylemlerin doğrudan duygula- uzaklaşma oldu. Türkiye, aday ülke statüsü- Tersine işleyiş rı hedef alması, onların bu tarz bir ne rağmen AB belgelerinde “üçüncü ülke” “komşu ülke” olarak nitelendiriliyor. Cum- siyaset anlayışında işe yaramasını Bir kısmımız mala mülke indir- hurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte ise sağlar. Ancak bu tür bir hegemo- genmiş bir iktidar hırsıyla kıvra- partili ve taraflı cumhurbaşkanı uygulamala- nik ilişki biçimiyle işletilen siya- nırken bir kısmımız onların bu rından kaynaklı olarak, güçler ayrılığı, bağım- setin sürekliliğine de bakmak ge- hırslarına hizmet etmek için kendi- sız-özerk kurumlar, denge-denetleme, yar- Bu noktada siyasetçinin, toplu- larının iktidar mücadelelerine hiz- rekir. İnsanlar elbette belli bir sü- mizi paralıyoruz. Bir kamusal hiz- gı bağımsızlığı, temel hak ve özgürlüklerdeki mu bu mücadelenin içerisine çek- met etmesi durumunda, kamusal re için siyasilerin etkisinde kalabi- met alanı olması gereken siyaset ciddi geriye gidişler ilişkilerde sorun alanları me çabası dikkat çekiyor. Burada hizmet kapsamında yukarıda be- lir, siyasetin ideolojik alanında et- de aynı kısırdöngünün içerisinde. ve açmazlar olarak karşımızda duruyor. da devreye söylem ve retorik giri- lirtilen somut uygulamalara gerek kin hale geldiklerini, itibar sahibi Ancak işin kamusal hizmet kısmı, yor. Topluma hizmet götürmek, si- duyulmaz. Onun yerine siyasetin siyasilerin bitmeyen iktidar hırsla- olduklarını sanarak tatmin olabi- Kazanım yok, kayıp çok yasetin somut stratejiler temelinde uygulayıcıları toplumu kendi ik- lirler. Ancak biyolojik yaşamlarını rı uğruna anlam yitimine uğramış, Bu geriye gidişlere ve beklentilere kar- işlemesini gerektirir. Topluma hiz- tidar mücadelelerine alet etmeye şı her ne kadar reform paketleri ve eylem hatta siyasetin amaç ve hedefleri- sürdürmeye yönelik gereksinim- metin sınırları içerisinde öncelik- yönelirler. planları açıklansa da temel beklentiler uy- lerden yoksunluk büyüyü bozabi- nin neredeyse dışına itilmiş görü- gulamalara yansımadı. Bir taraftan reform le, toplumdaki kurum ve kuruluş- nüyor. Siyasetin uygulayıcıları hal- lir. Bu nedenle asıl olan halkın ya- paketleri gündeme getirilirken diğer taraf- Siyasetçinin görevi nedir? ların amaca uygun biçimde işleyi- kın yaşamını kolaylaştırmak, raha- şamına somut dokunuşlarda bulu- tan da “Talimat verdim” “Bu can bu beden- şini sağlamak, ekonomiyi toplum- Bu noktada ikna odaklı olmak nabilmektir. Bunun için de halk, tını sağlamak yerine, kendi iktidar deyken” veya “AİHM kararlarını tanımıyo- sal refah temelinde yönetmek, top- üzere söylem ve retorik önemli ha- hırslarına sıkışıp kalmışlar. Hatta siyasetçinin iktidar mücadelesine ruz” denildiğinde reform paketlerinin AB le gelir. Toplum ve siyaset arasın- lum ve ülke kalkınmasını sağlaya- değil, siyasetçi halkın yaşam mü- siyasetin uygulayıcılarıyla toplum nezdinde ise bir inandırıcılığı veya somut cak üretim mekanizmalarını gereği da söylem ve retoriğin olanakla- arasındaki ilişki tersine bir işleyi- cadelesine hizmet etmelidir. Hal- karşılığı olmadı. Güven kaybı, belirsizlik ve gibi işletmek gelir. Bu süreç tersin- rından yararlanılarak kurulan iliş- şe bürünmüş. Siyasetçinin toplu- kın yaşam mücadelesine hizmeti öngörülemezlik ilişkilere hâkim oldu. İç po- ma hizmet etmesinin yerini, toplu- den işlerse, durum farklıdır. Yani ki biçimini İtalyan düşünür Anto- önceliğe alan siyasi tavırdan yok- litikaya dönük dönemsel kazanımlar elde etme hesabıyla yürütülen bilinçli dış politi- mun siyasetçinin iktidar mücadele- toplumun, siyasetten hizmet bek- nio Gramsci, ideolojik zeminde olu- sun hiçbir siyasi strateji, uzun so- ka tercihleri neticesinde katılım müzakere- sine destek vermesi almış. lemek yerine, siyasetin uygulayıcı- şan ve rıza üzerinden işleyen he- luklu olamaz. leri durdu. Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın gün- demde olduğu bir süreçte Gümrük Birliği Anlaşması’nın modernizasyonu yapılama- dı. 18 Mart Mutabakatı’yla mültecilerle ilgi- li verilen söz ve taahhütlerimizi yerine geti- rirken 72 kriterden 6’sı tamamlanamadığı için vize serbestisi hakkı elde edilemedi. Bu tablo sahada ve masada “güçlü Türkiye” sa- ‘Ekonomik esareti reddettim’ vının AB sürecinde bir karşılığı veya kazanı- mının olmadığını ortaya koyuyor. İktidarın bu başarısızlıklara ek olarak, çe- ekonomik açıdan güçlenecek ve özel Bir ülkeyi ayakta tutan kincesiz imzalanan, insan hakları ve kadın teşebbüse de destek sağlayacaktı. taşıyıcı kolonlar, o ülkenin hakları konusunda önemli bir eşik olan ve Türkiye Lozan’a ikinci kez gittiğin- ordusu, eğitimi, adaleti ve kurucu üyesi olduğumuz Avrupa Konseyi’nin de meyveleri toplandı bu kongrenin. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması da yeni ekonomisiydi. Bu alanlar güçlü Esas sorun hızlıca çözüme ulaştı. Ka- bir sorun alanı yarattı. Dolayısıyla başka bir olursa, o ülke dimdik ayakta pitülasyonlar kaldırılmış, Türkiye uluslararası anlaşma olan Paris İklim Anlaş- tam bağımsız olmuştu. Görülüyor- dururdu. Sevr’den Lozan’a masını onaylarken, aynı zamanda bir başka du ki Atatürk Türkiye’de, İsmet Paşa uluslararası sözleşmeden bir gece yarısı, ge- uzanan esas mesele buydu. İsviçre’de eşzamanlı tam bağımsızlık rekçesiz ve şahsi bir kararla çıkılması Avru- mücadelesi veriyordu. pa nezdinde ve uluslararası alanda yeni çe- DOÇ. DR. EVRIM ŞENCAN GÜRTUNCA lişkilere ve güvensizliklere yol açtı. BAŞKENT ÜNIVERSITESI Taşıyıcı kolonlar İtibarlı zemin Hürriyette, bağımsızlıkta ve ege- 16 Aralık 2021 tarihli AB Liderler “Türlü fedakârlıkları yaptım, menlikte yüzde 100 başarı göster- Zirvesi’nde AB’nin genişlemesiyle ilgili ya- ekonomik esareti reddettim.” mişti Türkiye Lozan’da. Kazanılan yımlanan Sonuç Bildirgesi ile Türkiye’nin başarıyı tebrik etti Atatürk. Lozan, AB’den uzaklaşmaya devam ettiği, katılım üllerinden doğan yepyeni bir ül- cephelerde emperyalist ülkelere kar- müzakerelerinin durma noktasına geldiği Kkenin, Türkiye Cumhuriyeti’nin, şı verilen tam bağımsızlık savaşının, ve yeni bir faslın açılması ya da kapanması- tam bağımsızlık sürecini bu sözleriy- masada tasdik edilmesiydi. küldüğünü ve medeni milletler gibi yol izlenmeli, ekonomik bağımsızlık nın söz konusu olmadığının altı çizildi. Bu tu- le özetledi İsmet Paşa. Yıl 1923’tü. Bir ülkeyi ayakta tutan taşıyı- hürriyet istediğini dile getirdi. Çün- için diğer konularda birbirlerini ta- tuma karşı on dokuz yıldır muhalefetin tam Lozan’daydı. Biliyordu ki ekonomik cı kolonlar, o ülkenin ordusu, eğiti- kü Atatürk ondan, esas sorunun çö- mamlayıcı kararlar alınmalıydı. Öy- desteğiyle müzakereleri yürüten siyasi ikti- özgürlüğü elde etmeden bir ülke tam mi, adaleti ve ekonomisiydi. Bu alan- darın, çözülemeyen sorunların kaynağı ve zülmesini istemişti. “Önemli olan ad- le de oldu. bağımsız olamazdı. müzakerelerde yaşanan tıkanmanın nede- lar güçlü olursa, o ülke dimdik ayak- li, mali, idari ve ekonomik bağımsız- ni olarak salt AB’nin “çifte standardı, ikiyüz- Dünya Savaşı’nın kaybedeni değil, Tam bağımsızlık ta dururdu. Sevr’den Lozan’a uzanan lıktır” demişti. Ortak akılla bir çö- lülüğü, siyasi tavrı” gibi gerekçelere sığınma- Kurtuluş Savaşı’nın kazananı olarak esas mesele buydu. Tam bağımsızlı- züm yolu bulunması için İsmet Pa- İngiltere 1. Dünya Savaşı, Mond- sı kabul edilemez. Çünkü bu yaklaşım, özel- gitmişti Türkiye Lozan’a. Bu durum, ğa giden yol, ortadan kaldırılan ordu- ros ve Sevr dedikçe, Türkiye Kurtu- şa ve Atatürk, diğer bir ifadeyle likle Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dö- antlaşmanın metninde görülüyordu. dan düzenli orduya, ülkenin içinde Lozan’la Ankara arasında yaklaşık luş Savaşı, Mudanya ve Lozan diyor- neminde süreci yönetmedeki başarısızlıkla- Britanya İmparatorluğu, Fransa, İtal- oluşturulan nüfuz bölgelerinden par- du ısrarla müzakerelerde. Yüzyıl- 1600 telgraf çekildi. rın, geriye gidişlerin tartışılmasını ve özeleş- ya, Japonya, Yunanistan, Romanya, çalanamaz bütün vatana, kontrol dı- Antlaşma maddelerine bakıldığın- lık hesaplar diplomasi masasında gö- tirisini yapmayı engellemektedir. AB kurum- Sırp-Hırvat-Sloven Devleti bir yerde, şı hareket eden misyoner okulların- rülüyordu. Adalar, Musul, genel af, da, alınan her kararın diğerinin ta- sal yapılarına ve üye ülkelere haklı tezlerimi- Türkiye bir yerdeydi. İlaveten, göz- dan milli eğitime, geleneksel tarım- mamlayıcısı olduğu ortadaydı. Azın- azınlıklar, Osmanlı Borçları, Tami- zi kabul ettiremeyen ve bu başarısızlıkları or- lemciler vardı. Kısacası, Avrupa ve dan modern tarıma, cinsiyet ve din rat... Her konu İsmet Paşa’ya sunu- tadayken muhalefeti tek yanlı tutum almakla lıklar konusu mübadeleye; mübade- Balkan blokunun karşısında tek ba- itham eden Dışişleri Bakanı, bütçe görüşme- ayrımlı hukuktan eşit hukuk kural- le yabancı okullara, yabancı okullar luyordu. Ancak “Önce tam bağımsız- leri sırasında katılım müzakerelerinin yeni- şınaydı Türkiye. Bu tek başınalık larına geçişti. lık” diyordu Türkiye karşılığında. Bu Patrikhane’nin durumuna bağlanı- den canlandırılmasına dönük samimi ve güç- ana hedefe giden yolda daha da per- Tüm bunların gerçeklemesini sağ- yordu. Boğazlar konusu İstanbul’la, husus gerçekleşmeden, diğer konu- lü bir yol haritasının olup olmadığı sorumuza çinledi İsmet Paşa’yı. İktisadi bağım- layan temel öğe ise yabancıların lar üzerine sağlıklı konuşulamazdı. İstanbul Trakya’yla, Trakya ise bir yanıt veremedi. sızlık tehlikeye sokulmayacaktı. kontrolündeki ekonomik komisyo- Karaağaç’la bağlantılı hususları içe- Görüşmelere ara verildiğinde I. İk- Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında CHP nun reddi ve millî ekonominin ka- tisat Kongresi’nin İzmir’de toplan- riyordu. Hal böyle olunca, Boğazlar olarak, müzakereleri yürütme görevini üst- Tamamlayıcı kararlar bulüydü. Eğer ekonomik imtiyazla- konusu, Gökçeada ve Bozcaada’yı da mış olması, hedeften vazgeçilmeye- lendiğimizde gerçek anlamda bir siyasi ira- İngiltere’nin temsilcisi ona, mü- ra devam edilseydi veya İtilaf Devlet- ceğinin somut örneği oldu. Alınan kapsıyordu. Adaların tamamına ba- deyi ve reform programını ortaya koyarak zik kutusunda hep aynı melodiyi, lerinin Lozan’da talep ettiği gibi “en kıldığında, bu kez vakıf malları gün- kararlar, ekonomisi bağımsız bir ül- AB ile karşılıklı güvene dayalı, adil, eşit ve iti- “bağımsızlığı”, tekrar ettiğini söyle- azından adli imtiyazlar” devam et- kenin alacağı nitelikteydi. Yerli sa- barlı bir üyelik zeminini kurma kararlılığını deme geliyordu. Bunların tamamı ise diğinde bile umutsuzluğa düşmedi. seydi ne olurdu sorusunun cevabı ortaya koyacağız. kapitülasyon konusunun kapsamın- nayi teşvik ediliyor, milli bankalar- Çok sıkıntı çekildiğini, çok kan dö- Sevr’deydi. dan söz ediliyordu. Plana göre devlet daydı. Diğer bir ifadeyle, akılcı bir Mustafa Kemal Atatürk'ün Kitap okuduğunuzu biliyoruz. 13,5x21 12,5x19,5 13,5x21 İnveleme Gez Anı 176 sayfa 160 sayfa 104 sayfa